Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Necesidades específicas de apoio educativo e adaptacións curriculares Código 652511211
Titulación
Mestrado Universitario en Psicopedagoxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 4.5
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
Correo electrónico
maria.castror@udc.es
Profesorado
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
Fernández Sánchez, Andrea
Correo electrónico
maria.castror@udc.es
andrea.fernandez.sanchez@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia pretende axudar a entender as particularidades e a maneira de enfrentarse á aprendizaxe das persoas con necesidades específicas e analizar as implicaciones derivadas das distintas formas de diversidade para unha escola inclusiva.
Trátase de chegar a ser quen de desen?ar propuestas de intervencio?n psicopedagóxicas orientadas a mellorar a participacio?n, a aprendizaxee e o éxito de todo o alumnado sen discriminación por capacidades ou rendemento.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título
A4 Capacidade para coordinar, facilitar e impulsar a utilización de medios e recursos didácticos e multimedia favorecedores de atención á diversidade
A5 Planificar a intervención educativa en diferentes contextos, identificando e interpretando as dificultades e trastornos que poidan xurdir no proceso de ensino-aprendizaxe.
A7 Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental, analizando criticamente a experiencia histórica de exclusión educativa, e elaborando as adaptacións do currículo que garantan unha perspectiva inclusiva da educación
A8 Deseñar, implementar e avaliar prácticas educativas, programas e servizos que dean resposta ás necesidades das persoas, organizacións e colectivos específicos, promovendo a presenza, participación e éxito de todo o alumnado en contornos educativos e sociolaborais.
A9 Desenvolver estratexias, técnicas e recursos para a prevención, detección e avaliación de necesidades específicas de atención educativa
B2 Aprender a aprender
B3 Capacidade de resolución de problemas
B4 Capacidade de aplicar coñecementos na práctica psicopedagóxica
B10 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos más amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Ser capaz de recoñecer a diversidade como característica esencial do contexto educativo. Enmarcar as NEAE na perspectiva dunha escola heteroxénea. AP4
AP5
AP7
BM2
CM4
CM6
Ser capaz de detectar e avaliar as NEAE e deseñar as liñas de intervención educativa para dar resposta á mesma. AP8
AP9
BM2
BM3
BM4
BM10
CM6
Desenvolver o coñecemento e as destrezas necesarias para asesorar ao profesorado respecto á adaptación do curriculum en todos os sus niveis de concreción. AP4
AP8
BM3
BM4
BM10
CM4
CM6

Contidos
Temas Subtemas
Psicopedagoxía e Diversidade dentro do Deseño Universal da Aprendizaxe A intervención Psicopedagóxica para unha escola que recoñece a diversidade
Modelo experto e modelo colaborativo na intervención Psicopedagóxica.
Estructura da Orientación Psicopedagóxica: Equipos Específicos e Departamentos de Orientación. Composición. Organización. Funcións.
Necesidades Específicas de Apoio Educativo na práctica psicopedagóxica. Análise a partir da realidade do noso entorno educativo. Detección das características do alumnado, avaliación e deseño da intervención psicopedagóxica nun contexto inclusivo: Deseño Universal de Aprendizaxe

Apoio Educativo para unha escola inclusiva Modelos de Apoio
Organización da Intervención Psicopedagóxica
Adaptaciones do Curriculum para a resposta á diversidade. As adaptacións: Do individual ao institucional
A adaptación curricular como unha práctica colaborativa
Medidas oridinarias
Medidas extarodinarias
Deseño, avaliación e seguimento

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais B2 C4 C6 2 0 2
Presentación oral A4 A7 A9 4 0 4
Discusión dirixida B3 B4 C4 C6 6 6 12
Estudo de casos A8 A5 B10 4 5 9
Portafolios do alumno B2 B3 B4 B10 C6 0 30 30
Seminario A7 A8 B2 B3 B4 13.5 10 23.5
Lecturas A7 A8 A9 B2 0 30 30
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Terán por obxecto indagar sobre os coñecementos previos e a motivación do alumnado sobre a temática de cada unidade ou bloque temático
Presentación oral Dos conceptos chave de cada bloque temático e unidade . Da estructura e oganización dos contidos esenciais. Dos casos, informes e textos sobre os que se desenvolverá o traballo grupal e individual.
Discusión dirixida Tomando como base as lecturas indicadas no seminario, os casos prácticos estudados ou as indagacións que o alumnado realiza sobre as temáticas previamente fixadas, levarase a cabo unha discusión dirixida que ten como fin construir unha aprendizaxe significativa na que o alumnado revise, cuestione e contraste e faga seu o coñecemento.
Estudo de casos Os estudo de casos de alumnado que presenta Necesidades Específicas de Apoio Educativo, servirá como elemento para relacionar o coñecemento teórico e práctico sobre a problemática da inclusión educativa.
Permite analizar aspectos de avaliación diagnóstica e detección, tratamento individualizado e adaptacións do curriculum tanto desde unha perspectiva individual como institucional.
Portafolios do alumno Nel recolleránse as actividades teórico-prácticas levadas a cabo nas sesións presenciais, debidamente enriquecidas e complementadas coas lecturas persoais, asi coma os estudos de caso ou calquera outra actividade levada a cabo ao longo das sesións de aula.
Seminario Será o núcleo principal da actividade presencial. Nas sesións presenciais potenciarase a discusión argumentada de cada tema así como a elaboración dos equemas básicos que logo o alumnado desenvolverá máis ampliamente en base ao estudo ou actividade individual e reflectirá no portafolio.
Lecturas As lecturas máis esenciais serán facilitadas con antelación á realización de cada sesión. O alumnado orientado pola bibliografía facilitada na materia, complementará estas lecturas coas da súa elección, utilizando bases de datos de calidade contrastada. A lectura é indispensable para propiciar unha discusión informada.

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Portafolios do alumno
Descrición
Tanto nas sesións de docencia presencial como nas horas destinadas á titoría prestarase ao alumnado a atención personalizada que precise. A diferencia das titulacións iniciais, previas ao mestrado, pode dar lugar a que certos alumnos/as requiran unha atención curricular e orientación específicas en determinados temas da materia.
O alumnado con recoñecemento oficial de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, deberá acudir a titorías , ben sexa presencial ou telemáticamente, para fixar as sesións interactivas e expositivas nas que poderá estar presente co fin de determinar os traballos sustitutorios, se fose o caso.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Estudo de casos A8 A5 B10 Realización dunha proposta pedagóxica inclusiva para un caso específico 40
Seminario A7 A8 B2 B3 B4 Tomaranse en conta na avaliación
a. A participación activa e informada na discusión dirixida. A aportación de materiais e análise riguroso dos mesmos.
b. A análise, interpretación e elaboración de propostas de acción pedagóxica na sua abordaxe

20
Portafolios do alumno B2 B3 B4 B10 C6 A avaliación contemplará o traballo do portafolio que se realiza na actividade presencial e non presencial, que consistirá na:
-Reflexión e argumentación das actividades realizadas nas sesións de aula.
40
 
Observacións avaliación

O alumnado con recoñecemento oficial de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, deberá acudir a titorías para fixar as sesións interactivas e expositivas nas que poderá estar presente co fin de determinar os traballos sustitutorios, se fose o caso. Nesta titoría será informado do procedemento de avaliación que será o que resulte máis acaído en función da súa presencia/ausencia nas sesións interactivas. De ser o caso, o alumnado poderá realizar individualmente os traballos que sustitúen a súa participación no seminario. As condicións son idénticas na primeira e segunda oportunidade.

Recoméndase
enviar os traballos telematicamente e, de non ser posible, non utilizar
plásticos, elixir a impresión a dobre cara, empregar papel reciclado e evitar
imprimir borradores.

Débese facer
un uso sustentable dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o
medio natural.Débese ter
en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da
sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

Seguirase a normativa universitaria no que  respecta á 
perspectiva de xénero no  desenvolvemento da materia . Recoméndase utilizar linguaxe non sexista
nos traballos académicos e citación xusta nas referencias
bibliográficas dos mesmos.

 


Fontes de información
Bibliografía básica Núñez Mayán, María Teresa. (2008). Educación Especial: normalizar ou volver patolóxicas as diferenzas.. Revista Galega do Ensino
Rupérez, Nuria. y Medina, Ángeles. (2022). Una propuesta inclusiva, colaborativa y sistémica para elaborar el documento individual de adaptación curricular en la escuela infantil. Revista de Educación Inclusiva
Sandoval Mena, Marta., Simón Rueda, Cecilia., Echeita Sarrionandia, Gerardo. (2012). Análisis y valoración crítica de las funciones del profesorado de apoyo desde la educación inclusiva. Revista de Educación
García-Barrera, Alba (2021). Controversias Inclusivas de la LOMLOE: Avanzando hacia un modelo de normalización educativa plena. Revista de Educación Inclusiva
Echeita, Gerardo. (2007). Educación para la inclusión o educación sin exclusiones. Narcea.
Núñez Mayán, María Teresa. (2019). El estancamiento de la inclusio?n educativa del alumnado con discapacidad.. Revista de Educación Inclusiva
Núñez Mayán, M. T. (2017). La doble red educativa especial/ordinaria resiste las políticas inclusivas en Prácticas innovadoras inclusivas: retos y oportunidades.. Universidade de Oviedo y Unesco
Elizondo Carmona, Coral. (2022). Neuroeducación y diseño universal para el aprendizaje. Una propuesta práctica para el aula inclusiva.. Octaedro.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

AINSCOW, M.J.; BERESFORD; HARRIS, A.; HOPKINS, D.; WEST. M. (2001): Crear condiciones para la mejora del trabajo en el aula. Nancea.

BARTON, L. (1998): discapacidad y sociedad. Morata.

BARTON, L. (2008): Superar las barreras de la discapacidad. Morata.

BRENNAN, W.K. (1.988): El curriculo para niños con necesidades especiales. Siglo XXI.

CARRIÓN, J.J. (2001): Integración escolar, ¿plataforma para la escuela inclusiva? Siglo XXI.

ECHEITA (2006): Educación para la inclusión o educación sin exclusiones. Nancea.
GARCÍA PASTOR, C (1998): Una escuela común para niños diferentes. EUB.

STAINBACK, S. y W. (1999): Aulas inclusivas. Narcea.

VLACHOU, A (1999): Caminos hacia una educación inclusiva. La Muralla.

Bibliografía complementaria

BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

AISCOW, M. (1995). Necesidades especiales en el aula. Narcea. Madrid.GIL (2003): Fracaso escolar. Perspectiva internacional. Madrid. Alianza.

BRENNAN,W.K. (1.988).El curriculo para niños con necesidades especiales. Siglo XXI.

ECHEITA, G. (2012). Competencias esenciales en la formación inical de un profesorado inclusivo. Revista Tendencias Pedagógicas.
FERNANDEZ SIERRA (1995). El trabajo docente y psicopedagógico en educación secundaria. Aljibe
FORTES,A.(1994).Teoría y práctica de la integración escolar . Aljibe. Granada.
FRITH,U.(1989 ) El autismo. Alianza.
GARCÍA PASTOR,C.(2005): Educación y diversidad. Ediciones Aljibe. Málaga.
GARCIA PASTOR,C.(1993,95,98).Una escuela común para niños diferentes.PPU. Barcelona.
ILLAN, N. (1997). La diversidad y la diferencia en la educación secundaria obligatoria: retos educativos para el siglo XXI. Aljibe. Málaga.
LOPEZ MELERO,M. (2004). Construyendo una escuela sin exclusiones. Málaga. Aljibe.
MINISTERIO DE EDUCACION Y CIENCIA(1992) Alumnos con necesidades educativas especiales.
MOLINA, S. (2007): Educar en la diversidad. Davinci. Barcelona
VLACHOU, A. (1999): Caminos hacia una educación inclusiva. La Muralla. Madrid.
WANG, M.C. (1995). Atención a la diversidad del alumnado. Madrid. Narcea.
WARNOCK,M.H. (1990):Informe sobre necesidades educativas especiales. Siglo Cero,130,12-24.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria incorporarase a perspectiva de xénero. Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade.
Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais. 


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías