Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Citoxenética Código 610G02022
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía
Coordinación
Gonzalez Tizon, Ana Maria
Correo electrónico
ana.gonzalez.tizon@udc.es
Profesorado
Gonzalez Tizon, Ana Maria
Martinez Lage, Andres
Correo electrónico
ana.gonzalez.tizon@udc.es
andres.martinez@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia estudia a organización, estructura e función dos cromosomas en especies animais e vexetais, o papel das reorganización cromosómicas na evolución e as técnicas para abordar o seu análise.


Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Profundizar no coñecemento da organización dos cromosomas, da sua función, variación e evolución. A1
A11
A16
A26
A30
A31
B1
B2
B3
B5
B6
B8
B9
B10
B11
Profundizar no coñecemento da organización dos cromosomas, da sua función, variación e evolución. A1
A2
A11
A16
A30
A31
B1
B2
B3
B5
B6
B10
B11
Familiarizarse cas metodoloxías empregadas para o estudo dos cromosomas A1
A2
A11
A16
A30
A31
B1
B2
B3
B5
B6
B11
B13
Familiarizarse cas metodoloxías empregadas para o estudo dos cromosomas A1
A2
A11
A16
A30
A31
B1
B2
B3
B5
B6
B11
B13
Buscar e utilizar diferentes fontes bibliográficas e bases de datos que permitan realizar o prantexamento cientídfico dun tema relacionado cos cromosomas, a sua organización, función e evolución A29
B1
B2
B3
B5
B6
B11
B13

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Organización e estructura do cromosoma eucariota O DNA no cromosoma: DNA de copia única, DNA moderadamente repetitivo, DNA altamente repetitivo, secuencias esenciales: CEN, TEL e ARS.
A proteínas cromosómicas: histonas e non histonas. Tipos, modificacións e funcións.
Tema 2. Da cromatina ao cromosoma metafásico Organización da cromatina en interfase: o nucleosoma, a fibra fundamental, os bucles e as SARs.
Os territorios cromosómicos.
Organización do cromosoma en metafase: condensinas e andamio de proteínas non histónicas.
Tipos de cromatina.
O cariotipo.
Tema 3. A diferenciación lineal dos cromosomas O bandeo de cromosomas. Tipos de bandas.
Significado estructural e funcional das bandas.
As isocoras.
Tema 4. Replicación e transcripción dos cromosomas Ciclo celular e replicación.
Replicación da cromatina e acoplamento das histonas.
A transcripción da fibra de cromatina: eucromatina e heterocromatina.
Os cromosomas plumosos e os cromosomas politénicos.
Tema 5. Mitosis e cambios na división celular Características principais da mitosis
Intercambio entre cromátidas
Control da separación de cromátidas irmáns
Tema 6. Meiosis e cambios do comportamento cromosómico Caracterísiticas principais da meiosis
Complexos sinaptonémicos
Recombinación e nódulos de recombinación
Os quiasmas: frecuencia e distribución
Segregación cromosómica e cromatídica
Tema 7. Os cromosomas e a determinación do sexo Sistemas cromosómicos de determinación do sexo
A haplodiploidía.
Heterocromatinización e sexo.
Orixen dos cromosomas sexuais
Tema 8. Cambios cromosómicos estructurais Delecions: clases e orixen. Consecuencias xenéticas
Duplicacions: clases, oricen, consecuencias e relevancia no proceso evolutivo.
Inversions: clases, orixen, comportamento meiótico, consecuencias e relevancia no proceso evolutivo.
Translocacions: clases, orixen, comportamento meiótico, consecuencias e relevancia no proceso evolutivo.
Tema 9. Poliploidías, haploidías e aneuploidías Orixen, identificación, tipos, comportamento meiótico, consecuencias, e importancia evolutiva.
Os cromosomas B
Amplificación xénica
Tema 10. Metodoloxías e desenvolvemento de tecnoloxías Hibridación in situ fluorescente.
Cariotipos espectrales.
Citometría de fluxo.
Microdisección e microclonación de cromosomas ou bandas cromosómicas.
TEMARIO DE PRÁCTICAS DE LABORATORIO 1. Cultivos celulares e obtención de cromosomas metafásicos
2. Inducción de bandas cromosómicas e estudo da actividade NOR
3. Elaboración de cariotipos

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A2 A11 A16 A26 A29 A30 A31 B1 B2 B3 B5 B6 B8 B9 B10 B11 B13 21 58.8 79.8
Prácticas de laboratorio A1 A2 A11 A16 A31 B1 B2 B3 B5 B6 B13 14 42 56
Proba mixta B1 B2 B8 B9 B13 1.5 0 1.5
Lecturas A26 B1 B2 B5 B6 B8 B13 0 6 6
Proba práctica B1 B2 B13 2.7 0 2.7
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Nas clases maxistrais o profesor explicará os contidos fundamentais de cada tema do programa e sinalará as actividades asociadas a este. Estas incluirán a consulta de bibliografía, a resolución de boletíns de cuestións e problemas, ou a eleboración dun traballo que o alumno deberá elaborar en grupo ou individualmente.
Prácticas de laboratorio As clases prácticas comprenderán unha base explicativa por parte do profesor sobre a base conceptual e obxectivos a acadar e o desenvolvemento de tarefas por parte do alumno, seguindo un guión subministrado previamente. Preténdese que o alumno teña a máxima autonomía, facilitándolle medios e orientación.
Proba mixta A proba mixta consistirá en preguntas curtas ou de tipo test e resolución de problemas.
Lecturas O alumno leerá un ou dos artigos científicos para ampliar e profundizar nos contidos tratados no temario, e que expondrán na presentacion oral.
Proba práctica Se valorará os conocimientos adquiridos durante as prácticas de laboratorio.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba práctica
Lecturas
Prácticas de laboratorio
Sesión maxistral
Descrición
Realizaranse titorías de forma individualizada ou en grupo.
As titorías centraranse na resolución de dúbidas, así como en proporcionar orientación sobre a realización de actividades programadas.

Para o alumnado con dedicación a tempo parcial e dispensa de exención de asistencia o profesor adoptará as medidas que considere oportunas para non perxudicar a súa cualificación (flexibilidad nas datas de entrega das actividades avaliables). Asemesmo, en vez da presentación oral, estes alumnos realizarán un resumen de 2-3 páxinas que deberán entregar en pdf a o profesorado da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Proba práctica B1 B2 B13 Se valorará os conocimientos adquiridos durante as prácticas de laboratorio. 15
Lecturas A26 B1 B2 B5 B6 B8 B13 O estudante lerá varios artigos científicos durante os seminarios para profundar no contido do temario. Posteriormente durante o mesmo responderá a unha serie de cuestións. 25
Prácticas de laboratorio A1 A2 A11 A16 A31 B1 B2 B3 B5 B6 B13 Realizarase unha proba obxectiva para avaliar os coñecementos adquiridos durante a realización das prácticas de laboratorio 20
Proba mixta B1 B2 B8 B9 B13 Avaliarase mediante unha proba obxectiva os coñecementos adquiridos durante as clases expositivas e as clases en grupo interactivo. 40
 
Observacións avaliación

As prácticas de laboratorio son obrigatorias.

Se considerará NON PRESENTADO cando o alumno non participe en máis dun 20% das actividades avaliables programadas. Este criterio se aplica á convocatoria de xaneiro, Na convocatoria de xullo, para obter a cualificación NON PRESENTADO, bastará con non presentarse ás probas obxectivas (examen de teoría e examen de prácticas).

Para a avaliación da convocatoria de xullo o alumno, ademáis dos exámenes de teoría e prácticas, deberá presentar os boletíns de problemas resoltos e a presentación en power point da exposición oral. No caso de que a presentación oral e os boletíns estivesen xa avaliados na convocatoria de xaneiro, a culificación obtida manterase na de Xullo

Para o alumnado con dedicación a tempo parcial e dispensa de exención de asistencia  o   profesor   adoptará   as   medidas   que   considere   oportunas   para   non   perxudicar   a   súa   cualificación (flexibilidad nas datas de entrega das actividades avaliables, data de examen, entrega de seminarios). Asemesmo, en vez da presentación oral, estes alumnos realizarán un resumen de 2-3 páxinas que deberán entregar en pdf a o profesorado da materia.

A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación implicará directamente a aplicación da normativa vixente na UDC


Fontes de información
Bibliografía básica Klug WS, Cummings MR (2011). Essentials of Genetics. San Francisco, Pearson
Pierce BA (2011). Fundamentos de Genética, conceptos y relaciones. Buenos Aires, Médica Panamericana
Pierce BA (2008). Genetics, a conceptual approach. New York, Freeman
Nesta materia, os profesores recomendarán artículos científicos de revisión, publicados recentemente, para que o alumnado dispoña de bibliografía e referencias actuais sobre cada un dos temas da materia.
Os artículos estarán aloxados na plataforma moodle dende o primeiro día de clase.
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Citoloxía/610G02007
Xenética/610G02019
Xenética molecular/610G02020

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
A a sistencias as clases maxistrais posibilita o tratamento de dúbidas ou cuestións que poidan xurdir no transcurso das explicacións, facilitando a comprensión dos temas. O estudo debe contemplar a consulta habitual de, ao menos, a bibliografía recomendada. O estudo e traballo en grupo favorece a comprensión e desenvolve o espíritu crítico. As dudas e dificultades que plantexe calqueira asoecto da materia resolveránse o antes posible, plantexándoas nas clases presenciáis ou acudindo as tutorías individuais. Dado que parte da bibliografía recomendada para esta materia está en inglés, se recomenda ter manexo dista lingua, a lo menos a nivel de comprensión de textos escritos. 

Perspectiva de xénero

En esta materia terase presente a perspectiva de xénero, non se tolerarán actitudes sexistas e fomentaranse os valores de respecto e igualdade.

Programa Green Campus Facultade de Ciencias

Para axudar a conseguir una contorna inmediata sustentable e cumprir co punto 6 da “Declaración Ambiental da facultade de Ciencias (2020)”, os traballos documentais que se realicen nesta materia:

a. Solicitaranse maioritariamente en formato virtual e soporte informático

b. De realizarse en papel:

Non se empregarán plásticos

Realizaranse impresións a dobre cara

Empregarase papel reciclado

Evitarase a realización de borradores

A Declaración Ambiental está disponible en:

https://ciencias.udc.es/images/Facultade/Green_Campus/Regulamento_Comit%C3%A9_Green_Campus_FCiencias.pdf



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías