Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Fundamentos didácticos do Fútbol Código 620G01112
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 4.5
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Vales Vazquez, Ángel
Correo electrónico
angel.vales@udc.es
Profesorado
Vales Vazquez, Ángel
Correo electrónico
angel.vales@udc.es
Web
Descrición xeral Nesta materia preténdese que os estudantes adquiran un coñecemento das habilidades específicas do fútbol como condutas psico e sociomotoras, e dos seus contidos como recursos didácticos en educación física e iniciación. Fundamentos técnicos e tácticos. Os obxectivos xerais expostos son: Coñecemento das habilidades específicas do fútbol como condutas motrices. Preparación do futuro Graduado en CC. dá A.F. e do D. para o desenvolvemento das funcións e roles como educador a través da utilización do fútbol na iniciación deportiva. Contextualizar o fútbol no ámbito das Ciencias da Actividade Física e nos campos educativo e científico.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Coñecer a dinámica do xogo no fútbol e a participación das distintas calidades coordinativas, cognitivas, condicionais e psico-afectivas implicadas no xogo. A11
A15
A25
B3
B4
Coñecer a correcta execución das accións no fútbol, sendo capaz de identificar os erros máis frecuentes e elaborar medios de corrección. A33
A36
B2
B3
B4
C7
Coñecer e aplicar as formas de intervención do profesor/adestrador e comprender o seu papel na facilitación da aprendizaxe. A4
A5
A8
A26
B2
B3
C7
Ser capaz de emplear correctamente los medios materiales y recursos disponibles para el desarrollo de una sesión de entrenamiento en la iniciación al fútbol. A26
A33
A36
B7
C3
Coñecer e aplicar as distintas progresións de ensino e os seus fundamentos e aplicacións na aprendizaxe do fútbol. A5
A11
A25
B2
B16
C1
Adquirir un correcto nivel de execución das habilidades técnico-tácticas incluídas no programa da materia. A11
A12
A25
B2
C8

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1.- DESCRITIVO-CONCEPTUAL: PECULIARIDADES MORFO-FUNCIONAIS DO FÚTBOL COMO DEPORTE. Sub-tema 1.- Antecedentes históricos.

Sub-tema 2.- Características morfo-funcionais básicas do fútbol.

Sub-tema 3.- Fútbol, deportes de equipo e sub-modalidades competitivas.

Sub-tema 4.- Estudo dos fundamentos específicos do xogo.
TEMA 2.- PRESCRIPTIVO-METODOLÓXICO: RECURSOS DIDÁCTICOS PARA A INTERVENCIÓN EN EDUCACIÓN FÍSICA ESCOLAR E INICIACIÓN A TRAVÉS DO FÚTBOL. Sub-tema 5.- O fútbol no ámbito escolar.

Sub-tema 6.- Bases metodolóxicas na iniciación ao fútbol.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A4 B3 C7 C8 1 0 1
Sesión maxistral A4 A12 A15 A25 A26 17.5 25 42.5
Práctica de actividade física A5 A11 A12 A25 B4 B16 17 24 41
Simulación A33 A36 C1 C3 0 12 12
Lecturas A25 B7 C3 C8 0 4 4
Análise de fontes documentais A12 A26 B7 C8 0 5 5
Proba de ensaio A8 A25 A26 B2 B7 C1 1 0 1
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Actividades que levan a cabo ao comezo dun proceso de ensino-aprendizaxe co fin de coñecer as competencias, intereses e motivacións que posúe o alumno/a para o logro dos obxectivos que se pretenden alcanzar no programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita articular a docencia convenientemente.
Sesión maxistral Na actividade da sesión maxistral traballaranse os contidos que conforman o marco teórico mediante a exposición oral, guiada co uso de presentacións, de medios audiovisuais e coa introdución de cuestións dirixidas ao alumnado coa finalidade de favorecer a aprendizaxe e a construción do coñecemento.

Realizarase unha exposición xeral introdutoria de cada un dos distintos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumno/a debe de ampliar.
Práctica de actividade física Consiste na realización e asimilación práctica dos contidos propostos polo profesor cunha correcta execución técnico-táctica.
Simulación Consiste na presentación ao estudante dun hipotético caso práctico para observa e analizar a súa capacidade de resolver situacións concretas e para permitirlle adquirir a experiencia necesaria para desenvolver nunhas futuro situacións similares.
Lecturas Son un conxunto de textos e documentación escrita que se recolleron e editaron como fonte de profundización nos contidos traballados.
Análise de fontes documentais Metodoloxía que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos relevantes para a temática da materia, con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos
Proba de ensaio Proba na que se busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude, valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico. Utilízase para a avaliación diagnóstica, formativa e sumativa. Implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Simulación
Análise de fontes documentais
Descrición
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbese como momentos de traballo presencial co profesor. O alumnado recibirá unha atención individual para facer un seguimento do traballo programado, orientando o mesmo, indicando as correccións necesarias para a súa axeitada elaboración e atendendo ás posibles dúbidas que lle poidan xurdir.

O horario de tutoría programado dentro da materia permitirá completar, en grupos reducidos, as tarefas non desenvolves no horario oficial.

Para os estudantes con matrícula parcial seguiranse as mesmas directrices sinaladas anteriormente, contemplándose como actividade de reforzo a participación acentuada en sesións de tutoría individualizada no despacho do profesor/a.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Práctica de actividade física A5 A11 A12 A25 B4 B16 A práctica da actividade física implica a participación activa do estudante nas sesións prácticas. O estidiante cunha participación activa inferior ao 70% non obterá puntuación neste apartado, a partir desta porcentaxe a cualificación será proporcional á participación. 20
Simulación A33 A36 C1 C3 En relación coas simulacións e traballos tutelados valorarase especialmente:
1. A profundidade do contido.
2. A utilización de fontes documentais actualizadas.
3. A presentación e claridade de exposición.
20
Proba de ensaio A8 A25 A26 B2 B7 C1 A proba de ensaio consistirá no desenvolvemento de varias cuestións interrelacionadas que implican un tratamento global e integrado dos contidos abordados ao longo da materia. 60
 
Observacións avaliación
- A proba de ensaio poderá, a criterio do profesor, estar dividida en varias probas atendendo aos contidos da materia.

- A proba de ensaio estará no idioma de impartición da materia (castelán e/ou galego), se se desexa no outro idioma oficial da UDC solicitarase unha semana antes da data de realización.

- A práctica da actividade física implica a asistencia e a participación activa do alumnado nas sesións prácticas programadas. Os estudantes lesionados de longa duración, alternativamente ao plan xeral previsto, deberán presentar unha memoria de carácter documental e explicativa que recolla a actividade práctica desenvolvida polo resto de grupo.

- Imprescindible a asistencia a un mínimo do 70% das sesións teóricas e/ou prácticas presenciais, para obter unha avaliación positiva.

 - Para superar a materia, todos os estudantes (matrícula ordinaria e matrícula parcial), deberán alcanzar unha nota mínima de 5 puntos (50%) do sumatorio das diferentes partes que compoñen a avaliación.

 - A realización fraudulenta de proba ou actividades de avaliación implicará directamente a cualificación de suspenso “0” na materia e na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de face á convocatoria extraordinaria. Ademais, segundo a Lei de Convivencia Universitaria (BOE núm. 48, de 25 de febreiro de 2022), a fraude académica, considérase falta moi grave, podendo implicar expulsión de 2 a 3 anos da universidade constando no expediente académico até o seu total cumprimento; así como, a perda de dereitos de matrícula parcial durante un curso ou semestre académico (art. 14). Enténdese por fraude académica calquera comportamento premeditado tendente a falsear os resultados dun exame ou traballo, propio ou alleo, realizado como requisito para superar unha materia ou acreditar o rendemento académico (art. 11).

 - O alumnado que teña concedida a Dedicación Parcial deberá asistir a un mínimo do 50% das actividades docentes programadas.

 - Os criterios de avaliación para a 1ª e 2ª oportunidade, así como para sucesivas convocatorias serán os mesmos para todos os estudantes (matrícula ordinaria e matrícula parcial).

 - As notas das partes superadas nunha convocatoria serán mantidas para as sucesivas.

Fontes de información
Bibliografía básica
Riera, J. (1989). Fundamentos del aprendizaje de la técnica y la táctica deportivas. Barcelona: INDE
Bauer, G. (1993). Fútbol. Entrenamiento de la técnica, la táctica y la condición física.. Barcelona: Editorial Hispano Europea
Castelo, J. (1994). Futebol. Modelo técnico-táctico do xogo. Lisboa: Ediçoes FMH
RFEF (2022). Reglas de fútbol 7. https//www.rfef
Sánchez, R. y Perdomo, A. (2016). Fútbol base y modelo de juego. Fútbol de libro
Bibliografía complementaria

- Barbero, J.I. (1993). Introducción. En J.I. Barbero (Ed.)Materiales de sociología del deporte (pp. 9-38). Madrid: La Piqueta.

- Bauer, G. y Ueberle, H. (1988). Fútbol. Barcelona: Martínez Roca.

- Brohm, J.M. (1993). Materiales de sociología del deporte. Madrid: Las Ediciones de la Piqueta.

- Brüggemann, D. Y Albrecht, D. (1993). Entrenamiento moderno del fútbol. Barcelona: Hispano Europea.

- Castelo, J.(1996). Futebol. A organizaçao do jogo. Lisboa: Ediçao do Autor. - Castelo, J. (1999). Fútbol. Estructura y dinámica del juego. Barcelona: INDE.

- Chifflet, P. (1980a). L´enseignement du football (1ª Partie). Education Physique et Sport, 161,19-24.

- Chifflet, P. (1980b). L´enseignement du football (2ª Partie). Education Physique et Sport, 162, 17-22.

- Cimarro, J. y Pino, J. (1997). Análisis de los elementos formales en el fútbol: la portería. Revista de Entrenamiento Deportivo, XI (1), 19-25.

- Crevoisier, J. et Roche,J. (1981a). Football dans l´école (Partie 1). Education Physique et Sport, 169, 55-58. 

- Crevoisier, J. et Roche,J.(1981b). Football dans l´école (Partie 2). Education Physique et Sport, 170, 45-50.

- Cunha, A.J.(1987).Os principios específicos do futebol. Lisboa: ISEF.

- Diem, C. (1966). Historia de los deportes, vol. l y II. Barcelona: Luis de Caralt.

- Dietrich, K. (1978). Le football, apprentissage et pratique par le jeu. París. Edit. Vigot.

- Dugrand, M. (1975a). Le football dans le milieu scolaire. (Partie 1). Education Physique et Sport, 131, 54-58.

- Dugrand,, M. (1975b). Le football dans le milieu scolaire. (Partie 2). Education Physique et Sport, 132,61-63.

- Durand, R. (1964). Football a l´association sportive. Revista Education Physique et Sport, 72, 61-64.

- Enciclopedia Mundial del Fútbol. (1981) Barcelona: Océano, vol. I.

- Escartín, P. (1990). Reglamento de fútbol comentado (39 ed.). Madrid: Esteban Sanz.

- Fradua, L. y Gómez, P.T. (1995). La enseñanza de los medios colectivos básicos en fútbol. Habilidad Motriz, 6, 15-19.

- Fradua, L. Y Pintor, D. (1995). Sistemas de juego en la iniciación al fútbol. Revista de Educación Física, 60, 25-31.

- Frattarola, C. y Sans, A. (1995). Reglamento de Fútbol. Actualizado y comentado. Barcelona: Paidotribo.

- Gayoso, f. (1982). La enseñanza del fútbol. Madrid: gymnos.

- Gómez, J.C. (1993). Dinámica de los partidos de fútbol. El Entrenador Español 2ª época, 56, 52-58.

- Grehaigne, J.F. (1988). Método de evaluaciónpara juegos reducidos y juego 11 contra 11. El Entrenador Español 2ª época, 36, 16-20.

- Grehaigne, J.F. (1992). L´organisation du jeu en football. París: Actio.

- Gréhaigne, J.F. (2001). La organización del juego en el fútbol. Barcelona. INDE.

- Hughes, C. (1982). Fútbol: táctica y trabajo en equipo. Bilbao. Cantábrica, S.A.

- Kacani, L (1987). El entrenamiento de fútbol desde el punto de vista de la fase ofensiva del juego. El Entrenador Español 2ª época, 34, 41-45.

- Konzag, I., Döbler, H. y Herzog, H-D. (2000). Fútbol. Entrenarse jugando. Un sistema completo de ejercicios (3ª ed.). Barcelona: Paidotribo.

- Korcek, F. (1981). Novos conceitos no treino dos fútbolistas. Futebol em Revista, 3ª serie, 5, 37-40.

- Lago, C. (2002). La enseñanza del fútbol en la edad escolar. Sevilla. Wanceulen.

- Mandel, R. (1986). Historia cultural del deporte. Barcelona: Bellaterra.

- Manno, R., Beccarini,C. y D´ottavio, S. (1993). La formación del joven jugador. Stadium, 160, 7-12.

- Mas, J. (1997). Investigación en el fútbol de alta competición. Training Fútbol, 21, 36- 42.

- Mayer, R. (1996). Fichas de Fútbol. 120 juegos de ataque y defensa. Barcelona: Editorial Hispano Europea.

- Mercier, J. (1967a). Le football de efectifs réduits. Les régles de football á 5. Revista Education Physique et Sport, 87, 73.

- Mercier, J. (1967b). Le football de efectifs réduits. Les régles de football á 7. Education Physique et Sport, 88, 81-82.

- Mercier, J. (1968a). Attaquer, se démarquer. Jouer avec et sans ballon. (Partie 1). Education Physique et Sport, 94, 85-88. - Mercier, J. (1968b). Attaquer, se démarquer. Jouer avec et sans ballon. (Partie 2). Education Physique et Sport, 95, 73-76.

- Mercier, J. (1970). Conseils pratiques au travers du jeu á 5 et du jeu á 7. Education Physique et Sport, 96, 61-64.

- Mombaerts, É. (2000). Fútbol. Del análisis del juego a la formación del jugador. Barcelona: INDE.

- Morante, J.C. (1995). Análisis de las diferentes estrategias de iniciación deportiva en el fútbol. Revista de Entrenamiento Deportivo, IX (3), 19-24.

- Moravec, M. (1982). Tendencias del fútbol actual y su proyección en el proceso de entrenamiento. El Entrenador Español 2ª época, 12, 43-47.

- Morente, A. (1993). El aprendizaje del fútbol a través de los juegos deportivos no institucionalizados. El Entrenador Español 2ª época, 59, 42-45.

- Moreno, M. (1984). Táctica y estrategia. Principios ofensivos. El Entrenador Español 2ª época, 20, 12-18.

- Oliveira, J. e Tavares, F. (Ed.) (1996). Estratégia e táctica nos JogosDesportivos Colectivos. Porto (Portugal): FCDEF.

- Olivós, R. (1997). Fútbol: Análisis del juego. Sevilla: Wanceulen.

- Portugal, M.A. (2000). Fútbol. Medios de entrenamiento con balón. Metodología y aplicación práctica. Madrid: Gymnos.

- Queiroz, C. (1983). Para uma teoria do ensino/treino em futebol. Futebol em Revista, 4ª serie, 1, 47-49.

- Queiroz, C. (1986). Estrutura e organizaçao dos exercicios de treino em futebol. Lisboa: Federaçao Portuguesa de Futebol.

- Raya, A., Fradua, L. y Pino, J. (1993). Consideraciones en torno a la enseñanza y aprendizaje de los deportes de equipo (con referencia especial al fútbol. Perspectivas de la Actividad Física y el Deporte, 12, 16-20.

- Riera, J. (1994). Aprendizaje de la táctica deportiva. Revista de Psicología del Deporte, 5, 111-124.

- Riera, J. (1995a). Estrategia, táctica y técnica deportivas. Apunts: Educación Física y Deportes, 39, 45-56.

- Riera, J. (1995b). Análisis de la táctica deportiva. Apunts: Educación Física y Deportes, 40, 47-60.

- Romero, C. (1997). Una nueva perspectiva de iniciación al fútbol en la escuela. Training Fútbol, 16, 28-38.

- Sadler, R. (1981). Football. Education Physique et Sport, 167, 20-25. - Sanx, A. yFrattarola, C. (1995). Reglamento de Fútbol. Barcelona: Paidotribo.

- Schubert, F. (1992) Aprendizaje de la técnica y deportes de situación. Stadium, 153, 40-46.

- Segura, J. y col. (1993, Mayo). Análisis de los gestos técnicos del portero de fútbol. Comunicación presentada en el I Congreso de la Educación Física y el Deporte, Lleida [Reimpreso en INEFC-Lleida (Ed.) (1994), Ámbitos específicos de los deportes y la educación física (pp. 185-198). Lleida: INEFC-Lleida].

- Talaga, J. (1979). Consideraciones sobre el fútbol actual.El Entrenador Español 2ª época, 2, 55-62.

- Talaga, J. (1983). Contenido de la lucha deportiva en fútbol.El Entrenador Español 2ª época, 18, 30-39.

- Vales, A. (1994). Análisis de la estructura competitiva del fútbol base: presente y futuro. El Entrenador Español 2ª época, 60, 48-58.

- Vales, A. (1997). Bases metodológicas del entrenamiento en el fútbol. Training Fútbol, 12, 18-26.

- Vankersschaver, J. (1982a). Football. La formation dans l´école ou dans le club (Partie 1). Education Physique et Sport, 177, 58-61

- Vankersschaver, J. (1982b). Football. La formation dans l´école ou dans le club (Partie 2). Education Physique et Sport, 178, 46-50.

- Vankersschaver, J. (1983a). Football. La formation dans l´école ou dans le club (Partie 3). Education Physique et Sport, 179, 64-67.

- Vankersschaver, J. (1983b). Football. La formation dans l´école ou dans le club (Partie 4). Education Physique et Sport, 180, 55-57

- Vankersschaver, J. (1983c). Football. La formation dans l´école ou dans le club (Partie 5). Education Physique et Sport, 181, 51-53.

- Vázquez, S. (1992). Errores en un gesto-tipo básico del fútbol: El pase. El Entrenador Español 2ª época, 53, 22-29.

- Wahl, A. (1997). Historia del fútbol, del juego al deporte. Barcelona: Ediciones B.

- Wein, H. (1995). Fútbol a la medida del niño. Madrid: Real Federación Española de Fútbol.

- Wein, H. (1995). Fútbol a la medida del adolescente. Sevilla: CEDIFA. - Wrzos, J. (1984). La tactique de l´attaque. Broodecoorens: Bräkel.

- Yagüe, J.M. yPaz, J. (1995b). Aproximación al conocimiento de la eficacia en el fútbol. El Entrenador Español 2ª época, 64, 46-52.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Deporte Específico I (Fútbol ou Judo ou outro)/620G01129

Observacións
Respecto dos idiomas da materia, referir que a mesma impartirase en castelán ou galego.

Coa finalidade de mellorar o sistema de garantía interna de calidade do noso centro, sería conveniente que o alumnado atendese á solicitude realizada pola UDC, con periodicidade cuadrimestral, respecto de participar no proceso de avaliación das materias cursadas e cuxa notificación realiza co nome de “AVALÍA”, consistindo en responder as enquisas que avalían a docencia do profesorado en cada materia.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías