Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Xestión da Seguridade, a Calidade e o Medio Ambiente Marítimo Código 631G01315
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Ciencias da Navegación e Enxeñaría Mariña
Coordinación
Cao Feijóo, Genaro
Correo electrónico
genaro.cao@udc.es
Profesorado
Cao Feijóo, Genaro
Correo electrónico
genaro.cao@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia fará fincapé no coñecemento da normativa para que o alumnado poida comprender en que se fundamenta unha axeitada xestión da seguridade no mar e a protección do seu medio. Para iso, estudaranse en detalle as normativas que incumben á xestión da seguridade, a calidade e o medio ambiente no ámbito marítimo. Asemade, aplicaranse criterios e técnicas tanto da xestión da calidade como da sostibilidade medioambiental ó transporte marítimo.

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
RA1C-Escribir, explicar e transmitir os coñecementos teóricos adquiridos tanto de modo oral como escrito mediante o uso do lenguaxe científico-técnico. A54
RA2C-Identificar e relacionar os coñecementos adquiridos con outras disciplinas A55
RA4C-Reunir e interpretar datos relevantes A57
RA5C-Identificar compoñentes do buque. A58
RA6C-Identificar as situaciones críticas e usar os medios dispoñibles ao fin de resolvelas con efectividade. A59
RA112C-Recabar información obxetiva nas entrevistas persoais A64
RA116C-Coñecer a normativa nacional e internacional aplicable ás actividades relacionadas co transporte marítimo e as operacións portuarias. A65
RA10H-Coñecer, analizar, sintetizar e aplicar os contidos, conceptos fundamentais e aplicacións da asignatura. B32
RA11H-Desenvolver tanto o traballo individual como en grupo B33
RA12H-Manexar material bibliográfico e recursos informáticos B34
RA13H-Manexar con soltura as herramientas, técnicas, equipos e/ou material/instrumental propio de cada materia. B35
RA121H-Coñecer e aplicar a normativa e técnicas en materias de xestión da seguridade do transporte marítimo e a protección do medio marino. B107
RA17X-Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo. C15
RA18X-Revisar o cumprimento das prescripcións lexislativas marítimas C16
RA19X-Promover os hábitos hixiénicos e saudables adecuados e fomentar o interese e cooperación dos traballadores nunha acción preventiva integrada. C17
RA114X-Redactar informes técnicos. C40
RA115X-Xestionar, dirixir e controlar empresas e actividades relacionadas co ámbito marítimo. C41
RA118X-Planificar inspeccións, auditorías internas e externas e elaborar os correspondentes informes. C43

Contidos
Temas Subtemas
1. XESTIÓN DA SEGURIDADE 1.1 Introdución ós sistemas de xestión da seguridade e saúde laboral.
1.2. Estrutura dun sistema de xestión
1.3. Código Internacional de Xestión da Seguridade Operacional do Buque e a Prevencion da Contaminación.
1.4. Medidas que se adoptarán para a protección e salvaguarda de tódalas persoas a bordo nunha emerxencia
1.5. Coñecemento das regras sobre os dispositivos de salvamento (Convenio SOLAS)
1.6. Obrigacións e responsabilidades da empresa navieira e as autoridades portuarias na aplicación do Código IGS.
1.7. Protección del buque y las instalaciones portuarias.
1.7.1. Obrigacións e responsabilidade das autoridades portuarias na aplicación do Código ISPS.
2. XESTIÓN DA CALIDADE 2.1. Introdución ós sistemas de Xestión da Calidade.
2.2. Normas ISO 9000
2.3. O modelo europeo “EFQM”
2.3.1. Outros estándares de Calidad
2.4. Sistema de Calidad
2.5. Responsabilidade da dirección
2.5.1. A política de Calidad
2.6. Documentación, control de datos, aprobación e expedición
3. XESTIÓN DO MEDIO AMBIENTE MARÍTIMO 3.1. Introdución ós sistemas de Xestión do Medioambiente
3.2. A serie de normas ISO 14000 sobre Xestión Ambiental
3.2.1. Norma ISO 14001:2015
3.3. O Reglamento Europeo “EMAS”
3.4. Xestión da prevención da contaminación (Convenio MARPOL)
3.5. Normativa nacional
4. AUDITORÍAS
4.1. Comunicacións, informes e rexistro
4.2. Elaboración de Plans
4.3. Certificación e instruccións
4.4. Auditor e auditoría
4.5. Informe de auditoría
4.6. Seguimento
O desenvolvemento e superación destes contidos, xunto cos correspondentes a outras materias que inclúan a adquisición de competencias específicas da titulación, garanten o coñecemento, comprensión e suficiencia das competencias recollidas no cadro AII/2, do Convenio STCW, relacionadas co nivel de xestión de Primeiro Oficial de Ponte da Mariña Mercante, sen limitación de arqueo bruto e Capitán da Mariña Mercante ata o máximo de 3.000 GT. Cadro A-II/2 del Convenio STCW.
Especificación de las normas mínimas de competencia aplicables a Capitáns y primeiros oficiais de ponte de buques de arqueo bruto igual ou superior a 500 GT.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva A55 A58 A65 B32 B107 2 0 2
Traballos tutelados A54 A57 A59 B32 B33 B34 B35 5 30 35
Presentación oral A54 B33 B35 C15 3 18 21
Sesión maxistral A55 A58 A64 A65 B107 C16 C17 C40 C41 C43 30 60 90
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Exame final.
Traballos tutelados Traballos realizados polo alumnado (individuais e/ou en grupo) respecto dos contidos da materia.
Ao longo do cuadrimestre proporase un ou varios traballos en torno ao contido do temario que deberán fundamentarse coa bibliografía básica e complementaria da guía e con outra seleccionada polo profesorado e/ou polo estudantado.
A súa realización iniciarase na aula e completarase mediante o traballo autónomo do alumnado, atendendo ás indicacións proporcionadas a través da atención personalizada do profesorado.
A través da exposición na aula, compartiranse os traballos realizados.
Presentación oral Respecto aos traballos tutelados.
Sesión maxistral Na actividade de sesión maxistral traballaranse os contidos que conforman o marco teórico mediante a exposición oral, guiada co uso de presentacións, de medios audiovisuais e coa introdución de cuestións dirixidas ao alumnado coa finalidade de favorecer a aprendizaxe e a construción do coñecemento.
Realizarase unha exposición xeral introdutoria de cada un dos distintos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumnado debe ampliar co seu traballo persoal, coas oportunas orientacións bibliográficas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Proba obxectiva
Traballos tutelados
Sesión maxistral
Descrición
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbese como momentos de traballo có profesor da materia.

A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación con cada actividade ao longo do curso, segundo o plan de traballo da materia.

O alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO E A PERMANENCIA E A PROGRESIÓN DOS ESTUDANTES DE GRAO E MESTRADO UNIVERSITARIO NA UDC" desenvolverá a súa actividade coa asistencia e participación nas dinámicas que se recollen no Paso 4 "Planificación" e neste paso que nos ocupa "Atención personalizada" descrita para os Traballos tutelados, a través dos grupos de traballo que se conformen na materia. A actividade farase atendendo ás observacións da avaliación relativas á flexibilidade de asistencia-participación e aos requisitos para superar a materia.




Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Presentación oral A54 B33 B35 C15 Para avaliar a exposición/presentación teránse en conta os seguintes aspectos:

- Relevancia e organización dos contidos expostos.
- Coordinación da exposición (que reflicta un traballo colaborativo, non unha suma de
partes).
- Nivel de comprensión dos contidos básicos.
- Claridade expositiva.
10
Proba obxectiva A55 A58 A65 B32 B107 Os criterios de avaliación contemplados no cadro A-II/1 do Código STCW, e recollido no Sistema de Garantía de Calidad, tenránse en conta a hora de deseñar e realizar a avaliación. 60
Traballos tutelados A54 A57 A59 B32 B33 B34 B35 Para avaliar os traballos teránse en conta na súa elaboración os seguintes aspectos:

- Estrutura: presentación, organización do contido, claridade expositiva e corrección
gramatical.

- Contido: Comprensión de ideas básicas, dominio conceptual, uso das fontes
traballadas no tratamento dos contidos ao longo do cuadrimestre e relacións entre
eles.
20
Sesión maxistral A55 A58 A64 A65 B107 C16 C17 C40 C41 C43 Os criterios de avaliación contemplados no cadro A-II/1 do Código STCW, e recollido no Sistema de Garantía de Calidad, tenránse en conta a hora de deseñar e realizar a avaliación. 10
 
Observacións avaliación

- Convenio STCW 2010: Os criterios de avaliación
contemplados no cadro A-II/1 do Código STCW, e recollido no Sistema de Garantía
de Calidad, tenránse en conta a hora de deseñar e realizar a avaliación.

- Para superar a materia seguindo a avaliación continua
é necesario superar cada metodoloxía. Na sesión maxistral, asemade da
asistencia ás aulas (nesta metodoloxía un mínimo do 80%) valorárase a participación
do alumno.

O alumnado que non siga a avaliación continua sempre terá a opción
de presentarse a proba obxectiva. Conseguintemente, nesta circunstancia dita
metodoloxía terá un valor na avaliación do 100%.   

- O alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo
parcial e dispensa académica correspondente que lle proporcione a exención de
asistencia
, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE
DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b; 4.3; 6.b e
7.5) (04/05/2017) poderá realizar as probas parciais, se as houbere, sen
necesidade de asistir o 80% das aulas presenciais, sempre e cando o mestre sexa
debidamente informado ao principio do curso. Sen menoscabo do anterior, o
profesor poderá encargarlle a este alumnado diferentes traballos (individuais
e/ou en grupo) ao longo do curso para ser expostos no horario de titorías co
gallo de puntuar na avaliación continua a parte proporcional do valor da sesión
maxistral.

- Sobre as sancións aplicables pola comisión de
faltas moi graves
, artigo 11 do Regulamento disciplinar do estudantado da
universidade da Coruña, aprobado polo Consello de Goberno do 27/02/2023, en
xuño de 2023 modificouse o punto b), quedando:

b) Cualificación de suspenso na
convocatoria en que se cometa a falta e respecto da materia en
que se cometese: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota
numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a
comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na
segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na
acta de primeira oportunidade, se fose necesario.


Fontes de información
Bibliografía básica Vidal Vázquez, Estrella (2014). La calidad y su gestión en las organizaciones gallegas propuesta de un modelo de gestión de la calidad total basado en el Modelo EFQM de Excelencia.
OMI (2018). Código IGS : Código internacional de gestión de la seguridad y Directrices para la implantación del Código IGS. Londres
Moreno Redondo, Mª del Mar. (2002). Código IGS y sus auditorías.
OMI (). Código Internacional de Gestión de la Seguridad (Código IGS) y Directrices revisadas para la implantación del Código IGS. . Londres
OMI (). Código Internacional para la Protección de los Buques y de las Instalaciones Portuarias (Código PBIP). Londres
López Lemos, Paloma (2015). Cómo documentar un sistema de gestión de calidad según ISO 9001:2015. Madrid
Diario Oficial de la UE (2008). Directiva 2008/56/CE Marco de acción comunitaria para la política del medio marino. Parlamento Europeo
IMO (2011). Directrices para la elaboración de planes de emergencia de a bordo contra la contaminación del mar . LONDRES
IMO (2007). Directrices relativas al Convenio sobre la prevención de la contaminación del mar por vertimiento de desechos y otras materias, 1972. . LONDRES
IMO (2007). Equipo de prevención de la contaminación conforme al MARPOL . LONDRES
Cuatrecasas Arbós, Lluís (2017). Gestión integral de la calidad : implantación, control y certificación. Barcelona
Abril Sánchez, Cristina Elena (). Integración de sistemas de gestión : calidad, medio ambiente y seguridad y salud en el trabajo. Madrid Fundación Confemetal
IMO (2002). International Safety Management Code ISM Code : and Revised guidelines on implementation of the ISM Code by Administrations. London
IMO (1994). International Safety Mangement (ISM Code).
IMO (2014). ISM code : International safety management code with guidelines for its implementation.. London
(1996). La contaminación del mar fuentes, toxicidad, degradación y eliminación de contaminantes . Oviedo : Universidad, Servicio de Publicaciones
BOE (2010). Ley 41/2010 de Protección del Medio Marino. España
Chauvel, Alain-Michel (1997.). Managing Safety and Quality in Shipping. London: The Nautical Institute
Kuo, Chengi (1998). Managing ship safety. Ed. LLP. 1998. London
Silos Rodríguez, José María (2008). Manual de lucha contra la contaminación por hidrocarburos . Cádiz : Servicio de Publicaciones de la Universidad de Cádiz
IMO (2010). Manual on oil spill risk evaluation and assessment of response preparedness . London
IMO (2009). Manual sobre contaminación química. . LONDRES
IMO (2011). Manual sobre la contaminación ocasionada por hidrocarburos. . LONDRES
IMO (). MARPOL 73/78. LONDON
Sánchez Rivero, José Manuel. (2016). mplantación de sistemas de gestión de la calidad : la norma ISO 9001:2015. Madrid
Ministerio para la Transición Ecológica (2019). Ordenación del Espacio Marítimo. Catálogo de Publicaciones de la Admon. Gral. Estado Español
Ministerio para la Transición Ecológica (2018). RD 957/2018 modifica anexo I de la ley 41/2010. España
Boat Books Australia (2010). Response to marine oil spills . Livingston : Witherby Seamanship International Ltd. Australia
Fernández Hatre, Alfonso (2003). Sistemas integrados de gestión : calidad, gestión medioambiental, prevención de riesgos laborales. Llanera : Instituto de Desarrollo Económico del Principado de Asturias

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

"-Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores/as de ambos sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)

-Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. 

-Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas."



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías