Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Modelos de provisión do benestar Código 615525003d
Titulación
Máster Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria (a distancia)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Non presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Moré Corral, María Paloma
Correo electrónico
paloma.more@udc.es
Profesorado
Moré Corral, María Paloma
Correo electrónico
paloma.more@udc.es
Web
Descrición xeral A materia “Modelos de provisión do benestar” identifica como entidades de provisión de benestar a familia, o mercado, o Estado e a comunidade. Ao longo do temario explórase a participación histórica de cada unha destas axencias na prestación de coidados e de apoio persoal, facendo especial fincapé nos cambios que a súa distribución ten experimentado desde a aprobación das políticas de austeridade. Asemade, o programa céntrase no caso español, examinando as características propias do noso modelo de benestar. Nas clases sosterase o principio de debate democrático, escoitando e respetando todas as opinións diversas en torno aos temas tratados, tanto de parte do profesorado como do alumnado.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 CE1 - Determinar as dimensións e categorías axeitadas para o diagnóstico e a análise científica das situacións de exclusión social.
A2 CE2 - Interpretar os feitos e as políticas sociais desde os distintos paradigmas teóricos vixentes na análise da exclusión.
A3 CE3 - Deseñar e desenvolver procesos de observación e documentación para o estudo das políticas e os sistemas de benestar social.
A5 CE5 - Interpretar as situacións e os procesos de marxinación social e económica de colectivos desde unha perspectiva histórica e macroestrutural.
A8 CE8 - Identificar procesos e factores de cohesión social, e deseñar medidas para a súa potenciación.
B1 CB1 - Demostrar coñecementos avanzados, de carácter multidisciplinar, para a investigación e o exercicio profesional no ámbito da exclusión social.
B2 CB2 - Aplicar e integrar os coñecementos a contornos e problemas emerxentes e indefinidos, na práctica investigadora e profesional.
B3 CB3 - Seleccionar o marco científico adecuado para avaliar as evidencias dispoñibles e postular hipóteses razoadas sobre a avaliación previsible dos feitos sociais estudados.
B7 CB7 - Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B9 CB9 - Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
B12 CB12 - Manter responsabilidade e compromiso co desenvolvemento profesional continuo de forma autónoma.
B13 CX1 - Comprender e integrar coñecementos complexos para traducilos en propostas de investigación e programas de intervención en contextos sociais problemáticos.
B14 CX2 - Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa.
B15 CX3 - Deseñar, aplicar e avaliar proxectos de investigación en ciencias sociais relacionados cos procesos e as situacións de exclusión social.
B18 CX6 - Valorar a adecuación das distintas ferramentas teóricas, metodolóxicas e técnicas ás preguntas e os obxectivos específicos formulados sobre a realidade social e as políticas sociais.
B20 CX8 - Aplicar a perspectiva comparada na comprensión das problemáticas sociais e das respostas e solucións políticas.
B21 CX9 - Aplicar unha perspectiva interdisciplinar na análise e a valoración de problemáticas de exclusión e políticas sociais de inclusión e cohesión.
B22 CX10 - Recoñecer e valorar os xuízos de valor e as evidencias nos argumentos que sosteñen as descricións e políticas sobre a realidade social.
C1 CT1 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C5 CT5 - Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 CT6 -Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7 CT7 - Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Interpretar as consecuencias da interrelación entre o estado, o mercado e a familia na provisión de benestar sobre a exclusión social. AM1
AM2
AM5
BM1
BM3
BM20
BM21
BM22
CM5
CM6
Deseñar e evaluar políticas sociais destinadas á provisión de benestar. AM3
AM8
BM2
BM3
BM7
BM9
BM12
BM13
BM14
BM15
BM18
BM20
BM21
BM22
CM1
CM5
CM6
CM7
Elaborar indicadores que midan as necesidades sociais da poboación e que señalen as fórmulas mercantiles, administrativas, familiares e comunitarias para afrontalas. AM1
AM3
AM8
BM2
BM7
BM12
BM13
BM15
BM18
BM21
CM1
CM6
CM7
Analizar os antecedentes históricos das políticas sociais e do actual estado de benestar. AM1
AM2
AM5
BM3
BM14
BM20
BM22
CM5
CM6

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1 - Desenvolvemento e evolución histórica dos diferentes modelos de prestación asistencial. Revisión dos modelos de benestar europeos e a súa clasificación.
Tema 2 - Revisión feminista dos modelos de benestar. Retos, lagoas e contradicións contemporáneas.
Tema 3 - Réximes de coidados en perspectiva comparativa.
Tema 4 - División internacional e mercantilización do traballo reprodutivo. Cadeas asistenciais globais.
Tema 5 - A contribución das mulleres e da familia ao benestar e á crise de coidados.
Tema 6 - Políticas de austeridade e deconstrución dos Estados do benestar. O sistema de atención a longo prazo e as súas consecuencias sobre o familismo e a privatización
Tema 7 - O papel das redes sociais comunitarias na prestación de benestar.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A2 A5 B3 B12 B20 B21 B22 C5 C6 26 52 78
Estudo de casos A3 A5 A8 B1 B2 B7 B12 B13 B14 B15 B18 B20 B21 B22 C1 C5 C6 C7 6 12 18
Lecturas A1 A2 A3 A5 B1 B2 B3 B14 B15 B18 B20 B21 B22 C5 4 8 12
Obradoiro B9 B21 B22 C1 16 24 40
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Consisten na explicación da parte teórica da asignatura. As clases gravaranse para facilitar a visualización do estudantado non presenciais.
Estudo de casos Estudo de políticas sociais específicas e análise da sua implementación. Realizarase un traballo de investigación en grupo (3/4 estudantes) no que cada equipo analice o modelo de prestación asistencial dun país que elixiron anteriormente. Recoméndase que cada grupo de traballo faga unha titoría coa profesora ao comezo do curso para falar do traballo. Nas sesións de clase e as tutorias dedicarase un tempo a progresar nestas investigacións, que se enriquecerán coas discusións e actividades realizadas na aula. As directrices específicas daranse na aula e a través do Campus Virtual.
Lecturas Lecturas académicas sobre os contidos da materia que serán comentadas polos estudantes nos foros do Campus Virtual. Realizarase un ensaio final analizando de xeito crítico e libre todas as lecturas do curso.
Obradoiro Realizaranse actividades como debates, busca e análise de información, visualización e análise de documentais, entre outros. Para estudantes en modo NON PRESENCIAL, abriranse foros no Campus Virtual para que poidan comentar os documentais propostos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Obradoiro
Estudo de casos
Lecturas
Descrición
A atención personalizada en cada unha das metodoloxías previstas desenvolverase na aula e tamén nas tutorías individualizadas programadas coa profesora.

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia así como para o alumnado online, acordarase ao inicio do curso un calendario específico de titorías compatible coa súa dedicación.





Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Obradoiro B9 B21 B22 C1 Participación a través do campus virtual (foros) en discusións sobre lecturas, documentais, etc. 10
Sesión maxistral A1 A2 A5 B3 B12 B20 B21 B22 C5 C6 As clases estarán dispoñibles para os estudantes no campus virtual. 0
Estudo de casos A3 A5 A8 B1 B2 B7 B12 B13 B14 B15 B18 B20 B21 B22 C1 C5 C6 C7 Realízase un traballo en grupo (3/4 estudantes*) no que cada equipo analiza o modelo de prestación asistencial dun país que elixiron anteriormente. As directrices específicas daranse na aula (gravaranse) e a través do Campus Virtual.

*Pódese realizar individualmente se é necesario.
40
Lecturas A1 A2 A3 A5 B1 B2 B3 B14 B15 B18 B20 B21 B22 C5 Cada alumno realizará un ensaio dun máximo de 2.000 palabras nas que relaciona os diferentes aspectos do programa do tema. As lecturas realizadas durante o curso, que estarán a disposición dos estudantes no Campus Virtual, serán as principais fontes bibliográficas.



50
 
Observacións avaliación

A segunda oportunidade en xullo a availación será:

o Leituras: realización da proba individual. 50%
o Estudo de caso: 50% (non será necesario presentalo na clase e pódese facer individualmente)

Fontes de información
Bibliografía básica

Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 159: 13-30 http://dx.doi.org/10.5477/cis/reis.159.13

Barriga, Luis Alberto (2010). Financiación y costes de la Ley 39/2006. Observatorio Estatal para la Dependencia, Madrid: Asociación Estatal de Directores Gerentes en Servicios Sociales.

Benería, L. (2011). “Crisis de los cuidados, migración internacional y políticas públicas” en Carrasco, C. et al. (eds.), El trabajo de cuidados. Historia, teoría y políticas, Madrid: CIP-Ecosocial.

Bettio, F. et al. (2006). “Change in Care Regimes and Female Migration: The Care Drain in the Mediterranean”, Journal of European Social Policy 16(3): 271-285.

Bettio, Francesca & Plantenga, Janneke (2004). “Comparing Care Regimes in Europe”. Feminist Economics, 10:1, 85-113 https://doi.org/10.1080/1354570042000198245

Blanchard, O. (2021) Los cuidados a domicilio y las plataformas digitales en España. Digital Future Society. Barcelona, España.

Carrasco, C. (2013). “El cuidado como eje vertebrador de una nueva economía”, Cuadernos de Relaciones Laborales, 31(1): 39-56.

Comas-d’Argemir, D. (2019). “Cuidados y derechos. El avance hacia la democratización de los cuidados”. Cuadernos De antropología Social, (49). https://doi.org/10.34096/cas.i49.6190

Comas D’Argemir, D. et al (2021). “EL CUIDADO IMPORTA Impacto de género en las cuidadoras/es de mayores y dependientes en tiempos de la Covid?19”, Fondo Supera Covid-19. https://www.antropologia.urv.cat/media/upload/domain_1327/arxius/CUMADE/Informe%20Completo_Definitivo_14.12.21.pdf

Consejo Económico y Social (2020). El sistema de promoción de la autonomía personal y atención a las personas en situación de dependencia. Informe 03|2020. http://www.ces.es/documents/10180/5226728/Inf0320.pdf

Costa-Font, Joan (2010): “Devolution and Welfare Reform: Long-term Care in the ‘Latin Rim’”, Social Policy & Administration 44(4):481-494.

Daly, M. y Lewis, J. (2011), “El concepto de `social care´ y el análisis de los estados de bienestar contemporáneos” en Carrasco, C. et al. (eds.), El trabajo de cuidados. Historia, teoría y políticas, Madrid: CIP-Ecosocial.

Del Moral, L. (2012). Sobre la necesaria reorganización social de los tiempos: políticas de tiempo, espacios económicos alternativos y bienestar. Papeles de relaciones ecosociales y cambio social, 119: 77-91.

Del Pino, E., Moreno-Fuentes, F.J., Cruz-Martínez, G., Hernánez-Moreno, J. Moreno, L., Pereira-Puga, M., Perna, R. 2020. Informe Gestión Institucional y Organizativa de las Residencias de Personas Mayores y COVID-19: dificultades y aprendizajes. Instituto de Políticas y Bienes Públicos (IPP-CSIC) Madrid. http://dx.doi.org/10.20350/digitalCSIC/12636

Díaz-Gorfinkiel, M. y Martínez-Buján, R. (2018). Mujeres migrantes y trabajos de cuidados: transformaciones del sector doméstico en España, Panorama Social, 27: 105-118-

Durán, M.A. (2018). “La riqueza invisible del cuidado”. Valencia: Universitat de València.

Ferrera, M. (1996), “The Southern Model of Welfare in Social Europe”, Journal of European Social Policy, 6(1): 17-37.

Flaquer, L. (2004), “La articulación entre familia y estado de bienestar en los países del Sur de Europa”, Papers, 73: 27-58.

Informe Foessa, (2019). VIII Informe sobre exclusión y desarrollo social en España. https://caritas-web.s3.amazonaws.com/main-files/uploads/sites/16/2019/05/Informe-FOESSA-2019-completo.pdf

IMSERSO, (2021). Impacto del covid-19 en el Sistema para la Autonomía y Atención a la Dependencia (SAAD) https://www.imserso.es/imserso_01/documentacion/estadisticas/info_d/covid19_dep/index.htm

León, M. y E. Pavolini (2014), “‘Social Investment’ or Back to ‘Familism’: The Impact of the Economic Crisis on Family and Care Policies in Italy and Spain, South European Society and Politics, 19:3, 353-369

Lewis, Jane (1997). “Gender and welfare regimes: further thoughts”.  Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 4 (2): 160-177. https://doi.org/10.1093/sp/4.2.160

Lyon, D. y M. Gluksmann (2008): “Comparative Configurations of Care Work across Europe”, Sociology 42(1):101-18.

Marbán, V. (2016), “La gobernanza del sistema y las diferencias interterritoriales en el SAAD”, Documentación Social, 177: 41-60.

Martínez-Buján, R. (2014). “Los modelos territoriales de organización social del cuidado a personas mayores en los hogares”, Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 145: 99-126.

Martínez-Buján, R. (2019). “Cuidados con “sentido común”: desafíos, vacíos y contradicciones”, Investigaciones Regionales – Journal of Regional Research, 44: 111-124.

Martínez, R. y L. Martínez (coords.) (2015). “La organización social de los cuidados de larga duración en un contexto de austeridad y precariedad”, Zerbitzuan, 60.

Martínez Buján, R. and Moré, P. (coords.) (2021). Migrations, care work and social risks: the contradictions of welfare in the context of Covid-19. Migraciones, 53: 1-26. https://doi.org/10.14422/mig.i53y2021.001

Montserrat, J. (2015). Impactos de las medidas de estabilidad presupuestaria en el Sistema de Autonomía y Atención a la Dependencia: retos del futuro, Zerbitzuan, 60: 9-30.

Montserrat, J. (2020). La calidad del empleo en las residencias para mayores: incidencia en la gestión de la covid-19, Zerbitzuan, 73: 54-60.

Moré, P. (2016). "Cuidados "en cadena": cuerpos, emociones y ética en las residencias de personas mayores." Papeles del CEIC, 1/2016. http://dx.doi.org/10.1387/pceic.15343

Moré, P. (2017). Migraciones y cuidados a personas mayores en las grandes ciudades. Madrid: Editorial Centro de Investigaciones Sociológicas, Colección Monografías Nº 306, 408 pp. ISBN 978-84-767421

Moré, P. (2020). “Cuidados y crisis del coronavirus: el trabajo invisible que sostiene la vida”, Revista Española de Sociología (RES) n.º 29 (3): 737-745.

Moreno, S.; Recio, C.; Borrás, V.;Torns T. (2016). “Significados e imaginarios de los cuidados de larga duración en España. Una aproximación cualitativa desde los discursos de cuidadoras”, Papeles del CEIC, vol. 2016/1, nº 145, CEIC (Centro de Estudios sobre la Identidad Colectiva), Universidad del País Vasco.

Moreno, S.; Recio, C.; Torns, T.; Borràs, V. (2016). “Long-term care in Spain: Difficulties in professionizing services” Journal of Women & Aging.

Parreñas, Rhacel S. (2000). “Migrant Filipina Domestic Workers and the International Division of Reproductive Labor”. Gender and Society, 14(4):560-580 https://www.jstor.org/stable/190302

Pérez-Orozco, A. (2014). Subversión feminista de la economía. Aportes para un debate sobre el conflicto capital-vida, Madrid, Traficantes de Sueños.

Pérez-Orozco, Amaia (2006). “Amenaza tormenta: la crisis de los cuidados y la reorganización del sistema económico”. Revista de Economía Crítica, 5: 7-37 http://observatoridesc.org/sites/default/files/1_amenaza_tormenta.pdf

Razavi, S. (2010) “Unequal worlds of gender and care: The journey of feminist ideas into the policy realm”, ponencia en el Seminario Internacional “Políticas de cuidado, género y bienestar”, IDES/ UNFPA/UNICEF, 14 de octubre de 2010, Buenos Aires.

Rodríguez-Cabrero, G. et al. (2022), “Informe de evaluación del sistema de promoción de la autonomía personal y atención a las personas en situación de dependencia (SAAD)”, Ministerio de Derechos Sociales y Agenda 2030. https://www.mdsocialesa2030.gob.es/derechos-sociales/inclusion/docs/estudio_evaluacion_saad_completo.pdf

Rodríguez-Cabrero, G., Montserrat Codorniu, J., Arriba, A. Marbán, V., Moreno Fuentes, F. J. (2018). “ESPN Thematic Report on Challenges in long-term care. Spain.”. Brussels: European Comision. Rodríguez-Cabrero, G. (2016), “Tendencias recientes en la protección social de la Dependencia en la UE”, Documentación Social, 177: 19-40.

Serrano, A., A. Artiaga y M.C. Dávila (2013), “Crisis de los cuidados, ley de dependencia y confusión semántica”, Revista Internacional de Sociología, 71 (3): 669-694.

Shutes, Isabel y Kieran Walsh (2012): “Negotiating User Preferences, Discrimination, and Demand for Migrant Labour in Long-Term Care”, Social Politics, 19(1): 89-104.

Trojansky, A. (2020). Towards the “Uberisation” of Care? Platform work in the sector of long-term home care and its implications for workers’ rights, European Economic and Social Committee.

Ungerson, Claire (2003): “Commodified Care Work in European Labour Markets”, European Societies 5(4): 377-396.

Vega, C. (2014). Nuevas aproximaciones a la organización social del cuidado. Debates latinoamericanos. Presentación del Dossier. Íconos. Revista de Ciencias Sociales. No. 50: pp. 9-26, septiembre 2014. Quito: Flacso-Sede Ecuador.

Vega, C., Martínez-Buján, R. y Paredes, M. (eds.) (2018). Cuidado, comunidad y común. Extracciones, apropiaciones y sostenimiento de la vida, Madrid: Traficantes de Sueños.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías