Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Informática Código 631G01110
Titulación
Grao en Náutica e Transporte Marítimo
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Enxeñaría de Computadores
Coordinación
Vidal Paz, Jose
Correo electrónico
jose.vidal.paz@udc.es
Profesorado
Andión Fernández, José Manuel
Vidal Paz, Jose
Correo electrónico
jose.manuel.andion@udc.es
jose.vidal.paz@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia encádrase dentro das materias básicas das enxeñarías, e máis concretamente considérase como unha materia transversal porque as competencias adquiridas son importantes para cursar a maioría das materias da titulación.

No ano 2017, o Comité de Seguridad Marítima da IMO publica a resolución MSC.428(98) relativa á xestión dos riscos cibernéticos no sector marítimo nos sistemas de xestión da seguridade, a cal entrou en vigor o 1 de xaneiro de 2021. Así mesmo, tamén publica as "Guías sobre gestión del riesgo cibernético”, que proporcionan recomendacións que se deben adoptar a bordo dos buques. Estas novas necesidades xurdidas nestes últimos anos supuxeron un punto de inflexión no sector marítimo, no cal se lle comezou a dar unha maior importancia á seguridade dos seus sistemas IT/OT.

As competencias adquiridas nesta materia serán de gran importancia para o desenrolo da profesión dos futuros egresados en Náutica, porque posuirán coñecementos sobre o tipo de riscos cibernéticos aos que van a estar expostos, e estarán capacitados para tomar medidas preventivas, analizar rexistros de acceso para detectar incidentes e executar unha política de copias de seguridade para poder recuperar os equipos ao seu estado operativo inicial.

Dentro do plan de estudos, aínda que esta materia pódese considerar relacionada con case todas as da titulación, ten a súa continuación coa Informática Aplicada.

Ademáis garda unha estreita relación coas Matemáticas (resolución de problemas, representación e interpretación de resultados), así como con Electricidade e Electrónica (codificación da información, hardware, redes).

Tamén se considera que está relacionada co Inglés, pois moita da información a manexar (libros, Internet, manuais, videotitoriais, ...) atópase neste idioma.

Competencias do título
Código Competencias do título
A54 RA1C-Escribir, explicar e transmitir os coñecementos teóricos adquiridos tanto de modo oral como escrito mediante o uso do lenguaxe científico-técnico.
A57 RA4C-Reunir e interpretar datos relevantes
A58 RA5C-Identificar compoñentes do buque.
A59 RA6C-Identificar as situaciones críticas e usar os medios dispoñibles ao fin de resolvelas con efectividade.
B31 RA9H-Resolver eficazmente os problemas prácticos asociados á materia aplicando os coñecementos adquiridos.
B32 RA10H-Coñecer, analizar, sintetizar e aplicar os contidos, conceptos fundamentais e aplicacións da asignatura.
B33 RA11H-Desenvolver tanto o traballo individual como en grupo
B34 RA12H-Manexar material bibliográfico e recursos informáticos
B35 RA13H-Manexar con soltura as herramientas, técnicas, equipos e/ou material/instrumental propio de cada materia.
B36 RA14H-Utilizar as ferramentas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da sua profesión e para o aprendizaxe a lo largo de su vida.
B97 RA100H–Recoñecer os riscos e as ameazas para a protección.
B98 RA101H–Realizar inspeccións periódicas da protección del buque.
C15 RA17X-Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
RA1C-Escribir, explicar e transmitir os coñecementos teóricos adquiridos tanto de modo oral como escrito mediante o uso do lenguaxe científico-técnico. A54
RA4C-Reunir e interpretar datos relevantes A57
RA5C-Identificar compoñentes do buque. A58
RA6C-Identificar as situaciones críticas e usar os medios dispoñibles ao fin de resolvelas con efectividade. A59
RA9H-Resolver eficazmente os problemas prácticos asociados á materia aplicando os coñecementos adquiridos. B31
RA10H-Coñecer, analizar, sintetizar e aplicar os contidos, conceptos fundamentais e aplicacións da asignatura. B32
RA11H-Desenvolver tanto o traballo individual como en grupo B33
RA12H-Manexar material bibliográfico e recursos informáticos B34
RA13H-Manexar con soltura as herramientas, técnicas, equipos e/ou material/instrumental propio de cada materia. B35
RA14H-Utilizar as ferramentas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da sua profesión e para a aprendizaxe ó longo da súa vida. B36
RA100H-Recoñecer os riscos e as ameazas para a protección. B97
RA101H-Realizar inspeccións periódicas da protección del buque. B98
RA17X-Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo. C15

Contidos
Temas Subtemas
1. REPRESENTACIÓN E CIFRADO DA INFORMACIÓN 1.1. REPRESENTACIÓN DA INFORMACIÓN
1.2. SISTEMAS DE NUMERACIÓN
1.3. CÓDIGOS BINARIOS
1.4. CIFRADO
2. HARDWARE 2.1. INTRODUCCIÓN
2.2. PLACA BASE
2.3. CPU
2.4. MEMORIA
2.5. SISTEMA DE INTERCONEXION: BUSES
3. SISTEMAS OPERATIVOS 3.1. PROCESO DE ARRANQUE
3.2. CONCEPTOS BÁSICOS
3.3. PROCESOS
3.4. MEMORIA
3.5. SISTEMAS DE ARQUIVOS
3.6. XESTIÓN DE USUARIOS
4. REDES E COMUNICACIÓNS 4.1. INTRODUCCIÓN
4.2. MODELOS DE REFERENCIA
4.3. COMPOÑENTES
4.4. PROTOCOLOS
4.5. REDES SEN FÍOS
5. PONTE INTEGRADA 5.1. EQUIPOS
5.2. INTERCONEXIÓN
6. CIBERSEGURIDADE 6.1. GUIAS DA IMO
6.2. CONCEPTOS BÁSICOS
6.3. BOTNETS
6.4. HACKING DE SISTEMAS
6.5. ESPIONAXE E CIBERVIXIANCIA
6.6. ANALISIS FORENSE EN WINDOWS
6.7. CIBERSEGURIDADE EN DISPOSITIVOS IoT
6.8. MALWARE EN ANDROID
O desenvolvemento e superación destes contidos, xunto cos correspondentes a outras materias que inclúan a adquisición de competencias específicas da titulación, garanten o coñecemento, comprensión e suficiencia das competencias recollidas no cadro AII/2, do Convenio STCW, relacionadas co nivel de xestión de Primeiro Oficial de Ponte da Mariña Mercante, sen limitación de arqueo bruto e Capitán da Mariña Mercante ata o máximo de 3000 GT. Cadro A-II/2 del Convenio STCW.
Especificación de las normas mínimas de competencia aplicables a Capitáns y primeiros oficiais de ponte de buques de arqueo bruto igual ou superior a 500 GT.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A54 A58 B34 B36 28 56 84
Solución de problemas B31 B32 2 4 6
Proba de resposta múltiple B34 B36 2 4 6
Prácticas a través de TIC B31 B34 B35 2 2 4
Traballos tutelados A54 B33 B34 2 2 4
Estudo de casos A57 A59 B32 B35 B97 B98 C15 10 10 20
Prácticas de laboratorio A57 B31 B32 B33 B35 8 8 16
Proba mixta B31 B32 B34 B35 B36 B97 B98 1 3 4
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Realizarase unha explicación introdutoria dos contidos de cada tema. Proporcionaránselle ao alumnado ou ben materiais ou ben indicacións de como consultar fontes adicionais para profundar no estudo do tema. Os conceptos básicos serán traballados individualmente polo alumno no aula contando coa asistencia do profesor e utilizando exercicios ou titoriais que este previamente terá preparados na plataforma de aprendizaxe da universidade. Ademais tamén se lles proporcionarán vídeos que poden visualizar de maneira asíncrona.
Solución de problemas As clases maxistrais do primeiro tema combinaranse coa resolución de problemas escritos no aula, debatendo as solucións co alumnado para afianzar os coñecementos matemáticos nos que se basea o funcionamento das computadoras.
Proba de resposta múltiple Ó final dalgunhas sesións maxistrais o alumnado terá que responder a unha serie de preguntas tipo test relacionadas coa materia tratada na sesión
Prácticas a través de TIC Levaranse a cabo prácticas sobre a utilización da terminal de comandos do sistema operativo.
Traballos tutelados Proporase a elaboración dun traballo práctico sobre busca de compoñentes hardware en catálogos web para a instalación e configuración dun equipo informático.
Estudo de casos Exporanse distintos casos de ciberseguridade que o alumnado debe analizar, estudar como se producen e ver as solucións que se poden adoptar para evitalos.
Prácticas de laboratorio Tratase de poñer en práctica os coñecementos teóricos adquiridos, para o cal probarase como se ensamblan os equipos informáticos, como se instala e configura o S.O., e como se conectan entre si para formar unha rede de ordenadores. Estas prácticas levaranse a cabo nun laboratorio (taller de montaxe).
Proba mixta A primeira parte da proba consistirá nun cuestionario sobre as competencias teóricas tratadas nas clases maxistrais.

A segunda parte da proba consistirá nun exercicio práctico sobre as competencias traballadas ao longo do curso nas clases interactivas e clases de prácticas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Solución de problemas
Prácticas de laboratorio
Prácticas a través de TIC
Traballos tutelados
Proba mixta
Proba de resposta múltiple
Descrición
A atención personalizada é imprescindible para dirixir ao alumnado na realización dos problemas propostos e para as prácticas no Aula de Informática.

Realizarase no despacho do profesorado nos horarios de titorías establecido a comezo de curso e posto en coñecemento do alumnado polos medios apropiados no centro e na plataforma de teleaprendizaxe da universidade.

Ademais o profesorado tamén poderá resolver as dúbidas recibidas por medios electrónicos como correo electrónico ou foros creados a tal efecto na plataforma de teleaprendizaxe da universidade, ou videoconferencias a través de Teams.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos A57 A59 B32 B35 B97 B98 C15 Exporanse distintos casos de ciberseguridade que o alumnado debe analizar, estudar como se producen e ver as solucións que se poden adoptar para evitalos, contestando a un cuestionario final. 25
Solución de problemas B31 B32 Farase unha proba de resolución de problemas relacionados co primeiro tema da materia. 15
Prácticas de laboratorio A57 B31 B32 B33 B35 Probarase como se ensamblan os equipos informáticos, como se instala e configura o S.O., e como se conectan entre si para formar unha rede de ordenadores, avaliando o traballo desenvolvido por cada alumno no laboratorio. 25
Prácticas a través de TIC B31 B34 B35 Realizarase unha práctica sobre a utilización da terminal de comandos do sistema operativo. 15
Traballos tutelados A54 B33 B34 Levarase a cabo unha práctica sobre a busca de compoñentes hardware en catálogos web para a instalación e configuración dun equipo informático. 10
Proba de resposta múltiple B34 B36 Ó final dalgunhas sesións maxistrais o alumnado terá que responder a unha serie de preguntas tipo test relacionadas coa materia tratada na sesión 10
 
Observacións avaliación
PRIMEIRA OPORTUNIDADE:

Avaliarase mediante Avaliación Continua tal e como se especifica a continuación:
  • Solución de problemas (15%)
  • Cuestionarios tipo test (10%)
  • Prácticas a través de TIC (15%)
  • Traballos tutelados (10%)
  • Estudo de casos (25%)
  • Prácticas de laboratorio (25%)

Para superar a materia por avaliación continua será preciso obter:

  • Nota mínima final de 50 puntos 
  • Nota mínima nos casos de estudo de 10 puntos 
  • Nota mínima nas prácticas de laboratorio de 15 puntos.
Na data do exame final poderanse recuperar as partes suspensas correspondentes a:
  • Solución de problemas (15%)
  • Prácticas a través de TIC (15%)
  • Estudo de casos (25%)
  • Prácticas de laboratorio (5%)

SEGUNDA OPORTUNIDADE:

Avaliarase cunha proba mixta, na que se poderá recuperar o 100% da nota, e que consistirá en:
  1. Proba mixta sobre as competencias teóricas tratadas nas clases maxistrais (50%).
  2. Exercicio práctico sobre as competencias traballadas ao longo do curso nas clases interactivas e clases prácticas (50%).
Para superar a materia na segunda oportunidade será preciso obter:
  • Nota mínima na proba mixta de 20 puntos
  • Nota mínima no exercicio práctico de 20 puntos

OBSERVACIONS:

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO E MÁSTER UNIVERSITARIO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b; 4.3 e 7.5) (04/05/2017):

  • Na primeira oportunidade se lles avaliará cunha proba mixta e un exercicio práctico seguindo os mesmos criterios que se especifican para todo o alumnado na segunda oportunidade.
A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

Os criterios de avaliación contemplados no cadro A-II/1 do Código STCW e recollido no Sistema de Garantía de Calidade teranse en conta á hora de deseñar e realizar a avaliación.


Fontes de información
Bibliografía básica Derfler, F.J. (1993). Así funcionan las comunicaciones. Madrid: ANAYA
Prieto, A. (2005). Conceptos de informática. Madrid: McGraw-Hill
BIMCO (2019). Cyber Security Workbook for On Board Ship Use. Livingston, Scotland: Witherby Publishing
Herrerías, J.E. (2012). El PC. Hardware y componentes. Madrid: ANAYA
Díaz, J.M. (2004). Fundamentos de redes inalámbricas. Madrid: Pearson Educación
Floyd, T.L. (2006). Fundamentos de Sistemas Digitales. Madrid: Prentice Hall
Davis, C (2005). Hacking exposed. Computer forensics secrets & solutions. Emeryville, USA: 2005
Beekman, G (2005). Introducción a la informática. Madrid: Pearson Educación
Bigelow, S.J. (2003). Localización de averías, reparación, mantenimiento y optimización de redes. Madrid: McGraw Hill
Halsall (2006). Redes de computadores e Internet. Madrid: Pearson Educación
Dordoigne, J. (2015). Redes informáticas. Nociones fundamentales. Barcelona: Ediciones ENI
Oncins, A. (2015). Seguridad informática. Hacking ético. Barcelona: Ediciones ENI
Delgado, J.M. (2016). Windows 10. Madrid: ANAYA

Bibliografía complementaria Ujaldón, M. (2001). Arquitectura del PC. Madrid: Editorial Ciencia-3
Benjamin, H (2005). CCIE Security exam certification guide. Indianapolis: Cisco Press
Bhaiji, Y (2004). CCIE Security Practice Labs. Indianapolis: Cisco Press
Odom, W (2014). Cisco CCNA Routing and Switching. Madrid: Pearson Educación
Hoda, M. (2005). Cisco Network Security Troubleshooting Handbook. Indianapolis: Cisco Press
Dhanjani, N (2003). Claves hackers en Linux y Unix. Madrid: McGraw Hill
Sportack, M.A. (1999). Fundamentos de enrutamiento IP. Madrid: Pearson Educación
Fernández, J.A. (2019). Internet segur@. Madrid: ANAYA
Bardot, Y; Gaumé, S (2018). Mantenimiento y reparación de un PC en red. Barcelona: Ediciones ENI
Dwivedi, H. (2010). Mobile application security. USA: McGraw Hill
Dunham, K. (2009). Mobile malware attacks and defense. Burlington, USA: Elsevier, Inc
Lucas, M.W. (2010). Network flow analysis. San Francisco, USA: William Pollock
Abelar, G. (2005). Securing your business with Cisco ASA and PIX firewalls. Indianapolis: Cisco Press
Aziz, Z (2002). Troubleshooting IP Routing Protocols. Indianapolis: Cisco Press
Lewis, M. (2004). Troubleshooting Virtual Private Networks. Indianapolis: Cisco Press
Provos, N.; Holz, T. (2008). Virtual Honeypots. From botnet tracking to intrusion detection. Boston, USA: Pearson Education


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Matemáticas I/631G01101

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Matemáticas II/631G01106
Inglés I/631G01108

Materias que continúan o temario
Electricidade e Electrónica/631G01206
Informática Aplicada/631G01501

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías