Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Literatura Española dos Séculos XVIII e XIX Código 613G01036
Titulación
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Mascato Rey, Rosario
Correo electrónico
rosario.mascato@udc.es
Profesorado
Mascato Rey, Rosario
Correo electrónico
rosario.mascato@udc.es
Web http://https://pdi.udc.es/es/File/Pdi/2F2UL
Descrición xeral Estudo de autores, obras, períodos e movementos literarios máis significativos ou representativos da literatura española dos séculos XVIII e XIX.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A16 Coñecer a crítica textual e a edición de textos.
A17 Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria. A1
A2
A11
A15
A16
A17
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
Coñecer a crítica textual e a edición de textos. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de procura de información. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Adquirir capacidade de autoformación. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Ser capaz de identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Adquirir capacidade de autoformación. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B10

Contidos
Temas Subtemas
1. A literatura española do século XVIII. A Ilustración.


1. Características da Ilustración española no marco europeo.
2. O concepto de literatura e de historia da literatura na Ilustración.
3. A creación literaria feminina no século XVIII.
3. Prosa: do didactismo á literatura de viaxe.
4. Poesía e espazos de sociabilidade.
5. Reformismo ilustrado e poética teatral.
2. A literatura española do século XIX. Romanticismo. 1. Características do século XIX español no marco europeo.
2. A creación literaria feminina no século XIX.
3. Da prosa xornalística á novela histórica.
4. Ironía romántica e construcción do suxeito lírico
5. A muller na escena teatral romántica


3. A literatura española do século XIX. Realismo e Naturalismo 1. A teoría da novela en Galdós, Clarín e Pardo Bazán.
2. Imaxes de muller na narrativa realista e naturalista.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B10 9 25 34
Lecturas A16 B1 B6 B7 0 20 20
Sesión maxistral A1 A11 A16 A17 B1 B5 B7 21 21 42
Obradoiro A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B7 30 20 50
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Traballo escrito, avaliable, tutelado polo profesorado, que poderá ser defendido e comentado na aula.
Lecturas O estudantado realizará as lecturas obrigatorias indicadas nas aulas e o Campus Virtual.
Sesión maxistral O profesorado explica os contidos da materia a través das clases expositivas.
Obradoiro Actividades diversas nas que se porán en práctica os coñecementos e destrezas da materia. Comentarios de texto, analise de fontes documentais, etc.

Atención personalizada
Metodoloxías
Obradoiro
Descrición
Para alén da atención individualizada nas sesións presenciais, o estudantada recibirá a axuda que precisar durante as horas de atendemento do profesorado.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B10 Traballo puntuable, escollido coa tutela do profesorado. Contará coas instrucións sobre tipoloxía, formato e prazos de entrega a través do Campus Virtual. 50
Obradoiro A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B7 Durante as sesións de carácter práctico, o estudantado realizará diversos exercicios de localización e consulta de fontes, preparación de materiais de estudo (glosarios, cronoloxías...), análise crítico de contidos e/ou comentario de textos. Tres destes traballos serán recollidos pola docente ao remate da sesión correspondente, para a súa corrección e calificación, constituindo o 50% da calificación final da materia. Para este fin, o estudantado contará con instrucións específicas e por escrito sobre cada unha destas tarefas, así como con rúbricas de avaliación previas á súa abordaxe. 50
 
Observacións avaliación

1. En todas as actividades escritas (traballos, exercicios, comentarios...), será valorado o uso correcto e axeitado da lingua española, especialmente para fins académicos. 

2. Non será admitida a entrega de traballos fora de prazo. 

3. Calquera falta de honradez académica (plaxio, utilización de textos ou ideas dotros autores sen indicar a procedencia, copia en tarefas, traballos ou outras variábeis destas características) será penalizada de acordo á normativa vixente na UDC.

4. Obterá a calificación de NP (non presentado) o alumnado que non realice o traballo tutelado, aínda que teña feitas as restantes actividades. Será preciso obter un mínimo de 4 puntos (sobre 10) en cada unha das metodoloxías de avaliación para superar a materia.

5. O alumnado que teña que avaliarse da materia en segunda oportunidade recuperará tan só as actividades que tiver suspensas. Nese caso, o profesorado facilitará as indicacións oportunas a propósito das características do traballo e tarefas por medio da plataforma Moodle, indicando as datas e procedementos de entrega, para que o alumnado poida organizarse con tempo suficiente.

6. A materia poderá ser adaptada ao estudantado que precise da adopción de medidas encamiñadas ao apoio á diversidade (física, visual, auditiva, cognitiva, de aprendizaxe ou relacionada coa saúde mental). De ser o caso, deberán contactar cos servizos disponíbeis na UDC/no Centro: nos prazos oficiais estipulados de maneira previa a cada cuatrimestre académico, coa Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/es/cufie/ADI/apoioalumnado/); no seu defecto, coa Titora ADI da Facultade de Filoloxía (no seguinte enderezo electrónico: pat.filoloxia@udc.gal). 

7. O nivel mínimo de competencia lingüística recomendado para cursar esta materia, no caso do estudantado Erasmus e de convenios internacionais, é un B2 dacordo co Marco Europeo para o Ensino e Aprendizaxe de Linguas.

8. Con acordo ao recollido nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria, esta materia incorporará a perspectiva de xénero nos seus contidos e organización. Neste sentido, traballarase para identificar e correxir prexuizos e actitudes sexistas, en pro dos valores de respeto e igualdade.

Alumnado con dispensa académica de exención de asistencia

Os procedimentos e porcentaxes de avaliación serán os mesmos que para o restante alumnado. O profesorado porá ao dispor deste estudantado tanto as instrucións para a realización como os procedimentos e datas de entrega a través da plataforma Moodle. 

As titorías concertaranse por correo electrónico e terán lugar en horario axeitado tanto para o alumnado como para o profesorado.

Oportunidade extraordinaria de decembro

O alumnado en disposición de optar a examinarse da materia na convocatoria extraordinaria en decembro será avaliado a través da realización dun exame que suporá o 100% da calificación. 


Fontes de información
Bibliografía básica

A docente proporcionará bibliografía específica e textos de lectura obrigatoria a través da plataforma do Campus Virtual.

Bibliografía complementaria Wellek, René (1968). "El concepto de realismo en la investigación literaria", en Conceptos de crítica literaria.. Caracas: Universidad Central de Venezuela.
Oleza, Joan (1976). "Realismo y naturalismo en la novela española", capítulo del libro anterior.. <http://www.cervantesvirtual.com/obra/realismo-y-naturalismo-en-la-novela-espaola-0/>
Villanueva, Darío (2011). "Teoría de la novela en Galdós", en IX Congreso Internacional Galdosiano 2009 (versión on line: < http://mdc.ulpgc.es/cdm/ref/collection/galdosianos/id/1165 >). Gran Canaria: Cabildo
Díaz-Diocaretz, Myriam, e Iris M. Zavala, coords. (1993-1998). Breve historia feminista de la literatura española (en lengua castellana).. Barcelona: Anthropos.
Celma Valero, María Pilar, y Carmen Morán Rodríguez, eds. (2006). Con voz propia: la mujer en la literatura española de los siglos XIX y XX.. Valladolid: Junta de Castilla y León e Instituto Castellano y Leonés de la Lengua.
Abrams, Meyer H. (1975). El espejo y la lámpara. Teoría romántica y tradición crítica.. Barcelona: Barral.
Mayoral, Marina, ed. (1989). El estado de la cuestión: las románticas, suplemento de Ínsula.. Ínsula, 516 (1989), pp. 9-20.
Gullón, Germán (2003). El jardín interior de la burguesía: la novela moderna en España (1885-1902).. Madrid: Biblioteca Nueva.
Zola, Emile (1989). El naturalismo, traducción de Jaume Fuster; compilación e introducción de Laureano Bonet.. Barcelona: Península.
Sebold, Russell P. (1989). El rapto de la mente. Poética y poesía dieciochesca.. Barcelona: Anthropos.
Navas Ruiz, Ricardo (1990). El romanticismo español.. Madrid: Cátedra.
Gies, David, ed. (1989). El romanticismo.. Madrid: Taurus.
Glendinning, Nigel (1973). El siglo XVIII, vol. 4 de Historia de la literatura española, R. O. Jones, coord.. Barcelona: Ariel.
Caldera, Ermanno (2001). El teatro español en la época romántica.. Madrid: Castalia.
Pérez Galdós, Benito (1999). Ensayos de crítica literaria, edición de Laureano Bonet.. Barcelona: Península.
Mayoral, Marina, ed. (1990). Escritoras románticas españolas.. Madrid: Fundación Banco Exterior.
Alonso, Cecilio (2010). Hacia una literatura nacional 1800-1900. Historia y Crítica de la Literatura Española, VI, dir. José Carlos Mainer.. Barcelona: Crítica.
Wellek, René. (1988). Historia de la crítica moderna (1750-1950), IV. La segunda mitad del siglo XIX.. Madrid: Gredos.
Carnero, Guillermo, coord. (1995). Historia de la literatura española. 6. El siglo XVIII (I), V, dir. V. García de la Concha.. Madrid: Espasa Calpe.
Carnero, Guillermo, coord. (1997). Historia de la literatura española. 8. Siglo XIX (II), V, dir. V. García de la Concha.. Madrid: Espasa Calpe.
Duby, Georges, y Michelle Perrot, eds. (1993). Historia de las mujeres, IV. El siglo XIX.. Madrid: Taurus.
Aguilar Piñal, Francisco, dir. (1996). Historia literaria de España en el siglo XVIII.. Madrid: Trotta / CSIC.
Burke, Edmund (1987). Indagación filosófica sobre el origen de nuestras ideas acerca de lo sublime y de lo bello (1757).. Madrid: Tecnos (Colección Metrópolis).
Argullol, Rafael (1983). La atracción del abismo. Un itinerario por el paisaje romántico.. Barcelona: Destino.
Pardo Bazán, Emilia (1981). La cuestión palpitante: < http://www.cervantesvirtual.com/obra/la-cuestion-palpitante--0/ >. Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes.
Gilbert, Sandra M., y Susan Gubar (2000). La loca del desván: la escritora y la imaginación literaria del siglo XIX.. Madrid: Cátedra, Instituto de la Mujer y Universidad de Valencia.
Jagoe, Catherine, Alda Blanco y Cristina Enríquez de Salamanca, eds. (1998). La mujer en los discursos de género: Textos y contextos en el siglo XIX.. Barcelona: Icaria.
Pardo Bazán, Emilia (1976). La mujer española y otros artículos feministas.. Madrid: Editora Nacional.
Pardo Bazán, Emilia. (1999). La mujer española y otros escritos.. Madrid: Cátedra.
Oleza, Joan (1976). La novela del XIX: del parto a la crisis de una ideología.. Valencia: Bello.
Luzán, Ignacio de ((1737) 2008). La Poética o Reglas de la poesía en general y de sus principales especies, ed. Russell P. Sebold.. Madrid: Cátedra.
Clark, Kenneth (1990). La rebelión romántica. El arte romántico frente al clasico.. Madrid: Alianza Editorial.
Giddens, Anthony (1998). La transformación de la intimidad. Sexualidad, amor y erotismo en las sociedades modernas.. Madrid: Cátedra - https://tinyurl.com/yyfrmq7e
Rousseau, Jean-Jacques (1986). Las ensoñaciones del paseante solitario, ed. F. J. Hernández.. Madrid: Cátedra (Letras Universales, 57).
Kirkpatrick, Susan (1991). Las románticas. Escritoras y subjetividad en España, 1835-1850.. Madrid: Cátedra, Instituto de la Mujer y Universidad de Valencia.
Curtius, Ernst Robert (1984). Literatura europea y Edad Media latina.. México y Madrid: Fondo de Cultura Económica.
Auerbach, Eric (1993). Mimesis: la representación de la realidad en la literatura occidental (1946).. México: Fondo de Cultura Económica.
Capel, María Rosa, coord. (1982). Mujer y sociedad en España, 1700-1975.. Madrid: Ministerio de Cultura.
Montiel, Isidoro (1974). Ossián en España.. Barcelona: Planeta.
Villanueva, Darío, y Fernando Cabo Aseguinolaza, eds. (1996). Paisaje, juego y multilingüismo: Actas del X Simposio de la Sociedad Española de Literatura General y Comparada (Santiago de Compostela, 18-21 de octubre de 1994), I.. Santiago de Compostela: Universidade.
Rubio Cremades, Enrique (2001). Panorama crítico de la novela realista-naturalista española.. Madrid: Castalia.
Romero Tobar, Leonardo (1994). Panorama del romanticismo español.. Madrid: Castalia.
Polt, John H. R., ed. (1982). Poesía del siglo XVIII.. Madrid: Castalia.
Albiac Blanco, María-Dolores (2011). Razón y sentimiento 1692-1800. Historia y Crítica de la Literatura Española, VI, dir. José Carlos Mainer.. Barcelona: Crítica.
Silver, Philippe (1995). Ruina y restitución: reinterpretación del romanticismo en España.. Madrid: Cátedra.
Moi, Toril (1995). Teoría literaria feminista, 2ª ed.. Madrid: Cátedra.
Villanueva, Darío (1992). Teorías del realismo literario.. Madrid: Instituto de España y Espasa-Calpe.
Peckham, Morse (1951). Towards a Theory of Romanticism.. Publications of the Modern Language Association, 66 (1951), pp. 5-23.
Moi, Toril (2003). What is a Woman? and Other Essays.. Oxford: Oxford University Press.
Guillén, Claudio (1992). “Paisaje y literatura o los fantasmas de la otredad”, en A. Vilanova, ed., Actas del X Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas, I.. Barcelona: PPU.

Durante o curso iranse engadindo referencias secundarias, como parte do propio proceso de aprendizaxe.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías