Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Contaminantes Persistentes e Emerxentes Código 610500112
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía
Química
Coordinación
Muniategui Lorenzo, Soledad
Correo electrónico
soledad.muniategui@udc.es
Profesorado
Muniategui Lorenzo, Soledad
Ruiz De la Rosa, Jose Miguel
Correo electrónico
soledad.muniategui@udc.es
jose.miguel.ruiz.delarosa@udc.es
Web
Descrición xeral Nesta materia abórdase o estudo dos contaminantes persistentes e de interese emerxente, tendo en cuenta as súas características, principais fontes, lexislación e normativa específicas, métodos de análises avanzadas e a súa aplicación á avaliación dunha ampla variedade de contaminantes en augas superficiais, medio mariño, ambientes terrestres e organismos, así como a exposición a estes contaminantes e os seus posibles efectos sobre o medio ambiente e a saúde.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
COM 1 - Xerar procedementos e actuacións científicas, tecnolóxicas e de xestión para a resolución de problemas ambientais, dende o entorno da química, a bioloxía, a nanociencia e nanotecnoloxía. TIPO: Competencias AM23
COM 2 - Planexar a realización dun traballo profesional ou de investigación no ámbito do medio ambiente, considerando: o estudo e caracterización de materiais e/ou substancias, a súas propiedades fisicoquímicas, biolóxicas e toxicolóxicas, os procesos de distribución- transformación e os seus posibles efectos, propoñendo tecnoloxías para a súa monitorización e/ou tratamento, tomando en consideración a lexislación aplicable e elaborando informes profesionais que faciliten a comprensión aos destinatarios. TIPO: Competencias AM24
CON 2 - Describir o comportamento de diferentes espécies químicas e dos procesos aos que poden estar sometidas unha vez liberadas no medio ambiente, incluíndo as interaccións entre distintos compartimentos medioambientais. TIPO: Coñecementos e contidos AM26
CON 3 - Definir indicadores de calidade do ár, auga e solo, identificando as súas propiedades e os procesos de distribución en cada medio, a súa avaliación e métodos de análise. TIPO: Coñecementos e contidos AM27
HAB 1 - Seleccionar as principais tecnoloxías para a resolución de problemas ambientais relacionados coa calidade do ár, do medio acuático e de solos, considerando os obxectivos de desenvolvemento sostible. TIPO: Habilidades e destrezas AM31
HAB 3 - Relacionar a presenza de especies químicas no medio natural cos conceptos de toxicidade, biodispoñibilidade e bioacumulación. TIPO: Habilidades e destrezas AM33
HAB 4 - Empregar metodoloxías eficientes de análise, incluíndo o tratamento e caracterización da mostra (química e biolóxica), para a determinación de contaminantes ambientais considerando os avances e tendencias actuais a nivel de macro/ micro/nano escala. TIPO: Habilidades e destrezas AM34
HAB 5 - Aplicar conceptos ecolóxicos a nivel de individuo, poboación e comunidade, asemade técnicas de biomonitorización e ecotoxicoloxía para contaminantes de interese ambiental. TIPO: Habilidades e destrezas AM35
HAB 6 - Relacionar a problemática ambiental das emisións á atmosfera cos principais contaminantes, fontes emisoras, emisións industriais, control da calidade do ár e tecnoloxías de tratamento. TIPO: Habilidades e destrezas AM36
RAC 2.3 - Transferir o coñecemento obtido aplicando na práctica solucións novedosas e creativas, relacionadas coa protección do medio ambiente, e os retos emerxentes asociados, que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social, adaptado ao entorno social e económico. TIPO: Competencias AM42
RAC 3.1 - Empregar ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión. TIPO: Habilidades e destrezas AM43
RAC 4.2 - Transferir o coñecemento obtido aplicando na práctica solucións novedosas e creativas, relacionadas coa protección do medio ambiente, e os retos emerxentes asociados, que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social, adaptado ao entorno social e económico. TIPO: Competencias AM44

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Introducción Contaminantes persistentes e de interese emerxente: características, clasificación, principais fontes. Normativas e regulamentacións técnicas. Contaminantes prioritarios. Normas de calidade ambiental. Estado ecolóxico. Impactos nos ecosistemas acuáticos e terrestres. Novos contaminantes.
Tema 2. Metodoloxías de Análise
Metodoloxías avanzadas de análise para a determinación de contaminantes orgánicos persistentes e emerxentes, disruptores endocrinos, productos farmacéuticos e de coidado persoal, aditivos industriais, metais traza, organometais, elementos tecnolóxicos, nanopartículas e micro/nanoplásticos. Procedementos analíticos sostibles e de química verde no tratamento da mostra. Tendencias actuais en métodos de análise.
Tema 3. Aplicacións na evaluación de contaminantes
Evaluación de contaminantes persistentes e emerxentes no medio marino, augas superficiais, medio terrestre, organismos e alimentos. Impactos nos ecosistemas acuáticos e terrestres. Biomonitorización, ecotoxicoloxía e bioacumulación. Estudos de caso.
Tema 4. Exposición a contaminantes ambientais
Exposición a contaminantes ambientais, efectos nos organismos. Salud e medio ambiente. Evaluación do risco dos contaminantes persistentes e emerxentes.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Estudo de casos A24 A42 A43 A44 2 6 8
Seminario A23 A24 A34 1 2 3
Prácticas de laboratorio A23 A24 A34 6 18 24
Proba mixta A26 A27 A31 A33 A34 A35 A36 2 8 10
Sesión maxistral A23 A26 A27 A31 A33 A35 A36 10 20 30
 
Atención personalizada 0 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Estudo de casos O estudo de casos comprenderá a procura de información en distintas fontes, a elaboración, exposición e defensa dun tema proposto polo profesor relacionado con algún problema ambiental. As horas presenciais dedicaranse á orientación para a elaboración, exposición e discusión dos casos.
Seminario Nos seminarios resólvense problemas plantexados, acláranse e amplían algúns aspectos tratados nas clases maxistrales e prácticas de laboratorio, especialmente relacionados coa aplicación práctica das metodoloxías estudadas. As/os estudantes participan e discuten as posibles estratexias para resolver os problemas ambientais que se plantexen baixo a orientación do profesor.
Prácticas de laboratorio Nas sesións de laboratorio a/o estudante levará a cabo a aplicación dos conceptos teóricos impartidos ao longo do curso e ademais adquirirá a destreza manual propia das técnicas analíticas avanzadas obxecto de estudo aplicadas á determinación de contaminantes persistentes e emerxentes seleccionados en mostras de interese ambiental ou alimentario. Sempre que sexa posible, se visitarán laboratorios de centros de investigación, administración ou empresas.
Proba mixta Realizarase un exame final para avaliar os resutlados de aprendizaxe dos contidos teóricos como prácticos
Sesión maxistral O profesorado imparte os conceptos fundamentais e contidos máis importantes de cada un dos temas do programa. Ademais, expón diferentes cuestións para discutir e resolver polos estudantes, fomentando a participación

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Estudo de casos
Seminario
Prácticas de laboratorio
Proba mixta
Descrición
Na atención personalizada tratarase de resolver dúbidas e cuestións puntuais que, normalmente, impídenlle ao alumnado o seguimento xeral da materia.

Na elaboración dos estudo de casos facilitaráselles a asistencia que precisen para a súa preparación e exposición.

Nas sesións de seminario prestaráselles axuda para a solución de problemas, aclarar conceptos e resolver posibles dúbidas.

Realizarase un seguimento do traballo da/do estudante no laboratorio e prestaráselle axuda para aclarar as dúbidas.

O/a estudante con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia será atendido en réxime de horas de titorías (previa cita).

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Sesión maxistral A23 A26 A27 A31 A33 A35 A36 Avaliarase a asistencia ás sesións maxistrais e a participación activa nas mismas. 5
Estudo de casos A24 A42 A43 A44 As actividades académicas dirixidas serán avaliados pola realización e /ou exposición das mesmas por parte do estudante.
25
Seminario A23 A24 A34 Avaliarase o traballo e participación activa do estudante. 10
Prácticas de laboratorio A23 A24 A34 Avaliarase de modo continuado o traballo e a participación activa do estudante.

20
Proba mixta A26 A27 A31 A33 A34 A35 A36 O grao de aprendizaxe dos contidos propios da materia e dos resualtados do aprendizaxe por parte do estudante avaliarase mediante unha proba obxectiva. Constará de preguntas teóricas, cuestións aplicadas e resolución de problemas 40
 
Observacións avaliación

A asistencia ás clases é obrigatoria. Valorarase positivamente a actitude e a participación nas mesmas. A asistencia mínima será non inferior ó 80% das horas presenciais (agás ausencias debidamente xustificadas). 

Na corrección das distintas actividades terase en conta os aspectos formais para a resolución dos problemas
plantexados, a claridade nas exposicións e a capacidade de defensa dos argumentos presentados no traballo escrito, así como de ser o caso presentación oral dos resultados acadados. 

Para os estudantes co recoñecemento de dedicación a tempo parcial e/ou dispensa académica de exención de asistencia, a cualificación obterase a partir das actividades de Proba mixta (25%) e Estudos de casos (75%).

Para obter a cualificación de NP (Non Presentado), o alumnado non poderá ter realizado a proba incluída nas actividades de aprendizaxe colaborativa nin os traballos.

Todos os aspectos relacionados con “dispensa académica”, “dedicación ao estudo”, “permanencia” e “fraude académica” rexeranse de acordo coa normativa académica vixente da UDC.


Fontes de información
Bibliografía básica Fontanals, Nu?ria, editor.; Marce?, Rosa Maria, editor. (2022). Analytical methods for environmental contaminants of emerging concern . https://onlinelibrary-wiley-com.accedys.udc.es/doi/book/10.1002/9781119763895
Morin-Crini, Nadia, editor.; Lichtfouse, Eric, editor.; Crini, Gre?gorio, editor. (2021). Emerging contaminants. Volume 1, Occurrence and impact. Biblioteca

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Programa Green Campus Facultade de Ciencias

Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sostible e cumprir co punto 6 da "Declaración Ambiental da Facultade de Ciencias (2020)", os traballos documentais que se realicen nesta materia:

a. Solicitaranse maioritariamente en formato virtual e soporte informático.

b. De realizarse en papel:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a realización de borradores.

Perspectiva de xénero

"Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores/as de ambos sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)".

"Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade".

"Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas".



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías