Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Literatura Latina Antiga e Medieval Código 710G01055
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
 Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web http://https://coruna.academia.edu/Jos%C3%A9CSantosPaz
Descrición xeral A materia ofrece unha visión xeral (aínda que necesariamente parcial) da historia literaria latina, antiga e medieval, abordada a través da periodización, os xéneros literarios e algúns dos temas que trataron os escritores latinos. Máis que unha análise profunda de aspectos concretos, trátase de ver como se relaciona o sistema literario coas circunstancias sociais e políticas, como estas influíron na aparición ou desaparición dos xéneros literarios, como algúns dos xéneros antigos se transformaron na Idade Media, amén doutros aspectos máis especificamente literarios. Os temas abórdanse desde unha perspectiva teórica ou práctica, a partir do comentarios de breves textos traducidos.
No contexto da titulación na que se imparte (Grao en Humanidades), a materia agrúpase con outras que tratan, por unha banda, as historias literarias galega e española (das que pode ser un complemento fundamental, xa que moitas formas e contidos desas literaturas, especialmente no período medieval, concordan coas latinas) e, por outra, con asignaturas nas que se estudan outros aspectos da cultura medieval, como a historia ou a arte.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Coñecemento das producións culturais da Humanidades (Arte, Pensamento, Literatura e Institucións) A1
Coñecemento das producións culturais da Humanidade (Arte, Pensamento, Literatura e Institucións) A2
Coñecemento sincrónico e diacrónico de diversas realidades culturais actuais A7
Coñecemento de linguas e culturas clásicas A9
Coñecemento das técnicas e métodos de traballo e análise das ciencias humanas e sociais A11
Uso correcto, oral e escrito, das linguas propias A12
Aprender a aprender B1
Resolver problemas de forma efectiva B2
Traballar de forma autónoma con iniciativa B4
Comunicarse de maneira efectiva no contorno de traballo B7
Comunicación oral e escrita nas linguas propias B8
Capacidade de análise e de síntese B10
Capacidade de xestión da información relevante B11
Creatividade e orixinalidade no pensamento e na práctica B20
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida C3
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse C6
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade C8

Contidos
Temas Subtemas
1. Introducción Obxectivo da materia, límites, conceptos básicos e métodos de traballo.
2. A comunicación literaria na Antigüidade e na Idade Media 1 Autores e público. Difusión e recepción da literatura latina
3. A comunicación literaria na Antigüidade e na Idade Media 2 Código literario 1: Retórica e poética antiga e medieval
4. A comunicación literaria na Antigüidade e na Idade Media 3 Código literario 2: Imitación e arte alusiva na Antigüidade e na Idade Media
5. Periodización 1 Literatura romana da época republicana. A xeración de Cicerón
6. Periodización 2 Época imperial: literatura e poder, mecenazgo e propaganda
7. Periodización 5 Literatura e cultura da época carolinxia
8. Periodización 6 O Renacemento do século XII
9. Xéneros 1 Teatro e espectáculo na Antigüidade e na Idade Media latina
10. Xéneros 2 Historiografía
11. Xéneros 3 Da biografía antiga á haxiografía medieval
12. Xéneros 4 Prosa de ficción
13. Xéneros 5 Literatura satírica e paródica en Roma e na Idade Media
14. Xéneros 6 Oratoria
15. Xéneros 7 Da poesía bucólica á altercatio medieval
16. Xéneros 8 Épica narrativa da Antigüidade e formas da épica cristiá e medieval
17. Xéneros 9 Épica didáctica
18. Xéneros 10 Literatura técnica
19. Xéneros 11 Poesía lírica
20. Xéneros 12 Da elexía clásica ao amor cortés
21. Xéneros 13 Epigrammata e aenigmata
22. Temas 1 A recepción medieval da literatura clásica: Virxilio
23. Temas 2 Intercambios culturais na literatura latina: xudíos, xermanos e celtas
24. Temas 3 Os animais na literatura latina antiga e medieval: fábulas, bestiarios, recetarios e literatura simbólica
25. Temas 4 Escritoras latinas da Antigüidade e da Idade Media
26. Temas 5 Recepción da literatura latina na cultura contemporánea

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Aprendizaxe colaborativa A1 A2 A7 A9 A11 A12 B1 B2 B4 B7 B8 B10 B11 B20 C1 C3 C6 C7 C8 24 48 72
Lecturas A1 A2 A7 A9 A11 B1 B11 0 20 20
Proba mixta A1 A2 A7 A9 A11 A12 B2 B8 B10 B11 B20 C1 2 17 19
Traballos tutelados A1 A2 A7 A9 A11 A12 B1 B2 B4 B8 B10 B11 B20 C1 C3 C7 0 14 14
Sesión maxistral A1 A2 A7 A9 A11 24 0 24
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Aprendizaxe colaborativa Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo.
Lecturas Textos de literatura latina que se comentarán especialmente nas sesións maxistrais e de aprendizaxe colaborativa. Indicaranse ao longo do curso os textos e as traducións recomendadas.
Proba mixta Proba que integra preguntas tipo de probas de ensaio e preguntas tipo de probas obxectivas sobre contidos do programa.
Traballos tutelados Traballos individuais sobre algún aspecto específico dun tema concreto. Na súa realización o alumnado deberá traballar con fontes de información acreditadas academicamente. A presentación deberá adaptarse aos estándares dos traballos académicos.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.

Atención personalizada
Metodoloxías
Descrición
O alumnado recibirá atención personalizada no horario de titorías, especialmente dirixida a axudalos na elaboración dos traballos e das tarefas das sesións interactivas. Tamén será atendido, para dúbidas ou cuestións puntuais, por correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Proba mixta A1 A2 A7 A9 A11 A12 B2 B8 B10 B11 B20 C1 Responder correctamente a cuestións sobre o programa da materia nun exame escrito que se realizará na data oficial aprobada pola Xunta de Facultade 100
 
Observacións avaliación

A materia, en extinción, non ten docencia. Xa que logo, a avaliación realizarase a partir dun exame final da materia, nas convocatorias de xuño e xullo.

Fontes de información
Bibliografía básica Brunhölzl, F. (1990-). Histoire de la littérature latine du Moyen âge. Turnhout: Brepols
Harrison, S. J. (ed.) (2005). A Companion to Latin Literature. Blackwell: Malden-Oxford-Carlton
(). Bibliotheca Augustana <http://www.hs-augsburg.de/~harsch/augusta.html>.
(). Cultura clásica <http://www.culturaclasica.com/literatura/literatura.htm>.
Paratore, E. (1987). História da literatura latina. Lisboa
Kenney, E. J.-Clausen, W. V. (eds.) (1989). Historia de la literatura clásica (Cambridge University). II: Literatura latina. Madrid: Gredos
Moreschini, C. (2006). Historia de la literatura cristiana antigua (2 vols.). Madrid: BAC
Codoñer Merino, C. (ed.) (2011 (reimpr.)). Historia de la literatura latina. Madrid: Cátedra
Albrecht, M. von (1997). Historia de la literatura latina. Barcelona: Herder
D'Angelo, E. (2009). La letteratura latina medievale. Una storia per generi. Roma: Viella
Dronke, P. (1985 (reimpr.)). La lírica en la Edad Media. Barcelona: Ariel
Moralejo Álvarez, J. L. (2002). La poesía latina medieval: apuntes para una clasificación genérica, en Actas del III congreso hispánico de latín medieval. León: Universidad
(). Latin Library <http://www.thelatinlibrary.com/>.
Leonardi, C. (ed.) (2002). Letteratura latina medievale (secoli VI-XV). Un manuale. Firenze: Edizioni del Galluzzo
Curtius, E. R. (1955). Literatura europea y Edad Media latina. México-Madrid-Buenos Aires: FCE
Cavallo, G.-Leonardi, C.-Menestò, E. (eds.) (1993-). Lo spazio letterario del Medioevo. 1. Il Medioevo latino. Roma: Salerno
Cavallo, G.-Fedeli, P.-Giardina, A. (eds.) (1989-). Lo spazio letterario di Roma antica. Roma: Salerno
Dronke, P. (1968 (2ª ed.)). Medieval Latin and the Rise of European Love-Lyric. Oxford: University Press
(). Perseus Digital Library <http://www.perseus.tufts.edu/hopper/>.
(). Recursos del mundo clásico en internet <http://www.anmal.uma.es/anmal/recursos0.htm>.
Gómez Pallarès, J. (2003). Studiosa Roma. Los géneros literarios en la cultura romana. Barcelona: Universitat Autònoma
Hexter, R.-Townsend, D. (eds.) (2012). The Oxford Handbook of Medieval Latin Literature. Oxford: University Press
VV. AA. (1972-). Typologie des sources du Moyen Âge occidental. Turnhout: Brepols
(). Universidad de Salamanca-Recursos literarios <http://clasicas.usal.es/recursos/literaria.htm>.

Bibliografía complementaria Dominik, W.-Hall, J. (eds.) (2007). A Companion to Roman Rhetoric. Malden-Oxford-Carlton: Wiley-Blackwell
Nuckley, E.-Dinter, M. (eds.) (2013). A Companion to the Neronian Age. Malden-Oxford-Chichester: Wiley-Blackwell
López Silva, X. A. (2007). A literatura dramática de expresión latina, en Vieites, M. F. (ed.), Literatura dramática, unha introdución histórica, pp. 81-108. Vigo: Galaxia
Kennedy, G. A. (1984). A New History of Classical Rhetoric. Princeton: University Press
Fantuzzi, M.-Papanghelis, T. (eds.) (2006). Brill's Companion to Greek and Latin Pastoral (Brill's Companions in Classical Studies). Leiden-Boston: Brill
López, A.-Pociña, A. (2007). Comedia romana. Madrid: Akal
Reynolds, L. D.- Wilson, N. G. (1996). Copistas y filólogos: las vías de transmisión de las literaturas griega y latina. Madrid: Gredos
Jenkins, R. (ed.) (1995). El legado de Roma: una nueva valoración. Barcelona: Crítica
Codoñer, C. (1986). Evolución del concepto de historiografía en Roma. Bellatera: Universitat Autònoma de Barcelona
Mauskopf Deliyannis, D. (ed.) (2003). Historiography in the Middle Ages. Leiden-Boston: Brill
André, J. M.-Hus, A. (1983). La historia en Roma. Madrid: Siglo XXI
Coronel Ramos, M. A. (2002). La sátira latina. Madrid: Síntesis
Valcárcel Martínez, V. (ed.) (2009). Las biografías griega y latina como género literario. De la Antigüedad al Renacimiento. Algunas calas. Vitoria: Universidad del País Vasco
Dronke, P. (1994). Las escritoras de la Edad Media. Barcelona: Mondadori
Green, R. P. H. (2006). Latin Epics of the New Testament. Oxford: University Press
Hofman, H. (1999). Latin Fiction. The Latin Novel in context. London-New York
Lausberg, H. (1975 (reimpr.)). Manual de retórica literaria: fundamentos de una ciencia de la literatura. Madrid.Gredos
Margarido Ferreira, P. S. (2000). Os elementos paródicos no Satyricon de Petronio e o seu significado. Coimbra
Harrison, S. J. (ed.) (2005 (reimpr.)). Oxford Readings in the Roman Novel. Oxford: University Press
Harrison, S. J. (ed.) (1990). Oxford Readings in Vergil's Aeneid. Oxford: University Press
Citroni, M. (1995). Poesia e lettori in Roma antica. Roma-Bari
Allegri, L. (2003 (6ª ed.)). Teatro e spettacolo nel Medioevo. Roma-Bari: Laterza
Freudenburg, K. (ed.) (2006). The Cambridge Companion to Roman Satire. Cambridge: University Press
Silk, M.-Gildenhard, I.-Barrow, R. (eds.) (2014). The Classical Tradition. Art, Literature, Thought. Malden-Oxford-Chichester: Wiley-Blackwell
Greene, E. (2005). Women Poets in Ancient Greece and Rome. Oklahoma

Na bibliografía non se indican edicións de textos nin traduccións, fontes imprescindibles para o estudo da literatura. En xeral, recoméndanse as edición de textos clásicos de coleccións como Oxford Classical Texts, Les Belles Lettres (bilingüe), Alma Mater (bilingüe) ou Bibliotheca Teubneriana. Polo que respecta ás traduccións, unha gran parte dos autores clásicos e tardíos están na Biblioteca Clásica da editorial Gredos. Para os textos medievais existen algunhas coleccións como a do Pontifical Institute of Mediaeval Texts de Toronto ou as da SISMEL de Florencia. En calquera caso, as referencias dos textos concretos cos que se traballará nesta materia serán proporcionadas nas aulas.

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías