Identifying Data 2024/25
Subject (*) History of Education Code 652G02006
Study programme
Grao en Educación Primaria
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
First Basic training 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Pedagoxía e Didáctica
Coordinador
Cotelo Guerra, Dolores
E-mail
dolores.cotelo@udc.es
Lecturers
Cotelo Guerra, Dolores
Gabriel Fernandez, Narciso de
E-mail
dolores.cotelo@udc.es
narciso.de.gabriel@udc.es
Web
General description A materia de Historia da Educación ten carácter de formación básica e impartese no segundo cuadrimestre do primeiro curso do Grao de Educación Primaria.
A natureza desta materia, en interrelación con outras que tamén forman parte do plan de estudios deste Grao, constituie un marco de referencia para a práctica docente ao posibilitar a abordaxe do pensamento pedagóxico contemporáneo mediante o estudio dos movementos máis significativos e que maior trascendencia teñen acadado na práctica educativa actual. Asimesmo, son contidos importantes para os futuros mestres e mestras tanto a evolución histórica do sistema educativo e da educación primaria en España como a perspectiva histórica da formación do profesorado.

Competencies / Study results
Code Study programme competences / results
A8 Coñecer os fundamentos da educación primaria.
A9 Analizar a práctica docente e as condicións institucionais que a enmarcan.
A10 Coñecer a evolución histórica do sistema educativo no noso país e os condicionantes políticos e lexislativos da actividade educativa.
A24 Coñecer a evolución histórica da familia, os diferentes tipos de familias, de estilos de vida e educación no contexto familiar.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B8 Capacidade para elaborar discursos coherentes e organizados loxicamente.
B9 Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e na escrita.
B10 Capacidade de expresión oral e escrita en varias linguas (a lo menos nunha lingua estranxeira).
B11 Capacidade de comprensión dos distintos códigos audiovisuais e multimedia e manexo das ferramentas informáticas.
B12 Capacidade de selección, de análise, de avaliación e de utilización de distintos recursos na rede e multimedia.
B15 Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información.
B16 Capacidade crítica e creativa na análise, planificación e realización de tarefas, como froito dun pensamento flexible e diverxente.
B17 Capacidade de análise e de autoavaliación tanto do propio traballo como do traballo en grupo.
B21 CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeneral, e se adoita encontrar a un nivel que, se ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
B22 CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
B23 CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
B24 CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
B25 CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences / results
Coñecer os fundamentos da educación primaria A8
Analizar a práctica docente e as condicións institucionais que a enmarcan. A9
Coñecer a evolución histórica do sistema educativo no noso país e os condicionantes políticos e lexislativos da actividade educativa. A10
Coñecer a evolución histórica da familia, os diferentes tipos de familias, de estilos de vida e educación no contexto familiar. A24
Aprender a aprender. B1
B21
B23
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. B3
Capacidade para elaborar discursos coherentes e organizados loxicamente. B8
Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e na escrita. B9
Capacidade de expresión oral e escrita en varias linguas (a lo menos nunha lingua estranxeira). B10
Capacidade de comprensión dos distintos códigos audiovisuais e multimedia e manexo das ferramentas informáticas. B11
Capacidade de selección, de análise, de avaliación e de utilización de distintos recursos na rede e multimedia. B12
Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información. B15
Capacidade crítica e creativa na análise, planificación e realización de tarefas, como froito dun pensamento flexible e diverxente. B16
Capacidade de análise e de autoavaliación tanto do propio traballo como do traballo en grupo. B17
B22
B24
B25
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
sumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8

Contents
Topic Sub-topic
1.Os sistemas educativos nacionais.
Xénese, estructura e funcións.
2. O sistema educativo en España. Xénese, evolución histórica e educativa.
3. O pensamento pedagóxico contemporáneo. Os pioneiros da escola contemporánea. A Escola Nova. Teorías educativas socialistas, marxistas, anarquistas e libertarias. As pedagoxías críticas. Planteamentos pedagóxicos antiautoritarios. As correntes críticas á institución escolar.
4. A cultura escolar. Dimensión científica, política e empírica.
5. Xenealoxía da profesión docente. Evolución histórica da formación.

Planning
Methodologies / tests Competencies / Results Teaching hours (in-person & virtual) Student’s personal work hours Total hours
Document analysis A8 A9 A10 B1 B3 B16 B17 B21 10 10 20
Workbook A8 A9 A10 B1 B3 B9 B15 B16 B22 C1 C4 0 20 20
Supervised projects A9 A8 B1 B3 B8 B10 B12 B15 B16 B23 B24 B25 C1 C6 C7 C8 3 20 23
Collaborative learning B1 B3 B9 B11 B12 B15 B16 B17 C1 C4 2 6 8
Long answer / essay questions A8 A9 A10 B1 B3 B8 B9 B15 B16 B23 C1 3 0 3
Oral presentation B1 B3 B8 B9 B11 B12 B15 B16 B17 B22 B23 B24 C6 C1 2 2 4
Introductory activities B1 B11 B12 B15 C4 C6 2 0 2
Guest lecture / keynote speech A8 A9 A10 A24 B15 B21 C8 20 15 35
Research (Research project) A8 A9 A10 B1 B3 B9 B10 B15 B17 B22 B23 B24 C1 C4 C7 C8 10 20 30
Events academic / information B15 B21 B23 C4 C7 C8 2 0 2
 
Personalized attention 3 0 3
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Document analysis Basease na utilización de documentos e fontes relevantes (bibliográficos, lexislativos, audiovisuais...) para a súa análise e posterior utilización para explicar a natureza dos distintos contidos e aspectos da materia.
Workbook Establécense unha serie de lecturas obrigatorias dun conxunto de textos e documentación relacionadas coa materia que o alumnado terá que ler, discutir en grupo e finalmente recensionar de xeito persoal axustándose a un formato coñecido previamente consensuado.
Supervised projects Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma do alumnado baixo a tutela e seguimento por parte do docente. Trátase de facer un traballo de iniciación á investigación sobre unha temática proposta pola profesora ou tamén suxerida pola alumnado, sempre e cando garde relación cos contidos da materia. Este traballo farase en grupo (4-5 persoas) e esixe por parte do alumnado un grao de responsabilidade consonte cos obxectivos e a calidade que debe presidir este tipo de traballo. No seu momento facilitaránse unhas pautas que permitirán a elaboración do mesmo, que se complementará cun seguimento titorial do mesmo, polo que será preciso desenvolver, como mínimo, unha sesión de titoría na que presentar o guión do traballo e un esquema do seu desenrolo. As datas serán acordadas na aula. Cada grupo expoñerá o seu traballo, co obxecto de compartilo e sometelo a debate e valoración.
Collaborative learning Parte da idea de que os estudantes traballan xuntos para aprender e ao tempo son responsables mesmo da súa propia aprendizaxe como da dos seus compañeiros. Non se opón ao traballo individual. Máis ben debe entenderse como unha estratexia de aprendizaxe complementaria que tenta fortalecer o desenvolvemento global do alumno.
Long answer / essay questions Pretende determinar os logros do alumnado en termos de obxectivos. Procura avaliar de xeito directo a capacidade de análise, a expresión e a organización de ideas relativas aos contidos da materia.
Valorarase a rigorosidade da resposta, combinada coa capacidade de razoamento (argumentación, relación entre ideas, comparación...), creatividade e espírito crítico. Implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.
Oral presentation Exposicións de traballos realizados, inidividuais ou colectivos, diante do grupo de referencia, procurando tirar conclusións sobre a problemática investigada, documento ou experiencia abordada.
Introductory activities Nas primeiras sesións da clase levaránse a cabo por parte de profesor actividades de carácter expositivo, nas que se presentará o programa da materia e mesmo a dinámica metodolóxica establecida para o mellor desenvolvemento da mesma.
Guest lecture / keynote speech Exposición oral con apoio de material audiovisual dos temas que constitúen os contidos da materia, enunciando e propoñendo cuestións para a reflexión e diálogo aberto que promovan a participación do alumnado e faciliten a súa aprendizaxe
Research (Research project) Proceso de ensinanza-aprendizaxe presencial orientado a facilitar a construcción do coñecemento mediante a realización de actividades teórico-prácticas de carácter obligatorio basadas na identificación, análise e estudo de algunha experiencia educativa proposta polos docentes no marco dos contidos da materia. Todo esto farase a través de un procesp de investigación e discusión en pequenos grupos de traballo que se conformarán nas primeiras sesións de clase.
Events academic / information Asistencia e participación en actividades de carácter científico e/ou divulgativo (congresos, xornadas, simposios, cursos, conferencias, exposicións...), que teñan relación coa materia. Deben entenderse como unha estratexia complementaria de formación e nunca como substitutiva de outras.

Personalized attention
Methodologies
Supervised projects
Collaborative learning
Research (Research project)
Description
GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra)

As dúbidas e demandas de orientación que xurdan das sesións maxistrais, a análise de fontes documentais, os traballos tutelados, as presentacións orais e a investigación, terán unha atención personalizada e serán atendidas polo profesorado da materia na aula ou na titoría, durante o horario fixado de forma oficial, da seguinte forma:
- No caso de indicacións xerais a todo o grupo, realizaranse nas clases expositivas.
- Indicacións de traballo a grupos pequenos, realizaranse nas clases interactivas ou no despacho. No caso do traballo de investigación é recomendable que cada grupo realice unha tutoría fora do horario presencial da materia, que permita facer un seguimento do proceso de elaboración do mesmo.
- Individuais, realizaranse no despacho arredor do progreso do alumnado.

Tanto para o alumnado repetidor como para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, o desenrolo da materia levarase a cabo mediante titorías presenciais obrigatorias e individualizadas de cara a facer un seguimento do seu traballo en relación a análise de fontes documentais, os traballos tutelados, recensións e a proba oral ou escrita. Tamén serán obxeto de atención personalizada presencial todo tipo de cuestións aclaratorias sobre a materia, dúbidas personais, ampliación de contidos ou reflexións máis pormenorizadas.

GRUPO B (Narciso de Gabriel)
As estratexias de atención personalizada serán especificados no programa que se colgará no Moodle a comezos de curso.


Assessment
Methodologies Competencies / Results Description Qualification
Document analysis A8 A9 A10 B1 B3 B16 B17 B21 Baséase na utilización de documentos e fontes relevantes para a súa análise e posterior utilización para explicar a natureza dos distintos contidos e aspectos da materia. 10
Supervised projects A9 A8 B1 B3 B8 B10 B12 B15 B16 B23 B24 B25 C1 C6 C7 C8 Para avaliar esta metodoloxía teranse en conta os seguintes aspectos:
- Estrutura: aspectos formais, organización do contido, claridade expositiva e corrección gramatical.
- Contido: Comprensión de ideas básicas, dominio conceptual, búsqueda e uso de distintas fontes complementarias e actuais.
30
Oral presentation B1 B3 B8 B9 B11 B12 B15 B16 B17 B22 B23 B24 C6 C1 Exposición de traballos realizados diante do grupo de referencia, procurando tirar conclusións sobre a problemática invesigada, documento ou experiencia abordada.
Para a súa avaliación teranse en conta os seguintes aspectos:
- Orden na exposición.
- Relevancia e organización dos contidos expostos.
- Coordinación da exposición (que reflicta un traballo colaborativo, non unha suma de partes).
- Nivel de comprensión dos contidos básicos.
- Claridade expositiva e corrección lingüística.
- Creatividade (presentación suxestiva, motivadora, dinamizadora da participación das/os compañeiros/as...)
- Uso de recursos...
Expoñeranse nas data que se indiquen.
É condición indispensable a exposición para presentarse á proba de ensaio.
10
Research (Research project) A8 A9 A10 B1 B3 B9 B10 B15 B17 B22 B23 B24 C1 C4 C7 C8 Traballo de investigación proposto polos docentes en relación coas temáticas da materia. As orientacións exporanse nas primeiras sesións de clase para guiar ao alumnado no proceso de realización. Para elo plantearánse lecturas obrigatorias e recomendadas así como tamén a búsqueda de outras fontes por parte do alumnado.
Avaliarase:
- Participación activa e traballo colaborativo ademáis de asistencia obrigatoria ás sesións destinadas a el.
- Elaboración dun caderno grupal sobre as actividades a desenvolver, incluindo unha reflexión final con ideas personais en relación á experiencia persoal dos participantes e o seu proceso de aprendizaxe así como propostas de mellora.
- Profundidade de contidos
- Emprego de linguaxe apropiada
- Emprego de fontes documentais adecuadas
50
 
Assessment comments

1. OPCIÓNS DE AVALIACIÓN

GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra)

Atendendo ó traballo e á participación do alumnado na materia, a avaliación contempla dúas opcións:

Opción 1:
Para o alumnado que asiste/participa nas actividades de aula (asitencia mínima 80%), é obrigatorio estar integrado nun grupo de traballo que se conformará nas primeiras sesións de clase e correspóndelle a seguiente porcentaxe de avaliación: 10% Análisis de Fontes Documentais; 30% Traballos tutelados; 10% Presentación Oral; 50% Proxecto de Investigación. A cualificación final será a suma das puntuacións obtidas en cada un dos elementos de avaliación segundo o seu peso respectivo.

Quen non teñá unha asistencia mínima do 80% pasará a ser considerado/a na opción 2.

O alumnado que suspenda o Proxecto de Investigación na 1ª oportunidade será avaliado/a no resto das metodoloxías pero non calificado/a ao final de cuadrimestre (1ª oportunidade) e aparecerá na Acta coa calificación obtida no Proxecto. Na 2ª oportunidade, este será sustituido por unha Proba de Ensaio sobre cuestións relacionadas cos contidos desenvolvidos durante o cuadrimestre. Nesta Proba o alumnado poderá dispor do material dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos iniciais e será preciso obtener unha puntuación igual ou superior a 2.25 sobre 5 para poder sumar as puntuaciones obtidas en cada un dos restantes elementos de avaliación segundo o seu peso respectivo obtidas na 1ª oportunidade (gárdanse as partes superadas da materia de unha oportunidade a outra, dentro do mesmo curso académico). De non acadar esa puntuación, a cualificación final corresponderase coa puntuación acadada na Proba de Ensaio.

A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha
vez comprobada, supoñerá directamente a cualificación de suspenso na
materia na convocatoria en que se cometa: o/o alumno/para será
cualificado/a como "suspenso" (nota numérica 0) na correspondente
convocatoria do curso académico, tanto se a comisión da infracción
prodúcese na primeira oportunidade como na segunda. Para iso,
modificarase a súa cualificación no informe da primeira oportunidade, en
caso de ser necesario.

Opción 2: Para o alumnado que non asiste/participa das actividades da
aula (asistencia inferior ao 80%): alumnado de continuación de estudos,
con dedicación a tempo parcial e dispensa académica. Este alumnado
realizará unha Proba de Ensaio con carácter obrigatorio ao
final do cuadrimestre (1ª oportunidade) na data sinalada oficialmente
(50% do total da nota final) ademais dos traballos que en cada caso
particular se especifíquen (50% restante). A cualificación final será a
suma das puntuacións obtidas en cada un dos elementos de
avaliación segundo o seu peso respectivo. Na realización da Proba de
Ensaio, o alumnado poderá dispoñer do material dado pola docente ou de
elaboración propia durante os 30 minutos iniciais.

No caso de que a avaliación resulte negativa na 1ª oportunidade, a 2ª oportunidade (xullo) estará sometida aos mesmos criterios que a convocatoria anterior e só se repetirá a proba escrita, gardándose as partes superadas da materia de unha convocatoria a outra, dentro do mesmo curso académico.

Todos os aspectos relacionados con “dispensa académica”, “dedicación ao estudo”, “permanencia” e “fraude académica” rexeranse de acordo coa normativa académica vixente da UDC (https://www.udc.es/gl/normativa/academica/)

A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha
vez comprobada, supoñerá directamente a cualificación de suspenso na
materia na convocatoria en que se cometa: o/o alumno/para será
cualificado/a como "suspenso" (nota numérica 0) na correspondente
convocatoria do curso académico, tanto se a comisión da infracción
prodúcese na primeira oportunidade como na segunda. Para iso,
modificarase a súa cualificación no informe da primeira oportunidade, en
caso de ser necesario.

2. OBSERVACIÓNS ADICIONAiS:

GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra)

- Para superar a materia é imprescindible presentar todas as actividades e
prácticas propostas ademais de realizar a proba de ensaio. De faltar
algunha actividade ou práctica o alumno ou alumna figurará na Acta da 1ª e 2ª oportunidade como Non Presentado/a.

- O sistema de avaliación poderá flexibilizarse segundo estime pertinente a
docente que imparte a materia e as circunstancias que se dean.

 - A puntualidade, a regularidade da asistencia ás sesións de clase así
como o interese mostrado, a actitude ante a materia e das actividades, e
a participación e colaboración serán aspectos positivos á hora da
avaliación.

 - Calquer circunstancia persoal que poida alterar o
seguimento da materia por parte do alumnado deberá ser comunicada de
inmediato, xustificada e acreditada para poder ter dereito a una avaliación axustada as súas necesidades, evitando agravios co resto do alumnado. Neste caso, a docente tomará as medidas a que houbera lugar en cada caso para buscar a mellor opción, en beneficio do alumno ou alumna e o seu dereito a unha aprendizaxe en igualdade e equidade. De non facelo así, o alumnado será considerado na opción 1 e a súa avaliación estará sometida ao xa descrito.

 - Ao longo do 2º cuadrimestre pode haber actividades de carácter
científico e/o divulgativo relacionadas coa materia que a docente
considera oportuna a súa asistencia aínda que estean programadas fóra do
horario da materia, pero dentro do horario lectivo xeneral. Nese caso, o
alumnado será avisado con antelación para que poida asistir. Estas
actividades poderán computar na avaliación e será especificado nese momento.

- O alumnado de modalidades específicas de aprendizaxe e apoio á diversidade deberá informar debidamente do seu caso á docente coa debida acreditación para poder adaptar a súa situación individual ás esixencias curriculares da materia e garantir a necesaria igualdade de condicións no proceso de aprendizaxe e de oportunidades na avaliación. En casos como os mencionados, a docente adoptará as medidas que considere oportunas nas probas de avaliación para non prexudicar a súa cualificación final.
 - O alumnado de Continuación de estudos (repetidor), obrigatoriamente terá que poñerse en contacto coa profesora antes do 20 de febreiro do presente curso académico para que lle indique, segundo os casos, a relación de traballos que terán que realizar de forma individual/grupal. De non facelo, terá a mesma consideración que os/as matriculados/as na Opción 1. En calquera caso e unha vez comunicada a súa situación, establécese unha proba oral ou escrita, segundo os casos, con carácter obrigatorio para todos/as ao final do cuadrimestre (1ª oportunidade), na data sinalada oficialmente, e que supoñerá o 50% da nota final. O outro 50% corresponderá aos traballos que en cada caso sexan asignados expresamente ao alumnado e para os cales se fixará unha data de entrega. No caso de non entregar nada na data fixada, non haberá opción a realizar a proba de ensaio. Na realización desta proba, o alumnado poderá dispoñer do material dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos iniciais.

- A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha
vez comprobada, supoñerá directamente a cualificación de suspenso na
materia na convocatoria en que se cometa: o/o alumno/para será
cualificado/a como "suspenso" (nota numérica 0) na correspondente
convocatoria do curso académico, tanto se a comisión da infracción
prodúcese na primeira oportunidade como na segunda. Para iso,
modificarase a súa cualificación no informe da primeira oportunidade, en
caso de ser necesario.

- Todas as condicións descritas serán válidas para a 2ª oportunidade.

Grupo B (Narciso de Gabriel Fernández)

O profesor Narciso de Gabriel concretará esta Guía Docente para o Grupo B. Antes do inicio das clases, enviará esa concreción a todo o alumnado.



Sources of information
Basic Swaan, A. de (1992). A cargo del Estado.. Barcelona, Pomares-Corredor
Xoán Carlos Garrido (2006). A derradeira lección do mestre (Documental).
Porto Ucha, A. S. (1994). A Escola Normal de Pontevedra (1845-1940).. Santiago, USC
Marco López, A e Porto Ucha, A. S. (2000). A Escola Normal de Santiago de Compostela. De Escola Normal Superior a Escola Universitaria (1849-1996).. Santiago, USC
Saavedra Fernández, P. (2007). A Galicia do Antigo Réxime (ca. 1480-ca. 1835). Vol. 2: O ensino: desde as Escolas de ferrado á Universidade. A Coruña, La Voz de Galicia
Gonzalo Amoedo López (2010). A memoria e o esquecemento. O franquismo da provincia de Pontevedra. Vigo, Xerais
Víctor Coyote (2008). Afranio (Documental).
Negrín Fajardo, O. (2005). Antología de textos de Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, Ramón Areces
Varela, J. (1991). Arqueología de la escuela.. Madrid. La Piqueta
J. Ramón Rodríguez Prada (2011). Conflicto y reforma en la educación (1986-2010). Los años decisivos: de la rebelión estudiantil a las consecuencias de la LOGSE. Madrid, Traficantes de Sueños
Hernández Díaz, J. Mª (coord.) (2009). De la Junta para Ampliación de Estudios a la construcción del Espacio Europeo de Educación Superior (1907-2007. Salamanca, Globalia Ediciones Anthema
Dewey, J. (1995). Democracia y educación.. Madrid, Morata
Fernández Sebastián, J., e Fuentes, J. F. (dirs.): (2008). Diccionario político y social del siglo XX español. Maid, Alianza Editorial
Costa Rico, A. (2010). D’Abord les enfants. Freinet y la educación en España (1926-1975. USC, Editora Académica
Costa Rico, A. (2010). D’Abord les enfants. Freinet y la educación en España (1926-1975. Santiago, USC, Editora Académica
Puelles Benítez, M. de (1980). Educación e ideología en la España contemporánea (1767-1975).. Barcelona, Labor
Fernández Soria, J.M. (2002). Educación y Estado en la España contemporánea.. Madrid, Síntesis
Fernández Enguita, M. (2001). Educar en tiempos inciertos.. Madrid, Morata
Gimeno Sacristán, J. (2003). El alumno como invención.. Madrid, Morata
Claret Miranda, J. (2006). El atroz desmoche. La destrucción de la Universidad española por el franquismo, 1936-1945. Barcelona, Crítica
Lara Polop, F. (1982). El cabezota (película).
Molero Pintado, A. (2007). El Diario escolar de Jesús Jorge Chaparro. Crónica apasionada de un maestro.. Alcalá de Henares, Servicio de Publica­ciones de la Universidad de Alcalá de Henares
Trilla, J. (coord.) (2001). El legado pedagógico del siglo XX para la escuela del siglo XXI.. Barcelona. Graó
Esteve, J. M. (1994). El malestar docente.. Barcelona. Paidós
Centro de Investigación, Documentación y Evaluación (1992). El sistema educativo español.. Madrid, Centro de publicaciones del MEC-CIDE
Gimeno Sacristán, J.; Carbonell Sebarroja, J. (coords.) (2003). El sistema educativo. Una mirada crítica.. Barcelona, CISS-Praxis
Savater, F. (1997). El valor de educar.. Barcelona. Ariel
Malheiro Gutiérrez, X. M. (Coord.) (2011). Emigración e Educación (1900-1936). Iº Centenario das Escolas da Unión Hispano-Americana Valle Miñor (1909-2009). . Nigrán, Instituto de Estudos Miñoranos
Briones, G. (2006). Epistemología y teorías de las Ciencias Sociales y de la Educación. Alcalá de Guadaíra (Sevilla), Trillas-Eduforma
Gabriel, N. de (2001). Escolantes e escolas de ferrado.. Vigo, Xerais
Viñao Frago, A. (2004). Escuela para todos. Educación y modernidad en la España del siglo XX.. Madrid, Marcial Pons
Cal Vázquez, A. (2006). Este camiño que fixemos xuntos. Memorias. Vigo, Galaxia
Teo Manuel Abad (2008). Flores tristes (Documental).
Ávila Fernández, A. y Holgado Barroso, J. A. (2008). Formación del magisterio en España. La legislación normalista como instrumento de poder y control (1834-2007). Madrid. Ministerio de Educación, Política social y Deporte
Gómez Rodríguez de Castro, F. et al. (1988). Génesis de los sistemas educativos nacionales.. Madrid, UNED
Castillejo, J. (2009). Guerra de ideas en España. Filosofía, política y educación. Madrid, Siglo XXI de España editores
Costa, A. (2004). Historia da educación e da cultura en Galicia (séculos IV-XX): permanencia e cambio no contexto cultural e educativo europeo.. Vigo. Xerais
Tiana Ferrer, A.; Ossenbach Sauter, G.; Sanz Fernández, F. (coord.) (2002). Historia de la educación (Edad Contemporánea).. Madrid, UNED
Escolano Benito, A. (2006). Historia ilustrada de la escuela en España: dos siglos de perspectiva histórica.. Madrid, Fundación Sánchez Ruiperez
Sanchidrián, C. y Ruiz Berrio, J. (coords.) (2010). Historia y perspectiva actual de la educación infantil. Barcelona, Graó
El cine en las aulas (). http://edukazine.blogspot.com/. Recursos
Centro Internacional de la Cultura Escolar (). http://www.ceince.eu/main.php?id=1. Recursos
Cinehistoria (). http://www.cinehistoria.com/. Recursos
(). http://www.rtve.es/mediateca/videos/20091203/paisajes-historia---seccion-femenina/642193.shtml. Documental
Sociedad Española de Historia de la Educación (). http://www.sc.ehu.es/sfwsedhe/. Recursos
Redondo, E, et al. (2001). Introducción a la Historia de la Educación.. Barcelona, Ariel
Filho, L. (1964). Introducción al estudio de la Escuela Nueva.. Buenos Aires, Kapelusz
Palacios, J. (1979). La cuestión escolar.. Barcelona, Laia
Ruiz Berrio, J. (ed.) (2000). La cultura escolar de Europa, tendencias históricas emergentes.. Madrid, Biblioteca Nueva
Pérez Gómez, A. (2000). La cultura escolar en la sociedad neoliberal.. Madrid, Morata
Escolano Benito, A. (ed) (2007). La cultura material de la escuela. En el centenario de la Junta para la Ampliación de Estudios, 1907-200. Berlanga de Duero (Soria), Centro Internacional de la Cultura Escolar
Torres Santomé, J. (2006). La desmotivación del profesorado.. Madrid. Morata
José Manuel Sabín Rodríguez (1997). La dictadura franquista (1936-1975). Textos y documentos. Madrid, Akal
Imbernon, F. (coord.) (1999). La educación en el siglo XXI. Los retos del futuro inmediato.. Barcelona. Graó
Escolano Benito, A. (2002). La educación en la España contemporánea.. Madrid, Biblioteca Nueva
Ruiz Berrio, J. (dir.) (1997). La educación en tiempos modernos. Textos y documentos.. Madrid, ACTAS
Delors, J. (dir.) (1996). La educación encierra un tesoro.. Madrid, Santillana
González-Agápito, J. (2003). La educación infantil. Lecturas de un proceso histórico en Europa.. Barcelona, Octaedro
Muro Domínguez, N. (2009). La enseñanza en la Escuela Moderna de Francisco Ferrer y Guardia. Barcelona (1901-1906). . Burgos, Editorial Gran Vía.
Fernández Enguita, M. (1996). La escuela a examen.. Madrid, Pirámide
Carbonell, J. (1996). La escuela entre la utopía y la realidad.. Barcelona, Octaedro
Iñaki Pinedo e Daniel Álvarez (2006). La escuela fusilada (Documental).
PERALTA ORTIZ, María Dolores (2012). La escuela primaria y el magisterio en los comienzos del franquismo..
Ruiz, A. (coord.) (2002). La escuela pública. El papel del Estado en la educación.. Madrid, Biblioteca Nueva
Darcos, X. (2008). La escuela republicana en Francia: obligatoria, gratuita y laica. La escuela de Jules Ferry, 1880-1905. Zaragoza. Prensas Universitarias de Zaragoza (Colección Ciencias Sociales, nº 71)
Luis Martín, F. de (2009). La FETE (1939-1982). De la represión franquista a la transición democrática. Madrid, editorial Tecnos
Barreiro, H.; Terrón, A. (2005). La institución escolar. Una creación del estado moderno.. Barcelona, Octaedro
Porto Ucha, A. S. (2005). La Institución Libre de Enseñanza y la renovación pedagógica en Galicia.. Sada (A Coruña), Ediciós do Castro
Cambi, F. (2005). La pedagogía del siglo XX. Madrid, Popular
Victoria Martínez e Arturo Villacorta (2004). La República de los maestros (Documental) .
Soutelo Vázquez, R. (2006). Labregas, emigradas, estraperlistas e represaliadas. Experiencias de vida e lembranzas de mulleres na Galicia rural: 1900-1960.. Valga (Pontevedra), Concello de Valga
Gonzalo Tapia (2006). Las Misiones Pedagógicas (Documental) .
Varela, J. (2007). Las reformas educativas a debate.. Madrid. Morata
Gabriel, N. de (1990). Leer, escribir y contar. Escolarización popular y sociedad en Galicia (1875-1900).. A Coruña, Ediciós do Castro
Gabriel, N. de (2006). Ler e escribir en Galicia. A alfabetización dos galegos e das galegas nos séculos XIX e XX.. A Coruña, Servizo de Publicacións da UDC
Castillejo Cambra, E. (2008). Mito, legitimación y violencia simbólica en los manuales escolares de Historia del franquismo. Madrid, UNED
Puelles Benitez, M. (2009). Modernidad, republicanismo y democracia: una historia de la educación en España (1898-2008). Valencia, Tirant lo Blanch
VV.AA. (2000). Pedagogías del siglo XX. Barcelona, CISS-Praxis
Apple, M.W. (1996). Política cultural y educación. Madrid, Dykinson
Viñao Frago, A. (1982). Política y educación en los orígenes de la España contemporánea.. Madrid, Siglo XXI
Beltrán, F. (1991). Política y reformas curriculares.. Valencia, Universitat de Valencia
Etxeberría, F. (2000). Políticas educativas de la Unión Europea.. Madrid, Ariel
Tiana Ferrer, A. (2009). Por qué hicimos la Ley Orgánica de Educación.. Madrid, Wolters Kluwer
Puelles Benítez, M. de (2006). Problemas actuales de política educativa.. Madrid. Morata
Boyd, C. P. (ed.) (2007). Religión y política en la España contemporánea. Madrid, Centro de Estudios Políticos y Constitucionales
Grandío Seoane, E. (Ed.) (2006). República e republicanos en Galicia. A Coruña, Ateneo Republicano de Galicia
Freinet, C. (1992). Técnicas Freinet de la Escuela Moderna.. Madrid, Siglo XXI
Carreño, M.; Colmenar, C.; Egido, I.; Sanz, F. (2000). Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, Síntesis
Negrín Fajardo, O. y Vergara Ciordia, J. (2003). Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, ICE-ramón Areces
Pozo Andrés, Mª M. (2004). Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, Biblioteca Nueva
Colom, A. J. (coord.) (1997). Teorías e instituciones contemporáneas de la educación.. Barcelona. Ariel
Pérez Andújar, J. (2010). Todo lo que se llevó el diablo. Barcelona, Tusquets
Imbernón, F. (2005). Vidas de maestros y maestras. Compartir desde la práctica educativa. Barcelona, Ediciones Graó
Díaz Pinto, C. F. (2010). Viejas y nuevas ideas en educación. Una historia de la pedagogía. Madrid, Popular
S. Leoné y F. Mendiola (coords.) (2007). Voces e imágenes en la historia. Fuentes orales y visuales: investigación histórica y renovación pedagógica. Pamplona, UPNA
Viñao, A. (2009). “Autobiografías, memorias y diarios de maestros y maestras en la España contemporánea (siglos XIX-XXI)”. Cultura Escrita & Sociedad, pp. 183-200..
Viñao, A. (2007). “Historia de la Educación e historia crítica. ¿Qué historia de la educación, para quién, para qué”. Con-Ciencia Social, 11 pp. 129-134..
Viñao, A. (2009). “La formación del profesorado en la Segunda República: una revisión/reflexión desde el presente”, en Puelles, M. de (coord.): Profesión y vocación docente. Presente y futuro , pp. 21-41.. Madrid, Biblioteca Nueva – Escuela Julián Besteiro

A medida que avance o cuadrimestre, esta bibliografía básica irase actualizando según vaian aparecendo novas publicacións relacionadas coa materia, ou de carácter xeral que a docente considere oportunas. En calquera caso, serán comunidadas ao alumnado na aula ou no Moodle

Complementary Delval, J. (2000). Aprender en la vida y en la escuela.. Madrid, Morata
Marchamalo, J. (1996). Bocadillos de delfín. Barcelona, Grijalbo
Alumnos de la Escuela de Barbiana. (1982). Carta a una maestra.. Barcelona, Hogar del Libro.
Pestalozzi, J. H. (2009). Cómo Gertrudis enseña a sus hijos: ensayo de cartas con directivas a las madres que enseñan a sus hijos (1801). Barcelona, PPU
Cela, J.; Palou, J. (1994). Con voz de maestro.. Madrid, Celeste
Dewey, J. (1995). Democracia y educación.. Madrid, Morata
Fernández Enguita, M. (2001). Educar en tiempos inciertos.. Madrid, Morata
Sopeña Monsalve, A. (1994). El florido pensil.. Barcelona, Grijalbo
Montessori, M. (2003). El método de la pedagogía científica aplicado a la educación de la infancia.. Madrid, Biblioteca Nueva
Rousseau, J. J. (1984). Emilio o de la educación.. México, Porrúa
Delgado, B. (1998). Historia de la infancia.. Barcelona, Ariel
De Mause, Ll. (1982). Historia de la infancia.. Madrid, Alianza
Aldecoa, J. (1991). Historia de una maestra.. Madrid, Anagrama
Montessori, M. (1994). Ideas generales sobre el método.. Madrid, Cepe
Freire, P. (1980). la educación como práctica de la libertad.. Madrid, Siglo XXI
Ferriére, A. (1982). La escuela activa.. Barcelona, Herder
Baudelot, Ch., Establet, R. (1976). La escuela capitalista en Francia.. Madrid, Siglo XXI
Pinedo, I. y Alvarez, D. (2006). La escuela fusilada. León, Imagen Industrial Sistemas de Comunicación
Reimer, E. (1976). La escuela ha muerto.. Barcelona, Barral
Ferrer i Guardia, F. (1976). La Escuela Moderna.. Madrid, Júcar
Delval, J. (2002). La escuela posible.. Barcelona, Ariel
Decroly, O. (2007). La función de globalización y la enseñanza y otros ensayos.. Madrid, Biblioteca Nueva
Bourdieu, P., Passeron, J.-C. (2001). La reproducción: elementos para una teoría del sistema de enseñanza.. Madrid, Popular
Martínez, V. y Villacorta, A. (2004). La República de los maestros. Madrid, TVE
Llopis, R. (2005). La revolución en la escuela. Dos años en la Dirección General de Primera Enseñanza.. Madrid, Biblioteca Nueva
Illich, I. (1974). La sociedad desescolarizada.. Barcelona, Sexi Barral
Pennac, D. (2008). Mal de escuela.. Barcelona, Mondadori
Dewey, J. (1997). Mi credo pedagógico.. León, Universidad de León
Tapia, G. (2006). Misiones Pedagógicas. Oviedo, Acacia Films
Freinet, C. (1973). Parábolas para una pedagogía popular.. Barcelona, Laia
Mayordomo, A., e Fernández Soria, J. M. (2008). Patriotas y ciudadanos. El aprendizaje cívico y el proyecto de España. Valencia, Tirant lo Blanch
Freire, P. (1992). Pedagogía del oprimido.. Madrid, Siglo XXI
Makarenko, A. S. (1967). Poema Pedagógico.. Barcelona, Planeta
Neill, A. S. (1979). Summerhill. Un punto de vista radical en la educación de los niños.. México, F.C.E.
Marx, K. y Engels, F. (1978). Textos sobre educación y enseñanza. Madrid, Alberto Corazón, D. L.
Pérez Andújar, J. (2010). Todo lo que se llevó el diablo. Barcelona, Tusquets
Illich, I. (1978). Un mundo sin escuelas.. México, Nueva Imagen
Sánchez Arbós, M. (2007). Una escuela soñada. Textos.. Madrid, Biblioteca Nueva
Rivas Barrós, S. (2010). “A lingua galega : un saber ausente e unha voz silenciada (1900-1936)”, en Goretti Sanmartín Rei (coord.): Lingua e futuro. Ames (A Coruña), Edicións Laiovento
Elguero, I. (2011). ¡Al encerado! Un interesante y divertido retrato de los colegios de los años 60, 70 y 80. Barcelona, Planeta

A medida que avance o cuadrimestre, esta bibliografía irase actualizando según vaian aparecendo novas publicacións relacionadas coa materia, ou de carácter xeral que a docente considere oportunas. En calquera caso, serán comunidadas ao alumnado na aula ou no Moodle


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments

GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra)

1. Os traballos entregaranse telemáticamente, a través o campus virtual, e de non ser posible: realizaranse impresións a dobre cara, en papel reciclado e grapados (evitarase o uso de plásticos.

2. Non se admitirán traballos dos que a docente non teña constancia da sua realización.

3. Os traballos deben presentarse  ben identificados (nome do alumno/alumna, curso, grupo, materia e nome do profesor/profesora), e sempre que conteñan referencias bibliográficas, é imprescindible seguir as normas da APA (7ª ed.), empregando ademáis a citación xusta.

4. As datas de entrega dos traballos son proposta ao inicio do cuadrimestre. Polo tanto, son inamovibles, agás casos excepcionais. É aconsellable gardar copia do orixinal que se entregue.

5. Para poder ser calificado/a e avaliado/a é necesario ter entregado todolos traballos esixidos. De faltar algunha das partes, o alumno/a figurará como NON PRESENTADO/A.

6. Débese facer un uso sostible dos recursos así como da prevención de impactos negativos sobre o medio natural.

7. Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores de sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

8. Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria, incorporarase a perspectiva feminista nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizaranse referencis bibliográficas de ambos sexos -citación xusta-, propiciarase a intervención na aula de alumnas e alumnos...)

9. Traballarase para identificar e modificar prexuicios e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade.

10. Deberanse detectar situacións de discriminación por rzón de xénero e proporanse accións e medidas para correxilas.

11. Facilitarase a plena integración do alumnado por razóns físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, que experimenten dificultades a un acceso axeitado , igualitario e proveitoso á vida universitaria. Agradécese que calquera nedecesidade de proposta de mellora sexa comunicada.

12. A proba de ensaio realizarase seguindo o calendario oficial.

13. O horario de titorías está exposto na web da Facultade e na porta do despacho P0B5.



(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.