Datos Identificativos

2023/24

Asignatura (*)

Historia e teorías dos movementos migratorios

Código

615525013

Titulación

Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria

Descriptores

Ciclo

Período

Curso

Tipo

Créditos

Mestrado Oficial

1º cuadrimestre

Segundo

Optativa

Idioma

Inglés

Modalidade docente

Non presencial

Prerrequisitos

Departamento

Ciencias da Saúde
Dereito Público
Socioloxía e Ciencias da Comunicación

Coordinación

Espiñeira González, Keina Raquel

Correo electrónico

keina.espineira@udc.es

Profesorado

Espiñeira González, Keina Raquel

Magazzini , Tina

Rivas Quarneti, Natalia Yanaina

Correo electrónico

keina.espineira@udc.es

tina.magazzini@udc.es

natalia.rivas.quarneti@udc.es

Web

Descrición xeral

Nesta materia explóranse os vínculos teóricos entre a historia e a socioloxía das migracións. O obxectivo principal é aportar ó alumnado un marco teórico e conceptual aplicado ó campo das migracións internacionais. O curso contempla unha parte práctica que se baseará na abordaxe de aspectos epistemolóxicos, metodolóxicos e éticos na investigación sobre migracións e a súa aplicación a casos de analise de realidades presentes.

Competencias do título

Código	Competencias do título
A2	CE2 - Interpretar os feitos e as políticas sociais desde os distintos paradigmas teóricos vixentes na análise da exclusión.
A5	CE5 - Interpretar as situacións e os procesos de marxinación social e económica de colectivos desde unha perspectiva histórica e macroestrutural.
A8	CE8 - Identificar procesos e factores de cohesión social, e deseñar medidas para a súa potenciación.
A9	CEM1 - Demostrar coñecementos avanzados sobre os principais movementos migratorios ao longo da historia e a súa relación con procesos de conflitividade e de cohesión social nas sociedades de orixe e destino
A10	CEM2 - Dominar as principais ferramentas conceptuais e técnicas que permiten definir un colectivo e unha problemática migratoria como obxecto de estudo e análise.
A11	CEM3 - Demostrar un coñecemento avanzado e crítico sobre as teorías e os debates académicos actuais de maior relevancia sobre as dinámicas migratorias e os procesos de integración dos colectivos migrantes.
A14	CEM6 - Actuar como profesional competente e cualificado/a no ámbito da análise das migracións internacionais e do traballo con colectivos migrantes.
B1	CB1 - Demostrar coñecementos avanzados, de carácter multidisciplinar, para a investigación e o exercicio profesional no ámbito da exclusión social.
B2	CB2 - Aplicar e integrar os coñecementos a contornos e problemas emerxentes e indefinidos, na práctica investigadora e profesional.
B3	CB3 - Seleccionar o marco científico adecuado para avaliar as evidencias dispoñibles e postular hipóteses razoadas sobre a avaliación previsible dos feitos sociais estudados.
B7	CB7 - Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B14	CX2 - Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa.
B17	CX5 - Elaborar e defender informes, proxectos e memorias no campo das ciencias sociais.
B18	CX6 - Valorar a adecuación das distintas ferramentas teóricas, metodolóxicas e técnicas ás preguntas e os obxectivos específicos formulados sobre a realidade social e as políticas sociais.
B20	CX8 - Aplicar a perspectiva comparada na comprensión das problemáticas sociais e das respostas e solucións políticas.
B21	CX9 - Aplicar unha perspectiva interdisciplinar na análise e a valoración de problemáticas de exclusión e políticas sociais de inclusión e cohesión.
B22	CX10 - Recoñecer e valorar os xuízos de valor e as evidencias nos argumentos que sosteñen as descricións e políticas sobre a realidade social.
C1	CT1 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3	CT3 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C5	CT5 - Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6	CT6 -Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7	CT7 - Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.

Resultados de aprendizaxe

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
1. Interpretar os feitos e as políticas sociais desde os distintos paradigmas teóricos no campo das migracións internacionais.	AM2 AM5 AM9	BM20 BM21 BM22	CM3 CM6
2. Demostrar un coñecemento avanzado e crítico sobre as teorías e os debates académicos actuais de maior relevancia sobre as dinámicas migratorias.	AM10 AM11 AM14	BM3 BM14 BM18
3. Dominar as principais ferramentas conceptuais e técnicas que permiten definir un colectivo e unha problemática migratoria como obxecto de estudo e análise.	AM8 AM10 AM14	BM1 BM2 BM7
4. Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa e desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares.		BM1 BM2 BM3 BM7 BM14 BM17 BM18 BM20	CM1 CM3 CM5 CM7

Contidos

Temas	Subtemas
1. A historical perspective of international migration theories & the role of research	- Overview of historical development of migration theories. - Situating research paradigms in migration studies. - The role of theory in research. - Historical underpinnings of migration theories I: a) Ravenstein. b) Chicago School - Example of migration research: Body-mapping storytelling. - Historical underpinnings of migration theories II: a) The push-pull economic model. b) Individual action theories. c) Social capital and networks theories. d) Social mobility theories.
2. Belonging, identity and citizenship	Citizenship and Integration: - The EU concept of immigrant integration, citizenship regimes and policies in a migratory world - Minority rights, categories and approaches (how they change over time, and where we are) Diversity & Anti-Discrimination Policies in Europe: - A brief history of diversity approaches from multiculturalism to superdiversity - How does antidiscrimination apply to migration? - Religious Diversity Governance in Europe – problematizing the link between religious and migrant minorities
Seminar 1. Research methods in migration studies: visual methods	- Ethical and practical implications of employing visual methodologies in migration research. - The question of representation of migration in public narratives. - Ownership and collaboration when conducting research on migration that involves visual methods.
3. Borders, b/ordering and border making	- Contemporary approaches to Border Studies. - The everyday construction of borders. - Detention, deportability and criminology of mobility. - Border aesthetics. The intersection politics/art. - Case study: The southern border of Spain
4. Solidarity, activism and global justice from below	- Power in migration as a social movement for justice - Irregular migrants as political actors mobilize agency, resources and networks - Cities as crucial sites for fostering inclusion and belonging (sanctuary, welcoming, fearless) - Activist tactics-migrant struggles, de facto citizenship struggles, border protests - Case study: Genealogy of migrant struggles in Spain
Seminar 2. Research methods in migration studies: Ethics is migration, positionality and dilemmas	- Who is a Migrant? Epistemological traps - Reflexivity, positionality and intersectionality - Critical reflections on research ethics during fieldwork
Seminar 3. Ecofeminist urbanism, care and social mapping	Sessions by guest lecturers (seminar language Spanish/Galician)

Planificación

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Sesión maxistral	A2 A9 A10 A11 B20 B14	20	0	20
Lecturas	A2 A10 A11 C1	0	30	30
Obradoiro	A2 A5 A8 A9 A10 A11 A14 B1 B3 B17 B18 B22 C3 C5 C6	16	40	56
Aprendizaxe colaborativa	B2 B7 B21	8	12	20
Discusión dirixida	A2 A10 A11 C1	10	10	20

Atención personalizada		4	0	4

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías

Metodoloxías	Descrición
Sesión maxistral	Clases teóricas con participación do estudantado, en torno aos diversos contidos que compoñen o programa.
Lecturas	Son un conxunto de textos e documentación escrita que se recolleron e editaron como fonte de profundización nos contidos traballados.
Obradoiro	Modalidade formativa orientada á aplicación de aprendizaxes na que se poden combinar diversas metodoloxías: Exposicións; Simulacións, Debates, Solución de problemas, Prácticas guiadas, etc. A través destas metodoloxías o alumnado desenvolve tarefas eminentemente prácticas sobre un tema específico, co apoio e supervisión do profesorado.
Aprendizaxe colaborativa	Actividades orientadas a que os estudantes traballen xuntos, mediante o desenvolvemento de tarefas de aprendizaxe nun grupo o suficientemente pequeno como para garantir que todos participen.
Discusión dirixida	As sesións están baseadas nunha introdución teórica a cada unidade didáctica e a discusión colectiva na clase dunha serie de lecturas. Valorarase a participación activa do alumnado.

Atención personalizada

Metodoloxías

Aprendizaxe colaborativa

Obradoiro

Descrición

O alumnado poderá consultar co profesorado da materia as dúbidas e preguntas que considere oportunas para a realización das actividades. Para concertar unha titoría será preciso concretar un día por correo electrónico.

Avaliación

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Aprendizaxe colaborativa	B2 B7 B21	As unidades terán asociadas actividades para completar en equipos.	60
Discusión dirixida	A2 A10 A11 C1	Avaliarase a participación do estudantado nas discusións sobre las lecturas suxeridas	20
Obradoiro	A2 A5 A8 A9 A10 A11 A14 B1 B3 B17 B18 B22 C3 C5 C6	Avaliarase a participación individual do estudantado e a integración dos diversos contidos que compoñen o programa nas distintas actividades realizadas.	20

Observacións avaliación
Todas as metodoloxias da avaliación deben superarse para aprobar a materia. A docente responsable resérvase a posibilidade de realizar algún cambio na avaliación ou outros aspectos que serán notificados ao estudantado coa suficiente antelación. A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

Fontes de información

Bibliografía básica
	[Unit 1]  Amelina, Anna; Horvath, Kenneth. Sociology of migration, The Cambridge Handbook of Sociology: Core Areas in Sociology and the Development of the Discipline. Cambridge University Press, 2017, pp. 455-464.   O'REILLY, Karen, 2012. International migration and social theory. Basingstoke: Palgrave Macmillan. CHAPTER 3. Theories and Perspectives in Migration  Lincoln, Y. S. and Guba, E., G. (2000). Paradigmatic controversies, contradictions and emerging confluences. In N., K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.). Handbook of qualitative research (2 nd ed.). Thousand Oaks: Sage, pp. 163-188  Carter SM, Little M. Justifying knowledge, justifying method, taking action: epistemologies, methodologies, and methods in qualitative research. Qual Health Res. 2007 Dec;17(10):1316-28. doi: 10.1177/1049732307306927. PMID: 18000071.  Shinozaki, K. (2021). Reflexivity and its enactment potential in gender and migration research. The palgrave handbook of gender and migration (pp. 89-103) doi:10.1007/978-3-030-63347-9_6  Ravenstein, Ernst Georg. The laws of migration. Journal of the statistical society of London, 1889, vol. 52, no 2, p. pp. 241-305.    Ravenstein, Ernst Georg. The laws of migration. Journal of the statistical society of London, 1885, vol. 48, no 2, p. 167-235  Thomas, William; Znarniecki, Florian. The polish peasant in Europa and America. Horham Press, 1920, vol. 5.   Arango, Joaquín. Las Leyes de las Migraciones de Ernst Georg Ravenstein, cien años después. Reis, 1985, no 32, p. 7-26.  Wirth, Louis. The Ghetto. American Journal of Sociology. 1927. 33 (1) p 57 71. ISSN/ISBN: 0002-9602; 1537-5390. DOI: 10.1086/214333  Dauder, Silvia García. La historia olvidada de las mujeres de la Escuela de Chicago. Revista Española de Investigaciones Sociológicas (Reis), 2010, vol. 131, no 1, p. 11-41.  Massey, Douglas S., et al. Theories of international migration: A review and appraisal. Population and development review, 1993, vol. 19, no 3, p. 431-466.   Massey, Douglas, et al. Teorías de migración internacional: una revisión y aproximación. Revista de Derecho Constitucional Europeo-ReDCE, 2008, vol. 5, no 10, p. 435-478.   Gastaldo, D., Rivas-Quarneti, N., & Magalhaes, L. (2018). Body-Map Storytelling as a Health Research Methodology: Blurred Lines Creating Clear Pictures. Forum Qualitative Sozialforschung Forum: Qualitative Social Research, 19(2). https://doi.org/10.17169/fqs-19.2.2858  Gastaldo, Denise; Carrasco, Christine & Magalhães, Lilian (2012b). Entangled in a web of exploitation and solidarity: Latin American undocumented workers in the Greater Toronto Area, http://www.migrationhealth.ca/undocumented-workers-ontario/summary-findings   Gastaldo, Denise; Magalhães, Lilian; Carrasco, Christine & Davy, Charity (2012a). Body-map storytelling as research: Methodological considerations for telling the stories of undocumented workers through body mapping, http://www.migrationhealth.ca/undocumented-workers-ontario/body-mapping   [Unit 2]  Ager, Alastair, and Alison Strang (2008). Understanding Integration: A conceptual framework. Journal of Refugee Studies, 21: 166-91. https://academic.oup.com/jrs/article/21/2/166/1621262  Collyer, Michael, Sophie Hinger and Reinhard Schweitzer (2020). Politics of (Dis)Integration: an introduction, in Politics of (Dis)Integration, Springer. Pp. 1-18. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-25089-8_1  Triandafyllidou, Anna, Daniela Ghio, Luisa Veronis and Robert McLeman (2023). Complex Migration Flows and Multiple Drivers: What Do We Know? Working Paper No. 2023/05 April 2023. https://www.torontomu.ca/content/dam/centre-for-immigration-and-settlement/tmcis/publications/workingpapers/2023-05-WP-Triandafyllidou-Ghio-Veronis-McLeman.pdf   [Unit 3]  Johnson, Corey et al. (2011) Interventions on rethinking ‘the border’ in border studies, Political Geography, 30: 61-69, https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2011.01.002    Van Houtum, Henk (2021) Beyond ‘borderism’: overcoming discriminative b/ordering and othering, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 112(1): 34-43, https://doi.org/10.1111/tesg.12473  Paasi, Anssi et al. (2022) Locating the territoriality of territory in border studies, Political Geography, 95, https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2021.102584    [Unit 4]  Wonders, Nancy. and Jones, LC. (2019) Doing and undoing borders: The multiplication of citizenship, citizenship performances, and migration as social movement. Theoretical Criminology 23(2): 136–155. https://doi.org/10.1177%2F1362480618802297  Wonders, Nancy. and Fernández-Bessa, Cristina (2021) Border struggles, political unity, and the transformative power of the local: US sanctuary cities and Spain’s cities of refuge. International Journal for Crime, Justice and Social Democracy. 10(3): 1-15. https://doi.org/10.5204/ijcjsd.2037  Ambrosini, Maurizio and Hajer, Mikel H.J. (2023) Agency, Inclusion and?Political Mobilisation of?Irregular Migrants, in: M. Ambrosini and M.H.J. Hajer (eds.) Irregular Migration. Imiscoe, pp.117-139.  [Seminar 1]  Desille, Aamandine and Karolina Nikielska-Sekula (2021). Introduction. In: Nikielska-Sekula, K., Desille, A. (eds) Visual Methodology in Migration Studies. IMISCOE Research Series, Springer. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-67608-7_1   Nikielska-Sekula, Karolina (2021). “Have You Just Taken a Picture of Me?”: Theoretical and Ethical Implications of the Use of Researcher-Produced Photography in Studying Migrant Minorities. In: Nikielska-Sekula, K., Desille, A. (eds) Visual Methodology in Migration Studies. IMISCOE Research Series, Springer.  https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-67608-7_2   [Seminar 2]  Scheel, Stephan and Tazzioli, Martina (2022) Who is a Migrant? Abandoning the Nation-state Point of View in the Study of Migration, Mig. Pol. 1, 002, https://doi.org/10.21468/MigPol.1.1.002     Zapata-Barrero, Ricard and Yalaz, Evren (2019) Qualitative migration research ethics: mapping the core challenges. GRITIM Working Papers, no.42, winter 2019.  [Seminar 3]  Iconoclasistas (2016) Manual of collective mapping. Critical cartographic resources for territorial processes of collaborative creation
Bibliografía complementaria

Recomendacións

Materias que se recomenda ter cursado previamente

Identidade, alteridade e interseccionalidade/615525006

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Integración e convivencia intercultural/615525011

Políticas migratorias e dereito das migracións/615525012

Materias que continúan o temario

O modelo migratorio español/615525014

Observacións

O alumnado deberá revisar periodicamente a plataforma virtual e consultar os documentos e actividades propostos.

As profesoras comunicaranse co alumnado a través da aula Virtual ou do correo electrónico da UDC.

A comunicación coa profesora deberase realizar mediante as canles institucionais e utilizando o correo electrónico da universidade.

Nesta materia:

Débese facer un uso sustentable dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.
Terase en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais.
De acordo coas diferentes normativas de aplicación para a docencia universitaria, débese incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (utilizarase unha linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores e autoras, fomentarase a intervención en clase de todos os estudantes, etc. Farase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e incidirá na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. Así mesmo, respectarase o dereito á identidade de xénero.
Facilitarase a plena integración do alumnado que, por motivos físicos, sensoriais, psíquicos ou socioculturais, experimente dificultades para un acceso adecuado, igualitario e rendible á vida universitaria.
Sosterase o principio de debate democrático, escoitando e respectando todas as opinións diversas ao redor dos temas tratados, tanto de parte do profesorado como do alumnado.

(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías