Identifying Data 2022/23
Subject (*) Socio-educational intervention with older people Code 615525026
Study programme
Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Official Master's Degree 1st four-month period
 Second Optional 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Ciencias da Saúde
Fisioterapia, Medicina e Ciencias Biomédicas
Pedagoxía e Didáctica
Coordinador
Zapico Barbeito, Mª Helena
 E-mail
helena.zapico@udc.es
Lecturers
Ávila Álvarez, Adriana Ivette
Rivas Quarneti, Natalia Yanaina
Robles García, Verónica
Viana Moldes, Ines
Zapico Barbeito, Mª Helena
 E-mail
adriana.avila.alvarez@udc.es
natalia.rivas.quarneti@udc.es
veronica.robles@udc.es
ines.viana@udc.es
helena.zapico@udc.es
Web
General description A materia de Intervención socioeducativa con persoas maiores atopa a súa xénese na defensa dun paradigma promotor do avellentamento activo e a solidariedade interxeracional comunitaria, a prol da construción de sociedades máis xustas para tódalas idades. Dende unha perspectiva teórico-práctica, ofrécese un estimulante achegamento aos principios do modelo de traballo integral centrado na persoa, o grupo e a comunidade, por medio da análise de innumerables proxectos e experiencias nacionais e internacionais no campo da saúde, a interxeracionalidade, a xeragoxía ou a prevención da vulnerabilidade e a exclusión na vellez. Preténdese, asemade, aportar claves que axuden a deseñar e desenvolver proxectos socioeducativos e sanitarios orientados á derradeira etapa da vida, dende un enfoque decididamente interdisciplinario.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A22 CEE2 - Manexar ferramentas conceptuais e metodolóxicas para a análise da vulnerabilidade asociada a formas de convivencia e a determinados grupos de idade.
A23 CEE3 - Identificar as dinámicas interxeracionais, biolóxicas e socioeconómicas que xeran situacións de exclusión.
A24 CEE4 - Identificar situacións e procesos de segregación de colectivos vulnerables asociados ao avellentamento demográfico.
A25 CEE5 - Actuar como profesional competente e cualificado/a no ámbito do deseño, a xestión e a avaliación de proxectos de investigación, políticos e sociais sobre situacións de dependencia.
A26 CEE6 - Actuar como profesional competente e cualificado/a no ámbito do deseño, a xestión e a avaliación de políticas de intervención dirixidas á conciliación familiar e ás necesidades dos maiores.
B2 CB2 - Aplicar e integrar os coñecementos a contornos e problemas emerxentes e indefinidos, na práctica investigadora e profesional.
B4 CB4 - Identificar os dilemas éticos e a responsabilidade social tras os retos formulados na práctica profesional e investigadora.
B6 CB6 - Posuír e comprender coñecementos que proporcionen unha base ou oportunidade para ser orixinais no desenvolvemento e/ou a aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
B7 CB7 - Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B14 CX2 - Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa.
B17 CX5 - Elaborar e defender informes, proxectos e memorias no campo das ciencias sociais.
B19 CX7 - Dar respostas innovadoras e orixinais ante situacións problemáticas emerxentes relacionadas coa exclusión social.
B20 CX8 - Aplicar a perspectiva comparada na comprensión das problemáticas sociais e das respostas e solucións políticas.
B21 CX9 - Aplicar unha perspectiva interdisciplinar na análise e a valoración de problemáticas de exclusión e políticas sociais de inclusión e cohesión.
C1 CT1 - Adequate oral and written expression in the official languages.
C3 CT3 - Using ICT in working contexts and lifelong learning.
C4 CT4 - Acting as a respectful citizen according to democratic cultures and human rights and with a gender perspective.
C5 CT5 - Understanding the importance of entrepreneurial culture and the useful means for enterprising people.
C6 CT6 -Acquiring skills for healthy lifestyles, and healthy habits and routines.
C7 CT7 - Developing the ability to work in interdisciplinary and transdisciplinary teams in order to offer proposals that can contribute to a sustainable environmental, economic, political and social development.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Analizar modelos e experiencias de promoción do envellecemento activo e a solidariedade interxeracional comunitaria. AC22
AC23
AC24
AC25
AC26
 BC2
BC4
BC14
BC20
 CC1
CC3
CC4
CC5
Integrar os fundamentos do modelo de traballo integral centrado na persoa/grupo/comunidade. AC22
AC23
AC24
AC25
AC26
 BC2
BC4
BC14
BC19
BC20
BC21
 CC1
CC3
CC4
CC5
CC7
Deseñar propostas de intervención socioeducativa con persoas maiores dende a perspectiva da interxeracionalidade, comunidade e/ou interseccionalidade AC22
AC23
AC24
AC25
AC26
 BC2
BC4
BC6
BC7
BC14
BC17
BC19
BC20
BC21
 CC1
CC3
CC4
CC5
CC6
CC7

Contents
Topic Sub-topic
TEMA I.- Paradigma do envellecemento activo e sociedades para tódalas idades

 Subtema 1.1.- Evolución socio-histórica dos conceptos “envellecemento activo” e “sociedades para tódalas idades”
Subtema 1. 2.- Envellecemento fisiolóxico e envellecemento como factor de risco
Subtema 1.3.- Risco, vulnerabilidade(s) e exclusión na vellez: perspectivas sociocomunitarias
Subtema 1.4.- Xerontoloxía crítica: conceptualización, conceptos clave (ex.: edadismo) e aportacións internacionais.
Subtema 1.5 .- Xerontagoxía: conceptualización, modelos e dimensións de futuro
TEMA II. Deseño e desenvolvemento de proxectos socioeducativos e sanitarios na vellez: aproximacións teóricas (I) Subtema 2.1.- Accións de prevención, promoción e intervención na saúde das persoas maiores
Subtema 2.2.- Educación e programas interxeracionais: perspectiva nacional e internacional
Subtema 2.3.- Comunidades de aprendizaxe interxeneracional e educación ao longo da vida
Subtema 2.4.- Perspectiva cidadá e estratexias de pensamento e acción-intervención sociocomunitaria
Subtema 2.5.- Retos de futuro e interseccionalidade na aproximación á vellez
TEMA III. Deseño e desenvolvemento de proxectos socioeducativos e sanitarios na vellez: experiencias prácticas dende a interdisciplinariedade (II) Subtema 3.1.- Accións de prevención, promoción e intervención na saúde das persoas maiores
Subtema 3.2.- Educación e programas interxeracionais: perspectiva nacional e internacional
Subtema 3.3.- Comunidades de aprendizaxe interxeneracional e educación ao longo da vida
Subtema 3.4.- Perspectiva cidadá e estratexias de pensamento e acción-intervención sociocomunitaria
Subtema 3.5.- Retos de futuro e interseccionalidade na aproximación á vellez

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Collaborative learning A22 A23 A24 A25 A26 B2 B4 B6 B7 B14 B20 B21 C1 C3 C4 C5 C7 26 34 60
Introductory activities A23 A25 B19 C6 3 0 3
Directed discussion A23 A24 B4 C1 C3 C4 C5 C6 C7 10 36 46
Student portfolio A23 A24 B2 B4 B7 B14 B17 B19 B21 C1 C3 C4 C5 C6 C7 3 34 37
 
Personalized attention 4 0 4
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Collaborative learning Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo.
Introductory activities Actividades que se levan a cabo antes de iniciar calquera proceso de ensino-aprendizaxe a fin de coñecer as competencias, intereses e/ou motivacións que posúe o alumnado para o logro dos obxectivos que se queren alcanzar, vinculados a un programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita articular a docencia para favorecer aprendizaxes eficaces e significativos, que partan dos saberes previos do alumnado
Directed discussion Técnica de dinámica de grupos na que os membros dun grupo discuten de forma libre, informal e espontánea sobre un tema, aínda que poden estar coordinados por un moderador.
Student portfolio É unha carpeta ou arquivador ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno nun período de tempo, cos comentarios e cualificacións asignadas polo profesor, o que lle permite visualizar o progreso do alumno. O portafolios ou carpeta inclúe todo o que fai o alumno, como: apuntes ou notas de clases, traballos de investigación, guías de traballo e o seu desenvolvemento, comentarios de notas, resumes, probas escritas, autoavaliacións, tarefas desenvolvidas, comentarios de progreso do alumno realizado polo profesor, etc.
Este portafolios será o material empregado para facer reflexión crítica do prozeso de aprendizaxe, que será avaliado.

Personalized attention
Methodologies
Student portfolio
Collaborative learning
Description
A atención personalizada consiste en titorías grupais ou individualizadas, presenciais ou por internet, para poder facer as revisións do traballo da materia, respecto ao proceso, resultado e avaliación.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Student portfolio A23 A24 B2 B4 B7 B14 B17 B19 B21 C1 C3 C4 C5 C6 C7 Deberá entregarse un cartafol no que se recolla unha descripción e reflexión crítica sobre o proceso de ensinanza-aprendizaxe vivido ao longo da materia (actividades docentes, traballo grupal, etc.) 55
Collaborative learning A22 A23 A24 A25 A26 B2 B4 B6 B7 B14 B20 B21 C1 C3 C4 C5 C7 Avaliarase a participación e contribución individual no traballo desenvolvido na aula.

 45
 
Assessment comments

A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación
(por exemplo: plaxio) implicará directamente a cualificación de suspenso '0' na
materia na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación
obtida en todas as actividades de avaliación de cara a convocatoria
extraordinaria

1.- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia:


1.1. Solicitarase en formato virtual e/ou soporte informático


1.2. Realizarase a través do Campus Virtual, en formato dixital sen necesidade de imprimilos


1.3. De se realizar en papel:


- Non se empregarán plásticos.


- Realizaranse impresións a dobre cara.


- Empregarase papel reciclado.


- Evitarase a impresión de borradores.


2.- Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural


3.- Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais


4.- Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase
linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores de ambos os sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)


5.-
Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes
sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade


6. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas


7.
Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas,
sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un
acceso axeitado,
igualitario e proveitoso á vida universitaria

8. A docente responsable
resérvase a posibilidade de realizar algún cambio na avaliación ou outros
aspectos que serán notificados aos estudantes coa suficiente antelación

9.- Nas clases sosterase o principio de
debate democrático, escoitando e respetando todas as opinións diversas
en torno aos temas tratados, tanto de parte do profesorado como do
alumnado

Sources of information
Basic

Armitage, R., & Nellums, L. B. (2020). COVID-19 and the consequences of isolating the elderly. The Lancet Public Health, 5(5), e256.

Bermejo García, Lourdes. (2010). Envejecimiento activo y actividades socioeducativas con personas mayores: guía de buenas prácticas. Madrid: Médica Panamericana.

Causapie Lopesino, Purificación. et al. (2011). Envejecimiento activo: Libro Blanco. Madrid: Imserso. Disponible en: http://www.imserso.es/InterPresent2/groups/imserso/documents/binario/8088_8089libroblanc oenv.pdf

Chang E-S, Kannoth S, Levy S, Wang S-Y, Lee JE, Levy BR (2020) Global reach of ageism on older persons’ health: A systematic review. PLoS ONE 15(1): e0220857. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0220857

Bernard, Miriam e Ellis, Stephen W. (2007). ¿Cómo sabes que la práctica intergeneracional funciona? Guía para iniciarse en la evaluación de la práctica intergeneracional. En Mariano Sánchez Martínez (dir.) La evaluación de los programas intergeneracionales (p. 132-146). Madrid: IMSERSO. 

David Burnes, Christine Sheppard, Charles R. Henderson Jr, Monica Wassel, Richenda Cope, Chantal Barber, and Karl Pillemer, 2019: Interventions to Reduce Ageism Against Older Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis. American Journal of Public Health 109, e1_e9, https://doi.org/10.2105/AJPH.2019.305123

ENIEC – European Network on Intercultural Elderly Care | Netwerk | Pigmentzorg. (n.d.). Recuperado de: https://www.pigmentzorg.be/toolbox/fiche/eniec-european-network-on-intercultural-elderly-care

Fransen, H., Pollard, N., Kantartzis, S., & Viana-Moldes, I. (2015). Participatory citizenship: Critical perspectives on client-centred occupational therapy. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 22(4), 260–266. https://doi.org/10.3109/11038128.2015.1020338

García-Fariña, A.,Viana-Moldes, I., Rivas-Quarneti, N., & Miguens-Vázquez, X. (2016). Estudio documental de las necesidades ocupacionales de la población del ayuntamiento de Fene. Revista electrónica de terapia ocupacional Galicia, TOG, (25), 17.

Harris, K., Krygsman, S., Waschenko,J., Rudman, D. (2018). Ageism and the Older Worker: A Scoping Review, The Gerontologist, Volume 58, Issue 2, Pages e1–e14, https://doi.org/10.1093/geront/gnw194

Moody, H. R., & Sasser, J. R. (2015). Aging: concepts and controversies (8th ed). Thousand Oaks, CA: SAGE.

Morgan, L. A., & Kunkel, S. (2016). Aging, society and the life course (5th ed). New York: Springer.

Sánchez, Mariano; Kaplan, Matthew e Sáez, Juan (2010). Programas intergeneracionales. Guía introductoria. Madrid: IMSERSO.

Trabensol - Centro Social de Convivencia para Mayores. (n.d.). Recuperado el 13 de Agosto de 2017, de http://trabensol.org/

Outra Forma de Vivenda. (n.d.). Inicio. Recuperado el 13 de Agosto de 2017 de http://outraformadevivenda.org
Complementary

Abellán García, A.,Ayala García, A. & Pujol Rodríguez, R. (2017) Un perfil de las personas mayores en España, 2017. Indicadoresestadísticos básicos. Madrid, Informes Envejecimiento en red nº 15, 48 p. [Fecha de publicación: 31/01/2017; última versión: 27/03/2017]. <http://envejecimiento.csic.es/documentos/documentos/enred-indicadoresbasicos17.pdf>

Alemán Bracho, M. d. C., & Martín García, M. (2014). Envejecimiento y derechos humanos. Miscelánea Comillas: Revista De Ciencias Humanas y Sociales, 72(140), 227-255.

Álvarez, A. I. A. (2003). Técnicas no farmacológicas en la enfermedad del Alzheimer. Agathos: Atención sociosanitaria y bienestar, 3(4), 4–10.

Buendía Vidal, J.,ed.lit. In Buendía Vidal J.,ed.lit (Ed.), (2010). Gerontología y salud : Perspectivas actuales. Madrid (sp): Biblioteca Nueva.

Bermejo, Lourdes (2012). Envejecimiento activo, pedagogía gerontológica y buenas prácticas socioeducativas con personas adultas mayores. Educación social. Revista de Intervención Socioeducativa, 51, 27-44.

Bocanegra, N. M., Puente, C. P., & Álvarez, A. I. A. (2012). Terapia asistida con animales. In Neurorrehabilitación: métodos específicos de valoración y tratamiento, 2012, ISBN 978-84-9835-410-2, páxs. 465-471 (pp. 465–471). Editorial Médica Panamericana. Retrieved from https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5272889

Debra J, Rose. Equilibrio y movilidad con personas mayores. Segunda edición. Badalona: Paidotribo, 2014

Guccione, Andrew A. Geriatric physical therapy. 2nd edition. St. Louis: Mosby, 2000.

Hatton-Yeo, Alan (2007). Programas intergeneracionales, solidaridad intergeneracional y cohesión social. En Mariano Sánchez Martínez (Dir.) Programas intergeneracionales. Hacia una sociedad para todas las edades (p. 123-140). Barcelona: La Caixa.

Hernando Ibeas, M. V. (2004). Habilidades de comunicación con las personas mayores. Envejecimiento y sociedad: Una perspectiva pluridisciplinar (1ª ed., pp. 103-141) Universidad de La Rioja.

Hernando Ibeas, M. V. (2006). Teorías sobre el fenómeno del envejecimiento. Envejecimiento activo, envejecimiento en positivo (1ª ed., pp. 37-64) Universidad de La Rioja.

Hooyman, N. R., Kiyak, H. A., & Kawamoto, K. (2015). Aging matters: an introduction to social gerontology. Boston: Pearson.

Izquierdo Martínez, A., & Izquierdo Dopf, A. (2005). Psicología del desarrollo de la edad adulta: Teorías y contextos. Revista Complutense De Educación, 16(2), 601-619.

Mondragón Ruiz de Lezana,Miren Jaione. (2011). Condiciones de vida y ausencia de bienestar de las personas mayores.Oñati Socio-Legal Series, 1(8), 3-23.

Powell, J. L. (2013). Globalization and global aging. New York: Novinka.

Rivas-Quarneti, N., Movilla-Fernández, M.-J., & Magalhães, L. (2017). Immigrant women’s occupational struggles during the socioeconomic crisis in Spain: Broadening occupational justice conceptualization. Journal of Occupational Science. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14427591.2017.1366355

Piñeiro- Silva, I., Rivas-Quarneti, N., Feal-González, R., & Movilla-Fernández, M. (2014). Él ya no es él. Participación de la familia en las ocupaciones de la persona mayor que vive en un centro residencial. Revista Electrónica de Terapia Ocupacional Galicia, TOG, (19), 10-.

Tobío Soler, C. (2008). Redes familiares, género y política social en España y Francia. Política y Sociedad, 45(2), 87-104.

Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments

A materia é obrigatoria para o estudantado que escolle o itinerario de Envellecemento e transformacións familiares. Estará aberta tamén aos/ás estudantes doutros itinerarios, ou aos/ás que deciden non especializarse.


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.