Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Bases Históricas, Epistemolóxicas e Sociais da Actividade Física e do Deporte Código 620G01104
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao Anual
Primeiro Formación básica 9
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
López Villar, Cristina
Correo electrónico
cristina.lopezv@udc.es
Profesorado
López Villar, Cristina
Mosquera Gonzalez, Maria Jose
Correo electrónico
cristina.lopezv@udc.es
maria.jose.mosquera@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
A1
A2
A3
A4
A6
A7
A44
A52
A69
A73
B5
B7
B12
B15
C1
C4
C7

Contidos
Temas Subtemas
BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS
BLOQUE I. ÉTICA E DEPORTE
1.1. Os dereitos humanos e o deporte
1.2. Valores éticos e prácticas deportivas
1.3. Ética profesional e medio ambiente
1.4. O machismo fronte á cultura democrática deportiva
1.5. A salvagarda de menores e prevención de acoso e abusos no deporte
BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS
BLOQUE II. HISTORIA DA ACTIVIDADE FÍSICA E DO DEPORTE
2.1. Orixe e configuración da actividade física moderna.
2.2. ¿Quen escribe a historia? Grupos invisibilizados.
2.3. O deporte como fenómeno de masas: os xogos olímpicos.
2.4. As mulleres e o seu papel na historia do deporte.


BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS
BLOQUE III. HISTORIA DO DEPORTE EN ESPAÑA E GALICIA
3.1. O deporte en España. Fases. Pioneiras e pioneiros.
3.2. Historia das Facultades de Ciencias da Actividade Física e o Deporte.
3.3. O deporte durante a dictadura e a transición.
3.4. Orixe do deporte en Galicia.
BASES SOCIOLÓXICAS

1. O nacimento da Socioloxía, o nacimento do Deporte Moderno: dous procesos vencellados á sociedad industrial
1.1. Factores que determinan o nacimento da Socioloxía.
1.2. Os sociólogos clásicos: a súa proxección no ámbito do deporte.
1.3. As principais correntes de pensamiento en Socioloxía.
BASES SOCIOLÓXICAS

2. A sociedade e os seus conceptos. O deporte como institución
2.1. A sociedade e os seus conceptos: Estado, institucións, cultura, socialización, valores, normas, conciencia individual, conciencia colectiva, consenso, conflicto, grupos de presión e cambio social.
BASES SOCIOLÓXICAS

3. O nacimento do Deporte Moderno.
3.1. Introducción. modernidade histórica e analítica
3.2. O deporte e a sociedade industrial: os procesos de transformación na Inglaterra do século XIX.
3.3. Características do Deporte Moderno
BASES SOCIOLÓXICAS
4. ModernidadePostmodernidade: Postmodernidade de
Decadencia- Postmodernidade de
Resistencia
4.1. Modernidade-Postmodernidade. Conexións e
diferencias.
4.2. O Deporte como institución social: modernidadepostmodernidade.
4.3. Sociedade Moderna-Deporte Moderno. Sociedade
Postmoderna-Deporte Postmoderno.
4.4. Postmodernidade: De Decadencia e de Resistencia.
BASES SOCIOLÓXICAS
5 Postmodernidade de
Decadencia: violencia no deporte, acoso
escolar e violencia de xénero.
5.1. Acoso escolar.
5.2. Violencia no deporte.
5.3. Violencia de xénero: relación co deporte e a
Educación Física.
BASES SOCIOLÓXICAS

6. A socialización en función do
xénero. Da modernidade á
postmodernidade.
6.1. Conceptos fundamentais: sexo, xénero,
transxénero, estereotipo, etiquetas sociais, roles
hexemónicos, estatus, sexismo, feminismo, machismo,
micromachismo, postmachismo.
6.2. Coeducación, Escola mixta, Escola Segregada.
6.3. A igualdade de oportunidades: as Estratexias de
Discriminación Positiva (EDP).
6.4. Novas masculinidades, novas feminidades.
BASES SOCIOLÓXICAS

7. A estructura social da práctica físico-deportiva como actividade de ocio e tempo libre nas sociedades de postmodernidade.
7.1. A práctica deportiva en función do xénero e a idade.
7.2. Motivos da práctica deportiva
7.3. Os deportes máis practicados e a sua frecuencia.
A influencia da postmodernidade.
7.3.1. O paseo como actividade física: as caminatas como oferta deportiva.
7.4. O paso dun sistema pechado a un sistema aberto: do deporte federado ao deporte recreativo.
7.5. Perfil do profesional: cultura de modernidad ou de postmodernidade

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Obradoiro 20 36 56
Sesión maxistral A2 A1 A3 A4 B12 B15 40 40 80
Proba obxectiva A2 A1 10 25 35
Aprendizaxe servizo 0 15 15
Aprendizaxe colaborativa A4 A6 A44 A69 A73 B5 B12 B15 C4 C7 10 13 23
Análise de fontes documentais 10 6 16
 
Atención personalizada 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Obradoiro BASES SOCIOLÓXICAS
A través desta metodoloxía de OBRADOIRO se propoñen as "PRÁCTICAS DE AULA".
- A relación de prácticas pódese consultar en moodle.
- E necesario a realización das mesmas dado que serán materia de examen e son un recurso para comprender os contidos.
- A asistencia a clase é unha obriga para o alumnado e tamén un dereito. É condición para ser avaliado na modalidade de avaliación continua.
Sesión maxistral BASES HISTÓRICAS, EPISTEMOLÓXICAS E SOCIOLÓXICAS
SESIÓN MAXISTRAL.
Traballaranse os contidos que forman o marco teórico a través de exposicións orais con soporte audiovisuais, debates dirixidos, enquisas, etc. Realizaranse para cada tema as "Prácticas de Aula" correspondentes
Proba obxectiva BASES SOCIOLÓXICAS
Refírese os examenes en moodle.
Faranse tantos examenes como bloques temáticos hai, ainda que cada un ten diferente valor dado que o contido de cada bloque tamen é diferente:
- Bloque I: 5%
- Bloque II: 10%
- Bloque III: 10%
- Bloque IV: 20%
- Bloque V: 20%
- Bloque VI: 20%
- Bloque VII: 15%

Aprendizaxe servizo BASES SOCIOLÓXICAS
Traballos voluntarios:
- Realizar entrevistas a persoas ou colectivos
- Realizar observacións para identificar os contidos da asignatura
- A calificación do traballo, sobre 10 puntos, fará media coa calificación final obtida na asignatura a través dos examenes, sempre que esa calificación sexa de aprobado.

Para facer este traballo voluntario (ou cualquer outro) o alumnado debe ter a autorización da profesora, debe asistir a clase todos os días, non só cando se pasa lista, e non pode copiar as prácticas de aula
Aprendizaxe colaborativa BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS
Os traballos de este bloque realizaranse de forma colaborativa.
Análise de fontes documentais BASES SOCIOLOXICAS
Formará parte do traballo que teñan que realizar o alumnado para levar a cabo as "Practicas de Aula". Estas tarefas poden ser tanto a consulta bibliográfica como a visualización de videos, películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Obradoiro
Sesión maxistral
Proba obxectiva
Aprendizaxe servizo
Aprendizaxe colaborativa
Descrición
BASES SOCIOLÓXICAS
O alumnado realizará as "Prácicas de Aula" e as dudas que poda ter resolveránse na aula e tamen nas horas de titoría si é preciso.

As horas de titoría para atención personalizada serán publicadas polo centro e tamén indicaránse na aplicación da UDC. Estas titorias son para tratar problemáticas persoais na materia ou resolver dúbidas dos traballos voluntarios.

* Antes de cada examen (proba obxectiva V-F), si se require, farase unha titoría colectiva para responder as dúbidas da materia.

* O alumnado con máis dificultades para aprobar serán atendidos en titoría individual no despacho da profesora, sempre que existan motivos obxectivos que expliquen as dificultades para aprobar.

* Aqueles que non acuden a clase con regularidade, non toman apuntes e na aula están como meros espectadores non serán atendidos en titorias individualizadas para explicarlles o contido. A asistencia a clase é obrigatoria.



* ALUMNADO CON MATRICULA PARCIAL.
Atenderanse os casos concretos para buscar solucións.

BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS
O alumnado poderá contactar coa profesora para consultar as dúbidas que se plantexen ao longo do curso.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Obradoiro Taller en línea sobre salvagarda da FIFA "Curso 1: Fundamentos de salvaguardia del programa FIFA Guardians™" (no caso de que este taller, por algún motivo, non esté disponible ofrecerase unha proposta alternativa).
https://safeguardinginsport.fifa.com/la-salvaguardia-de-fifa-guardians-en-el-deporte/
Entregarase o xustificante que se obtén ao rematar este curso a través de moodle. A data de entrega indicarase na aula.

Vinculado ao taller realizarase un código ético.
10
Proba obxectiva A2 A1 BASES SOCIOLÓXICAS


**Refírese os "Examenes Test de Moodle".

Faranse tantos examenes como bloques temáticos hai, ainda que cada un ten diferente valor dado que o contido de cada bloque tamen é diferente:
- Bloque I: 5%
- Bloque II: 10%
- Bloque III: 10%
- Bloque IV: 20%
- Bloque V: 20%
- Bloque VI: 20%
- Bloque VII: 15% (probablemente será o último día do cuatrimestre)

- Estas Probas obxectivas realizaranse a través da plataforma de tele-formación da UDC (Moodle) e durante un tempo adaptado ao número de preguntas. Polo tanto, o alumnado debe dispor dos aparellos necesarios para poder realizar o examen.

- Tipo de preguntas: de Verdadeiro-Falso

- Sistema de corrección: acertos menos erros

- OS EXÁMENES PODRÁN FACERSE EN CALQUERA MOMENTO, UNHA VEZ QUE SE TEÑA IMPARTIDO O CONTIDO (INCLUSO 2 DÍAS DESPOIS)

- É OBRIGATORIO REALIZAR TODOS OS PARCIAIS DA AVALIACIÓN CONTINUA, NON PODE QUEDAR NINGÚN SIN FACER.

- OS 7 EXAMENES DEBEN ESTAR APROBADOS

- PARA APROBAR A AVALIACIÓN CONTINUA HAI QUE ACADAR UN 5,00 NA MEDIA DOS 7 EXÁMENES (AÍNDA QUE 2 DELES PODEN ESTAR SUSPENSOS CUN 4)


AVALIACION CONTINUA.
1.- ECF (Evaluación Continua Formativa): 70% (durante o cuatrimestre)
- Test Moodle: 7 examenes. 70%

2.- ECPG (Evaluación Continua Prueba Global): 30%. Xunio
- Test Moodle: 30%


AVALIACIÓN ÚNICA (XULLO) (100%)
- Test Moodle: 100%
- Para aprobar será necesario obter o 60% da puntuación total do examen.



** ALUMNADO QUE SUSPENDE OU PERDE A AVALIACIÓN CONTINUA:

- SON OS QUE NON CHEGAN AO APROBADO NA MEDIA, OS QUE TEÑEN MAIS DE
2 EXÁMENES SUSPENSOS OU NON TEÑEN FEITO TODOS OS EXÁMENES.

- ADMÍTESE TER 2 EXÁMENES SUSPENSOS CON UNHA PUNTUACIÓN DE 4,00: NESTES CASOS SE SEGUIRÁ COA AVALIACIÓN CONTINUA.

- O ALUMNADO QUE PERDE A AVALIACIÓN CONTINUA NON PODE PRESENTARSE O EXAMEN DA DATA DE XUNIO PARA APROBAR A MATERIA: O EXAMEN SÓ VALE O 30%

- O EXAMEN DA DATA DE XUÑO TEN UN VALOR DO 30% (O 70% RESTANTE CONSÍGUESE A TRAVÉS DA AVALIACIÓN CONTINUA NO CUATRIMESTRE): POLO TANTO NON É POSIBLE APROBAR A MATERIA EN XUNIO PERDENDO A AVALIACIÓN CONTINUA E FACENDO O EXAMEN CUN VALOR DO 30%


** Alumnado que NON fixo AVALiACIÓN CONTINUA OU SUSPENDEN-ABANDONAN.

- É preciso ter asistencia mínima do 40% (salvo casos xustificados): non existe o modelo de universidade a distancia. Non se permite non acudir a clase e presentarse directamente en xullo.

- Examen de xulio ten un valor de 100%. Para aprobar será necesario obter o 60% da puntuación total do examen.

- NON SE GARDAN NOTAS DA AVALIACIÓN CONTINUA
- NON SE GARDAN NOTAS DE CURSOS ANTERIORES


BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS

- Exame dos contidos da materia (2 ptos)



70
Aprendizaxe colaborativa A4 A6 A44 A69 A73 B5 B12 B15 C4 C7 BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓXICAS

- Traballo mulleres e deporte
20
 
Observacións avaliación
Para superar a materia é necesario ter aprobadas todas os bloques da avaliación. 


BASES SOCIOLÓXICAS.
METODOLOXÍA APRENDIZAXE-SERVIZO: TRABALLOS VOLUNTARIOS.

- A calificación do traballo, sobre 10 puntos, fará media coa
calificación final obtida na asignatura a través dos exámenes, sempre que esa
calificación sexa de aprobado.


Non se indica neste apartado o valor na avaliación pois é un traballo
voluntario.


Para facer este traballo voluntario (ou calquera outro) o alumnado debe ter a
autorización da profesora.


A solicitude de traballos voluntarios farase a partir da explicación do módulo
II e ata o módulo VI.


Poden facer os traballos voluntarios o alumnado que asiste a clase e que ten os
parciais aprobados.


Os obxectivos do TRABALLO VOLUNTARIO: aplicar os conceptos da asignatura, a un
partido (espectadore-xogadoras), club-equipo, as entrevistas realizadas
(mulleres, persoas racializadas, do colectivo LGTBIQ, etc.) 

O alumnado que esté entrenando equipos ou levando actividades extraescolares pode organizar unha entrevista en grupo para falar sobre os conceptos de sexismo, machismo, feminismo, etc. - Debe grabar a entrevista debate e despois transcribila. - A continuación debe identificar en ese texto os conceptos da asignatura. 

 -- Os sonidos do deporte": grabar o sonido de entrenamentos, actividades nun ximnasio, nas gradas dun partido, etc. - Transcribir a grabación. - Identificar os conceptos da asignatura. 

1. Asistencia. É necesaria a asistencia as sesiones
prácticas para poder realizar a avaliación continua: nelas se requiere a
participación e a exposición das Prácticas de Aula realizadas. (Lembrase que a
asistencia a clase é un dereito e un deber).

2. A porcentaxe mínima de asistencia para a avaliación será do 70% 

- O alumnado ten o dereito e o deber de asistir as clases das
asignaturas nas que se matricula. O ensino é presencial. Non se contempla o
ensino a distancia. Non se permite a opción de que o alumnado acuda só os
parciais

- O alumnado que, por causas de problemas de saúde certificados,
hospitalización, etc., non alcance o 70% de presencialidade, a profesora
analizará a sua situación particular para permitirlle continuar coa avaliación
continua 

3. Requisitos para la superar a asignatura:

                1ª
Oportunidad: Avaliación continua

** ECF (Avaliación Continua Formativa). Proba obxectiva (7
exámenes parciais a través de Moodle o longo do cuatrimestre: 70% do valor da
nota final). Non hai recuperación dos exámenes suspensos. Dado que a avaliación
continua implica estudio continuo, os exámenes poden realizarse calquer día,
con notificación na mesma semana do examen. 

** ECPG (Avaliación continua Proba Global). Examen final
cuatrimestre a través de Moodle: valor 30%, debe estar aprobado. Si se suspende
se recupera na 2ª oportunidade.

 

                
Oportunidade: Avaliación continua

** Si hai avaliación continua (coa presencialidade requerida)
gardanse as calificacions dos 7 parciales (70%).

** Debe realizar o examen final do cuatrimestre (ECPG) (30%):
entendese que o ten suspenso ou que non se presentou. 

              
oportunidade-AVALIACIÓN ÚNICA (XULLO): valor 100%. 

** O alumnado que se presenta a esta opción é que perdeu a
avaliación continua, polo tanto, para aprobar, debe obter o 60% da puntuación
total do examen. 

 

4. Os criterios de mantenimiento de partes superadas para a 2ª
oportunidad:
 

          ***Se conserva a calificación
dos 7 exámenes parciais (non hai recuperación de posibles exámenes suspensos).
Debe realizar o examen da convocatoria de xullo co valor do 30%  (entendese que ten este
examen suspenso ou Non Presentado)

 

5. Os criterios de mantemento de partes superadas en futuras
convocatorias de evaluación: 

         *** Non se gardan as
calificacions da avaliación continua para o seguinte curso.

         *** NON SE GARDAN NOTAS DE
CURSOS ANTERIORES

          *** Só se gardan as
calificaciones da 1ª oportunidad para a 2ª. 

 

6. Alumnado con matrícula parcial 

         *** A asistencia debe ser do 50%

               
1ª Oportunidad:        

 - Debe realizar as mesmas Prácticas de Aula. 

- Debe realizar os mismos exámenes parciales de moodle (7 en
total): se lle adaptarán as datas dalgún examen si fora estrictamente
necesario. Pero deben ter disponibilidade para realizalos. 

- Atenderánse as suas dubidas a través de titorias de Moodle si é necesario .  

               
2ª Oportunidad: 

 -- AVALIACION CONTINUA: O alumnado que suspenda en xuño o
examen (30%) pode repetilo na 2ª oportunidade e terá o mesmo valor (30%).
Ademáis, se considerará a puntuación obtida nos parciais (70%). 

- Si é necesario  adaptaranse as datas. 

-- AVALIACIÓN ÚNICA (XULLO) (100%)

 Test Moodle: 100%. O alumnado que opta a esta opción é que
perdeu a avaliación continua, polo tanto, para aprobar será necesario obter o
60% da puntuación total do examen. 

7. Disponibilidade dos idiomas en relación as probas escritas de
avaliación
(no só a proba final): os exámenes estarán en castelan, tanto os
parciais como o examen final de cuatrimestre.  Si se desexa realizar o
examen final en galego o alumnado deberá solicitalo con un mes de
antelación.  

 

8. Se contempla a posibilidade de opcions alternativas de avaliación
para casos especiais xustificados con informes médicos. 

Realizaranse titorías, cambios de datas de parciais ou do examen
final si fora necesario. 

 

9. Para realizar pruebas on-line, emplearase a plataforma
virtual da UDC Moodle.

 

10.     Implicacions
de fraude académico na realización das probas ou actividades de avaliación,
 

A realización fraudulenta de proba ou actividades de avaliación
implicará a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta
e respecto da materia en que se cometese: o/a estudante será cualificado con
“suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico,
tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na
segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de
primeira oportunidade, se fose necesario (Regulamento disciplinar do
estudantado da UDC, art. 11, apdo 4 b). Entenderase por fraude académica
calquera comportamento premeditado tendente a falsear os resultados dun exame
ou traballo, propio ou alleo, realizado como requisito para superar unha
materia ou acreditar o rendemento académico (Lei 3/2022, do 24 de febreiro, de
convivencia universitaria; art. 11, apdo g).

Ademais,  segundo a Lei de Convivencia Universitaria (BOE
núm. 48, do 25 de febreiro de 2022), a fraude académica, considérase falta moi
grave, podendo implicar expulsión de 2 a 3 anos da universidade constando no
expediente académico ata o seu total cumprimento; así como, a perda de dereitos
de matrícula parcial durante un curso ou semestre académico (art. 14).
Enténdese por fraude académica calquera comportamento premeditado tendente a
falsear os resultados dun exame ou traballo, propio ou alleo, realizado como
requisito para superar unha materia ou acreditar o rendemento académico (art.
11).

 

Aplicación del art. 11, apdo. 4b, del Reglamento disciplinar del
estudiantado de la UDC de 28 de junio de 2023.       
      

 

* ALUMNADO CON DIVERSIDADE FUNCIONAL. Deben falar coa
profesora a principio de curso para buscar solucions adecuadas a cada
situación.

 

* ALUMNADO CON CUALQUERA PROBLEMÁTICA QUE PODA INTERFERIR NO
PROCESO DE APRENDIZAXE, NO RENDIMENTO, NA CONCENTRACIÓN NO ESTUDIO, ETC.

Deben falar coa profesora a principio de curso ou cuando xurda o
problema. 

 

* LINGUAXE INCLUSIVA Nos exámenes, nos traballos e na exposición das Prácticas de
Aula hai que utilizar unha linguaxe inclusiva. 

BLOQUE DE HISTORIA E EPISTEMOLOXÍA 

O alumnado que por algún motivo perda a avaliación contínua terá que presentarse a un exame oral ou escrito que valerá o 100% da nota. 

Neste bloque téñense en consideración e da mesma forma que no bloque anterior os aspectos relacionados coa matrícula a tempo parcial, linguaxe inclusiva, plaxio, alumnado con discapacidade ou calqueira outra problemática. O exame de este bloque proponse en galego, a non ser que se solicite unha semana antes en castelán. 


Fontes de información
Bibliografía básica

BASES SOCIOLOXICAS

- Aldaz, J. et al. (2013). Responsabilidad social. Ética y deporte.. Madrid: Ibersaf Industrial-AEISAD

- Ballesteros (1989). Postmodernidad: decadencia o resistencia. Madrid, Tecnos

- Elias, N. y Dunning,E (1986). Deporte y ocio en el proceso de civilización. Madrid: FCE

- Gambau i Pinasa, V. et al. (2008). Comunicación y deporte. Madrid: Librerías Deportivas Esteban Sanz

- García Ferrando, M. (2006). Postmodernidad y deporte. Entre la individualización y la masificación. Consejo Superior de Deportes-Centro de Investigaciones Sociológicas.

- García Ferrando, M. (Coord) (1993). Pensar nuestra sociedad. Fundamentos de sociología. Valencia.

- García ferrando, M; Puig, Nuria.; Lagardera, F.; LLopis, R.y Vilanova, Anna. (2017). Sociología del Deporte. Madrid: Alianza.

- Giner, S., Lamo de Espinosa, E. y Torres, C. (Eds) (1998)). Diccionario de Sociología. Madrid: Alianza.

- Hooks, Bell (2021). Enseñar a transgredir. La educación como práctica de la libertad. Madrid: Capitán Swing

- Hooks, Bell (2022). Respondona (Pensamiento feminista, pensamiento negro). Barcelona: Planeta.

- Latiesa, Margarita. et al. (2001). Deporte y cambio social en el umbral del siglo XXI. AEISAD. Madrid: Esteban Sanz.


- Mandell, R. (1986). Historia cultural del deporte. Barcelona: Bellaterra.


- Martínez del Castillo, J. (Comp) (1998). Deporte y calidad de vida. Madrid: Librerías Deportivas Esteban Sanz

- Molina, Gerardo: Sociología del fenómeno deportivo. Claves para prácticas responsables, sociales y educativas. (2013). Madrid: Librerías Deportivas Esteban Sanz

- Moscoso Sánchez, Davis (Ed.) "Deporte y COVID-19" en Sociología del Deporte. Volumen 1, Número 1, Junio 2020 

- Moscoso, D. y Sánchez, R. (2023). Sociología del deporte. Dykinson. 

- Mosquera, Mª José y Puig, Nuria. (2003). "Sociología de la actividad física y el deporte en España. Ed Síntesis

- Mosquera, González, Mª José. et al. (2003). Deporte y Postmodernidad. Madrid: Librerías Deportivas Esteban Sanz.

- Mosquera González, Mª José. (2004). No violencia en el deporte y en la vida. Guía para docentes. Guía para madres y padres. Guía para escolares y personas curiosas. A Coruña: Dirección Xeral para o Deporte, Xunta de Galicia.

- Mosquera González, Mª José. (2012). I, II, II e IV Ciclo de Conferencias de Xénero, Actividade Físhttp://ruc.udc.es/handle/2183/9053

- Mosquera, Mª José y Rodicio, Mª Luisa (2013). “Hábitos deportivos de los estudiantes de la Facult(1992-2012): la influencia de los cambios de la sociedad española”. XI C. Madrid. Disponible en: h

- Mosquera González, Mª José (2014). ¿Las mujeres no hacen deporte porque no quieren? ¿Los hombres practican el deporte que quieren?. A Coruña: Universidade da Coruña. https://ruc.udc.es/dspace/handle/2183/13594

 Picó, J. (1999). Cultura y modernidad. Seducciones y desengaños de la cultura moderna. . Madrid

- Ritzer, G (1993). Teoría sociológica clásica. Madrid: McGraw-Hill 

- Ritzer, G. (1993). Teoría sociológica contemporánea. Masdrid: McGraw

- Rodicio-García, María Luísa, Mosquera-González, María José, Penado, María; Mateo-Padorno, (2020). Evolución de los hábitos deportivos de estudiantes de ciencias del deporte en España. https://revista-apunts.com/evolucion-de-los-habitos-deportivos-de-estudiantes-de-ciencias-del-deporte-en-espana/

- Rodríguez Castro, Yolanda e Lameiras Fernández, María (Coord): Son unha nena. Sufrirei discriminacións e violencia sexual? Vigo: Galaxia. 

- Sau Sánchez, Victoria (2000). Reflexiones feministas para principios de siglo. Cuadernos inacabados 34. Horas y horas la editorial: Madrid

- Varela, Nuria y Santolaya, Antonia (2017). Feminismo para principiantes. Madrid: Penguien Random House. (cómic)


BASES HISTÓRICAS E EPISTEMOLÓGICAS

- Castro Fernández, X. A. (2019). Valor e mestría: Galicia como fútbol. Xunta de Galicia.

- Domínguez Almansa, A. (2009). Historia social do deporte en Galicia?: cultura deportiva e modernidade, 1850-1920. Galaxia.

- López Villar, Cristina (2017). Pioneiras do deporte en Galicia. A Coruña: Deputación da Coruña.

- Pérez Triviño, J. L. (2011). Ética y deporte. Desclée de Brouwer.

- Pérez Triviño, J. L. (2021). Estropeando el deporte: trampas, abusos y faltas estratégicas/coordinador, José Luis Pérez Triviño. Hexis.

- Rami?rez Maci?as, G. (2013). Manual de teori?a e historia de la educacio?n fi?sica y el deporte contempora?neos. Wanceulen Editorial.

- Riaño González, C. (2004). Historia cultural del deporte y la mujer en la España de la primera mitad del siglo XX a través de la vida y obra de Elia María González Alvarez y López Chicheri, «Lilí Álvarez». Consejo Superior de Deportes.

- Rami?rez Maci?as, G. (2013). Manual de teori?a e historia de la educacio?n fi?sica y el deporte contempora?neos. Wanceulen Editorial.

- Rivero, J., & Tamburrini, C. (2014). Del juego al estadio?: reflexiones sobre ética y deporte. Clave Intelectual.

- Salvador Alonso, J. L. (2004). El deporte en occidente?: historia, cultura y política. Cátedra.

Bibliografía complementaria
BASES SOCIOLOXICAS
- AEISAD (ASOCIACIÓN ESPAÑOLA DE INVESTIGACIÓN SOCIAL APLICADA AL DEPORTE): https://aeisad.org/publicaciones-aeisad/

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías