O sistema de cualificacións expresarase mediante cualificación numérica de acordo co establecido no artigo 5 do Real Decreto 1125/2003 de 5 de setembro (BOE nº 224 de 18 de setembro de 2003), polo que se establece o sistema europeo de créditos e o sistema de cualificacións nas titulacións universitarias de carácter oficial e validez en todo o territorio nacional. Sistema de cualificacións: 0-4.9=Suspenso, 5-6.9=Aprobado, 7-8.9=Notable, 9-10=Sobresaliente/Matrícula de honra (Graciable).

A efectos desta materia, considerarase como Non presentado (NP) ao alumnado que non participe na totalidade de actividades de avaliación continua, tendo en conta as condicións que figuran a continuación.

Para superar a materia, cada estudante debe participar activamente en todas as metodoloxías propostas, e entregar todos os traballos solicitados. Ademais, deberá acadar unha nota global mínima de 5 puntos, e ter superada, como mínimo, a metodoloxía de Investigación (Proxecto de investigación), para o cal é preciso obter unha cualificación mínima do 50% da nota máxima (2,5 sobre 5 puntos). En caso contrario, non se sumarán nin serán tidas en conta as notas das restantes metodoloxías (Análise de fontes documentais e Presentación oral), e a cualificación global da materia corresponderase coa nota obtida na metodoloxía suspensa (Investigación).

No caso de non superación da materia na primeira oportunidade da convocatoria (febreiro), a/o estudante deberá repetir na segunda oportunidade (xullo) a entrega do(s) traballo(s) suspenso(s) ou non entregado(s).

Todos os aspectos relacionados con “dispensa académica”, “dedicación ao estudo”, “permanencia” e “fraude académica” rexeranse de acordo coa normativa académica vixente da Universidade da Coruña.

A docente responsable da materia resérvase a posibilidade de realizar algún cambio na avaliación ou noutros aspectos do seu desenvolvemento, que serán notificados ao estudantado coa suficiente antelación.

Resultados de aprendizaxe	Competencias / Resultados do título
Aplicar técnicas de investigación que contemplen a diversidade humana e as súas implicacións sobre as ocupacións humanas.	AI1 AI3 AI5	BI1 BI3 BI5 BI7 BI8 BI10	CI1 CI9
Coñecer as liñas de investigación relacionadas coa diversidade humana e, en particular, aquelas vinculadas coa ocupación humana.	AI5	BI4 BI5 BI8 BI10	CI4
Capacitar para unha abordaxe holística da diversidade humana nos procesos de saúde e no desenvolvemento da actividade investigadora.	AI1 AI3	BI2 BI3 BI6 BI7 BI9 BI11 BI12	CI4 CI7
Deseñar e desenvolver proxectos de investigación baseados na diversidade humana, acordes aos perfís profesionais do alumnado.	AI1 AI3 AI5	BI1 BI2 BI3 BI4 BI5 BI6 BI8 BI9 BI11	CI1 CI2 CI7 CI9

Temas	Subtemas
1. Introdución sobre a diversidade humana e outros conceptos relacionados.	1.1. Conceptualización da diversidade humana. 1.2. Importancia da diversidade. 1.3. Introdución a outros conceptos relacionados (por exemplo: autonomía, dereitos, dignidade, equidade, estigma social, identidade, igualdade, inclusión, independencia, participación, xustiza).
2. Aproximación ás múltiples diversidades.	2.1. Aproximación á diversidade social e cultural (étnica, relixiosa, ideolóxica, política, etc.). 2.2. Aproximación á diversidade funcional. 2.3. Aproximación á diversidade e a identidade de xénero, e outros conceptos relacionados. 2.4. Aproximación á diversidade e a identidade sexual, e outros conceptos relacionados. 2.5. Aproximación á diversidade xeracional. 2.6. Achegamento a outros tipos de diversidade. 2.7. Marco normativo e legal de referencia a nivel autonómico, nacional e internacional.
3. Conceptos e modelos de diversidade.	3.1. Evolución histórica dos modelos vinculados coa diversidade funcional: modelo de prescindencia, modelo médico-rehabilitador, modelo de vida independente ou social, e modelo da diversidade. 3.2. Revisión de teorías relativas á diversidade e identidade de xénero: perspectiva cognitiva, perspectiva social (modelos de interacción sociocognitiva, modelos sociais), perspectiva da aprendizaxe social, perspectiva política, etc.
4. Ocupación humana e as múltiples diversidades.	4.1. Contextualización sobre a ocupación humana. 4.2. Implicacións da diversidade (social, cultural, funcional, de xénero, sexual, xeracional, etc.) na ocupación humana.
5. Abordaxe holística da diversidade humana.	5.1. Abordaxe holística da diversidade humana nos procesos de saúde. 5.2. Abordaxe holística da diversidade humana no desenvolvemento da actividade investigadora. Deseño e desenvolvemento de proxectos de investigación baseados na diversidade humana acordes aos perfís profesionais do alumnado.

Metodoloxías / probas	Competencias / Resultados	Horas lectivas (presenciais e virtuais)	Horas traballo autónomo	Horas totais
Análise de fontes documentais	B2 B4 B5 B8 B10 B12 C1 C2	6	24	30
Discusión dirixida	A3 B4 B5 B6 C1 C4 C7	12	6	18
Foro virtual	A3 A5 B4 B5 B6 B8 B12	12	4	16
Investigación (Proxecto de investigación)	A1 A3 A5 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B12 C1 C7 C9	6	54	60
Presentación oral	B2 B4 B11 C1	3	12	15
Solución de problemas	A3 B4 B5 B6 B7 B9 B10 B12 C4 C7	3	3	6

Atención personalizada		5	0	5

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Análise de fontes documentais	Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para as temáticas centrais da materia, con actividades especificamente deseñadas para a súa análise. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico. Das 6 horas lectivas, 3 son presenciais e 3 son virtuais.
Discusión dirixida	Técnica de dinámica de grupos na cal as persoas integrantes do grupo discuten de forma libre, informal e espontánea sobre un tema, aínda que poden estar coordinadas por unha persoa que actúe como moderadora. Das 12 horas lectivas, 9 son presenciais e 3 son virtuais.
Foro virtual	Estudo dirixido a través de materiais multimedia. Todas as horas lectivas (12) son virtuais.
Investigación (Proxecto de investigación)	Proceso de ensinanza orientado á aprendizaxe do alumnado mediante a realización de actividades de carácter práctico a través das que se propoñen situacións que requiren ao estudantado identificar un problema obxecto de estudo, formulalo con precisión, desenvolver os procedementos pertinentes, interpretar os resultados e sacar as conclusións oportunas do traballo realizado. Todas as horas lectivas (6) son presenciais.
Presentación oral	Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e o profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica. Todas as horas lectivas (3) son presenciais.
Solución de problemas	Técnica mediante a que se ten que resolver unha situación problemática concreta, a partir dos coñecementos que se traballaron, que pode ter máis dunha posible solución. Todas as horas lectivas (3) son presenciais.

Metodoloxías	Competencias / Resultados	Descrición	Cualificación
Investigación (Proxecto de investigación)	A1 A3 A5 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B12 C1 C7 C9	Para a avaliación desta metodoloxía, valorarase: a capacidade de expresión escrita do alumnado (valorando de forma negativa os erros ortográficos, gramaticais y sintácticos), a integración e aplicación de conceptos e procedementos abordados na materia, a argumentación ofrecida nas súas intervencións, a capacidade de razoamento e de resolución de problemas, e a actitude crítica e reflexiva.	50
Presentación oral	B2 B4 B11 C1	Para a avaliación desta metodoloxía, valorarase: a capacidade de comunicación oral do alumnado, a capacidade de análise e de síntese, e a argumentación ofrecida nas súas intervencións.	20
Análise de fontes documentais	B2 B4 B5 B8 B10 B12 C1 C2	Para a avaliación desta metodoloxía, valorarase: a capacidade de expresión escrita do alumnado (valorando de forma negativa os erros ortográficos, gramaticais e sintácticos), a integración e aplicación de conceptos teóricos e prácticos abordados na materia, a capacidade de análise e de síntese, a argumentación ofrecida nas súas intervencións, e a actitude crítica e reflexiva.	30

Observacións avaliación
O sistema de cualificacións expresarase mediante cualificación numérica de acordo co establecido no artigo 5 do Real Decreto 1125/2003 de 5 de setembro (BOE nº 224 de 18 de setembro de 2003), polo que se establece o sistema europeo de créditos e o sistema de cualificacións nas titulacións universitarias de carácter oficial e validez en todo o territorio nacional. Sistema de cualificacións: 0-4.9=Suspenso, 5-6.9=Aprobado, 7-8.9=Notable, 9-10=Sobresaliente/Matrícula de honra (Graciable). A efectos desta materia, considerarase como Non presentado (NP) ao alumnado que non participe na totalidade de actividades de avaliación continua, tendo en conta as condicións que figuran a continuación. Para superar a materia, cada estudante debe participar activamente en todas as metodoloxías propostas, e entregar todos os traballos solicitados. Ademais, deberá acadar unha nota global mínima de 5 puntos, e ter superada, como mínimo, a metodoloxía de Investigación (Proxecto de investigación), para o cal é preciso obter unha cualificación mínima do 50% da nota máxima (2,5 sobre 5 puntos). En caso contrario, non se sumarán nin serán tidas en conta as notas das restantes metodoloxías (Análise de fontes documentais e Presentación oral), e a cualificación global da materia corresponderase coa nota obtida na metodoloxía suspensa (Investigación). No caso de non superación da materia na primeira oportunidade da convocatoria (febreiro), a/o estudante deberá repetir na segunda oportunidade (xullo) a entrega do(s) traballo(s) suspenso(s) ou non entregado(s). Todos os aspectos relacionados con “dispensa académica”, “dedicación ao estudo”, “permanencia” e “fraude académica” rexeranse de acordo coa normativa académica vixente da Universidade da Coruña. A docente responsable da materia resérvase a posibilidade de realizar algún cambio na avaliación ou noutros aspectos do seu desenvolvemento, que serán notificados ao estudantado coa suficiente antelación.

Bibliografía básica	Tammy C. Hoffmann, Paul P. Glasziou, Isabelle Boutron et al (2014). Better reporting of interventions: Template for intervention description and replication (TIDieR) checklist and guide. BMJ, 348:g1687 Organización Mundial de la Salud (2001). Clasificación internacional del funcionamiento, de la discapacidad y de la salud. Madrid: Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, Secretaría General de Asuntos Sociales, IMSERSO Tania Esmeralda Rocha (2009). Desarrollo de la identidad de género desde una perspectiva psico-socio-cultural: Un recorrido conceptual. Interam J Psychol, 43(2):250-9 Marta Lamas (2000). Diferencias de sexo, género y diferencia sexual. Cuicuilco, 7(18) Agustina Palacios, Javier Romañach (2006). El modelo de la diversidad: La bioética y los derechos humanos como herramientas para alcanzar la plena dignidad en la diversidad funcional. Madrid: Ediciones Diversitas Agustina Palacios (2008). El modelo social de discapacidad: Orígenes, caracterización y plasmación en la Convención Internacional sobre los Derechos de las Personas con Discapacidad. Madrid: CERMI, Ediciones CINCA Raquel Osborne, Cristina Molina Petit (2008). Evolución del concepto de género. EMPIRIA. Revista de Metodología de las Ciencias Sociales, (15):147-182 Manuela Crespo, Maribel Campo, Miguel Ángel Verdugo (2003). Historia de la Clasificación internacional del funcionamiento, de la discapacidad y de la salud (CIF): Un largo camino recorrido. Siglo Cero, 34[1](205): 20-6 Patricia García-Leiva (2005). Identidad de género: Modelos explicativos. Escritos de Psicología, (7):71-81 Marcela Schenck (2018). Incorporación de la diversidad genérico-sexual en salud: Claves teóricas para un modelo analítico. Rev Fac Der, (45) Cristina Morales (2020). Lectura fácil. Ni amo, ni dios, ni marido, ni partido, ni de fútbol. Barcelona: Anagrama María Esther Pérez Dalmeda, Gagan Chhabra (2019). Modelos teóricos de discapacidad: Un seguimiento del desarrollo histórico del concepto de discapacidad en las últimas cinco décadas. Revista Española de Discapacidad, 7(I): 7-27 Margrit Eichler (1991). Nonsexist research methods: A practical guide. Nueva York: Routledge Carol Lynn Martin, Diane N. Ruble (2010). Patterns of gender development. Annu Rev Psychol, 61:353-81 Ignacio Calderón-Almendros, Paula Verde-Francisco (2018). Reconocer la diversidad. Textos breves e imágenes para transformar miradas. Barcelona: Octaedro Ignacio Calderón-Almendros, Rafael Calderón-Almendros (2016). ‘I open the coffin and here I am’: Disability as oppression and education as liberation in the construction of personal identity. Disabil Soc, 31(1):100-15

Bibliografía complementaria	Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura (2005). Convención sobre la protección y la promoción de la diversidad de las expresiones culturales. París: UNESCO Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura (2002). Declaración universal de la UNESCO sobre la diversidad cultural. París: UNESCO Angels Ponce, Miguel Gallardo (2011). Diferentes. Guía Ilustrada sobre la DIVERsidad y la disCAPACIDAD. Barcelona: Fundación Adecco, OHL Consejo de la Unión Europea (2013). Directrices de la UE para promover y proteger el disfrute de todos los derechos humanos por parte de las personas LGBTI. Bruselas: Consejo de la UE Javier Romañach, Manuel Lobato (2007). Diversidad funcional: Nuevo término para la lucha por la dignidad en la diversidad del ser humano. En: Comunicación y discapacidades European Commission, Directorate General for Research and Innovation (2011). El género en la investigación: Manual. Publications Office, Ministerio de Ciencia e Innovación Gonzalo José Carbonell Aparici (2019). El movimiento de vida independiente en España. Revista Española de Discapacidad, 7(II): 201-14 RAINBOW (Rights Against INtolerance: Building an Open-minded World) (2012). Glosario de términos LGBT. http://www.rainbowproject.eu/material/es/glossary.htm Begoña Rodríguez, Olivia Castillo (coord.) (2018). Glosario de términos sobre diversidad afectivo sexual. Madrid: Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad Moscas de Colores (2021). Glosario LGBT. http://www.moscasdecolores.com/es/glosario-lgbt Eulàlia Lledó Cunill (2009). Guía de lenguaje para el ámbito de la salud. Vitoria-Gasteiz: EMAKUNDE-Instituto Vasco de la Mujer Maria Caprile (coord.), Núria Valles, Rachel Palmen (2012). Guía práctica para la inclusión de la perspectiva de género en los contenidos de la investigación. Madrid: Fundación CIREM Naciones Unidas, Derechos Humanos, Oficina del Alto Comisionado (2012). Nacidos libres e iguales. Orientación sexual e identidad de género en las normas internacionales de derechos humanos. Nueva York, Ginebra: Naciones Unidas Principios de Yogyakarta (2007). Principios sobre la aplicación de la legislación internacional de derechos humanos en relación con la orientación sexual y la identidad de género. http://yogyakartaprinciples.org/ Noemí Parra, Moisés Oliva (2016). Sexualidades diversas. Manual para atención de la diversidad sexual en las personas con discapacidad intelectual o del desarrollo. FEAPS Canarias Andrés Gutiérrez (coord.) (2017). Trans. Diversidad de identidades y roles de género. Madrid: Ministerio de Educación, Cultura y Deporte