Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Psicoloxía Código 661G01003
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao Anual
Primeiro Formación básica 9
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Rodríguez San Adrián, Belén
Correo electrónico
b.rodriguez3@col.udc.es
Profesorado
Rodríguez San Adrián, Belén
Correo electrónico
b.rodriguez3@col.udc.es
Web http://campusvirtual.udc.gal/
Descrición xeral Co estudo da Enfermería Psicosocial preténdese que o alumnado coñeza os elementos básicos do psiquismo humano,tanto referido ás situacións de saúde como de enfermidade, ademais dos mecanismos de actuación nas relacións interpersonais e de grupo,imprescindibles nun desenvolvemento profesional dos coidados de calidade.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Identificar as respostas psicosociais das persoas ante as diferentes situacións de saúde. A12
A13
A14
B1
B3
B4
B5
B6
B7
B9
B10
B14
B15
B16
C1
C3
C4
C6
C7
C11
Valorar as persoas con problemas psicosociais e planificar as intervencións de enfermaría. A12
A13
A14
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C6
C7
C8
C10
C11
Describir as características dunha relación terapéutica co paciente e a súa familia A12
A13
A14
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
Describir as técnicas de comunicación na relación co paciente, familia e membros do equipo de saúde. A12
A13
A14
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C6
C7
C8
C9
C10
C11
Identificar os principais problemas físicos, psicolóxicos e sociais das víctimas de violencia de xénero e das súas familias. A12
A13
A14
A17
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C6
C7
C8
C9
C10
C11
Describir os principais aspectos da prevención, detección, asistencia e rehabilitación das víctimas da violencia de xénero A12
A13
A14
A17
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11

Contidos
Temas Subtemas
Unidade didáctica 1. A Psicoloxía: Teorías e modelos da Psicoloxía como ciencia. Concepto de psicoloxía. Psicoloxía Científica: Aspectos fundamentais da Psicoloxía. Concepto. Tendencias que formaron a Psicoloxía actual. Catro puntos de vista actuais arredor da Psicoloxía.
Unidade didáctica 2. Procesos Psicolóxicos basicos da conducta humana - A Emoción:
Concepto de emoción.Bases neurofisiolóxicas.Emocións e sentimentos.Alteracións.Concepto de alexitimia.Intelixencia emocional.Escalas.Aplicación nos coidados de Enfermaría
- A motivación:
Concepto de motivación.Fases da motivación.Xénese do factor motivacional.Estados primarios e secundarios da motivación.Aplicacións nos coidados de enfermaría.
-Xénese e evolución da conducta humana:
Modelos conceptuaís da conducta humana.Aplicación dos modelos enfermeiros na conducta humana.
-A personalidade:
Temperamento e carácter.
Necesidades e instintos.Bases neurofisiolóxicas.Pulsións.
Frustración e conflicto.Clases de conflictos e a súa resolución.Reaccións diante da frustración.
Actitudes,creenzas e valores.A formación social da persoalidade.Aplicacións en enfermaría .
-Modificación e terapia de conducta:
Modelos conceptuais da conducta humana.Técnicas de modificación da conducta.
-A sensopercepción:
Bases neurofisiolóxicas da sensación e da percepción.Compoñentes da percepción.Sistemas de percepción e a súa organización. Alteracións.
-Procesos cognoscitivos:
Pensamento,memoria e intelixencia. Xeneralidades. Natureza e funcionamento da memoria. Patoloxía da memoria.
Intelixencia e aptitudes.Medidas.Patoloxía das conductas intelixentes
Etapas do pensamento creador.Tipos de imaxinación.
Pensamento espontáneo e pensamento dirixido.
-A aprendizaxe:
Bases da aprendizaxe.Condicionamento clásico.Condicionamento instrumental.Aprendizaxe observacion.
Unidade didáctica 3.Saúde e Enfermidade ao longo do ciclo da vida desde a perspectiva Psicolóxica.
Afrontamento psicolóxico da enfermidade e o sufrimento.
-Factores psicosociais do enfermar humano:
Concepto de saúde e enfermidade.
A enfermidade:comportamento,tipos e reaccións.
A enfermidade como feito psicolóxico,biográfico e social.Etapas do proceso de enfermar.Estrés e enfermidade.
Afrontamento e apoio social.
- Aspectos psicolóxicos da dor crónica: Afrontamento da dor.Dor aguda e dor crónica.Escalas de medición.
- Aspectos psicolóxicos do paciente cirúrxico: Manexo emocional do paciente cirúrxico.Técnicas de afrontamento.
-Aspectos psicolóxicos do paciente nas unidades de coidados especiaís:
¿Qué son os coidados especiais?.Aspectos a ter en conta no paciente infanto-xuvenil, xeriátrico e con minusvalía.
- Aspectos psicolóxicos do paciente crónico:
Aspectos psicolóxicos das doenzas crónicas.
Teorías do estrés e as súas aplicacións nas doenzas crónicas.
Coidados de Enfermaría nas doenzas crónicas.
- Aspectos psicolóxicos do paciente hipertenso e con transtornos cardiovasculares:
Singularidades do paciente hipertenso e con transtornos cardiovasculares.
Traballando a concienza de enfermidade nestes pacientes.
- Aspectos psicolóxicos do soño:
Bases neurofisiolóxicas do soño. Soño e vixilia.Transtornos do soño. Técnicas de entrenamento en autocontrol e relaxación.
- Aspectos psicolóxicos do paciente oncolóxico e con SIDA:
Cancro e Sida:doenzas malditas.
Aportacións psicoterapéuticas diante do cancro e do Sida.
Os sanitarios frónte ao estigma.
Aspectos a contemplar para unha morte digna.
- Introducción ao psicodrama:
Concepto e utilidade do psicodrama.
Fases do psicodrama
Tipos de psicodrama
Autores máis representativos
Experienzas
-Novas terapias aplicadas aos coidados:
Musicoterapia.
Aromaterapia.
Risoterapia.
Psicodanza.
Terapia asistida con animais
Unidade didáctica 4. Teorías Psicolóxicas da relación interpersoal -A relación persoal sanitario-paciente: Perspectiva holística da saúde e coidados de enfermaría.Liderazgo en enfermaría.Estilos de liderazgo.
-A comunicación persoal sanitario-paciente: Comunicación.Formas,métodos e perturbacións.
Os enfermeiros como grupo de traballo.
Funcións de enfermaría nos coidados psicosociaís.
Unidade didáctica 5. Conceptos Xerais da violencia de xénero.
Actuación ante a violencia de xenero no ámbito da Atención Primaria e especializada.
- Aspectos psicolóxicos,físicos e sociaís da violencia de xénero:
Concepto de violencia de xénero. A familia como sistema.Epidemioloxía e xénese da violencia de xénero.Tipos de prevención.Investigación en violencia de xénero

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 40 60 100
Traballos tutelados A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 10 8 18
Análise de fontes documentais A12 A13 A14 A17 B24 B22 B16 B14 B13 B12 B11 B10 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 4 20 24
Proba obxectiva A12 A13 A14 A17 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 2 54 56
Aprendizaxe colaborativa A12 A13 A14 A17 B10 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C5 C4 C3 C1 C7 C6 C8 C9 C10 C11 C12 14 8 22
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral A sesión maxistral vai ser a técnica docente habitual,co apoio de medios audiovisuales e exposición de casos prácticos,pretendendo favorecer a implicación e participación do alumnado,pólo que a asistencia é fundamental
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Análise de fontes documentais Revisión de hemeroteca, libros, artigos publicados en revistas científicas e filmes documentais, co que se pretende promover a análise crítica de temas relacionados co contido do programa.
Proba obxectiva Integra preguntas tipo de probas de ensaio e preguntas tipo de probas obxectivas referidas aos contidos desenvoltos a través das distintas metodoloxías durante o curso.
As preguntas de ensaio son de desenvolvemento aberto. As preguntas obxectivas son de resposta múltiple.
Aprendizaxe colaborativa Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Aprendizaxe colaborativa
Traballos tutelados
Descrición
A docente realizará atención personalizada a cada estudante para consultas, orientación do estudo e elaboración de traballos. O seguimento farase de forma individual ou en pequenos grupos, ben de maneira presencial, virtual (TEAMS) ou a través do correo electrónico.


Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Aprendizaxe colaborativa A12 A13 A14 A17 B10 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C5 C4 C3 C1 C7 C6 C8 C9 C10 C11 C12 Esta aprendizaxe levaráse a cabo en grupos de traballo. Presentaránse diferentes situacións prácticas, lectura de libros e artigos así coma o uso de tecnoloxías da información e das comunicacións.
Valoraráse a participación activa na resolución das actividades propostas e o fomento do debate.
15
Traballos tutelados A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 -Será obrigatoria a realización do traballo tutelado. Esta metodoloxía desenvolverase entre 4-5 alumnos a partir dun tema proposto polo profesorado. O traballo será presentado ao resto do alumnado.
-A avaliación do traballo realizarase mediante unha rúbrica específica para o traballo e para a exposición oral que o alumnado terá especificado na plataforma Moodle.
-Puntuarase un mínimo de 0 e un máximo de 10
25
Proba obxectiva A12 A13 A14 A17 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 A proba obxectiva pode combinar distintos tipos de preguntas: preguntas de resposta múltiple, de ordenación, de resposta breve, de discriminación, de completar e/o de asociación. Tamén pódese construir cun único tipo de algunha destas preguntas. As respostas erroneas contan negativo de forma que cada tres respostas erroneas descontarán unha resposta correcta.
60
 
Observacións avaliación

-Para promediar a porcentaxe das diferentes metodoloxías o estudantado debe aprobar, cunha nota de 5 sobre 10, tanto a metodoloxía evaluativa do traballo tutelado coma a da proba obxetiva.

-Realizarase unha proba obxetiva e un trabajo tutelado no 1º cuatrimestre e unha proba obxetiva e un traballo tutelado no 2º cuatrimestre.

-A media de cada cuatrimestre será a resultante das metodoloxías evaluativas de aprendizaxe colaborativo, traballo tutelado e proba obxetiva do cuatrimestre correspondente.

-A nota final da materia será a media das notas de ambos cuatrimenstres.

-Segunda oportunidade: Gardaráse a nota da parte superada (aprendizaxe colaborativo, traballo tutelado o proba obxetiva) de cada cuatrimestre. Realizaráse a parte non superada (aprendizaxe colaborativo,  traballo tutelado o proba obxetiva). A aprendizaxe colaborativa e o traballo tutelado realizaránse mediante un traballo individual sobre unha temática proposta polo profesorado. A proba obxetiva será das mesmas características que na primeira oportunidade.  Utilizaránse as mesmas características e criterios que na 1º oportunidade. As probas realizaránse o mesmo día coincidindo coa fecha oficial da evaluación para a 2º oportunidade. 

-Adianto de oportunidade: Realizaránse os traballos tutelados de manera individual de os temas propostos polo profesorado que terán unha puntuación do 30% e unha proba obxetiva que terá unha puntuación do 70%. O alumnado deberá aprobar, cunha nota de 5 sobre 10, cada unha das metodoloxías evaluativas para poder facer a media das duas partes da materia. .

-Estudantado con matrícula parcial:  Os criterios de evaluación serán os mismos que para o estudantado  con adianto  de oportunidade.

-A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

Fontes de información
Bibliografía básica

Bayés,R:Psicología oncológica.Ed.Martínez Roca.Barcelona,1985

Bugarín,R:Violencia de género.Aspectos éticos en atención primaria.Ed.Andavira.Santiago,2017

Cartwright,D y cols:Dinámica de grupos.Ed Trillas.Barcelona,1971

Delgado Losada:Fundamentos de psicología para ciencias sociales y de la salud.Ed médica panamericana.Madrid,2014

Dorsch,F:Diccionario de psicología.Ed.Herder.Barcelona,2000

Ferreira Chaine,M:Comunicación entre el personal sanitario y paciente.Ed.Círculo rojo.ISBN: 9788413317663

Heather Herdman,Ty Nanda internacional.Diagnósticos enfermeros:definiciones y clasificación 2021-2023 Ed.Elsevier .Barcelona,2021

Lipkin,G:Cuidados de enfermería en pacientes con conductas especiales.Ed.Doyma.Barcelona,1989

LLor, Abad y cols:Ciencias psicosociales aplicadas a la salud.Ed.Interamericana.Madrid,1995 

Mac Van,B:Paciente terminal y muerte.Ed.Doyma.Barcelona,1987

Matthews-Simonton,S:Familia contra enfermedad.Efectos sanadore del ambiente familiar.Ed.Sirio.Barcelona,2016

 Mayor,J y Labrador,F.J:Manual de modificación de conducta.Ed.Alhambra.Madrid,1986

Nieto Munuera,J y cols:Psicología para ciencias de la salud.Ed McGraw-Hill-interamericana.Madrid,2004.

Novel Martí,G y cols: Enfermería psicosocial y salud mental.Ed.Elsevier .Barcelona,2010

Pérez,M:Más Aristóteles y menos Concerta.Ed.NEE.Madrid,2018

Rebraca Shives,L:Enfermería psiquiátrica y de salud mental.Conceptos básicos.Ed.Mc Graw-Hill.Madrid,2007

Simon,P y otro:Las relaciones interpersonales.Ejercicios prácticos y fundamentos teóricos.Ed.Herder.Barcelona,1989

Bibliografía complementaria (). .
(). .

Bibliografía recomendada:

Alborch,C.:”Malas”.Aguilar.Madrid,2002.

Area Carracedo,R y Vila Pillado,l:"Arquitecturas da infancia.Escenarios e teatros na construcción social da infancia".Ed Laiovento.Galiza,2009

Barberá,E.:”Psicología del género”.Ariel.Barcelona,1998.

Beltrán,E;Maquieira,V.:”Feminismos.Debates teóricos contemporáneos”.Alianza.Madrid,2001.

Castilla del Pino,C.:”La envidia”.Alianza.Madrid,1994.

De Miguel,A:Neoliberalismo sexual.El mito de la libre elección.Ed.Cátedra.Madrid,2015

Dobbs,B y Poletti,R.:"Vivir el hospital".Ed.Rol.Barcelona,1981

Expósito,M:De la garÇonene a la pin-up.Ed.Cátedra.Madrid,2016 

Fernández Blanco,M:"La repetición como concepto fundamental del psicoanálisis"Ed.Capiton.Caracas,2010

Fisher,H:"Anatomía del amor".Anagrama,2007.

Fisher,H:"El primer sexo".Punto de lectura.Madrid,2001.

Fisher,H:"Por qué amamos".Ed.Taurus,2004

García  Callejo,J.M.:”Protección jurídica contra el acoso Moral en el trabajo o la tutela de la dignidad del trabajador”.FSP-UGT.Madrid.ISBN 84-607-7213-6.

García  de Vinuesa,H y otros:Volviendo a la normalidad.Alianza ensayo.Barcelona,2014

Harris,T:"Yo estoy bien,tú estás bien".Ed.Grijalbo.Barcelona,1997

Hirigoyen,M.F.:”El acoso moral”.Paidós.Barcelona,1999.

Klein,M:"Obras completas.Relato del psicoanálisis de un niño".Ed.Paidós.Buenos Aires,1979

Leach,E.:”Cultura y comunicación”.Zahor.1978.

Lorente Acosta,M:"El rompecabezas.Anatomía del maltratador".Ed.Crítica.Barcelona,2004

Marina,J.A;Válgoma,M.:”La lucha por la dignidad”.Anagrama.Barcelona,2000.

Peitchinis:"La comunicación del personal sanitario y paciente".Ed.Alhambra

Rodriguez -Arias Palomo,J.L y Venero Celis,M:"Terapia familiar breve".Ed.CCS.Madrid,2006

Rodriguez,J:"Prevenir el narcisismo".Plataforma editorial.Barcelona,2018

Roudinesco,E:"Diccionario amoroso del psicoanálisis".Ed.Debate.Barcelona,2019

Simon,P y Lucien,A:"Las relaciones interpersonales:ejercicios prácticos y fundamentos teóricos".Ed.Herder.Madrid,1989 Vincent,J.D:Biología de las pasionesEd.Anagrama.Barcelona,1987

REVISTAS (formato papel):

-Cultura de los cuidados

-Index de Enfermería

-Metas

-Rol

-Siso saúde

WEBS DE INTERÉS:

www.finisterre.com

www.google.es

http://index-f.com/

www.E-ROL.es

www.psiquiatría.com


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Anatomía/661G01001
Bioloxía/661G01002
Fundamentos da Enfermaría/661G01007
Bases para a interpretación do coñecemento científico/661G01008
Fisioloxía/661G01105

Materias que continúan o temario
Enfermaría da Saúde Mental/661G01015
Enfermaría clínica III/661G01017
Enfermaría Comunitaria II/661G01019
Enfermaría Xerontolóxica/661G01020
Estancias Clinicas II/661G01026
Estancias Clínicas III/661G01027
Estancias Clínicas IV/661G01028
Estancias Clínicas V/661G01029
Estancias Clínicas VI/661G01030
Estancias Clínicas VII/661G01031
Practicum/661G01032
Traballo fin de grao/661G01033
Enfermaría Clínica I/661G01034
Enfermaría Clínica II/661G01035

Observacións

Esta materia ten en conta as recomendacións de SOSTENIBILIDADE MEDIO AMBIENTE, PERSOA E IGUALDADE DE XENERO:

- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia, realizarase a través de Moodle, en formato dixital sen necesidade de imprimilos.

NO CASO DE QUE A ENTREGA dos traballos, fose en papel:

- Non se empregarán plásticos

- Realizaranse impresións a dobre cara

- Empregarase papel reciclado

- Evitarase a impresión de borradores.

- Teranse en conta os principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

- Atendendo ás distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria, nesta materia terase en conta a perspectiva de xénero velando pola non utilización dunha linguaxe sexista na aula, nos documentos desenvolvidos na materia e nas actividades clínicas realizadas co alumnado.

- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas dentro da aula ou no contexto clínico, influíndo na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade.

- Prestará especial atención en detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas.

- Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso idóneo, igualitario e proveitoso á vida universitaria



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías