Identifying Data 2023/24
Subject (*) History Code 613G01009
Study programme
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
First Basic training 6
Language
Spanish
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Humanidades
Coordinador
Vázquez Lijó, José Manuel
E-mail
j.m.vlijo@udc.es
Lecturers
Alonso Troncoso, Victor
Vázquez Lijó, José Manuel
E-mail
v.alonso.troncoso@udc.es
j.m.vlijo@udc.es
Web http://www.udc.es/filo
General description Historia da historiografía occidental, dende a Antigüidade á Idade Contemporánea. O curso centrarase nas fontes historiográficas, de carácter literario, non so analizando as preferencias temáticas e as orientacións ideolóxicas dos cronistas e historiadores, senón tamén (ao seren unha Facultade de Filoloxía) facendo unha especial énfase nas relacións deses autores cos xéneros literarios concorrentes na representación do pasado, nomeadamente a épica e a novela. Polo demáis, a explicación do contexto histórico constituirá unha condición sine qua non pra profundar nos autores en cuestión.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A3 Coñecer as correntes teóricas da lingüística e da ciencia literaria.
A10 Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A23 Ter coñecementos de terminoloxía e neoloxía.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B2 Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B4 Ser capaz de comunicarse de maneira efectiva en calquera contorno.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
B9 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Saber analizar e comentar textos e discursos históricos utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. A2
Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións. A10
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información. B1
Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas. B2
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas. B5
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. B6
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. B7
Apreciar a diversidade. B8
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. B9
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional. B10
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. C5
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8
Ter e saber aplicar os coñecementos básicos que permitan reflexionar sobre a disciplina histórica A2
B3
C4
Coñecer o uso que dos conceptos fundamentais tratados se ten feito polos propios historiadores A23
B3
C4
Coñecer a aportación da historia, a literatura e a memoria para a representación do pasado A2
B1
C1
Saber que os conceptos, as escrituras e a investigación histórica están en permanente construcción. A2
A23
B1
B3
C1
C6
Utilizar os coñecementos e técnicas propias da historia no ámbito doutras disciplinas, nomeadamente as relacionadas coa linguaxe como a lingüística e a literatura. A1
A2
A3
A23
B1
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
C1
C4
C7
C8
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar críticamente información especializada. A11

Contents
Topic Sub-topic
1. Consideracións xerais acerca da Historia 1.1. Conceito de Historia
1.2. Obxecto e suxeito da Historia
1.3. Método e Teoría
1.4. O espazo e o tempo na Historia
2. O discurso histórico na Antiguidade 2.1. Os precedentes de Egipto, Mesopotamia e outras altas culturas urbanas
2.2. Da historiografía grega ás interpretacións proféticas do cristianismo
3. Da teocracia medieval ao racionalismo da Ilustración 3.1. A teoría das "tres ordes" do feudalismo
3.2. As crónicas medievais
3.3 A singularidade das historiografias non cristiás. Ibn Jaldun; a historiografía chinesa.
3.4. A crítica renacentista
3.4. A racionalidade ilustrada
4. Revolución francesa e liberalismo: o salto cara a construción da Historia como ciencia 4.1. O nacimento da historiografía moderna.
4.2. Discurso histórico e nacionalización do pasado
4.3. As variantes do discurso histórico: liberalismo, romantismo, positivismo e historicismo alemán
4.4 A literatura histórica: literaturas nacionais e sistemas literarios
4.5 Alguns estudos de caso
5. As multitudes na Historia 5.1. A renovación dos "Annales" e a Historia Económica
5.2. O materialismo histórico
6. A crise do discurso histórico nos finais do século XX. 6.1. A destrución da Historia como ciencia
6.2 A volta á narración e outras alternativas.

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Workbook A3 A11 A23 B1 B2 B3 B5 B6 B8 B9 0 15 15
Guest lecture / keynote speech B1 B5 B6 B7 B8 C5 C8 21 0 21
Workshop A1 A2 A10 10 15 25
Objective test A11 C7 2 50 52
Directed discussion A11 B1 B3 B4 B5 B7 B8 B10 C1 C4 C6 14 21 35
 
Personalized attention 2 0 2
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Workbook Lecturas complementarias, por conta do alumnado, do material bibliográfico recomendado polo profesor e relacionado coas leccións do temario.
Guest lecture / keynote speech Exposición oral a cargo do profesor, centrada nos contidos do programa da materia. O seguimento das sesións maxistrais constitúe unha condición sine qua non pra debater de maneira axeitada nas clases interactivas.
Workshop Debate na aula na base do libro Os Pazos de Ulloa, dos capítulos previamente indicados ao alumnado e lidos por este con anterioridade, en horas non presenciais. A profesora encargada do obradoiro dirixirá o debate. Deberán participar todos os alumnos matriculados (agás aqueles con dispensa académica e, se así o desexan, os repetidores). Valorizaranse as intervencións de cada alumno ao longo do obradoiro.
No apartado de Avaliación (Observacións 3.) indícase o traballo que sustitúe a asistencia a estas clases no caso do alumnado repetidor ou con dispensa académica.
Objective test Exame escrito tipo test sobre contidos de asignatura. Faranse ao longo do curso varias probas parciais de temas previamente explicados na clase. O alumnado que os aprobe non volta a examinarse de tales contidos no proba final. A data destes parciais será comunicada verbalmente na clase e tamén a través de Teams.
Directed discussion Debate na aula na base de materiais previamente indicados polo profesor e lidos polo alumnado en horas non presenciais. O profesor dirixirá o debate. Deberán participar todos os alumnos (agás aqueles con dispensa académica e os repetidores con incompatibilidade horaria), o que implica a asistencia obrigatoria ás sesións interactivas.
No apartado de Avaliación (Observacións 8 e 9) indícase o traballo que sustitúe a asistencia á clase interactiva no caso do alumnado repetidor ou con dispensa académica.

Personalized attention
Methodologies
Objective test
Directed discussion
Description
No que atinxe á proba obxectiva o profesor clarexará a modalidade de exame a realizar e a correspondente valorización de cada pregunta.

Na discusión dirixida o profesor intervirá pra resolver as dúbidas que cada alumno poda presentar ao longo dos debates.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Workshop A1 A2 A10 Comentario e debate na aula da novela Los Pazos de Ulloa, de Pardo Bazán. A participación do alumnado presupón a lectura previa dos capítulos que se comentarán no correspondente obradoiro, cada venres. Deberán asistir ao obradoiro todos os alumnos matriculados, agás nos casos de dispensa académica e, se así o desexan, os repetidores, que terán que entregar o traballo escrito que se indica en Observacións á avaliación 20
Objective test A11 C7 Proba escrita (tipo test) para a avaliación da aprendizaxe. Versará sobre os contidos teóricos e prácticos estudados no curso e recollidos no temario da materia.
50
Directed discussion A11 B1 B3 B4 B5 B7 B8 B10 C1 C4 C6 Debate na aula na base do exposto nas sesións maxistrais e dos materiais (preferentemente textos)previamente distribuídos polo profesor e traballados polo alumno en horas non presenciais. Deberán participar todos os alumnos (agás aqueles con dispensa académica e os repetidores con incompatibilidade horaria), o que implica a asistencia obrigatoria ás sesións interactivas.
Valorizaranse as intervencións do alumnado na clase interactiva. Poderanse facer controis de asistencia a estas clases.
No apartado de Observacións á Avaliación indícase o traballo que sustitúe a asistencia ás clases interactivas no caso de repetidores ou de alumnos con dispensa académica.



30
 
Assessment comments

1. Es obligatorio haber entregado en tiempo y forma las actividades que computan en la evaluación. 

2. Las actividades y probas que computan para la nota final y que resultaron aprobadas en la primera oportunidad son liberatorias, es decir, no se repiten. Por ej., si el estudiante suspende la asignatura tras la suma de la puntuación de las tareas y pruebas evaluables, pero consigue un 5 o más nota en la prueba tipo test, no tendrá que voltar examinarse de ella. deberá recuperar solamente la interactividad y/o más alto, suspensos.

3. Serán calificados con un No Presentado (PN) los/las alumnos/las que no asistan al examen final escrito (prueba objetiva).

4. Las faltas de ortografía y/o incorrecciones léxico-gramaticales podrían suponer una disminución de la nota. 

5. La asistencia al aula aportará como máximo el 10% de la calificación final

6. La realización fraudulenta de las pruebas o actividades de evaluación, una vez comprobada, implicará directamente la calificación de suspenso en la convocatoria en que se cometa: lo/la estudiante será calificado con “suspenso” (nota numérica 0) en la convocatoria correspondiente del curso académico, tanto si la comisión de la falta se produce en la primera oportunidad como en la segunda. 

7. La materia podrá ser adaptada al estudantado que precise de la
adopción de medidas encaminadas al apoyo a la diversidad (física, visual,
auditiva, cognitiva, de aprendizaje o relacionada con la salud mental). De ser
el caso, deberán contactar con los servicios disponíbeis en la UDC/en el
Centro: en los plazos oficiales estipulados de manera previa a cada
cuatrimestre académico, con la Unidad de Atención a la Diversidad
(https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/); en su defecto, con la Tutora ADI
de la Facultad de Filología (en la siguiente dirección electrónica:
pat.filoloxia@udc.gal)

8. Los alumnos en situación de matrícula a tiempo parcial
(dispensa académica) y los alumnos repetidores que no asistan al obradoiro
(viernes) presentarán un resumen, capítulo a capítulo, con un comentario
personal al final, de la novela Los Pazos de Ulloa, de Emilia Pardo Bazán. El
trabajo, presentado en papel (NO digitalizado) al profesor coordinador de la
asignatura (J.M. Vázquez Lijó), tendrá las siguientes características: 7 folios
(tamaño estándar A4) de extensión, de los que 5 son de resumen y 2 de
comentario personal (no cuenta la página de cubierta del trabajo, con el nombre
del alumno y el título del libro); letra Times New Roman 12; interlineado 1,5.
La fecha límite para entregar el trabajo será el 15 de abril de 2024. Este
trabajo sustitutivo computará el 20% de la nota final. 

9. Los alumnos en situación de matrícula a tiempo parcial
(dispensa académica) y los alumnos repetidores que no puedan asistir a las
clases interactivas (discusión dirigida) deberán hacer la recensión
bibliográfica del siguiente libro: ÁLVAREZ JUNCO, José y FUENTE MONGE, Gregorio
de lana (2017), El relato nacional: historia de lana historia de España,
Madrid, Taurus. El trabajo, presentado en papel (NO digitalizado) al profesor
coordinador de la asignatura (J.M. Vázquez Lijó), tendrá estas características:
8 folios (tamaño estándar A4) de extensión, de los que 6 atardecer de resumen y
2 de comentario personal (no cuenta la página de cubierta del trabajo, con el
nombre del alumno y el título del libro); letra Times New Roman 12;
interlineado 1,5. La fecha límite para entregar el trabajo será el 15 de abril
de 2024.  Este trabajo sustitutivo computará el 30% de la nota final.

10. Posibilidades ofrecidas al alumnado para RECUPERAR partes
suspensas

10.1. Prueba objetiva: todos los estudiantes (incluidos los de
dispensa académica y los repetidores) deberán superar un nuevo examen tipo test
a realizar en la fecha fijada en el calendario académico (2ª oportunidad:
julio) 

10.2. Interactividad (clases de los miércoles)

10.2.1. presentar en la fecha fijada en el calendario académico (2ª
oportunidad: julio) la recensión del libro de ÁLVAREZ JUNCO con las mismas
características formales señaladas en el punto 9 de estas Observaciones

10.2.2. En el caso de alumnos  con dispensa académica o
repetidores entregar (si no se había hecho en la 1ª convocatoria hasta el 15 de
abril) o mejorar la dicha recensión del libro de ÁLVAREZ JUNCO con las mismas
características formales señaladas en el punto 9 de estas Observaciones

10.3. Taller (clases de los viernes)

10.3.1. presentar en la fecha fijada en el calendario académico
(2ª oportunidad: julio) el resumen-comentario personal de la obra Los Pazos de
Ulloa, con las mismas características formales señaladas en el punto 8 de estas
Observaciones

10.3.2. En el caso de alumnos con dispensa académica o repetidores entregar (si no se había hecho en la 1ª convocatoria hasta el 15 de abril) o mejorar el resumen-comentario personal de la obra Los Pazos de Ulloa, con las mismas características formales señaladas en el punto 8 de estas Observaciones

11. Los alumnos presentados a la convocatoria extraordinaria de diciembre concurren en iguales condiciones señaladas para la segunda oportunidad.

 


Sources of information
Basic Kelley, Donald (1998). Faces of History. Historical Inquiry from Herodotus to Herder. Yale University
Burrows, John (2007). Historia de las historias. Barcelona, Crítica

O historiador que ten a achega máis sobranceira á historia da historiografía occidental ata o século XX é, con diferenza, Arnaldo Momigliano (1908-1987). A súa traxectoria investigadora non se pode exemplificar nun libro en particular, aínda que os seus sparsa collecta nos Contributi alla storia degli studi classici (10 vols., Milano 1955-2012) constitúen o título más recoñecido, tanto pola súa amplitude cronolóxica como pola variedade de contidos. 

Complementary Fernández Pérez-Sanjulián, C. (2003). A construción nacional no discurso literario de Ramón Otero Pedrayo. Concello de Pontevedra e Fundación Caixa Galicia
Ferreira da Cunha, C. M. (2002). A construçäo do discurso da história literária na literatura portuguesa do século XIX.. Universidade do Minho. Centro de Estudos Humanísticos
Hobsbawm, E. e Ranger, T. (1984). A invençäo de tradiçöes. Rio de Janeiro, Paz e Terra
Thompson, J. (2009). As novelas da memoria: trauma e representación da historia na Galicia contemporánea.. Vigo, Galaxia
Velasco Souto, C. F. (2011). Discurso histórico e construçom da identidade nacional. O caso da Galiza. http://illa.udc.es/novelahistoricagalega/estudos/estudos.html
Salinas Portugal, F. (2003). Emerxencia literaria e construción nacional: o romance fundacional. A Tavares (0rg.):Estudos Galego Brasileiros. Rio de Janeiro
González -Stephan, B. (2002). Fundaciones: canon, historia y cultura nacional. La historiografía literaria del liberalismo hispanoamericano del siglo XIX.. París/Frankfort, Iberoamericana-Vervuert.
Vega, Mª J. (2003). Imperios de papel. Introducción a la crítica postcolonial. Barcelona, Crítica
Ainsa, F. (1997). Intervención literaria y "reconstrucción" histórica en la nueva narrativa latinoamericana.. K. Kohut (ed.): La invención del pasado. La novela histórica en el marco de la posmodernidad. Frankf
Thiesse, A. M. (2010). La creación de las identidades nacionales. Madrid, Ezaro
Casanova, P. (2001). La República mundial de las letras.. Barcelona, Anagrama
Moradiellos, E. (2002). Las caras de Clío. Introducción a la historia. Madrid, Siglo XXI editores
Velasco Souto, C. F. (2011). Memoria histórica, identidade nacional e discurso literário na Galiza. Helena Rebelo (org.): Lusofonia. Tempo de reciprocidades. Porto, Ed. Afrontamento
LLorens, I. (1998). Nacionalismo y literatura. Constitución e institucionalización de la "república de las letras cubanas". Universitat de LLeida
Bermejo Barrera, J. C. (2000). Pensa-la Historia. Ensaios de Historia teórica. Vigo, Ir Indo
Hernández Sandoica, E. (2004). Tendencias historiográficas actuales. Madrid, Akal
Carr, E. H. (2003). ¿Qué es la historia?. Barcelona, Ariel

BIBLIOGRAFÍA DEL PROF. COORDINADOR: Tendencias historiográficas de Edad Contemporánea 

Filología Clásica

Reseña de F. Creuzer, Sileno. Idea y validez del simbolismo antiguo, Madrid 1991, Cuadernos de Filología Clásica 408 (1993) 408-410.

Reseña de C. García Gual, Introducción a la mitología griega, Madrid 1992, Estudios Clásicos 103 (1993) 175-178.

Reseña de G. Dumézil, Mito y epopeya II. Tipos épicos indoeuropeos: un héroe, un brujo, un rey, México 1996, y Mito y epopeya III. Historias romanas, México 1996, Revista de Libros 21 (1998) 16.

“El emperador ensimismado”, reseña de P. Grimal, Marco Aurelio, México 1997, Nova Tellus 17 (1999) 175-182.

Edad Antigua

"Moses I. Finley (1912-1986)", Estudios Clásicos 92 (1987) 75-88.

"Sir Ronald Syme (1903-1989)", Historia 16 164 (1989) 113-115.

“Contra la conspiración del silencio en torno a G. Busolt”, reseña de H. Chambers, Georg Busolt. His Career in his Letters, Leiden 1990, Tempus 17 (1997) 77-84

"Desesperadamente ajeno: Sir Ronald Syme y The Roman Revolution", Estudios Clásicos 97 (1990) 41-62.

Reseña de A. B. Bosworth, Alejandro Magno, Cambridge University Press 1996, Revista de Libros 7-8 (1997) 12-13.

“Edouard Will: Una trayectoria de la historiografía francesa”, reseña de Éd. Will, El mundo griego y el oriente. Tomo I: el siglo V (510-403), Madrid 1997, Revista de Libros 13 (1998) 5-6.      

"Géza Alföldy: De Roma a Europa pasando por Hispania", Argos 35 (2012) 195-199.

"La cultura castreña en Galicia: historiografía arqueológica de los últimos años (1980-1996)", Cuadernos de Prehistoria y Arqueología de la UAM 22 (1995) 101-124.

"Leandro de Saralegui e a historiografía ferrolá no cambio de século", en Víctor Alonso (ed.) Ferrolterra Galaico-Romana Ferrol 1997, 203-219.

"Römische Geschichte und Altertumswissenschaften: Gespräch mit Géza Alföldy", Iberia 4 (2001) 7-16.   

Edad Media

“Banquete, hospitalidad y regalo en la poesía épica española", Hispania 51 (1991) 835-874.

"En la Córdoba de los Omeyas, con Antonio Muñoz Molina", Cuadernos Hispanoamericanos 504 (1992) 33-51.

"Otto Brunner, en español, y los estudios clásicos (I)", Gerión 11 (1993) 11-36.

Edad Moderna

"Tradición clásica y conquista de América", Tempus (1992) 91-109.

"Una biografía de Cervantes", Anales Cervantinos 31 (1993) 183-199.

"Otto Brunner, en español, y los estudios clásicos (y II)", Gerión 12 (1994) 1-31.

Edad Contemporánea

Reseña de Karl Polanyi, La gran transformación. Crítica del liberalismo económico, Madrid 1989, Tempus 4 (1993) 104-109.

"Dejar hablar a la Historia", Prólogo a R. Ramos Ardá, El desembarco de Doniños en la documentación británica, Ferrol 2000, 15-18. 

"Tedio y civilización", Papeis Ártabros 1 (2004) 9-17.

"Miguel Artola. Obituario", La Voz de Galicia 29, 5, 2020

Historia y memoria oral (edades Antigua a Contemporánea)

"Xestión do patrimonio: Consideracións críticas dun historiador", en V. Alonso (ed.) Patrimonio histórico de As Pontes de García Rodríguez , UDC, A Coruña 2003, 283-294.

"El ciclo mitológico eumés: corpus y estudio", en Víctor Alonso, José M. Yáñez, Álvaro Iglesias (eds.) Las Fragas del Eume. Historia y cultura, Andavira, Santiago de Compostela 2019, 383-453.

"A carón do Camiño: as lendas de cidades asolagadas", en José Leira (dir.) Aulas no Camiño: o camiño inglés e as rutas atlánticas de peregrinación a Compostela , UDC, A Coruña 1997, 43-58.


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments

O profesor recomenda para un desenvolvemento satisfactorio da materia: seguemento das clases, realización das lecturas previstas, recorrer ao profesor no momento en que ao alumno se lle apresentaren dúbidas e problemas.

Recoméndase vivamente aos alumnos repetidores e a tempo parcial que entren en contacto persoal co profesor coordinador (V. Alonso Troncoso) na primeira semana lectiva.  



(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.