Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Traballo fin de grao Código 661G01033
Titulación
Grao en Enfermaría
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos Para a defensa e avaliación ter superados o resto dos créditos do Titulo.
Departamento Enfermaría
Coordinación
Souto Fernández, Estela
Correo electrónico
estela.souto@udc.es
Profesorado
Garcia Fraguela, Berta
Souto Fernández, Estela
Correo electrónico
berta.fraguela@col.udc.es
estela.souto@udc.es
Web http://campusvirtual.udc.gal/
Descrición xeral O Traballo Fin de Grao consiste na realización por parte do alumnado dun traballo individual tutelado no que se apliquen e desenvolvan os coñecementos e habilidades adquiridos durante o período de aprendizaxe do Grao en Enfermería. O Traballo de Fin de Grao pretende posibilitar a preparación para o exercicio profesional e para a iniciación científica. Así, a súa finalidade consiste en que a/o estudante poida afondar en temáticas máis próximas ao seu interés coa orientación de docentes que actúan nesa mesma área.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título
A10 Aplicar as tecnoloxías e sistemas de información e comunicación dos coidados de saúde.
A14 Utilizar estratexias e habilidades que permitan unha comunicación, efectiva con pacientes, familias e grupos sociais, así como a expresión das súas preocupacións e intereses.
A18 Comprender a metodoloxía de investigación cualitativa en saúde.
A19 Comprender a metodoloxía de investigación cuantitativa en saúde.
A20 Comprender os métodos estatísticos frecuentes en estudios do área de ciencias da saúde.
A21 Identificar, integrar e relacionar o concepto de saúde e os coidados, desde unha perspectiva histórica, para comprender a evolución do coidado de enfermaría.
A22 Comprender desde unha perspectiva ontolóxica e epistemolóxica, a evolución dos conceptos centrais que configuran a disciplina de enfermaría, así como os modelos teóricos máis relevantes, aplicando a metodoloxía científica no proceso de coidar e desenvolvendo os planes de coidados correspondentes.
A23 Aplicar o proceso de enfermaría para proporcionar e garantir o benestar, a calidade e seguridade ás persoas atendidas.
A24 Coñecer e aplicar os principios que sustentan os coidados integrais de enfermaría.
A31 Aplicar os métodos e procedementos necesarios no seu ámbito para identificar os problemas de saúde mais relevantes nunha comunidade.
A32 Analizar os datos estatísticos referidos a estudios poblacionais, identificando as posibles causas de problemas de saúde.
A40 Identificar as características das mulleres nas diferentes etapas do ciclo reprodutivo e no climaterio e nas alteracións que se poden presentar, proporcionando os coidados necesarios en cada etapa.
A41 Aplicar coidados xerais durante o proceso de maternidade para facilitar a adaptación das mulleres e os neonatos ás novas demandas e previr complicacións.
A42 Coñecer os aspectos específicos dos coidados do neonato.
A43 Identificar as características das diferentes etapas da infancia e adolescencia e os factores que condicionan o patrón normal de crecemento e desenvolvemento.
A44 Coñecer os problemas de saúde máis frecuentes na infancia e identificar as súas manifestacións.
A45 Analizar os datos de valoración do neno, identificando os problemas de enfermaría e as complicacións que poden presentarse.
A46 Aplicar as técnicas que integran o coidado de enfermaría, establecendo unha relación terapéutica cos nenos e os seus coidadores.
A47 Seleccionar as intervencións dirixidas ao neno san e ao enfermo, así como as derivadas dos métodos de diagnóstico e tratamento.
A48 Ser capaz de proporcionar educación para a saúde aos padres ou coidadores primarios.
A49 Comprender os cambios asociados ao proceso de envellecer e a súa repercusión na saúde.
A50 Identificar as modificacións estruturais, funcionais, psicolóxicas e de formas de vida asociadas ao proceso de envellecer.
A51 Coñecer os problemas de saúde máis frecuentes nas persoas maiores.
A52 Seleccionar as intervencións coidadoras dirixidas a tratar ou a previr os problemas de saúde e a súa adaptación á vida diaria mediante recursos de proximidade e apoio á persoa anciá.
A53 Coñecer o Sistema Sanitario Español.
A54 Identificar as características da función directiva dos servizos de enfermaría e a xestión de coidados.
A55 Coñecer e ser capaz de aplicar as técnicas de dirección de grupos.
A56 Coñecer a lexislación aplicable e o código ético e deontolóxico da enfermaría española, inspirado no código europeo de ética e deontoloxía de enfermaría.
A57 Prestar coidados, garantindo o dereito á dignidade, privacidade, intimidade, confidencialidade e capacidade de decisión do paciente e familia.
A58 Individualizar o coidado considerando a idade, o xénero, as diferenzas culturais, o grupo étnico, as crenzas e valores.
A59 Coñecer os problemas de saúde mental máis relevantes nas diferentes etapas do ciclo vital, proporcionando coidados integrais e eficaces, no ámbito da enfermaría.
A60 Coñecer os coidados paliativos e control da dor para prestar coidados que alivien a situación dos enfermos avanzados e terminais.
A61 Integrar os coñecementos, as habilidades e actitudes da enfermaría para dar a atención ás persoas nas diferentes situacións de saúde, baseados nos principios e valores profesionais, competencias de comunicación asistencial, razoamento clínico, xestión clínica e xuízo crítico asociados ás competencias descritas nos obxectivos xerais e as materias que conforman o titulo e con avaliación final de competencias.
A62 Integrar os coñecementos, as habilidades e actitudes da enfermaría para dar a atención ás persoas nas diferentes situacións de saúde, baseados nos principios e valores profesionais, competencias de comunicación asistencial, razoamento clínico, xestión clínica e xuízo crítico asociados ás competencias descritas nos obxectivos xerais e as materias que conforman o titulo, en forma de rotatorio clínico independente e con avaliación final de competencias; nos Centros de Saúde, Hospitais e outros centros asistenciais.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa nun equipo interdisciplinar.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva en un entorno de traballo.
B8 Capacidade de análise e sínteses.
B9 Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
B10 Capacidade para adaptarse ás situacións novas.
B11 Capacidade e habilidade de xestión da información.
B12 Capacidade para organizar e planificar.
B13 Toma de decisións.
B14 Habilidades interpersonais.
B15 Capacidade para comunicarse con persoas non expertas na materia.
B16 Coñecer e apreciar a diversidade e a multiculturalidade.
B17 Fomento de unha 2º lingua de interese para a profesión.
B18 Desenvolver a capacidade de liderado.
B19 Coñecementos de informática relativos ao ambiente de estudio.
B20 Sensibilidade cara a temas medioambientais.
B21 Implicación na calidade e busca/procura da excelencia.
B22 Capacidade para motivarse e motivar a outros.
B23 Habilidade para traballar nun contexto internacional.
B24 Fomentar e aplicar os dereitos fundamentais e a igualdade entre homes e mulleres.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C9 CB1.- Que os estudantes demostraran posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parta da base da educación secundaria xeral, e sólese atopar a un nivel que, si ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda dun campo de estudo.
C10 CB2.- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos a seu traballo ou vocación de unha forma profesional y posúan as competencias que solen demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
C11 CB3.- Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
C12 CB4.- Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
C13 CB5.- Que os estudantes desenvolveran aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores con un alto grao de autonomía

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Reunir as mellores evidencias científicas disponibles para proporcionar coidados de enfermaría. A10
A18
A19
A20
A21
A22
A23
A24
A32
B2
B3
B4
B8
B11
B12
B13
B19
B23
C2
C3
C4
C6
C9
C13
Seleccionar un problema obxecto de estudo, desenvolver os procedementos para a súa resolución e realizar a súa defensa. A14
A18
A19
A20
A21
A22
A23
A24
A31
A32
A40
A41
A42
A43
A44
A45
A46
A47
A48
A49
A50
A51
A52
A53
A54
A55
A56
A57
A58
A59
A60
A61
A62
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B17
B18
B19
B20
B21
B22
B23
B24
C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
C13
Trasmitir propostas, problemas e solucións a un público especializado. B1
B2
B4
B7
B8
B9
B10
B11
B12
C1
C3
C4
C5
C6
C8
C10
C11
C12
C13

Contidos
Temas Subtemas
O traballo de fin de grao tratará fundamentalmente acerca de temas e aspectos da profesión enfermeíra. É un proceso individual onde o estudante deberá optar entre os campos temáticos seguintes para desenvolver os seus estudos:

Bloque I: Práctica profesional, ética e legal
Bloque II: Educación e bases teóricas e metodolóxicas da enfermaría
Bloque III: Prestación e xestión de coidados de enfermaría nos distintos ámbitos da práctica
Bloque IV: Comunicación terapéutica e relacións interpersoais
Bloque I
- Ética e práctica profesional
- Aspectos legais da práctica profesional

Bloque II
- Educación para a saúde
- Bases teóricas e metodolóxicas da enfermaría

Bloque III
- Prestación e xestión de coidados de enfermaría no
ámbito hospitalario
- Prestación e xestión de coidados de enfermaría no
ámbito comunitario
- Prestación e xestión de coidados de enfermaría no
ámbito sociosanitario

Bloque IV
- Comunicación terápeutica
- Relacions interpersoais.
- Relación de axuda

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais B4 B9 B12 B13 C10 C11 C12 C13 1 0 1
Traballos tutelados A10 A14 A18 A19 A20 A21 A22 A23 A24 A31 A32 A40 A41 A42 A43 A44 A45 A46 A47 A48 A49 A50 A51 A52 A53 A54 A55 A56 A57 A58 A59 A60 A62 A61 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 B20 B21 B22 B23 B24 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 C12 C13 0 130 130
Presentación oral B1 B2 B3 B4 B6 B7 B8 B11 B12 B13 B21 C1 C3 C4 C12 C13 1 9 10
 
Atención personalizada 9 0 9
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Actividade que se levan a cabo o inicio do periodo lectivo consistente unha sesión na que se especifican tódolos aspectos necesarios para o correcto desenvolvemento da materia.
Traballos tutelados Proceso de ensinanza orientado á aprendizaxe dos estudantes mediante a realización de actividades de carácter práctico a través das que se propoñen situacións que requiren ao estudante identificar un problema obxecto de estudo, formulalo con precisión, desenvolver os procedementos pertinentes, interpretar os resultados e sacar as conclusións oportunas do traballo realizado.
Os estudantes poderán elixir entre os seguintes tipos de traballos:

• Traballo de revisión bibliografica.
Permite aos estudantes identificar, analizar e resumir a literatura existente para determinar o coñecemento actual sobre un tema, área ou problema. Deberá conter os seguintes apartados: resumo. introducción, definición de obxectivos, desenvolvemento, discusión/conclusións, bibliografia.

• Deseño proxecto de investigación.
Permite aos estudantes realizar o deseño dun estudo co obxectivo de definir coidadosamente cada unha das partes que debe conter un traballo científico.Deberá conter os seguintes apartados: resumo. introducción, definición de hipotese e obxectivos, metodoloxía, limitacións e beneficios, cronograma, memoria económica, consideracións éticas, bibliografia.



• Traballos de investigación.
Permite aos estudantes explorar, describir e analizar fenómenos relacionados coa actividade profesional. Deberá conter os seguintes apartados: resumo. introducción, definición de hipotese e obxectivos, metodoloxía, resultados, discusión e conclusións, consideracións éticas, bibliografia.



• Estudio de caso.
Permite aos estudantes realizar a análise minuciosa dun caso para comprender en profundidade o problema de estudo. Deberá conter os seguintes apartados: resumo. introducción, definición de obxectivos, desenvolvemento, discusión/conclusións, consideracións éticas, bibliografia.
Presentación oral Consistirá na exposición oral dos aspectos mais relevantes do traballo realizado durante un tempo máximo de 10 minutos, poderá axudarse dos medios informáticos e audiovisuais que estime pertinentes. A exposición oral será en galego ou castelán.
Con posterioridade terá que atender as preguntas, as aclaracións, os comentarios e as suxestións que puideren formularlle os membros do tribunal de avaliación.


Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada ten como finalidade orientar aos estudantes no desenvolvemento e planificación do traballo, axudar na resolución de problemas e estimular a motivación polo estudo. O seguimento farase de forma individual, de xeito excepcional poderá realizarse en pequenos grupos, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico e Teams.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Traballos tutelados A10 A14 A18 A19 A20 A21 A22 A23 A24 A31 A32 A40 A41 A42 A43 A44 A45 A46 A47 A48 A49 A50 A51 A52 A53 A54 A55 A56 A57 A58 A59 A60 A62 A61 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 B20 B21 B22 B23 B24 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 C12 C13 Na avaliación teranse en conta os seguintes criterios:
- Comunicación escrita.
- Relevancia para a actividade de enfermaría.
- Desenvolvemento de competencias do titulo.
- Desenvolvemenoo dos apartados segundo o tipo de traballo elexido
- Creatividade, orixinalidade.
80
Presentación oral B1 B2 B3 B4 B6 B7 B8 B11 B12 B13 B21 C1 C3 C4 C12 C13 Na avaliación teranse en conta os seguintes criterios:
- Comunicación oral.
- Xestión do tempo
- Dominio do contido e pensamento ctítico.
- Creatividade e calidade da presentación.
20
 
Observacións avaliación

Para a cualificación final establecerase a media aritmética das cualificacións asignadas ao TFG por cada un dos membros do tribunal.


Os mesmos criterios de avaliación para: 2ª oportunidade, adianto de oportunidade e matricula parcial. 

A realización
fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada,
implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se
cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na
convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se
produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a
modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose
necesario.


Fontes de información
Bibliografía básica Wagner Ch M, Butcher HK, Clarke MF. (2024). Clasificación de Intervenciones de Enfermería (NIC). 8ª Edición. Barcelona: Elsevier
Moorhead S,Swanson E,Johnson M. (2024). Clasificación de Resultados de Enfermería (NOC). Medición de Resultados en Salud.. 7ª Edición. Barcelona. Elsevier
NANDA Internacional. (2021). Diagnósticos Enfermeros: Definiciones y Clasificación.2021-23. 12 ed.Ed. Elsevier. Madrid
Salamanca-Castro AB (2013). El aeiou de la investigación en Enfermería. FUDEN
Escrivá-Gracia J (2023). Investigacion clínica y epidemiológica en enfermería: alcanzar la suficiencia e independencia. Madrid: España ediciones Díaz de Santos
Aranzamendi Maria, Lopez-Dicastillo, Vivar Cristina (2021). Investigación Cualitativa. Eunate
Pedraz Marcos A, Zarco Colón J, Ramasco Gutiérrez M, Palmar Santos AM (2014). Investigación cualitativa. Barcelona: Elsevier
Mercado FJ, Gastaldo D, Calderon C (2002). Investigación cualitativa en salud en Iberoamerica. Métodos, análisis, ética. . Guadalajara(Mexico): Universidad de Guadalajara
Grove SK, Gray J (2019). Investigación en Enfermería: desarrollo de la práctica enfermera basada en la evidencia. Barcelona: Elsevier
Polit DF, Beck CT (2018). Investigación en enfermería: fundamentos para el uso de la evidencia en la práctica. L'Hospitalet de Llobregat: Wolters Kluwer
Montesó-Curto P, Lleixà-Fortuño, M (2017). Investigación en enfermería: teoría y práctica. Tarragona: Publicacions Universitat Rovira i Virgili
Echevarría-Pérez P, Giménez-Fernández M, Giró-Fortmatger MD, Romero-Sánchez JM (2020). Investigación en metodología y lenguajes enfermeros. Barcelona: Elsevier
Jiménez-Navarro M (2022). Investigación para la salud. Buenos Aires: Editorial Médica Panamericana
Flynn MB, Martínez MR, Ackley BJ, Ladwig GB (2023). Manual de diagnósticos de enfermería: guía para la planificación de cuidados. Barcelona: Elsevier
Pino-Casado R, Martínez-Riera JR (2022). Manual para la elaboración y defensa del trabajo de fin de grado en Ciencias de la Salud. Barcelona: Elsevier
Corbeta P. (2003). Metodología y técnicas de investigación social. Madrid:McGraw-Hill/ Interamericana
Argimón Pallas JM, Jimenez Villa J. (2019). Métodos de investigación clínica y epidemiológica. Barcelona: Elsevier
Mercado FJ, Gastaldo D, Calderon C (2002). Paradigmas y diseños de la investigación cualitativa en salud. Una antología iberoamericana.. Guadalajara(Mexico): Universidad de Guadalajara

Considerase bibliografía recomendada a especificada nas seguintes materias: Fundamentos de enfermaría, Sistemas de información e comunicación en ciencias da saúde, Bases para a interpretación do coñecemento científico, Ética profesional, marco legal e filosofía do coidado e todas as Enfermarías. 

Bibliteca Virtual en Salud http://bvs.isciii.es/E/index.php 
Fisterra http://www.fisterra.com/ 
Centro colaborador español del Instituto Joanna Briggs https://evidenciaencuidados.isciii.es/recursos-evidencia/institutojoannabriggs/
Guía Salud http://www.guiasalud.es/home.asp 
Universidade de A Coruña. Biblioteca https://www.udc.es/es/biblioteca/
Cochrane Library http://www.cochrane.es
Cuiden https://cuiden.fundacionindex.com/cuiden/
Cuidatge http://teledoc.urv.es/cuidatge/
Medline http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
PubMed Scielo España https://scielo.isciii.es/scielo.php
CINAHL https://biblioteca.ucm.es/enf/cinahl
Enfispo https://enfispo.es/
Trip Database http://www.tripdatabase.com/

ACCESO AOS LIBROS ELECTRÓNICOS REFERENCIADOS (DE ACCESO ABERTO A TRAVÉS DA BIBLIOTECA DA UDC):
  • Investigación en enfermería: teoría y práctica (2017): https://elibro-net.accedys.udc.es/es/lc/bibliotecaudc/titulos/54883
  • Investigación para la salud (2022): https://mieureka-medicapanamericana-com.accedys.udc.es/viewer/investigacion-para-la-salud/4
  • Investigación clínica y epidemiológica en enfermería (2023): https://www-ebooks7-24-com.accedys.udc.es/stage.aspx?il=33273&pg=&ed=
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Practicum/661G01032

Materias que continúan o temario

Observacións

Para a defensa e avaliación do TFG o estudantado debe ter superados o resto dos créditos do Título.

- Teranse en conta os principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

- Atendendo ás distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria, nesta materia terase en conta a perspectiva de xénero velando pola non utilización dunha linguaxe sexista na aula, nos documentos desenvoltos na materia e nas actividades clínicas realizadas co alumnado.

- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas dentro da aula ou no contexto clínico, influíndo na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade.

- Prestará especial atención en detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas.

- Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso idóneo, igualitario e proveitoso á vida universitaria.




(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías