Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Socioloxía da comunicación e da opinión pública Código 615G01310
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Profesorado
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Web http://http://esomi.es/montserrat-golias-perez
Descrición xeral Nesta materia presentarase o contexto da sociedade da información e do coñecemento, a comunicación como variable que incide no proceso social. Para iso preténdese observar a sociología da comunicación e a opinión pública como materia aplicada e xeneral da sociología.
Trátase dunha materia cun enfoque teórico transdisciplinar, pero cun importante peso empírico (cuantitativo e cualitativo) que permita aos estudantes profundar na análise do contido e os discursos, así como afondar na construción e medición da opinión pública.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Desenvolver as habilidades na información, na transmisión, na negociación, na comunicación e no coñecemento. Igualmente desenvolvense os perfís e significados da opinión pública A3
A4
A5
A9
A14
A16
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8
Desarrollar capacidad de aprendizaxe autónomo mediante a búsqueda guiada por la profesora, de textos relevantes da materia na Biblioteca o noutros canles de búsqueda A1
A3
A4
A5
A9
A14
A16
A25
A27
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8
Desenvolver coñecementos e habilidades terminolóxicas e categoriais mediante a exposición na aula, en clases prácticas A1
A3
A4
A5
A9
A14
A16
A25
A27
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Orixe e desenvolvemento da Socioloxía da Comunicación 1.1. Conceptos fundamentais de información, comunicación e opinión pública e distincións terminolóxicas.
1.2. A comunicación como obxecto de análise sociolóxica: conceptos e definicións; os compoñentes da comunicación; modelos teóricos da comunicación e tradicións no campo da teoría da comunicación; contextos e tipos de comunicación
1.3. Perspectivas teóricas para a análise sociolóxica da comunicación: os inicios en Estados Unidos e Europa; principais tradicións científicas no estudo da comunicación de masas
Tema 2. O estudo dos efectos mediáticos 2.1. A influencia (nos e dos) medios.
2.2. Evolución histórica na análise dos efectos mediáticos
2.3. Análise empírica dos efectos dos medios: modelos teóricos.
2.4. Revisión de conceptos e enfoques actuais
Tema 3. Opinión Pública 3.1. Orixe e desenvolvemento da Opinión Pública
3.2. Conceptualización do proceso de Opinión Pública
3.3. Características e estudos sobre o funcionamento da Opinión Pública
3.4. Perspectivas teóricas para a análise sociolóxica da Opinión Pública e enfoques actuais
3.5. Controversias arredor da Opinión Pública
3.6. Medidas de opinión pública
Tema 4. Información, comunicación e opinión pública na era da posmodernidade dixital. Discusións actuais 4.1. Novas formas de comunicación: comunicación móbil, redes sociais e aplicacións. A cultura da imaxe a inmediatez e as inxerencias.
4.2. Confusión e desinformación no espazo virtual. Conceptos e perspectivas.
4.3. democracia mediática. Comunicación para o cambio social

Este último tema está dedicado ao debate intelectual sobre o impacto dos fenómenos sociais actuais.
Tema 5. A investigación empírica da información, a comunicación e a Opinión Pública, dende a socioloxía 5.1. Deseño e fases do proceso de investigación
5.2. Análise de contido e análise de discursos
5.3. Softwares de análise cualitativo (CAQDAS)
5.4. Interpretación e presentación dos resultados
5.5. Ética e reflexividade

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva A5 A9 A14 A16 B3 B9 B27 C8 2 16 18
Sesión maxistral A3 B3 B9 B27 25 25 50
Obradoiro A1 A4 A14 A16 A25 A27 B1 B2 B3 B4 B10 B21 B22 B24 B27 C1 C3 C7 C8 26 52 78
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Realizarase unha proba obxectiva para valorar a correcta comprensión e aplicación dos contidos teóricos da materia.
Sesión maxistral A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso casi exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
A sesión se complementará co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Motivarase e valorarase a participación dos/as alumnos/as, mediante preguntas ou/e debates
Obradoiro Realización de actividades prácticas individuais nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, exposicións orais trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión da profesora da materia.
Trátase de promover a aprendizaxe autónoma e en escenarios variados (académicos e profesionais)

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Obradoiro
Descrición
A atención personalizada será de carácter individual (ou grupal) para solucionar dúbidas e/ou problemas que xurdan durante as clases, a realización das actividades do obradoiro.

A atención farase durante a celebración das sesións interactivas ou en horario de titorías, de forma presencial no despacho da profesora ou a través da canle de comunicación institucional Teams.

Recoméndase concertar cita previa para a titoría por correo electrónico, coa finalidade de organizar as citas e concertar o sistema de reunión (presencial ou online)

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Proba obxectiva A5 A9 A14 A16 B3 B9 B27 C8 Realizarase unha proba obxectiva para valorar a correcta comprensión e aplicación dos contidos da materia, nas datas oficias aprobadas en Xunta de Facultade. 50
Obradoiro A1 A4 A14 A16 A25 A27 B1 B2 B3 B4 B10 B21 B22 B24 B27 C1 C3 C7 C8 Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión das profesoras da materia. 50
 
Observacións avaliación

SISTEMA DE AVALIACIÓN CONTINUA

Todas as actividades, tarefas e traballos a realizar ao longo do cuadrimestre contabilizan para a nota final. As prácticas e o traballo de investigación realizaranse ao longo do cuadrimestre e a proba obxectiva (exame) na data oficial de primeira convocatoria.

As prácticas do obradoiro serán entregadas nas datas marcadas pola profesora a través da plataforma habilitada na aula Virtual. Non se corrixirá ningunha práctica fóra de prazo. Só serán avaliadas unha vez entregadas(non haberá segunda corrección) pois o alumnado xa conta coas instrucións e a guía da profesora nas sesións interactivas e nas titorías.

A asistencia é obrigatoria, tanto nas sesións teóricas como nas interactivas. 

Avaliación Primeira Oportunidade:

  • A Parte Práctica será avaliada a través da realización das actividades do taller, supón o 50% da nota final da materia. 
  •  A parte teórica da materia avaliarase mediante a realización dunha proba obxectiva (exame) nas datas oficiais de primeira e segunda oportunidade aprobadas pola Xunta de Facultade e o seu valor será o 50% da nota final.

Ambas as partes cualificaranse sobre 10, a nota final será o resultado da media da teoría e a práctica. Para o cálculo da media é necesario aprobar ambas as partes (A nota mínima para superar cada unha é un 5 sobre 10)
En caso de non superar unha das partes na primeira oportunidade, gardarase a nota da parte aprobada para a segunda oportunidade e aparecerá na acta de primeira oportunidade a nota da parte suspensa (só se garda nota durante o curso vixente)

Avaliación Segunda Oportunidade:

  • A Parte Práctica, será avaliada mediante un único exercicio que comprenda o aprendido nas actividades do taller (50% da nota final) 
  • A Parte Teórica, avaliarase nas mesmas condicións que na convocatoria de Primeira Oportunidade (50% da nota) 

Do mesmo xeito que na primeira oportunidade, para aprobar a materia, é necesario alcanzar como mínimo un 5/10 en cada unha das partes, e calcularase a media para obter a nota final.
Nesta convocatoria non se gardará a parte superada.

ALUMNADO CON DISPENSA OU RECOÑECEMENTO DE DEDICACIÓN A TEMPO PARCIAL: Aqueles/as alumnos/as con dispensa ou recoñecemento de dedicación a tempo parcial deberán contactar coa profesora responsable da materia ao comezo de curso, para comunicar a súa situación. O sistema de avaliación é o mesmo que para o alumnado con matricula ordinaria, tanto para a primeira como para a segunda oportunidade.

ALUMNADO ADI: Tanto nos contidos como no sistema de avaliación atenderanse ás recomendacións de axustes razoables propostas pola Unidade de Atención á Diversidade (ADI) no caso do alumnado con diversidade funcional ou NEAE, proporcionadas pola Coordinación do PAT do centro.

CONVOCATORIA ADIANTADA: As condicións de avaliación para o alumnado de convocatoria adiantada, serán un exame con contidos teóricos e prácticos a disposición do alumnado na aula Virtual, que suporá o 100% da nota.

ALUMNADO DE PROGRAMAS DE INTERCAMBIO: O sistema de avaliación será o mesmo que para o resto de estudantes.

OUTRAS OBSERVACIÓNS:

Os materiais utilizados nas sesións: presentacións, audiovisuais, lecturas e prácticas serán postos a disposición do/a alumno/a en formato dixital a través da aula Virtual.

As prácticas do Obradoiro entregaranse a través da aula Virtual, seguindo as instrucións da profesora.

Todos os aspectos relacionados coa "dispensa académica", "dedicación ao estudo", "permanencia" ou "fraude académico" rexeranse de acordo coa normativa académica vixente da UDC

As actividades do obradoiro deben ser entregadas nas datas estipuladas pola docente, así como a asistencia ao exame deberá realizarse na data oficial aprobada en Xunta de Centro, só poderán modificarse de acordo aos supostos do artigo 12 das Normas de avaliación, revisión e reclamación dás cualificacións dúas estudos de grao e mestrado universitario, UDC.


Fontes de información
Bibliografía básica Fracassetti, L. (2010). La opinión pública. [Santander] : Acopos, Universidad de Cantabria
Bauer, W (2009). La opinión pública y sus bases históricas. Santander : Universidad de Cantabria
Roiz, M. (2005). Sociología de la comunicación y cultura de masas. Madrid : Laberinto
Varela, J. (ed.) (2002). Sociología e información. Madrid : La piqueta
González Radío, V (2006). El estudio de la sociología en la sociedad de la información. Santiago de Compostela: Tórculo
Berlo, D. K. (2000). El proceso de la comunicación : introducción a la teoría y a la práctica. Buenos Aires : Librería "El Ateneo"
Han, Byung-Chul (2022). Infocracia : la digitalización y la crisis de la democracia. Barcelona : Taurus
Espinar, E. et. al (2006). Introducción a la Sociología de la Comunicación. Universidad de Alicante
Zuboff, Shoshana (2020). La era del capitalismo de la vigilancia : la lucha por un futuro humano frente a las nuevas fronteras del poder. Barcelona : Paidós
González Radío, V (2005). La opinión pública. Santiago de Compostela : Tórculo
Luhmann, N. (2000). La realidad de los medios de masas. Rubí (Barcelona) : Anthropos
Thompson, J.B. (2003). Los media y la modernidad: una teoría de los medios de comunicación. Barcelona: Paidos
González, M.J. et. al (2004). Sociología de la comunicación . Alicante : Compas
Martín López, E. (1998). Sociología de la comunicación humana. Madrid : Fundación para la Formación de Altos Profesionales
Martín López, E. (1990). Sociología de la opinión pública. Madrid : Beramar
Hernández Sánchez, A (2008). Sociología de la opinión pública. Valladolid : Universidad de Valladolid
González Radío, V (2006). Socioloxía da comunicación e opinión pública. Santiago de Compostela: Lea
Habermas, J (1998). Teoría de la acción comunicativa. Madrid: Taurus
Martín Serrano, M. (2007). Teoría de la comunicación : la comunicación, la vida y la sociedad. Madrid : McGraw-Hill
De Fleur, Melvin L., et al. (1982). Teorías de la comunicación de masas. Barcelona: Paidós

NOTA: 

Esta bibliografía é susceptible de ser modificada a medida que avanza o curso académico co fin de adecuarse ás necesidades formativas do alumnado

Bibliografía complementaria Habermas, J (2002). Acción comunicativa y razón sin transcendencia. Barcelona : Paidós
Dewey, J. (2004). La opinión pública y sus problemas. Madrid : Morata
Del Valle Rojas, C. (2016). Nuevas formas de expresión en comunicación . Madrid : McGraw Hill
Jones, O (2012). Chavs : la demonización de la clase obrera. Madrid : Capitán Swing
Mirzoeff, N (2016). Cómo ver el mundo : una nueva introducción a la cultura visual. Barcelona : Paidós
González Radío, V (2004). Comunicación e corpo. Santiago de Compostela : Lea
González Radío, V (2007). Comunicación e interpretación de la vida en el refranero : cosificación ética y didáctica de las costumbres en España. Lugo : Deputación Provincial, Área de Cultura
Gil Calvo, E (2018). Comunicación política : caja de herramientas. Madrid : Catarata
González Radío, V (1996). Comunicación y pensamiento social periodismo y postperiodismo : convergencias teóricas y el marco social. Santiago de Compostela: Tórculo
Galindo, J (Coord.) (2008). Comunicación, ciencia e historia : fuentes científicas históricas hacia una comunicología posible. Madrid: McGrawHill
Berganza Conde, M.R. (2001). Comunicación, opinión pública y prensa en la sociología de Robert E. Park. Madrid : CIS : Siglo XXI
Tierno Galván, E. (1973). Conocimiento y ciencias sociales. Madrid: Tecnos
Lash, S. (2005). Crítica de la información. Buenos Aires : Amorrortu
Simmel, G. (2002). Cuestiones fundamentales de sociología. Barcelona : Gedisa
Williams, R (1982). Cultura sociología de la comunicación y del arte. Barcelona : Paidós
Hernández Sánchez, A (2010). Diccionario de la opinión pública. Madrid : Paraninfo
Bourdieu, P. (2008). El sentido práctico / Pierre Bourdieu ; [traducción de Ariel Dilon]. Madrid : Siglo XXI
Habermas J. (1994). Historia y crítica de la opinión pública. México : Gustavo Gili
De Moragas Spà, M (2011). Interpretar la comunicación : estudios sobre medios en América y Europa. Barcelona: Gedisa
Gándara, S. (2016). INTERVENCIONES. Medios y estado. Los términos de un largo debate (2008-2016). Buenos Aires: Cazador de tormentas
Bougnoux, D. (1999). Introducción a las ciencias de la comunicación. Buenos Aires : Buena Visión
Mazzoleni, G (2010). La comunicación política. Madrid: Alianza
Berger, P. L. (1968 (2015 reimp.)). La construcción social de la realidad/ Peter L. Berger, Thomas Luckmann. Buenos Aires : Amorrortu
Fernández-Cid Enríquez, M. (2008). La imagen de las personas mayores en los medios de comunicación de masas y la opinión pública. Madrid : UDP
Castilla del Pino, C. (1990). La incomunicación. Madrid : Península
Lippmann, W. (2003). La opinión pública. Madrid : Langre
Dewey, J. (2004). La opinión pública y sus problemas. Madrid : Morata
Wolton, D. (2009). La otra mundialización : las batallas contemporáneas por la diversidad cultural. Barcelona : Gedisa
Breton, P. (2000). La utopía de la comunicación : el mito de la aldea global . Buenos Aires : Nueva Visión
Gándara, S., & Heram, Y. (2021). Los estudios latinoamericanos de comunicación (2000-2018)¿ Consolidación académica, estancamiento burocrático o dispersión temática?. Astrolabio
Xambó i Olmo, R. (2010). Los medios de comunicación social. En García Ferrando (Coord) Pensar nuestra sociedad globalizada : una invitación a la sociología (pp 431-458). Valencia : Tirant lo Blanch
Roda Fernández, R (1989). Medios de comunicación de masas : su influencia en la sociedad y en la cultura contemporáneas. Madrid : Centro de Investigaciones Sociológicas
Lull, J. (2009). Medios, comunicación, cultura : aproximación global. Madrid : Amorrortu
Izquierdo , A. (1985). Prensa y Opinión Política. Barcelona:Mitre
Miller, G. A. (1980). Psicología de la comunicación. Barcelona : Paidós
Stewart, D. K. (1973). Psicología de la comunicación teoría y análisis. Buenos Aires : Paidós
Holzer, H (1978). Sociología de la comunicación. Madrid : Akal
Lucas Marín, A (1999). Sociología de la comunicación. Madrid : Trotta
Leydesdorff, L. (2015). Una teoría sociológica de la comunicación : la autoorganización de la sociedad basada en el conocimiento. México D.F. : Universidad Iberoaméricana
Martín Serrano, M. (2006). ¿ Para qué sirve estudiar Teoría de la Comunicación?.. Contratexto: Revista digital de la Facultad de Comunicación, (4).
Silverstone, R. (2004). ¿Por qué estudiar los medios?. Buenos Aires : Amorrortu


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Introdución á socioloxía/615G01103
Métodos e técnicas de Investigación social/615G01105
Teoría sociolóxica 1/615G01110
Teoría sociolóxica 2/615G01203
Estrutura e cambio social/615G01208

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Socioloxía do consumo e investigación de mercados/615G01309

Materias que continúan o temario
Análise sociolóxica de textos e discursos/615G01407
Fontes de datos secundarios para o estudo da sociedade/615G01408

Observacións

O alumnado deberá revisar periodicamente a plataforma virtual e consultar os documentos e actividades propostos.

A profesora comunicarase co alumnado a través da aula Virtual ou do correo electrónico da UDC.

A comunicación coa profesora deberase realizar mediante as canles institucionais e utilizando o correo electrónico da universidade.

Nesta materia: 

  • Débese facer un uso sustentable dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.
  • Terase en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais.
  • De acordo coas diferentes normativas de aplicación para a docencia universitaria, débese incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (utilizarase unha linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores e autoras, fomentarase a intervención en clase de todos os estudantes, etc. Farase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e incidirá na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. Así mesmo, respectarase o dereito á identidade de xénero.
  • Facilitarase a plena integración do alumnado que, por motivos físicos, sensoriais, psíquicos ou socioculturais, experimente dificultades para un acceso adecuado, igualitario e rendible á vida universitaria.
  • Sosterase o principio de debate democrático, escoitando e respectando todas as opinións diversas ao redor dos temas tratados, tanto de parte do profesorado como do alumnado. 


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías