Identifying Data 2024/25
Subject (*) Didactics of the experimental sciences Code 652601121
Study programme
1 Mestrado Universitario de Profesorado de Educación Secundaria: Ciencias Experimentais
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Official Master's Degree Yearly
First Obligatory 3
Language
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Pedagoxía e Didáctica
Coordinador
Bugallo Rodríguez, Ánxela
E-mail
anxela.bugallo@udc.es
Lecturers
Bugallo Rodríguez, Ánxela
Vázquez Ben, Lucía
E-mail
anxela.bugallo@udc.es
lucia.vben@udc.es
Web
General description Esta materia mostra a importancia do coñecemento científico e a súa aprendizaxe na sociedade actual para lograr a alfabetización científica-ambiental e avanzar cara a un futuro sustentable, para aprender novas estratexias para o ensino das ciencias, ademais de analizar o papel do profesorado nas mesmas.

Tamén permite recoñecer os diferentes tipos de contidos científicos, a súa selección e organización e a problemática que encerra a súa aprendizaxe na Educación Secundaria, para así poder desenvolver secuencias de actividades para o ensino das Ciencias.

Competencies / Study results
Code Study programme competences / results
A19 (CE-E5)Coñecer os desenvolvementos teórico-prácticos do ensino e a aprendizaxe das materias correspondentes.
A21 (CE-E7)Adquirir criterios de selección e elaboración de materiais educativos.
A23 (CE-E9)Integrar a formación en comunicación audiovisual e multimedia no proceso de ensino-aprendizaxe.
A24 (CE-E10)Coñecer estratexias e procedementos de avaliación e entender a avaliación como un procedemento de regulación da aprendizaxe e estímulo ao esforzo.
A27 (CE-E13)Identificar os problemas relativos ao ensino e a aprendizaxe das materias da especialización e expor alternativas e solucións.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences / results
Coñecer os desenvolvementos teórico-prácticos do ensino e a aprendizaxe das materias correspondentes AJ19
AJ21
Adquirir criterios de selección e elaboración de materiais educativos AJ21
Coñecer estratexias e procedementos de avaliación e entender a avaliación como un procedemento de regulación da aprendizaxe e estímulo ao esforzo. AJ24
Identificar os problemas relativos ao ensino e a aprendizaxe das materias da especialización e expor alternativas e solucións. AJ27
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. CC1
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. CC4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. AJ23
CC6
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. CC8
Recoñecer e valorar a relevancia da alfabetización científica-ambiental para actuar sostiblemente a favor do medio. CC4
CC8

Contents
Topic Sub-topic
A aprendizaxe científica na Educación Secundaria • Ensinar e aprender ciencias na actualidade.
• A ciencia dos científicos e a ciencia escolar.
• Competencia profesional no ensino das ciencias.
• A problemática da aprendizaxe do coñecemento científico e as preconcepcións.
Estratexias de ensinanza das Ciencias • Evolución dende os inicios do ensino das Ciencias ata as propostas actuais de alfabetización científica-ambiental.
• Coñecemento Didáctico do Contido
Os contidos das Ciencias experimentais • Selección, organización e secuenciación dos contidos científicos.
As secuencias de ensino-aprendizaxe • O deseño de unidades didácticas
• ¿Cómo secuenciar as actividades dunha unidade?
• Selección e criterios de uso dos recursos didácticos

Planning
Methodologies / tests Competencies / Results Teaching hours (in-person & virtual) Student’s personal work hours Total hours
Guest lecture / keynote speech A19 A21 A23 A24 12 0 12
Document analysis A21 2 15 17
Oral presentation C1 2 3 5
Collaborative learning A19 C4 4 2 6
Workbook A19 A27 0 10 10
Mixed objective/subjective test A19 A21 A24 A27 C1 1 0 1
Supervised projects A27 C1 C6 C8 0 22 22
 
Personalized attention 2 0 2
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Guest lecture / keynote speech Exposición oral con apoio de material audiovisual e expondo cuestións para que participe o alumnado e facilitar a aprendizaxe
Document analysis Reflexión fundamentada de textos
Oral presentation Exposición oral dos traballos realizados individualmente ou por grupo, expondo preguntas, aclaracións...sobre a tarefa levada a cabo.
Collaborative learning Que os grupos actuen como comunidade de coñecemento e aprendizaxe
Workbook Lecturas obrigatorias e voluntarias de libros e textos
Mixed objective/subjective test Proba con preguntas abertas de semidesarrollo e formulacións didácticas
Supervised projects Metodoloxía que pretende o traballo autónomo dos estudantes a nivel individual e grupal de modo que o grupo "actúe" como unha "comunidade que constrúe o seu propio coñecemento"

Personalized attention
Methodologies
Supervised projects
Description
Asistencia presencial e non presencial (Campus Virtual e Teams) para completar a información e dúbidas do traballo a realizar.
O alumnado de dispensa académica realizará este tipo de traballos de forma individual, entregados nas datas sinaladas pola docente, e terá atención personalizada, no horario de titorías, para aclarar dúbidas sobre os traballos e tamén sobre o marco teórico e práctico da materia.

Assessment
Methodologies Competencies / Results Description Qualification
Supervised projects A27 C1 C6 C8 Metodoloxía que pretende o traballo autónomo dos estudantes a nivel individual e tamén grupal, de xeito que o grupo "actúe" como unha "comunidade que constrúe o seu propio coñecemento", realizando actividades e traballos dentro e fora da aula. A súa realización é obrigatoria e para superala necesítase acadar o 50% da cualificación indicada.
40
Oral presentation C1 Os grupos exporán, coa axuda das TIC, o traballo realizado colaborativamente e os estudantes tamén presentarán os traballos tutelados realizados individualmente. A exposición dos traballos é obrigatoria e valorarase a presentación, así como a fundamentación das achegas que se propoñan en relación á temática tratada. 10
Collaborative learning A19 C4 Os grupos de traballo elaborarán un tema a elixir entre os propostos polo docente, que lles orientará tanto nos aspectos básicos a tratar como na procura, selección e tratamento da información. A súa realización é obrigatoria e valorarase a súa orixinalidade, innovación, relevancia para o ensino das ciencias e a fundamentación das achegas que se propoñan en relación á temática tratada. 10
Mixed objective/subjective test A19 A21 A24 A27 C1 Realizarase obrigatoriamente unha proba escrita de tipo mixto, con preguntas abertas de semidesenvolvemeto e/ou de resposta breve para valorar os coñecementos acadados e a capacidade de análise, sobre os contidos da materia. Para superala é necesario acadar o 50% da cualificación indicada. 40
 
Assessment comments

- Na primeira oportunidade avaliaranse as actividades realizadas durante o curso (aprendizaxe colaborativa 10% e presentación oral 10%) e o traballo tutelado (40%), así como a proba escrita (40%). Se o estudante supera todos os apartados (cada un cun 5 sobre 10), a cualificación será a media ponderada das notas obtidas en cada parte. A cualificación dos estudantes que non teñan superada a materia nalgún dos seus apartados, pero si se presentaran a todas as actividades a avaliar (aprendizaxe colaborativa 10% e presentación oral 10%) e ao traballo tutelado (40%), así como á proba escrita (40%), será a media ponderada dos apartados suspensos. É requisito imprescindible unha asistencia mínima do 80%  ás sesións presenciais. Considerarase como “Non presentado” (NP) aquel estudante que, estando matriculado na materia, non concorrese ás distintas actividades a avaliar (actividades de aprendizaxe colaborativa e presentación oral; proba escrita; traballo tutelado) que se estabelezan para o curso académico.

- Na segunda oportunidade o alumnado que asistíu cando menos ao 80% das sesións deberá repetir/entregar as partes non superadas (actividades de aprendizaxe colaborativa 10% e presentación oral 10%/, traballo tutelado 40% e/ou proba escrita 40%). Os estudantes que non acadaran a porcentaxe de asistencia esixida ás sesións presenciais (80%) deberán presentar, individualmente, todas as actividades/traballos propostos ao longo do curso, así como realizar a proba escrita, e serán avaliados coa ponderación descrita anteriomente. Se superan (cun 5 sobre 10) todos os apartados, a cualificación será a media ponderada das notas obtidas en cada parte. A cualificación dos estudantes que non teñan superada a materia nalgún dos seus apartados, pero si se presentaran ás actividades a avaliar, será a media ponderada dos apartados suspensos. Considerarase como “Non presentado” (NP) aquel estudante que, estando matriculado na materia, non concorrese ás distintas actividades a avaliar (actividades de aprendizaxe colaborativa e presentación oral; proba escrita; traballo tutelado) que se establezan para o curso académico.

- Na Avaliación Adiantada o alumnado que asistíu cando menos ao 80% das sesións deberá repetir/entregar as partes non superadas (actividades de aprendizaxe colaborativa e presentación oral 20%/, traballo tutelado 40% e/ou proba escrita 40%). Os estudantes que non acadaran a porcentaxe de asistencia esixida ás sesións presenciais (80%) deberán presentar, individualmente, todas as actividades e presentación oral/traballos propostos ao longo do curso, así como realizar a proba escrita, y serán avaliados coa ponderación devandita. Se superan (cun 5 sobre 10) todos os apartados, a cualificación será a media ponderada das notas obtidas en cada parte. A cualificación dos estudantes que non teñan superada a materia nalgún dos seus apartados, pero si se presentaran ás actividades a avaliar, será a media ponderada dos apartados suspensos. Considerarase como “Non presentado” (NP) aquel estudante que, estando matriculado na materia, non concorrese ás distintas actividades a avaliar (actividades de aprendizaxe colaborativa e presentación oral; proba escrita; traballo tutelado) que se establezan para o curso académico.

Alumnado con recoñecemento de dispensa académica

Segundo o establecido na " NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO E A PERMANENCIA E A PROGRESIÓN DOS ESTUDANTES DE GRAO E MÁSTER UNIVERSITARIO NA UNIVERSIDADE DA CORUÑA (aprobada polo Consello Social do 04/05/2017):

  1. Deberá poñelo en coñecemento do docente na primeira semana de clase, ou, se isto non fora posible, nun prazo non superior a 7 días desde que lle fora concedido o recoñecemento.
  2. Terán que realizar, individualmente, todas as actividades/traballos propostos ao longo do curso e entregalos nas datas establecidas polo docente. Se non se cumpre a entrega na data sinalada considerarase como "Non Presentado", por non completar as distintas actividade a avaliar (actividades das sesións interactivas; proba escrita; traballos tutelados) que se establecen para o curso académico.
  3. No caso da concorrer a todas as actividades a avaliar, a cualificación será a media ponderada (segundo a ponderación antes explicada) das notas das actividades e traballos realizados durante o curso, e da nota da proba realizada na data do calendario oficial de exames, debendo obter en cada unha das partes un aprobado (5 sobre 10) para poder superar a materia. No caso de non superar algunha das partes na primeira oportunidade, a nota será a media ponderada dos apartados suspensos e deberán repetir/entregar na segunda oportunidade as partes non aprobadas (actividades/traballos e/ou proba). Na segunda oportunidade a cualificación calcularase do mesmo xeito que na primeira.

Considerarase como “Non presentado” (NP) aquel estudante que, estando matriculado na materia, non concorrese ás distintas actividades a avaliar (actividades; proba escrita; traballos tutelados) que se establezan para o curso académico.

- A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. 

Todos os aspectos relativos á dispensa académica, dedicación ao estudo e permanencia, así como fraude académica, non explicitamente tratados neste apartado rexeranse pola normativa académica vixente da UDC.


Sources of information
Basic (). .

  

Acevedo,J.A. (2008). El estado actual de la naturaleza de la ciencia en la didáctica delas ciencias. Revista Eureka sobre Enseñanza y Divulgación de las Ciencias ,5(2), pp. 134-169.

Aliberas, J., Gutiérrez, R., Izquierdo, M. (1989). La didáctica de las ciencias: una empresa racional. Enseñanza de las Ciencias, 7(3), pp. 277-284.

Anderson, R.D., Mitchener, C.P. (1994). “Research on science teacher education”. En D.L. Gabel (ed.), Handbook of research on science teaching and learning, pp. 3-44. New York: Mac Millan.

Blanco, A., España, E., Rodríguez, F. (2012). Contexto y enseñanza de la competencia científica. Alambique, 70, pp. 9-18.

Caamaño, A. (2007). ¿Cómo introducir la indagación en el aula?. Alambique, 52, pp. 83-91.

Cajas, F. (2001). Alfabetización científica y tecnológica: La transposición didáctica del conocimiento tecnológico. Enseñanza de las Ciencias, 19 (2), pp. 243-254.

Cardeñoso, J. M., Azácate, P. y Oliva, J. M. (2013). La sostenibilidad en la formación inicial del

profesorado de Secundaria: incidencia en los estudiantes de Ciencias y Matemáticas.

Revista Eureka sobre Enseñanza y Divulgación de las Ciencias, 10, 780-796

Carmen, L. del 1997. La enseñanza y el aprendizaje de tas Ciencias de la Naturaleza en la educación secundaria. ICE UB/Horsori. Barcelona.

Casellas, E. y Jorba J. 1997. La regulación y la autorregulación de los aprendizajes. Síntesis Educación. Madrid.

Copello, M.I., Sanmartí, N. (2001). Fundamentos de un modelo de formación permanente del profesorado de ciencias centrado en la reflexión dialógica sobre las concepciones y las prácticas. Enseñanza de las Ciencias, 19 (2), pp. 269-283.

De Pro, A. (2011). Conocimiento científico, ciencia escolar y enseñanza de las ciencias. En Cañal, P. (coord.). Didáctica de la Biología y la Geología.Barcelona: Ministerio de Educación-Ed. Graó.

Del Carmen, L. (2010). Formar maestros competentes: un reto difícil para el sistema educativo.  Alambique, nº 66, pp. 10-18.

Driver, R. y otros, 1989. Ideas científicas de las ciencias en la infancia y la adolescencia. Morata-MEC. Madrid

Driver, R. y otros 1999. Dando sentido a la Ciencia en secundaría. Investigaciones sobre las ideas de los niños. Visor. Madrid.

European Commission (2009). MASIS Report. Challenging Futures of Science in Society. Emerging trends and cutting-edge issues. Brussels: European Commission Directorate General for Research.

Fernandes, I., Pires, D. y Villamañán, R. (2014). Educación Científica con enfoque Ciencia-Tecnología-Sociedad-Ambiente. Construcción de un Instrumento de Análisis de las Directrices Curriculares. Formación Universitaria, 7(5), 23-32.

Furió, C.; Gil, D.; Pessoa, A.M.; Salcedo, C.E. (1992). La formación inicial del profesorado de educación secundaria: papel de las didácticas específicas. Investigación en la Escuela, 16, pp. 7-21.

García Carmona, A. (2012). Cómo enseñar Naturaleza de la Ciencia (NDC) a través de experiencias escolares. Alambique, 72, pp. 55-63.

Gil Pérez, D., Vilches, A. (2001). “Una alfabetización científica para el siglo XXI. Obstáculos y propuestas de actuación”. Investigación en la Escuela, 43, 27-37.

Gutiérrez Pérez, J. (2008). Tendencias metodológicas contemporáneas de la investigación en Didáctica de las Ciencias. XXIII Encuentros de Didáctica de las Ciencias Experimentales, Almería, 9-12 setembro 2008.

Jiménez Aleixandre, M. P., Sanmartí, N., Couso, D. (2011). “Reflexiones sobre la ciencia en la edad temprana en España: la perspectiva de la enseñanza de las ciencias”. En ENCIENDE (Comisión Permanente). Enseñanza de las Ciencias en la Didáctica Escolar para edades tempranas en España. Madrid: Confederación de Sociedades Científica de España (COSCE)-Ministerio de Ciencia y Tecnología.

Puigdellívol, I. y Cano, E. (2011). Las rúbricas en los estudios de educación. En K. Buján, I. Rekalde y P. Aramendi (Coords.) La evaluación de competencias en la Educación Superior: Las rúbricas como instrumento de evaluación (1ª ed., pp. 131-156). Madrid: MAD, S.L.

Sanmartí, N. 2002. Didáctica de las Ciencias en la educación secundaría obligatoria. Síntesis Educación. Madrid.

SANMARTÍ, N. (2011). Evaluar para aprender, evaluar para calificar. En Didáctica de la Física y la Química (pp. 193-211). Secretaría General Técnica.

Vega Marcote, P . y Álvarez, P. (2011). La Agenda 21 y la Huella Ecológica como instrumentos para lograr una Universidad Sostenible. Enseñanza de las Ciencias , 29 (2), 207-220.

 

 

 

COLECCIÓN Formación del Profesorado de Secundaria (2011). Barcelona: Editorial Graó.

ISBN 978-84-9980-080-6.

COLECCIÓN MINISTERIO DE EDUCACIÓN Y C IENCIA. Curso de actualización científica y didáctica. ISBN 84-369-2253-0.

Esta bibliografía será completada ao longo do curso con materiais audiovisuais e informáticos, textos específicos, monografías e artigos para os distintos temas.

? https://www.un.org/sustainabledevelopment/es/
Complementary


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments

1. A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia realizarase a través do Campus Virtual, en formato dixital sen necesidade de imprimilos. De non ser posible, non se empregarán plásticos, elixirase a impresión a doble cara, empregand papel reciclado e evitando imprimir borradores. 2. Cómpre facer un uso sustentable dos recursos e evitar impactos negativos sobre o medio natural. 3. Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais. 4. Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria, deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores de ambos os sexos, promoverase a intervención en clase de alumnos e alumnas…). 5. Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. 6. No caso de detectar situacións de discriminación por razón de xénero proporanse accións e medidas para corrixilas. 7. Facilitarase a plena integración do alumnado que, por razóns físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades para un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria.



(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.