Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Patrimonio Cultural Código 662G01007d
Titulación
Grao en Turismo (a distancia)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Non presencial
Prerrequisitos
Departamento Humanidades
Coordinación
Lezcano González, Mª Elvira
Correo electrónico
m.lezcano@udc.es
Profesorado
Lezcano González, Mª Elvira
Rodríguez Caramés, Santiago
Correo electrónico
m.lezcano@udc.es
s.rodriguez.carames@udc.es
Web
Descrición xeral Dada a amplitude de ámbitos que abarca o concepto de Patrimonio Cultural, o obxectivo fundamental da materia é aproximar ao alumnado a todos eles tendo en conta a súa vinculación co fenómeno turístico.
Prestarase unha especial atención á xestión do patrimonio e ao papel e importancia das persoas expertas en turismo con relación a ela. Farase especial fincapé no patrimonio histórico-artístico.
A materia pretende despertar a curiosidade e sensibilizar ao alumnado sobre o valor e fraxilidade do patrimonio, fonte de recursos fundamental para o turismo.




Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Comprender os principios do turismo: a súa dimensión espacial, social, cultural, política, laboral e económica.
A2 Analizar a dimensión económica do turismo
A3 Comprender o carácter dinámico e evolutivo do turismo e da nova sociedade do lecer.
A5 Converter un problema empírico nun obxecto de investigación e elaborar conclusións.
A8 Avaliar os potenciais turísticos e a análise prospectivo da súa explotación.
A13 Manexar técnicas de comunicación.
A14 Comprender o marco legal que regula as actividades turísticas.
A18 Identificar e xestionar espazos e destinos turísticos.
A19 Xestionar o territorio turístico de acordo cos principios de sustentabilidade.
A23 Analizar os impactos xerados polo turismo.
A27 Comprender o funcionamento dos destinos, estruturas turísticas e os seus sectores empresariais no ámbito mundial.
A29 Traballar en medios socioculturais diferentes.
A30 Coñecer as principais iniciativas de posta en valor do patrimonio cultural
A31 Comprender as características da xestión do patrimonio cultural.
A32 Detectar necesidades de planificación técnica de infraestruturas e instalacións turísticas.
A33 Creatividade.
B1 Capacidade de análise e síntese.
B2 Comunicación oral e escrita en lingua nativa.
B3 Resolución de problemas.
B4 Razoamento crítico.
B5 Compromiso ético.
B6 Aprendizaxe autónoma.
B7 Adaptación a novas situacións.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Definir o concepto de Patrimonio Cultural e a súa relación co turismo A1
A3
A5
A8
A18
A29
A30
A33
B1
B2
B4
B5
B6
B7
C4
Aprender a terminoloxía artística básica no ámbito da arquitectura, escultura e pintura e os os diferentes estilos artísticos a través dos casos de A Coruña e Santiago A1
A8
A18
A30
A33
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
C1
C4
Estudiar os principaies tipos de bens culturais e as súas características A1
A5
A18
A23
A29
A30
A33
B1
B2
B4
B5
B6
B7
C4
Definir o significado do turismo cultural e a súa relación co patrimonio A1
A2
A3
A8
A18
A23
A27
A29
A30
A31
A33
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
C1
C3
C4
C6
Coñecer e analizar as principais manifestacións artísticas de cada periodo histórico A1
A8
A18
A29
A30
A33
B1
B2
B4
B5
B6
B7
C4
Profundizar no concepto de Xestión do Patrimonio A1
A2
A3
A8
A18
A19
A23
A29
A30
A31
A33
B1
B2
B3
B4
B5
B6
C4
Analizar e profundizar en cada unha das fases da cadea lóxica da xestión do patrimonio A1
A2
A3
A13
A14
A18
A19
A23
A29
A30
A31
A32
B1
B2
B3
B4
B5
B6
C2
C4
C5
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Bloque 1- Patrimonio cultural e Turismo. 1.1. Marco conceptual.
1.2. Clasificación dos bens culturais.
1.3.O Turismo Cultural.
Bloque 2- Especial referencia ao Patrimonio Artístico e Monumental. 2.1. O comentario da obra de arte.
2.2. Técnicas e terminoloxía artísticas.
2.3. Nocións xerais sobre os principais estilos.
Bloque 3- O Patrimonio galego. 3.1. Principais exemplos do patrimonio arquitectónico galego.
3.2. A cidade de A Coruña.
3.3. A Catedral de Santiago e a súa contorna.
Bloque 4- Xestión do Patrimonio: 4.1. Marco conceptual.
4.2. A protección do Patrimonio.
4.2.1. Lexislación (Especial atención á Lei galega).
4.2.2. Catalogación.
4.2.3. Conservación.
4.3. A Investigación.
4.4. A Difusión.
4.4.1. Patrimonio e museos (O caso galego).
4.4.2. A Interpretación do Patrimonio.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A3 A8 A14 A18 A23 A27 A30 A31 A32 B4 C2 C4 C5 C6 C7 C8 12 24 36
Proba mixta A1 A2 A3 A8 A13 A14 A18 A23 A30 A31 B1 B2 B4 B6 B7 C1 C4 1 30 31
Foro virtual A5 A8 A13 A18 A19 A29 A30 A31 A33 B1 B2 B3 B5 B6 B7 C1 C3 C4 C8 2 6 8
Estudo de casos A5 A8 A13 A18 A23 A31 A33 B1 B2 B4 B6 C1 C2 C4 C6 C7 5 20 25
Traballos tutelados A3 A5 A8 A13 A23 A30 A31 A33 B1 B2 B3 B4 B5 B6 C1 C4 C6 4 43 47
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A asistencia á clase maxistral é obligatoria. Pode ofrecerse a través de TEAMS en directo (quedará gravada na plataforma) ou a través de vídeos expositivos.
Proba mixta Proba na que se busca responder, de forma oral, a preguntas cortas ou de certa amplitude, valorando a capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico.

A proba será idéntica que a do alumnado presencial.
Foro virtual Espazo de discusión informal destinado ao alumnado para o tratamento dun tema ou problema, que se desenvolve a través dunha contorna virtual de aprendizaxe mediante ferramentas de comunicación asíncrona. É obrigatorio participar alomenos dúas veces en cada foro proposto.
Estudo de casos Estudo e análise de casos reais, para chegar a conclusións razoadas a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo ou de xeito individual.
Traballos tutelados O alumnado realizará un traballo tutelado relacionado coa materia explicada de xeito individual ou en grupo.
O profesorado indicará as pautas concretas sobre o traballo ao inicio do curso.

Atención personalizada
Metodoloxías
Foro virtual
Descrición

O alumnado de Modalidade On Line: Recibirá titorías grupais e individualizadas como orientación a través de TEAMS, así como atención por correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos A5 A8 A13 A18 A23 A31 A33 B1 B2 B4 B6 C1 C2 C4 C6 C7 Estudo e análise de casos reais, para chegar a conclusións razoadas a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo ou de xeito individual. Os casos serán propostos na calse por parte do profesorado ou do alumnado. 10
Proba mixta A1 A2 A3 A8 A13 A14 A18 A23 A30 A31 B1 B2 B4 B6 B7 C1 C4 Exame escrito ou oral no que se combina o comentario de texto co recoñecemento de imaxes e preguntas específicas sobre a materia referida a Patrimonio Cultural e Santiago. Para facer o cómputo coas demais porcentaxes, é preciso superar o exame nun 50% 60
Foro virtual A5 A8 A13 A18 A19 A29 A30 A31 A33 B1 B2 B3 B5 B6 B7 C1 C3 C4 C8 Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.

Consisitirá nun traballo relacionado coa materia que será exposto en clase.
10
Traballos tutelados A3 A5 A8 A13 A23 A30 A31 A33 B1 B2 B3 B4 B5 B6 C1 C4 C6
Traballo ou proba tutelada pola profesora na que se simulará unha visita guiada ou se demostrarán coñecementos sobre a cidade da Coruña de forma oral.
20
 
Observacións avaliación

O alumnado do grao on line non ten a obriga de asistir ás clases programadas na semana, pero sí a visualizar as clases maxistrais ou interactivas gravadas, así como os materiais engadidos na plataforma Moodle. Valorarase a participación nos foros propostos e a asistencia a titorías individualizadas.

Todas as probas teñen que superar o 50% da nota, para poder facer o cómputo final. O alumnado que suspenda cualquera das partes figurará en actas coa calificación obtida na parte suspensa, ata que se poda facer o cómputo final na seguinte oportunidade unha vez superadas todas as partes. 

O alumnado que non se presente á Proba Obxectiva (independentemente da convocatoria de que se trate), será cualificado cun " NP" (Non Presentado), aínda no caso de ter feito, presentado e exposto traballos tutelados ou outras actividades que computen na avaliación.

Tanto en primeira como en segunda oportunidade aplicarase o mesmo sistema de avaliación.

A convocatoria adiantada consistirá nunha proba mixta que computará o 100% da materia

Os traballos propostos serán presentados  en formato on line, mentres que a proba mixta terá que realizarse de modo presencial.

 As instruccións detalladas sobre os traballos serán explicadas pola profesora na clase e expostas na plataforma Moodle para a súa consulta. 

Os devanditos criterios de avaliación aplicaranse tanto na primera como na segunda oportunidade. A parte da materia liberada polo alumnado mediante unha proba parcial, só terá validez para o curso actual. Si unha persona que ten liberada unha parte non consegue aprobar a materiano seu conxunto, nin en primera nin en segunda oportunidade, a súa calificación final será suspenso, e tenrá que repetir toda a materia nos seguintes cursos académicos.

 Está prohibido acceder a aula na que se desenvolven as distintas probas de avaliación con calquera dispositivo que permita a comunicación co exterior e/ou almacenamento de información. 

 Implicaciones da fraude académica na realización das probas ou actividades de avaliación: a realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta e respecto da materia en que se cometese: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

O alumnado que non se presente a ningunha das partes propostas na avaliación aparecerá como NP na acta. De presentarse a calquera delas, aparecerá como suspenso ata que na seguinte convocatoria presente ou aprobe a parte que falte para poder facer o cómputo final. Pode darse o caso de que unha persoa suspenda algunha das partes, pero que a suma co resto dea aprobado.Nese caso a nota será un suspenso (o suspenso máis alto das que aparezan suspensas), pois para facer o cómputo é preciso, como se sinalou anteriormente, que todas as probas sexan superadas nun 50%.

ATENCIÓN Á DIVERSIDADE: 

A materia poderá ser adaptada ao estudantado que precise a adopción de medidas encamiñadas ao apoio á diversidade (física, visual, auditiva, cognitiva, de aprendizaxe ou relacionada coa saúde mental). De ser o caso, deberán contactar cos servizos disponíbeis na UDC/no centro: nos prazos oficiais estipulados de maneira previa a cada cuatrimestre académico, coa Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/); no seu defecto, coa tutora ADI da Facultade de Turismo.


Fontes de información
Bibliografía básica García Cuetos, María del Pilar (2011 ). El patrimonio cultural. Conceptos básicos . Prensas Universitariasd de Zaragoza
GONZÁLEZ, M., LEZCANO, M.E., e SERANTES, A. (2014). Interpretación do Patrimonio Artístico. Guía para profesionáis do turismo. CEIDA. Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia, Oleiros

Engadiranse referencias bibliográficas no transcurso da materia.

En Moodle inclúense as referencias bibliográficas e documentos sobre A Coruña e a Catedral de Santiago

Bibliografía complementaria FATÁS , G. e BORRÁS, G (1999). Diccionario de términos de arte. Alianza Editorial, Madrid
LEZCANO GONZÁLEZ, M.E. (2011). El Sanatorio Riazor, una auténtica experiencia interpretativa. Boletín de Interpretación nº 25, AIP.www.interpretaciondelpatrimonio.com/boletin
BALLART, J. e JUAN i TRESSERAS, J (2001). Gestión del Patrimonio Cultura. Ed. Ariel, Barcelona
HATJE, U. et al. (1989). Historia de los estilos artísticos (2 vols). Ed. Istmo, Madrid
MARTÍN GONZÁLEZ, J.J. (1992). Historia del Arte (2 vols.). Ed. Gredos, Madrid
CRESPI, M. E PLANELLS, M. (2003). Patrimonio Cultural. Ed. Síntesis, Madrid
MORALES, Alfredo (1996). Patrimonio histórico-artístico. Historia 16, Madrid
HARTT, F (1989). Arte.Historia de la pintura, escultura y arquitectura. Ed. Akal, Madrid
ROTH, L (1999). Entender la arquitectura, sus elementos, historia y significado. Ed. Gustavo Gilli, Barcelona
PÉREZ SANTOS, Eloisa (2000). Estudios de visitantes en museo. Metodología y aplicaciones.. Ed. Trea, Gijón
GOMBRICH, E.H. (1996). Historia del Arte. Ed. Debate, Madrid
NIETO ALCAIDE,V. et al. (2000). Historia del arte. Ed. Nerea, Madrid
AZNAR, S. Y CÁMARA, A. (2002). Historia del Arte. UNED, Madrid
SORALUCE BLOND, J.R. (2015). Historia del Arte para incrédulos. Tórculo Eds. A Coruña
ESPINO, J. Y MORÁN, M (1996). Historia General del Arte Español. SGEL, Madrid
JANSON, H.W. (1995). Historia General del Arte(4 vols.). Alianza Editorial, Madrid
TUGORES, F. e PLANAS, R. (2006). Introducción al Patrimonio Cultural . Edics.Trea, Gijón
BORRÁS,J, et al. (1996). Introducción general al arte. Ed. Istmo, Madrid
TILDEN, Freeman (2006). La interpretación de nuestro patrimonio. Asociación para la Interpretación del Patrimonio, Sevilla
LAJO, R. (1990). Léxico de Arte. Akal
ALLART, J. e JUAN i TRESSERAS, J2001Gestión del Patrimonio CulturalEd. Ariel, BarcelonaLibro


BORRÁS,J, et al.1996Introducción general al arteEd. Istmo, MadridLibro


CRESPI, M. E PLANELLS, M.2003Patrimonio CulturalSíntesis, MadridLibro


ESPINO, J. Y MORÁN, M1996Historia General del Arte EspañolSGEL, MadridLibro


FATÁS , G. e BORRÁS, G1999Diccionario de términos de arteAlianza Editorial, MadridLibro


GOMBRICH, E.H.1996Historia del ArteEd. Debate, MadridLibro


GONZÁLEZ, M., LEZCANO, M.E., e SERANTES, A.2014Interpretación do Patrimonio Artístico. Guía para profesionáis do turismoCEIDA. Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia, OleirosLibro


HARTT, F.1989Arte.Historia de la pintura, esculturaa y arquitecturEd. Akal, MadridLibro


HATJE, U. et al.1989Historia de los estilos artísticos (2 vols)Ed. Istmo, MadridLibro


JANSON, H.W.1995Historia General del Arte(4 vols.)Alianza Editorial, MadridLibro


LAJO, R.1990Léxico de ArteEd. Akal, MadridLibro


LEZCANO GONZÁLEZ, M.E.2011El Sanatorio Riazor, una auténtica experiencia interpretativa.Boletín de Interpretación nº 25, AIP.www.interpretaciondelpatrimonio.com/boletinCapítulo de revista


MARTÍN GONZÁLEZ, J.J.1992Historia del Arte (2 vols.)Ed. Gredos, MadridLibro


MORALES, A.J.1996Patrimonio histórico-artísticoHistoria 16, MadridLibro


NIETO ALCAIDE,V. et al.2000Historia del arteEd. Nerea, MadridLibro


PÉREZ SANTOS, E.2000Estudios de visitantes en museo. Metodología y aplicaciones.Ed. Trea, GijónLibro


ROTH, L1999Entender la arquitectura, sus elementos, historia y significadoEd. Gustavo Gilli, BarcelonaLibro


SORALUCE BLOND, J.R.2015Historia del Arte para incrédulosTórculo Eds. A CoruñaLibro


TILDEN, F.2006La interpretación de nuestro patrimonioAsociación para la Interpretación del Patrimonio, SevillaLibro


TUGORES, F. e PLANAS, R.2006Introducción al Patrimonio CulturalEdics.Trea, GijónLibro
García Cuetos, María del Pilar2011El patrimonio cultural. Conceptos básicosPrensas Universitariasd de ZaragozaLibro



Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Recoméndase seguir os temas de forma progresiva e sempre tratar de manter contacto semanal coa profesora

  • Perspectiva de Xénero: Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores/as de ambos sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...). Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías