Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Antropoloxía social e cultural Código 615G01102
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Humanidades
Coordinación
Garcia Allut, Antonio
Correo electrónico
antonio.allut@udc.es
Profesorado
Garcia Allut, Antonio
Correo electrónico
antonio.allut@udc.es
Web
Descrición xeral O curso de Antropoloxía social e cultural concíbese como un estudo introdutorio, pero exhaustivo, da sistemática da antropoloxía contemporánea, centrado nas achegas, enfoques teórico-metodolóxicos e campos de investigación de vangarda na disciplina e na súa conexión cos grandes problemas e procesos da globalizada realidade sociocultural actual. Con iso proxéctase ampliar e fundamentar no alumno as súas competencias no coñecemento crítico e as ferramentas conceptuais e técnicas para abordar a complexa tarefa de interpretar a diversidade, especificidade e regularidades dos fenómenos socioculturais contemporáneos e as súas problemáticas inherentes, dende a perspectiva do local, característica da disciplina antropolóxica.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A12 Conocimiento de la especie humana a través de la cultura, parentesco y hábitat con especial atención a los pueblos preindustriales.
A35 Actitud crítica frente a las doctrinas y las prácticas sociales.
A36 Actitud de compromiso frente a los problemas sociales y culturales.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B9 Reconocimiento a la diversidad y a la multiculturalidad.
B13 Razonamiento crítico.
B20 Conocimiento de otras culturas y costumbres.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Definir, contrastar e debater críticamente conceptos básicos da antropoloxía, asociándoos á diversidade de realidades e problemáticas das sociedades humanas encadradas nos diferentes dominios da cultura. A1
A12
A35
A36
B9
B13
B20
Describir e examinar, utilizando a etnografía, a diversidade, especificidade e regularidades dos fenómenos socioculturais, as súas problemáticas e as súas potencialidades, interpretándoas desde unha perspectiva comprometida e desenvolvida desde o punto de vista do local. A1
A12
A35
A36
B3
B9
B13
B27

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1º: Unha sistemática da antropoloxía social e cultural contemporánea DO TEMA 1º: ¿Qué entendemos por Antropoloxía Sociocultural?. Subdisciplinas da Antropología Sociocultural. Antropología Aplicada. Os Conceptos clave de Adaptación e Diversidade.
TEMA 2º:O Traballo de Campo e Técnicas de investigación etnográficas. DO TEMA 2: ¿Cómo abordar e acceder o coñecemento da cultura?. Elaborar unha Etnografía. Técnicas Etnográficas: desde a Observación Participante, ou a enquisa, hasta a Investigación Acción. Preparar unha proposta e códigos éticos da investigación.
TEMA 3º: O concepto de CULTURA. Unha aproximación sistémica. DO TEMA 3º: Algunhas claves para acercarnos o concepto de CULTURA. ¿Qué é CULTURA?. Características e atributos da CULTURA. Universalidade, Xeneralidade e Particularidades da Cultura. Os principais mecanismos do cambio e transformación social. A Globalización
TEMA 4º: Comprendendo a Diversidade Humana. A Cultura, a Etnicidade e a "Raza". Estatus Adquiridos e Adscritos. DO TEMA 4º: Os Grupos étnicos, nacións e nacionalidades. Prexuizos e Identidade. Dende a coexistencia pacífica o conflicto étnico. A "raza" e o "racismo" como constructo social.
A dialéctica na construcción de estatus: estratificación e xerarquías sociales baseadas no estatus e na sua negociación. Construcción da identidade. Identidade Social e Identidade Persoal.
TEMA 5º: A Lingüaxe verbal e non verbal nos procesos de comunicación. DO TEMA 5º: A Estructura da Lingüaxe. Cultura e Lingüaxe. A Comunicación non verbal e Cultura. O Caso da Lingúaxe nas Redes Sociais.
TEMA 6º: Introducción a Antropoloxía Económica e a Antropología Política. Estratexias de Adaptación, Formas de Vida e modelos de organización social. DO TEMA 6º: Principais Estratexias de adaptación: Cazadores-recolectores, Pastoreo, Horticultura, Agricultura. Modos de Producción nas sociedades non industriais: Redistribución e Reciprocidade. Bandas, Xefaturas i Estados.
TEMA 7º: O moderno Sistema Mundial. DO TEMA 7º:Industrialización e Capitalismo. A Globalización do Mercado: mercaderías, servizos e valores. ¿Cara a unha homoxeneización de unha cultura global? . Impactos da globalización económica nas culturas particulares. Resistencia e Resiliencia.
TEMA 8º: A Antropoloxía Aplicada DO TEMA 8º:Qué é a Antropología Aplicada. Campos de Aplicación: natureza e recursos ambientais; desenvolvimento sostible; Educación; Medicina, etc. ¿Antropoloxía Académica Vs Antropoloxía Aplicada?

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A12 B20 52 0 52
Proba obxectiva A12 B3 B20 B27 2 20 22
Resumo A1 B3 B13 7 25 32
Discusión dirixida A35 A36 B9 30 10 40
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral · Sesión maxistral: Explicación polo profesor dos contidos da materia na aula.
Complementarase con materiais visuais de apoio -esquemas e presentacións en Power-Point. O obxectivo destas sesións consistirá en proporcionar, desenvolver e orientar aos estudantes nos coñecementos acerca dos contidos, teorías e complexidades dos fenómenos da cultura, e estimular debates participativos sobre todo iso. Un obxectivo engadido consistirá en fomentar o recoñecemento da diversidade característica do modo de manifestarse os fenómenos culturais.

Levaráse rexistro da asistencia regular ao curso, cara ao aproveitamento do impartido nas sesións presenciais.

Proba obxectiva · A proba obxectiva consistirá nunha proba escrita, ao fin do curso cuadrimestral, sobre os coñecementos alcanzados polo alumno, que consistirá na contestación a vinte preguntas de resposta breve. Valoraranse os coñecementos básicos sobre os contidos dos temas do curso, e o dominio dos conceptos.

Insístese na asistencia regular ao curso, en referencia á preparación e subseguinte avaliación desta proba obxectiva.

Resumo · O resumo consistirá na elaboración polo estudante dun traballo de resumo e comentario crítico desenrrolado sobre o argumento sociocultural e a técnica de elaboración de dous filmes etnográficos, seleccionados polo mesmo, de entre máis dunha vintena que se proporcionarán a través de Moodle polo profesor, para o seu visionado e análise autónoma. Será entregado a mediados-finais de decembro
Discusión dirixida · Discusión dirixida: presentación e debate en clase, durante as sesións de prácticas de grupos, de textos seleccionados polo seu valor teórico-etnográfico, acordes coa unidade temática que se estea desenvolvendo nese tempo, e na que tras a presentación dun resumo esquemático do texto desenvolvida por grupos de 3-5 alumnos, todos poden intervir con comentarios a aspectos da devandita lectura. Valorarase como se argumenta crítica e comprometidamente.

Insístese na asistencia regular ao curso, cara á participación en, e avaliación de, as discusións dirixidas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Resumo
Sesión maxistral
Discusión dirixida
Descrición
A atención personalizada realizarase de forma individual con concertación de data e hora mediante o correo electrónico ou na clase

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao comezo do curso as tutorías específicas, ben ás que asistir, ou ben concertadas telemáticamente a través de correo electrónico ou de Moodle, e que sexan compatibles coa súa dedicación

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Resumo A1 B3 B13 O resumo analítico e reflexivo de dous films etnográficos ou un artigo, terá unha extensión máxima de 10 páxinas, e computará un valor do 20% no conxunto da cualificación global. Valorarase particularmente originalidad, profundidad da analice e comentarios críticos sobre os films/artigo, a traballar por cada alumno -nos aspectos socioculturais que presenten-, así como a selección e tratamento dos conceptos crave do argumento fílmico. 20
Proba obxectiva A12 B3 B20 B27 A proba obxectiva considérase como un exame único ao final de curso, no que o alumno responderá a 20 preguntas de resposta breve sobre o contido da materia do curso. En conxunto, a cualificación da Proba obxectiva supón un valor do 60% da nota global.

A proba obxectiva poderá ser sustituida por un traballo de campo.
60
Discusión dirixida A35 A36 B9 A asistencia a clase así como a participación activa na aula, e si fora o caso a discusión dirixida, serán o 20% restante da nota. 20
 
Observacións avaliación

Se tendrá en cuenta la asistencia a clase y la participación activa. Cada las actividades descritas más arriba, serán objeto de evaluación. Así se tendrán en cuenta los ensayos presentados sobre las lecturas, la exposición en clase, la participación en los debates y la elaboración de la memoria a partir del trabajo de campo personal.

Todo ello supone una evaluación continua de los trabajos del alumno. En los últimos días de clase, deberán preparar un conjunto de temas transversales que les exijan sintetizar y comprender de forma integrada los temas teórico-prácticos de mayor insistencia en la marcha del curso. Entre los temas preparados, el profesor sorteará tres y el alumno elegirá dos a desarrollar en clase en una prueba escrita. 


 El sistema de calificaciones se expresará mediante calificación numérica de acuerdo con lo establecido en el art. 5 del Real Decreto 1125/2003 de 5 de septiembre (BOE 18 de septiembre), por el que se establece el sistema europeo de créditos y el sistema de calificaciones en las titulaciones universitarias de carácter oficial y validez en todo el territorio nacional

Sistema de calificaciones:
0-4.9=Suspenso
5-6.9=Aprobado
7-8.9=Notable
9-10=Sobresaliente
9-10 Matrícula de Honor (Graciable)
No caso do plaxio nos traballos: Cualificación de suspenso na convocatoria na que se cometa a falta e respecto da materia en que se cometese: quen incorrese será cualificado con "suspenso" (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto si a comisión da falta prodúcese na primeira oportunidade como na segunda. Para iso, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

Fontes de información
Bibliografía básica (). .
(). .
(). .
(). .
Ingold, Tim ((2020)). "Antropología: ¿por qué importa?". Madrid, Alianza
Wolf, E. ((1982)). "Aspectos económicos del campesinado", en Id., Los campesinos.. Madrid, Labor
Blim, Michael ((2005)). "Culture and economy", en J.G. Carrier, A Handbook of Economic Anthropology.. Northampton, Mass., Edward Elgar Publishing
Munarriz, Luis ((2005)). "La conciencia humana", en id. (ed.) La Conciencia humana: perspectiva cultural.. Barcelona, Anthropos
Ember R. Carol & Mervin & Peregrine ((2004)). Antropología. Pearson-Prentice Hall
Kottak, P ((2014)). Antropología Cultural. McGraw Hill
Miller, Bárbara (2011). Antropología Cultural. Pearson
Ember R.Carol & Melvin ((1997)). Antropología Cultural. Pearson-Prentice Hall
Burgos, M (2017). Antropología: una guía para la existencia. Palabra
Morris, Bryan. ((2009)). Cap. 1º de Religión y antropología.. Madrid, Akal.
Lisón Tolosana, Carmelo, ed., ((2007) ). Introducción a la antropología social y cultural. Teoría, método y práctica.. Madrid, Akal.
Peacock, J.L. ((2005)). La lente antropológica. cap. 1º: “Materia". Madrid, Alianza
Perez Aguiar, JR et al (2007). Las dimensiones sociales de la globalización. Paraninfo
Good, Byron ((2003)). Medicina, racionalidad y experiencia.. Barcelona, Bellaterra
Fernández de Rota, J.A. ((2005)). Nacionalismo, cultura y tradición.Cap. 2º. Barcelona, Anthropos.
Augé, Marc / Jean-Paul Colleyn ((2005) ). Qué es la antropología. Barcelona, Paidós
Martin Cabello, (2021). Sociedad, Cultura y Globalización. Síntesis
Lisón Tolosana, Carmelo ((2012)). Teoría etnológica de Galicia. Madrid, Akal
Oliver Alonso, J (2024). Un mundo distócico: desigualdad; tecnología; inmigración, vejez, ..... Tibidabo
Buxó, Mª. J. ((2007)). “Antropología aplicada”, en Lisón, C., ed.: cap. XIV. Madrid, Akal
Miquel, A. ((2007)). “Antropología económica”, en Lisón, C. op.cit., cap IV. Madrid, Akal
Godelier, M. ((1981)). “Antropología y economía: análisis de la producción, circulación y consumo de los bienes económicos”, cap. Iº de, id. Instituciones económicas.. Barcelona, Anagrama
Mairal, G. ( (2007)). “Culturas del riesgo. Antropología para una sociedad científica y tecnológica”, en Lisón, C.: op. cit., cap. XIII. Madrid, Akal
McCombie, S. ((1999)). “Folk. Flu and Viral Síndrome: An Anthropological Perspective”, en Hahn, R., ed. Anthropology in Public Health. New york, Oxford U.P. USA
Appadurai, A. ((1988)). “Introduction: commodities and the politics of value" in The Social Life of Things. cambridge, Cambridge Un. Press
Douglas, M. ((1998)). “La elección entre lo somático y lo espiritual: algunas preferencias médicas”, en Id., Estilos de pensar.. Barcelona, Gedisa.
Gledhill, J. ((2000)). “Para situar lo político: una antropología política actual.”; cap. 1º de Id., El poder y sus disfraces.. Barcelona, Bellaterra
Lévi-Strauss, C. ((2007)). “Pensamiento ‘primitivo’ y mente ‘civilizada’”, en id., Mito y significado. Madrid, Alianza
Couceiro, E. ((2007)). “Religión y creencia. Cultura de los fundamentos y ultimidades existenciales”, en Lisón, C.: op. cit., cap. XVIII. Madrid, Akal
Rivas, A. ((2007)). “Transformaciones socioculturales y cambios familiares: continuidades y rupturas”, en Lisón, C. op.cit., cap. V. Madrid, Akal
En situación de non presencialidad, existe posibilidade de acceso a libros e lecturas de antropoloxía en e-Libro, a través da páxina da Biblioteca da UDC.
Bibliografía complementaria (). .


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Metodoloxía da investigación etnográfica/615G01403

Observacións

Sin observaciones ni recomendaciones específicas

Todos los aspectos relacionados con “dispensa académica”, “dedicación al estudio, “permanencia” y “fraude académico” se regirán de acuerdo con la normativa académica vigente de la UDC.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías