Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Química dos Elementos Código 610G04011
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Química
Coordinación
Fernandez Lopez, Alberto A.
Correo electrónico
alberto.fernandez@udc.es
Profesorado
Fernandez Lopez, Alberto A.
Fernandez Sanchez, Jesus Jose
Correo electrónico
alberto.fernandez@udc.es
jesus.fernandezs@udc.es
Web http://campusvirtual.udc.gal/course/view.php?id=15399
Descrición xeral O estudo da Química dividiuse historicamente en grandes áreas de coñecemento, unha delas é a Química Inorgánica. Esta disciplina está dedicada ao estudo teórico e experimental das propiedades, estrutura e reactividade de todos os elementos da táboa periódica, así como o de todos os compostos derivados deles.
Por este motivo, dous das características máis característicos da Química Inorgánica son, por un lado, a súa gran diversidade e, por outro, o seu carácter interdisciplinario. A relevancia desta disciplina vai máis alá dos límites puramente académicos. Así, unha gran variedade de produtos inorgánicos úsanse habitualmente na vida cotiá, destacando moitos deles pola súa importante participación en procesos industriais e tecnolóxicos que contribúen decisivamente ao desenvolvemento da sociedade.
A materia "Química dos elementos" forma parte do campo da QUÍMICA INORGÁNICA. No currículo deste Grao, o ensino da materia localízase no primeiro semestre do segundo curso e aborda o estudo e síntese sistemáticos dos elementos e dos seus principais compostos.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Coñecer e racionalizar o comportamento químico dos elementos e dos seus principais compostos derivados, así como as súas propiedades individuais e posibilidades de combinación, de acordo cos modelos e teorías adecuadas, relacionándoo coa súa situación na táboa periódica. Coñecer as propiedades xerais dos compostos de coordinación e organometálicos. Coñecer a estrutura e a natureza do enlace nos sólidos inorgánicos. A1
A2
A3
A7
A8
B1
B2
B3
B6
B7
B8
B9
C1
C2
C3

Contidos
Temas Subtemas
Bloque I. Química Inorgánica dos elementos e seus compostos derivados. Os elementos da táboa periódica. Combinacións binarias. Combinacións ternarias. Compostos de coordinación. Compostos organometálicos. Sólidos inorgánicos.
Bloque II. Química inorgánica experimental Obtención de elementos. Obtención de compostos inorgánicos.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A2 A3 B1 B6 B8 B9 C1 C2 C3 28 42 70
Solución de problemas A2 A3 A7 B1 B2 B3 B7 B8 B9 C1 C3 8 24 32
Prácticas de laboratorio A7 A8 B8 B9 C1 14 15 29
Proba mixta A1 A2 A3 A7 B1 B2 B3 B6 B7 B8 B9 C1 C2 C3 4 14 18
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Actividade presencial dirixida a un grupo relativamente numeroso de alumnos na que se presentan os aspectos máis destacados do programa. No entanto, a pesar de ser clases expositivas, requirirase nelas a participación do alumnado. É conveniente que o alumno, con anterioridade ao desenvolvemento de cada clase, lese na bibliografía recomendada as partes relacionadas co tema a tratar. Déixase aberta a posibilidade de preparación, por parte do alumno, de certas partes da materia nas horas non presenciais, así como a posibilidade do planificar e resolver de prácticos, baixo unhas condicións que serán previamente establecidas.
Solución de problemas Clases en grupos reducidos, que están concibidas como un conxunto de actividades nas que o alumno debe participar de maneira directa. Nelas resolveranse as dúbidas sobre aspectos relacionados tanto coas sesións maxistrais como cos contidos que o alumno debe preparar en horas non presenciais. Tamén estarán dedicadas á resolución dos boletíns de cuestións e problemas que, previamente, serán entregados ao alumno, e ao estudo intensivo dun tema, a través da discusión de todos os compoñentes do grupo. Déixase aberta a posibilidade da formulación e resolución de casos prácticos a través de unhas condicións que serán previamente establecidas.
Prácticas de laboratorio Traballo de síntese, illamento de elementos e compostos inorgánicos. O alumno terá que realizar en primeiro lugar un estudo relativo dos aspectos tanto teóricos como preparativos da práctica, aplicando os seus coñecementos e a revisión bibliográfica dos textos propostos. Antes da súa entrada no laboratorio, terá que mostrar nunha reunión co profesor os resultados do traballo preliminar que realizou, co fin de determinar se o grao de coñecementos alcanzado é o suficiente como para que poida proceder a realizar con seguridade e aproveitamento o traballo experimental propiamente devandito. O desenvolvemento da práctica en se debe deixar patente unha actitude responsable por parte do alumno fronte ás normas de seguridade, así a rigorosidade e eficiencia características do método científico. Todo o anteriormente descrito debe quedar reflectido con exactitude nun caderno de prácticas, así como nun informe final elaborado nun formato predeterminado.
Proba mixta Proba escrita que constará dunha serie de preguntas de diversa natureza: de desenvolvemento medio-longo dun tema ou unha parte do mesmo, de curto desenvolvemento sobre aspectos puntuais; e de resolución de problemas, tanto numéricos como de aplicación lóxica dos coñecementos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Descrición
Titorías programadas polo profesor previamente ás sesións de prácticas de laboratorio. Nestas titorías o estudante exporá as dúbidas correspondentes á preparación das prácticas. Nunha segunda titoría obrigatoria deberá demostrar a correcta realización do traballo previo (ver metodoloxía de prácticas de laboratorio) á vez que se resolven pequenas dúbidas. En todo caso, e dado que o contido das prácticas de laboratorio está estritamente relacionado coa parte teórica, estás titorías son de utilidade para o global da materia.
Aqueles estudantes que se acollan ao réxime de “recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia” segundo a normativa da UDC, disporán de atención específica para a atención titorial que se concretará nos seguintes aspectos:
A petición do alumnado proporcionaráselle axuda titorial cando así o solicite.
A petición do alumnado e nun horario da súa conveniencia, proporáselle traballo específico en forma de boletíns de problemas representativos das competencias da materia. O alumnado resolverá devanditos boletíns de forma individual e, de novo, acudirá a titoría para resolución de dúbidas e corrección dos mesmos.


Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio A7 A8 B8 B9 C1 A capacidade e rigor da preparación dos aspectos máis importantes de cada práctica avalíanse mediante unha entrevista persoal e previamente á realización traballo no laboratorio. Tamén se avalía o traballo de laboratorio dende os puntos de vista de organización e seguridade, coñecemento do material e técnica do seu uso, habilidade manual e, especialmente, a capacidade de comprender os procesos realizados á luz da preparación. Tamén se avalía a elaboración do Caderno de laboratorio, que constará de tres partes: resumo, extraído da preparación teórica previa, descrición detallada da execución e desenvolvemento do experimento (diario do laboratorio) e un comentario final sobre o resultados.obtidos e as conclusións que se poden extraer deles. 15
Solución de problemas A2 A3 A7 B1 B2 B3 B7 B8 B9 C1 C3 Avaliaráse a participación activa do alumno nas clases, a súa capacidade para
razoamento e argumentación fronte aos diferentes aspectos tratados.
Queda aberta a posibilidade de realizar periódicamente probas curtas que consistirán principalmente en preguntas moi curtas e / ou preguntas de elección múltiple sobre aspectos específicos, cuxos resultados constituirán outra fonte de avaliación. A avaliación de casos prácticos tamén pode contribuír á cualificación.
Esta sección avalíase xunto coa sesión maxistral.
25
Sesión maxistral A1 A2 A3 B1 B6 B8 B9 C1 C2 C3 Avaliarase a participación activa do alumno nas clases, a súa capacidade de razoamento e argumentación fronte aos diferentes aspectos comentados. Queda aberta a posibilidade de realizar periódicamente probas curtas que consistirán principalmente en preguntas moi curtas e / ou preguntas de elección múltiple sobre aspectos específicos, cuxos resultados constituirán outra fonte de avaliación. A avaliación de casos prácticos tamén pode contribuír á cualificación. Esta sección avalíase xunto coa sección de resolución de problemas. 0
Proba mixta A1 A2 A3 A7 B1 B2 B3 B6 B7 B8 B9 C1 C2 C3 A proba escrita realizarase no momento aprobado pola Xunta de Facultade.
Consistirá nunha serie de preguntas e problemas relacionados co programa da materia.
60
 
Observacións avaliación

Os estudantes serán avaliados mediante o
seguinte sistema de cualificación:

-C1: Cualificación da proba mixta: para
aprobar a materia, o alumno deberá de obter un mínimo do 45% da nota máxima
neste apartado.

-C2: Cualificación das prácticas de
laboratorio: para aprobar a materia, o estudante deberá de obter un mínimo do
45% da nota máxima neste apartado.

-C3: Cualificación das sesións presenciais,
nas clases de solución de problemas e probas curtas.

-C4: Cualificación da evolución global da
progresión do alumno.

O estudante aprobará a materia se consegue un
mínimo de 5 puntos na seguinte suma:0,6(C1) + 0,25(C2) + 0,15(C3).

A cualificación da evolución global da
progresión do alumno (C4) levarase a cabo unha vez efectuadas as restantes
cualificacións (C1, C2 e C3), e soamente para aqueles estudantes que aprobasen
a materia. No caso de que algún alumno supere, na suma total de todas as
cualificacións, os dez puntos, asignaráselle a nota de10,0 puntos.

A participación nas actividades
extraordinarias recomendadas contribuirá á alza na nota final.

Se a cualificación final é maior de 5 puntos
pero non acada o 45% da nota nos dous primeiros apartados (C1 e C2) a nota que
figurará na acta será de 4,5 (suspenso).

Se o estudante asiste ás prácticas de
laboratorio non poderá obter a cualificación de "Non Presentado".

A cualificación obtida na "primeira
oportunidade", en caso de ser positiva (igual
ou maior que 5), é definitiva.

O baremo de cualificación da "segunda
oportunidade" será o seguinte: 0,85(C1)+ 0,15(C2).

O baremo de cualificación da convocatoria adiantada será o mesmo ca da segunda oportunidade. (Recórdase que é obrigatorio cursar as práctica de laboratorio)

Se o alumno non acadase o 45% da nota máxima
no apartado de prácticas de laboratorio na primeira oportunidade, non poderá
superar a materia na segunda oportunidade.

Os estudantes que sexan avaliados na
"segunda oportunidade" só poderán optar a matrícula de honra se o
número máximo destas para o curso, de acordo coa normativa académica, non se
cubriu na súa totalidade na "primeira oportunidade".

Aqueles estudantes que se acollan ao
“recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención
de asistencia” de acordo coa normativa da UDC, só deberán asistir de maneira
obrigatoria ás clases prácticas de laboratorio. A cualificación final para os
devanditos estudantes constará de dous partes: a cualificación obtida nas
prácticas de laboratorio, que contribuirá nun 15% á nota final e a proba mixta,
que computará polo 85% restante. Estas porcentaxes de cualificación aplicaranse
ás dúas oportunidades. A cualificación de “non presentado” outorgarase a
aqueles estudantes acollidos ao mencionado réxime de exención a condición de
que non se presenten á proba mixta.

Todos os aspectos relacionados con “dispensa
académica”
“dedicación ao estudo”, “permanencia” e “fraude
académica”
rexeranse de acordo coa normativa académica vixente da UDC

Todo o proceso de ensino-aprendizaxe descrita
na presente guía, incluída a avaliación, refírese única e exclusivamente ao
presente curso académico.

 


Fontes de información
Bibliografía básica E. Gutiérrez Ríos (1984). Química Inorgánica. Barcelona, Reverté, 2ª ed.
D.F. Shriver, P.W. Atkins, T.L. Overton, J.P. Rourke, H.T. Weller y F.A. Armstrong (2008). Química Inorgánica. México, McGraw-Hill 4ª Ed. (en inglés 6ª Ed. 2014)

Bibliografía complementaria E.C. Housecroft y A.G. Sharpe (2006). Química Inorgánica. Madrid, Pearson 2ª Ed. (en inglés 4ª Ed 2012)
G. Rayner-Canham (2000). Química Inorgánica descriptiva. Pearson Educación, México 2ª Ed.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Química: Equilibrio e Cambio/610G04008
Química: Enlace e Estrutura/610G04005
Laboratorio Básico Integrado/610G04004

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

A materia "Química dos elementos" está dedicada ao estudo da química inorgánica, polo que é necesario (máis que recomendable) ter ben establecidos todos os conceptos e aspectos tratados nas materias de química dos cursos anteriores. Como complemento ás clases presenciais e ao material bibliográfico, poñerase a disposición do estudante documentación relativa ao contido das clases teóricas, boletíns de exercicios e problemas, documentos guía para prácticas de laboratorio e / ou cuestionarios de diversa índole. Os medios de acceso aos devanditos complementos, así como as condicións de uso, estableceranse en cada caso particular. NOTA: recoméndase a asistencia a todas as clases, así como a participación activa en todas as actividades.

Perspectiva de xénero: tal e como se recolle nas competencias transversais do título (C4), fomentarase o desenvolvemento dunha cidadanía crítica, aberta e respectuosa coa diversidade na nosa sociedade, salientando a igualdade de dereitos do alumnado sen discriminación por cuestión de xénero ou condición sexual. Empregarase unha linguaxe inclusiva no material e no desenvolvemento das sesións.Traballarase para identificar e modificar prexuizos e actitudes sexistas e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. 

Programa Green Campus Facultade de Ciencias: para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir co punto 6 da "Declaración Ambiental da Facultade de Ciencias (2020)", os traballos documentais que se realicen nesta materia solicitaranse en formato virtual e soporte informático. De realizarse en papel, non se empregarán plásticos, realizaranse impresións a dobre cara, empregarase papel reciclado e evitarase a realización de borradores."



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías