Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Nutrición Código 661G01009
Titulación
Grao en Enfermaría
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Segundo Formación básica 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Pita Gutiérrez, Francisco
Correo electrónico
francisco.pita.gutierrez@col.udc.es
Profesorado
Candia Bouso, Berta Remedios
Pita Gutiérrez, Francisco
Correo electrónico
berta.candia.bouso@udc.es
francisco.pita.gutierrez@col.udc.es
Web http://campusvirtual.udc.gal/
Descrición xeral O propósito desta materia é capacitar ao estudante para establecer medidas preventivas e terapéuticas relativas á alimentación das persoas e comunidade, e para prestar coidados ás necesidades nutricionais e dietéticas.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título
A7 Coñecer e valorar as necesidades nutricionais das persoas sás e con problemas de saúde ao largo do ciclo vital, para promover e reforzar pautas de conduta alimentaria saudable.
A8 Identificar os nutrientes e os alimentos en que se encontran.
A9 Identificar os problemas nutricionais de maior prevalenza e seleccionar as recomendacións dietéticas adecuadas.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B9 Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
B13 Toma de decisións.
B15 Capacidade para comunicarse con persoas non expertas na materia.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C9 CB1.- Que os estudantes demostraran posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parta da base da educación secundaria xeral, e sólese atopar a un nivel que, si ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda dun campo de estudo.
C10 CB2.- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos a seu traballo ou vocación de unha forma profesional y posúan as competencias que solen demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Describir os diferentes grupos de alimentos e as súas características nutricionais A8
B1
B2
B4
B9
C1
Describir as modificacións das necesidades nutricionaos nas diferentes etapas do ciclo vital A7
A8
A9
B2
B4
B9
B13
C1
C6
C7
C9
C10
Identificar as técnicas, guías e procedementos do diagnóstico nutricional e realizar a valoración do estado nutricional A7
A8
A9
B1
B2
B4
B9
B13
B15
C1
C6
C7
Describir as bases fisiológicas e fisiopatológicas da nutrición nas persoas sanas e nas enfermas A7
A8
A9
B1
B4
C1
C6
C7
Describir os principios básicos da dietética aplicada a nivel terapéutico e para utilizar os códigos das dietas A7
A8
A9
B1
B2
B4
B9
B13
B15
C1
C6
C7
C9
C10
Identificar as indicacións, vías da administración e complicación da nutrición enteral e parenteral, así coma describir os coidados de enfermaría necesarios A7
A8
A9
B1
B2
B4
B9
B13
B15
C1
C6
C7
C9
C10

Contidos
Temas Subtemas
BLOQUE I. PRINCIPIOS DA NUTRICIÓN.
1. Conceptos xerais: Concepto de Alimentación, Nutrición, Bromatoloxía e Dietética. Bases evolutivas da Nutrición.
2. Esquema xeral da Nutrición Humana. Requerimentos Nutricionais, Inxestas Dietéticas de Referencia. Obxectivos Nutricionais e Guías Dietéticas.
3. Composición corporal. Necesidades de enerxía.
4. Proteínas.
5. Lípidos.
6. Hidratos de carbono. Fibra alimentaria. Alcol
7. Vitaminas.
8. Minerais.
9. Auga e electrolitos.
BLOQUE II. BROMATOLOXÍA: ALIMENTOS E HIXIENE ALIMENTARIA 10. Os alimentos como fonte de enerxía e nutrintes. Grupos de alimentos. Hábitos Alimentarios. Métodos para a avaliación da inxesta de alimentos.
11. Hixiene alimentaria e Toxicoloxía dos alimentos.
12. Alimentos funcionais e alimentos transxénicos.
BLOQUE III. NECESIDADES NUTRICIONAIS E CICLO VITAL 13. Nutrición perinatal
14. Nutrición infantil.
15. Nutrición escolar e na adolescencia.
16. Nutrición nos maiores. Situacións especiais.
BLOQUE IV. NUTRICIÓN APLICADA. DIETOTERAPIA. PAPEL DOS NUTRINTES NA PREVENCIÓN E CONTROL DE ENFERMIDADES. 17. Nutrición clínica. Planificación das dietas hospitalarias. Organización das Unidades de Nutrición no Hospital. Papel da Enfermaría.
18. Nutrición nas enfermidades cardiovasculares.
19. Nutrición na salud do sistema musculoesquelético.
20. Dietoterapia nas situacións de malnutrición: obesidade e desnutrición.
21. Atención nutricional nos pacientes con trastorno de conducta alimentaria.
22. Atención nutricional na diabetes.
23. Atención nutricional no paciente oncolóxico.
24. Atención nutricional ao paciente con trastornos dixestivos: intolerancias, enfermidades inflamatorias, disfaxia e alteracións do tracto gastrointestinal.
25. Atención nutricional dos pacientes con afectación renal.
BLOQUE V. TRATAMENTO MÉDICO NUTRICIONAL 26. Nutrición enteral
27. Nutrición parenteral

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Estudo de casos A7 A8 A9 B1 B4 C1 C6 C9 C10 4 4 8
Presentación oral B15 C7 2 2 4
Proba mixta B2 2 60 62
Sesión maxistral B9 17 17 34
Aprendizaxe colaborativa A7 B1 B2 B15 C1 C6 C9 C10 12 12 24
Análise de fontes documentais A7 B1 B4 C6 2 4 6
Seminario A7 A8 A9 B1 B2 B4 B9 B13 B15 C1 C6 C7 C9 C10 2 2 4
Traballos tutelados B13 C9 C10 2 4 6
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Estudo de casos Estudio de casos (habitualmente en grupo) utilizando as modalidades de resolución de problemas e comprensión.

Presentación oral Actividade na que os estudantes expoñen verbalmente o contido/ resultados dos traballos tutelados e os estudos de casos.
Proba mixta Proba escrita con 50 preguntas tipo test y 5 preguntas de resposta curta.
Cada pregunta tipo test terá 5 posibles respostas. Por cada 4 non acertadas, restarase unha acertada. O test puntuará o 60% da nota do exame. As preguntas curtas o 40%.
Sesión maxistral Actividade na que o profesor expón de maneira oral e con medios audiovisuais contidos teóricos do programa e a orientación bibliográfica dos mesmos.
Aprendizaxe colaborativa Actividade que desenvolverá a participación dos alumnos nun tema de actualidade sobre o que o profesor establecerá diferentes estratexias a defender nunha sesión presencial con interpelación dos diferentes grupos de traballo
Análise de fontes documentais Actividade na que os estudantes de forma autónoma realizarán unha busca e síntese de información presentando un protocolo de revisión da evidencia dun tema proposto polo profesor.
Seminario O seminario corresponde ás sesións semanais lectivas que non son a sesión maxistral. Agrupa o estudo de casos, a presentación oral, a aprendizaxe colaborativa, a análise de fontes documentais e os traballos tutelados.
Traballos tutelados Actividade na que os estudantes de forma autónoma afondan ou relacionan coñecementos expostos polo profesor.

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Estudo de casos
Presentación oral
Traballos tutelados
Aprendizaxe colaborativa
Seminario
Descrición
A atención personalizada ten como finalidade atender as consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia. Farase de xeito individualizado, ben presencial ou a través do correo electrónico.

A atención persoalizada relacionada cos traballos tutelados ten como finalidade orientar ós estudantes na realización dos traballos. O seguimento poderase realizar en pequenos grupos, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Proba mixta B2 O exame para calquera convocatoria (avance de oportunidade, primeira oportunidades, seguda oportunidade) será con preguntas tipo test de opción múltiple O número de preguntas oscilará entre 60 e 90, correpondendo para a realización do examen o tempo equivalente a 1 minuto por pregunta. Só haberá unha resposta correcta, contando as respostas incorrectas como negativas, de xeito que de cada catro erradas se deducirá unha correcta.
Para poder aprobar a materia é necesario superar o exame cunha nota mínima do 50%.

En calquera caso, para calquera chamada, incluída a segunda oportunidade (xullo) e o avance da oportunidade, a puntuación do exame corresponderá cun peso do 65% do materia.

65
Aprendizaxe colaborativa A7 B1 B2 B15 C1 C6 C9 C10 Ao longo das 14 semanas de docencia, celebraranse seminarios onde se puntuarán estudo de casos, presentación oral, aprendizaxe colaborativo, análise de fontes documentais e traballos tutelados. O tema dos seminarios será, excepto por forza maior, o asignado no horario de inicio do curso.

En cada seminario teranse en conta a participación individual e o traballo previo, o traballo en grupo e os coñecementos adquiridos na clase teórica correspondente anterior. Para cada seminario haberá unha nota de 0 a 10, que se ponderará co resto de notas dos seminarios para corresponder a 35% da nota final.

A ausencia non xustificada dun seminario asigna unha puntuación de 0 para ese seminario.
35
 
Observacións avaliación

Valorarase a participación e asistencia a clase, así como a sea intervención, así como a relación entre os alumnos nos grupos que facilite a cohesión das exposicións de cada grupo.

O 65% da puntuación da materia de Nutrición corresponderá ao exame, e  o 35% á actividade realizada nos seminarios (traballos, exposicións, casos prácticos, traballos tutelados).

No caso de cursar unha segunda matrícula (repetir a asignatura), e tendo aprobados os seminarios no curso previo, poderase pedir a exención dos seminarios pero a nota correspondente será un 5 na parte dos seminarios (1.75 puntos na nota final sobre o máximo de 3.5 puntos posibles)

A realización
fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada,
implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se
cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na
convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se
produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a
modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose
necesario.


Fontes de información
Bibliografía básica (). .
Cuervo Zapatel M (2013). Alimentación Hospitalaria. Dietas Hospitalarias - Volumen II.. Edit Diaz de Santos.
(). American Journal of Clinical Nutrition. http://www.ajcn.org
(). Base de datos Española de Composición de Alimentos . http://www.bedca.net
L. Kathleen Mahan, Janice L Raymond (2017). Dietoterapia. Elsevier
(). FAO: Organización de las Naciones Unidas para la Agricultura y la Alimentación. http://www.fao.org
(). FDA: Food and Drug Administration. U.S. Department of Health and Human Services.. http://www.fda.gov
Martínez JA y Portillo MP (2011). Fundamentos de Nutrición y Dietética. Ed.Panamericana. Buenos Aires.
Varela Moreiras G. (2019). Libro Blanco de la Nutrición de las Personas Mayores en España.
(2013). Libro Blanco de la Nutrición en España. Fundación Española de la Nutrición (FEN)
Rodota LP, Castro ME (2019). Nutrición clínica y dietoterapia. Panamericana
Moreiras O, Carbajal A, Cuadrado C (2013). Tablas de composición de alimentos.. Editorial Pirámide
Gil A. (2017). Tratado de Nutrición. Panamericana

DOCUMENTOS SEMINARIOS: serán entregados en cada un dos seminarios os accesos ao mesmos ou a documentación necesaria.

Bibliografía complementaria (). FESNAD: Federacion Española de Nutrición, Alimentación y Dietética.. http://www.fesnad.org/
(). International Union of Nutritional Sciences. http://www.iuns.org
(). Endocrinología y Nutrición. Elsevier. http://zl.elsevier.es/es/revista/endocrinologia-nutricion-12/pdf/90283575/S300/
(). Journal of Parenteral and Enteral Nutrition. SAGE.
(). Nestlé Nutrición. http://www.nestle.es/nutricion/
(). Nutrición Hospitalaria. www.nutricionhospitalaria.com
(). Observatorio de la nutrición y seguridad alimentaria. http://www.observatorio.naos.aesan.msssi.gob.es/web/documentos/seccion/Documentos.shtml
(). Plan cuídate + . http://www.plancuidatemas.aesan.msssi.gob.es/
(). SEN: Sociedad Española de Nutrición.. http://www.sennutricion.org
(). Sociedad Española para el Estudio de la Obesidad. www.seedo.es


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Sistemas da información e comunicación en ciencias da saúde/661G01004
Fisioloxía/661G01105

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Fundamentos de Enfermaría/661G01107

Materias que continúan o temario

Observacións

Esta materia ten en conta as recomendacións de SOSTENIBILIDADE MEDIO AMBIENTE, PERSOA E IGUALDADE DE XENERO:

- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia, realizarase a través de Moodle, en formato dixital sen necesidade de imprimilos.

 

No caso de que a entrega dos traballos, fose en papel:

- Non se empregarán plásticos

- Realizaranse impresións a dobre cara

- Empregarase papel reciclado

- Evitarase a impresión de borradores.

 

- Na realización dos traballos tutelados, o plaxio e a utilización de material non orixinal, incluíndo aquel obtido a través de Internet, sen indicación expresa da súa procedencia e, se é o caso, o permiso do seu autor/a, poderá ser considerada causa de cualificación de suspenso na actividade.

- Teranse en conta os principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

- Atendendo ás distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria, nesta materia terase en conta a perspectiva de xénero velando pola non utilización dunha linguaxe sexista na aula, nos documentos desenvolvidos na materia e nas actividades clínicas realizadas co alumnado.

- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas dentro da aula ou no contexto clínico, influíndo na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade.

- Prestará especial atención en detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas.

- Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso idóneo, igualitario e proveitoso á vida universitaria.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías