Datos Identificativos

2022/23

Asignatura (*)

Actuacións Urbanísticas Contemporáneas

Código

630G02060

Titulación

Descriptores

Ciclo

Período

Curso

Tipo

Créditos

Grao

2º cuadrimestre

Quinto

Optativa

Idioma

Castelán

Galego

Modalidade docente

Presencial

Prerrequisitos

Departamento

Proxectos Arquitectónicos, Urbanismo e Composición

Coordinación

Seoane Prado, Enrique

Correo electrónico

enrique.seoane@udc.es

Profesorado

Llamazares Castro, Jesus

Seoane Prado, Enrique

Vazquez Mosquera, Jose Manuel

Correo electrónico

j.llamazares@udc.es

enrique.seoane@udc.es

jose.vmosquera@udc.es

Web

Descrición xeral

O curso desenvolverase arredor da globalización da información e da cultura, da mundialización da economía, e do cambio climático como paradigmas da contemporaneidade, que se traducen na explosión da cidade sobre os territorios e na urbanización indiscriminada e na ocupación desde a urbanidade de territorios afastados das cidades (especialmente os territorios litorais) e na percepción desde a óptica, desde a sensibilidade e desde a cultura urbanas de todos os territorios.

Cas exposicións teóricas preténdese o estudio e o entendemento dos modos contemporáneos de intervención proxectual urbanística no mundo urbano, periférico, e territorial.

As actuacións urbanísticas contemporáneas teñen así moito que ver:
- co entendemento do metabolismo urbano (social e material) e de ciclo pechado nas cidades e no territorio(autoxeneración enerxética, autosuficiencia hídrica e sistemas urbanos de drenaxe sostible, valorización de resíduos, sustentabilidade e soberania alimentaria,...);
- ca valoración da competencia dos territorios frente á competitividade entre eles;
- con modelos alternativos e integrados de mobilidade e de accesibilidade aos bens materiais e culturais;
- ca valoración da salubridade (cidades saudables e descarbonizadas), da inclusividade fronte á "gentrification" e a "guettification", e da participación ciudadadana;
- ca incorporación da natureza e dos procesos naturais na cidade consolidada, e da infraestruturas e dotacións urbanas no territorio rural (natureza no urbano e urbanidade no territorio), que derivan en actuacións de carácter paisaxístico.

O alumnado -en grupo e individualmente- ha de desenvolvernos exercicios, actividades prácticas e prácticas de curso -tanto desde a discusión teórica como desde a necesaria investigación iniciática- para o establecemento de pautas e propostas de intervención urbanística que contemplen e entendan os paradigmas da contemporaneidade a partir do conxunto de clases teóricas sobre os diferentes tipos de proxectos urbanos e territoriais.

Competencias do título

Código

Competencias do título

Resultados de aprendizaxe

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
coñecemento dos diferentes xeitos contemporáneos de intervir na cidade e no territorio	A35 A37 A45 A46 A52 A53 A55 A58 A59 A69	B1 B2 B3 B4 B5 B8 B12	C3 C4 C6
capacidade para analizar e propoñer actuacións urbanísticas en diferentes áreas urbanas, periurbanas ou territoriais	A35 A37 A45 A46 A52 A53 A55 A58 A59 A69	B1 B2 B3 B4 B5 B8 B12	C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8
Capacidade dialéctica, discursiva, expositiva para a participación nos debatese para a exposición e defensa dos traballos e actividades prácticas	A35 A37 A45 A46 A52 A53 A55 A58 A59 A69	B1 B2 B3 B4 B5 B8 B12	C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8

Contidos

Temas	Subtemas
Intervencións relacionadas co METABOLISMO URBANO e SOCIAL.	Actuaciones vinculadas ao ciclo natural da auga (atmosférica, de superficie e do subsolo) cara á autosuficiencia hídrica e ao manexo da auga de chuvia. Actuaciones favorecedoras da autoxeración enerxética e da eficiencia do sistema. Actuacións urbanísticas de valorización de resíduos. Actuacións de descarbonización das cidades e de medidas contra a contaminación ambiental, atmosférica e acústica.
Actuacións relacionadas ca REDE VERDE (pública, comunitaria e privada) de SOLO PERMEABLE e de ESPAZOS PÚBLICOS INCLUSIVOS INTERCONECTADOS	- Rede VERDE (vexetación) e rede AZUL (auga) compatibles e interconectadas. - Rutas e itinerarios interconectados en rede para un uso de ocio saludable, accesible, democrático e inclusivo. - Topoloxía das redes e distribución, tipos e características dos espazos e as súas envolventes. - Parques e hortas urbanas. Verde comestible. O papel urbano do hinterland das cidades: ocio verde e produción de alimentos de proximidade para mercados en rexións agropolitanas.
Actuacións RESIDENCIAIS INTEGRADAS en áreas de novo crecemento	- ECOBARRIOS - ECODISTRITOS - ECOCIDADES
Actuacións de intervención integral ou selectiva en áreas degradadas ou singulares e na cidade construída en tecidos obsoletos, relacionados con modos e xeitos contemporáneos de REHABILITACIÓN, REXENERACIÓN E RENOVACIÓN URBANA.	- Actuacións en Cidades Históricas, tecidos residenciais tradicionais e Polígonos de Vivenda Colectiva. - Actuacións de planificación e intervención en áreas degradadas de carácter industrial, portuario, ou infraestrutural, para darlles un novo uso territorial ou urbano. - Actuacións de planificación ou intervención en áreas patrimoniais naturais ou culturais do territorio ou de cidades e barrios históricos. - Actuacións de incorporación do litoral fluvial ou marítimo aos usos cívicos da urbanidade e do territorio.
Plans e proxectos de introdución e reintrodución de COMPLEXIDADE E VARIEDADE de USOS E TECIDOS fronte á "gentrification", "guettification" ou tematización de barrios, cidades e territorios.	- Turistización e diversos modos de "gentrification" - Tematización e/ou especialización de cidades, barrios e áreas. - Degradación social, devaluación económica e obsolescencia física e funcional en áreas urbanas e territoriais. Problemas e alternativas. - Proxectos vinculados ao grandes equipamentos e infraestruturas, de enclave urbano ou territorial.
Actuacións urbanísticas de NOVA VIALIDADE, MOBILIDADE e TRANSPORTE	- Transporte público e/ou colectivo inclusivo en cidades como elemento transformador da accesibilidade e da integración social. - Mobilidade segura e eficiente en diferentes modos de desprazamento. - Compatibilidade e complementariedade dos diferentes modos de transporte. - Abastecemento loxístico e distribucuión de alimentos, bens e mercadorías.
Actuacións de carácter PAISAXÍSTICO no TERRITORIO	-Actuacións en paisaxes naturais ou culturais con intervencións cualificadoras e/ou restauradoras de carácter integrador ou selectivo, relacionadas con diferentes xeitos de intervención e de contemplación do territorio e a paisaxe.

Planificación

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Sesión maxistral	A52 A53 A55 A58 A59 A69 B8 B12 C6 C8	20	0	20
Discusión dirixida	B1 B2 B3 B4 C1 C4 C7	10	15	25
Traballos tutelados	A35 A37 A45 A46 B1 B2 B3 B4 B5 B12 C1 C3 C4	20	60	80
Estudo de casos	A52 A53 A55 A58 A59 A69 B8 C3 C5 C8	10	10	20

Atención personalizada		5	0	5

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías

Metodoloxías	Descrición
Sesión maxistral	Clases teóricas para ampliar coñecementos e fomentar a participación e o avance nas actividades prácticas
Discusión dirixida	Debates encamiñados a fomentar no alumnado criterios de razoamento urbanístico
Traballos tutelados	Actividades prácticas a desenvolver polos alumnos durante o curso, que se han de materializar en estudos e propostas de diferentes actuacións urbanísticas.
Estudo de casos	Estudo e análise de actuacións contemporáneas de natureza urbanística a distintas escalas, arredor das temáticas abordadas durante o curso.

Atención personalizada

Metodoloxías

Traballos tutelados

Discusión dirixida

Descrición

As discusións dirixidas e os traballos tutelados supoñen o seguimento e asesoramento por parte dos profesores para incentivar no alumnado a investigación persoal e para orientar as propostas creativas fomentando a autocrítica e o avance na capacidade propositiva.

Medidas de dedicación para o “Alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia”. O alumnado nesta circunstancia:
_Con respeto as clases de teoría terá a dispensa de asistencia a ditas clases do 50%. Deberá acudir polo menos a un 10% das tutorías establecidas no horario dos docentes de teoría da materia para resolver as cuestions pertinentes de seguimento.
_Con respeto as clases de práctica, estos estudantes deberán asistir a un mínimo do 80% das aulas, incluindose nesta porcentaxe os días da sesión de presentación conxunta dos traballos. Ase mesmo, os docentes de prácticas disporan un 20% das suas tutorías, a requerimento dos estudantes, para o reforzo necesario dos traballos a presentar.
En ambolos dous casos axustaránse ditas medidas segundo os casos concretos, adecuándoas as circunstancias.

Avaliación

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Sesión maxistral	A52 A53 A55 A58 A59 A69 B8 B12 C6 C8	Clases teóricas para ampliar coñecementos e fomentar a participación e o avance nas actividades prácticas	15
Traballos tutelados	A35 A37 A45 A46 B1 B2 B3 B4 B5 B12 C1 C3 C4	Actividades prácticas a desenvolver polos alumnos durante o curso, que se han de materializar en estudos e propostas de diferentes actuacións urbanísticas.	60
Discusión dirixida	B1 B2 B3 B4 C1 C4 C7	Debates encamiñados a fomentar no alumnado criterios de razoamento urbanístico	15
Estudo de casos	A52 A53 A55 A58 A59 A69 B8 C3 C5 C8	Estudo e análise de actuacións contemporáneas de natureza urbanística a distintas escalas, arredor das temáticas abordadas durante o curso.	10

Observacións avaliación
Para a segunda oportunidade atenderase a normativa da UDC e será necesario entregar todos os traballos do curso para poder presentarse O “Alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia” para aprobar esta materia cumplirá as mesmas condicions que o resto do alumnado matriculado nela. IMPLICACIÓNS DO PLAXIO na realización das probas ou actividades de avaliación: "A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación implicará directamente a cualificación de suspenso '0' na materia na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de cara a convocatoria extraordinaria".

Fontes de información

Bibliografía básica	jaime Lerner (2005). Acupuntura urbana. Institut d'arquitectura avanzada de catalunya Busquets, J. (2006). Cities X Lines. Harvard University AA.VV. (2009-13). DRU 1, 2, 3, 4, 5, 6 e 7. Depto: Proxectos e Urbanismo UDC Batlle, E. (2011). El jardín de la metrópli. GG AA. VV. (1999). Entornos vitales. GG Paisaje Transversal (2019). Escuchar y transformar la ciudad. Urbanismo colaborativo y participación ciudadana. Catarata. Madrid Salvador Rueda (2012). Guia metodológica para auditar la calidad y sostenibilidad en el medio urbano. Ministerio de Fomento AA.VV. (2009). La ciudad paseable. CEDEX Gehl, J. (2009). La humanización del espacio urbano. Ed. Reverté Corominas, Sabaté & Sotoca (2007). Planes muy especiales. C. O. Arquitectes de Catalunya AA.VV (1985-92). Revista UR (todos los números). Laboratorio Urbanismo Barcelona A. Vegara & J.L. de las Rivas (2004). Territorios inteligentes: nuevos horizontes del urbanismo. Fundación Metrópoli Madrid

Bibliografía complementaria	Philippe Rahm (2020). Arquitectura Meteorológica. Ed. Arquine. Ciudad de México Richard Sennet (2018). Construír e Habitar. Etica para uma cidade aberta. Ed. Record. Rio de Janeiro S. Sassen (2003). Contrageografías de la globalización. Ed. Traficantes de Sueños. Madrid J. Sabaté Bel (2002). En la identidad del territorio está su alternativa. OP ingeniería y territorio nº 60 Francesco Tonucci (1996). La ciudad de los niños. fundación Rupérez Christopher Alexander (1971). La estructura del medio ambiente. Ed. Tusquets AAVV coord. por A. Font Arellano (2007). La explosión de la ciudad . Ministerio de Vivienda François Jullien (2010). Las transformaciones silenciosas. Ediciones Bellaterra Gustavo Duch (2014). No vamos a tragar. Soberanía Alimentaria. Editorial Gustavo Gili Ian McHarg (2000). Proyectar con la naturaleza. ED. Gustavo Gili Stephen Coyle (2011). Sustainable and resilient communities. editorial Wiley Françésc Muñoz (2008). Urbanalización. Paisajes comunes. Lugares Globales . Ed. Gustavo Gili J.Hoyer, W.Dickhaut, L.kronawiter & B.Weber (2011). Water Sensitive Urban Design: Principles and Inspiration for Sustainable Stormwater Management in the City of the Future. Ed. JOVIS

Recomendacións

Materias que se recomenda ter cursado previamente

Urbanística 5/630G02042

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías