Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Movementos Migratorios e Codesenvolvemento Código 710G05028
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Optativa 6
Idioma
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Humanidades
Coordinación
Armas Dieguez, Pedro Ramon
Correo electrónico
pedro.armas@udc.es
Profesorado
Armas Dieguez, Pedro Ramon
Correo electrónico
pedro.armas@udc.es
Web http://http://https://humanidades.udc.es
Descrición xeral Análise dos movementos migratorios para a comprensión das relacións internacionais, focalizado na conexión entre migración, territorio e xeopolítica. Trala explicación das fontes e métodos para a cuantificación de saldos demográficos e das teorías e tipoloxías migratorias, presta especial atención a súa repercusión no codesenvolvemento.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Coñecer as fontes e métodos da análise dos fluxos migratorios. A3
A5
A8
A10
A11
B1
B2
B3
B6
B7
C3
C4
C6
C9
Tomar conciencia da repercusión do proceso de globalización nos movementos migratorios e no codesenvolvemento. A5
A8
A10
A11
B3
B7
C4
C9
Analizar criticamente as teorías migratorias e as desigualdades de xénero nas mesmas. A3
A5
A8
A10
B1
B2
B3
C3
C4
Diferenciar as políticas migratorias e comprender a súa repercusión territorial. A3
A5
A8
A10
A11
B1
B2
B3
B6
B7
C3
C4
C9
Avaliar o impacto dos movementos migratorios na actualidade. A3
A5
A8
A10
A11
B1
B2
B3
B6
B7
C3
C4
C6
C9

Contidos
Temas Subtemas
1. Metodoloxía e fontes. 1.1. As definicións básicas.
1.2. Os métodos de cuantificación.
1.3. As fontes estatísticas.
2. Teorías migratorias. 2.1. As teorías a pequena escala.
2.2. As teorías a grande escala.
2.3. As teorías a media escala: codesenvolvemento
3. Causas e consecuencias das migracións. 3.1. As causas das migracións.
3.2. As consecuencias das migracións.
4. Migración e xénero. 4.1. As definicións conceptuais.
4.2. Os datos da desigualdade.
4.3. A perspectiva de xénero nas migracións.
5. Migracións forzadas. 5.1. O concepto de refuxiado.
5.2. A crise de refuxiados.
5.3. A tipoloxía de desprazamentos forzados.
6. Mapa da emigración: análise de casos. 6.1. Turquía (hinterland).
6.2. Rusia (hinterland).
6.3. China (hinterland).
6.4. India (hinterland).
6.5. Sueste asiático.
6.6. África do norte.
6.7. África subsahariana.
6.8. África austral.
6.9. América Central e Caribe.
6.10. América andina.
7. Mapa da inmigración: análise de casos. 7.1. Unión Europea.
7.2. Países Nórdicos.
7.3. Golfo Pérsico.
7.4. Xapón.
7.5. Golfo de Guinea.
7.6. Sudáfrica.
7.7. Canadá.
7.8. Estados Unidos.
7.9. Cono Sur.
7.10. Oceanía.
8. Globalización e codesenvolvemento. 8.1. A política migratoria e a globalización.
8.2. A cooperación e o codesenvolvemento.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A8 A10 B2 B3 B1 C3 C6 C9 20 5 25
Estudo de casos A5 A7 A9 A11 B2 B6 B7 B1 C4 C6 C9 15 35 50
Prácticas a través de TIC A3 A8 A10 B2 B3 B1 C3 C6 10 40 50
Análise de fontes documentais A3 A8 B3 B7 B1 C6 C9 5 5 10
Proba mixta A3 A5 A7 A8 A10 A9 A11 B2 B3 B6 B7 B1 C3 C4 C6 C9 3 7 10
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Sesión expositiva con interactividade combinada. Exposición oral complementada con medios audiovisuais e preguntas dirixidas aos estudantes, para transmitir coñecementos e facilitar o aprendizaxe. Serán explicados mediante sesións maxistrais os temas: 1. Metodoloxía e fontes, 2. Teorías migratorias, 3. Causas e consecuencias das migracións, 4. Migración e xénero, 5. Migracións forzadas.
Estudo de casos Estudo de casos migratorios para: incentivar os razoamentos indutivos e dedutivos, establecer hipóteses, refutar paradigmas, confirmar teorías, propor solucións... Analízanse casos que han de ser comprendidos, avaliados e resoltos a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo a partir de informes individuais a modo de “expertos”. O estudo de casos aplicarase sobre de todo aos temas: 6. Mapa da emigración: análise de casos, 7. Mapa da inmigración: análise de casos, 8. Globalización e codesenvolvemento.
Prácticas a través de TIC Prácticas con series estatísticas, material cartográfico e medios audiovisuais, para aplicar de forma efectiva as tecnoloxías da información e as comunicacións á análise de fluxos migratorios. As prácticas con TIC aplicaranse sobre de todo aos temas: 1. Metodoloxía e fontes, 3. Causas e consecuencias das migracións.
Análise de fontes documentais Introdución a documentos estatísticos, cartográficos e audiovisuais relevantes para a análise xeo-demográfica, como instrumentos de aplicación ao estudo de casos ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico. Esta metodoloxía combinarase coas sesións maxistrais nos temas: 1. Metodoloxía e fontes, 4. Migración e xénero, 5. Migracións forzadas.
Proba mixta Proba con preguntas tipo ensaio e preguntas tipo obxectivas, para avaliar a capacidade de síntese (por exemplo, definición de conceptos) e a capacidade de análise (por exemplo, comentario de material textual ou gráfico).

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Descrición
Plan de aprendizaxe, específico e individualizado, para axuste entre coñecementos e intereses do alumno, a petición propia. Trátase de preparar ao alumno para o traballo en equipa, para encaixar os seus intereses na análise grupal e para xerar solucións a problemas derivados das migracións.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Estudo de casos A5 A7 A9 A11 B2 B6 B7 B1 C4 C6 C9 Estudo de casos migratorios para: incentivar os razoamentos indutivos e dedutivos, establecer hipóteses, refutar paradigmas, confirmar teorías, propor solucións... Analízanse casos que han de ser comprendidos, avaliados e resoltos a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo a partir de informes individuais a modo de “expertos”. 20
Prácticas a través de TIC A3 A8 A10 B2 B3 B1 C3 C6 Prácticas con series estatísticas, material cartográfico e medios audiovisuais, para aplicar de forma efectiva as tecnoloxías da información e as comunicacións á análise de problemas derivados das migracións. 40
Proba mixta A3 A5 A7 A8 A10 A9 A11 B2 B3 B6 B7 B1 C3 C4 C6 C9 Proba con preguntas tipo ensaio e preguntas tipo obxectivas, para avaliar a capacidade de síntese (por exemplo, definición de conceptos) e a capacidade de análise (por exemplo, comentario de material textual ou gráfico). 40
 
Observacións avaliación

A avaliación por
seguimento continuado/observación sistemática correspóndese co estudo de casos
e prácticas Tics.



Para superar a materia o
alumno deberá levar a cabo os estudos de casos e prácticas con Tics que se lle
indiquen, ademais de obter polo menos unha cualificación de 5.0 puntos na proba
mixta. De non ser así, poderá acudir a unha segunda oportunidade, para a cal se
lle manterán as cualificacións dos estudos de casos e prácticas con Tics.



Ao alumnado con
recoñecemento a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia se
lle aplicará a "Norma que regula o réxime de dedicación ao estudo dos
estudantes de grao na UDC", de 29 de maio de 2012, artigos 2.3, 3.b. y
4.5.



Advírtese que, se fose
detectado fraude mediante plaxio ou copia en calquera das actividades
avaliables, a materia será cualificada con 0.0 puntos na convocatoria
correspondente, ao marxe doutras cualificacións obtidas.


Fontes de información
Bibliografía básica Boas I. (2015). Climate migration and security. Routledge, New York
Massey D.S. & Arango J. Comp (2017). Comprender las migraciones internacionales. Bellaterra, Barcelona
Bruck T. & Stojetz W. (2021). Data options for assessing gender dimensions of forced displacement: a background note. World Bank, Washington
Robinson J. Comp. (2002). Development and displacement. Oxford University Press, Oxford
Lange S. et al. (2020). Earth’s Future: Projecting exposure to extreme climate impact. Doi.org
IDMC (2023). Gender dynamics on internal displacement. Internal Displacement Monitoring Centre, Norway
ONU-UN (2023). Gender on the move: working on the migration development nexus from a gender perspective. UN Women
OIM-IOM (2010). Gender, migration and remittances. International Organization for Migration. Geneve, Switzerland
OIT-ILO (2023). Global estimates on international migrant workers: results and methodology. ONU-UN
Adams L.D. & Kirova A. (2007). Global migration and education: school, children and families. Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey
IDMC (2023). Global Report on Internal Displacement (GRID). Internal Displacement Monitoring Centre, Norway
Dickinson E. (2016). Globalization and migration: a world in motion. Rowman & Littlefield, Lanham
Global Migration Group (GMC) (2017). Handbook for improving the production and use of migration data. KNOMAD. ONU. World Bank Group, Washington
Poston D.L. (2019). Handbook of Population. Springer, Switzerland
Sudmeier-Rieux K. Comp. (2017). Identifying emerging issues and disaster risk reduction, migration, climate change and sustainable development. Cham, Sringer, Switzerland
Loescher G. (1993). International cooperation and the global refugee crises. Oxford University Press, New York
Portes A. (2009). Las migraciones en el mundo. Icaria, Barcelona
Solé C. (2010). Migraciones y desarrollo. Anthropos, Barcelona
Graeme H. (2013). Migration and cllimate change. Edward Elgar, Northampton, Massachusetts
OIM-IOM (2017). Migration in the 2030 Agenda. International Organization for Migration. Geneva, Switzerland.
Glick-Schiller N. & Faist Th. Comp. (2010). Migration, development and transnationalization. Berghahan Books, New York
Olesen H. (2002). Migration, return and development: an institutional perspective. Centre for Development Research, Copenhagen
Munck R., Schierup CU. & Delgado R. (2012). Migration, work and citizenship in the new global order. Routledge, London
Marfleet Ph. (2006). Refugees in a global era. Palgrave Macmillan, Hampshire
The World Bank (2005). Remittances: development impact and future prospects. World Bank, New York
Appleyard R. (2001). The human rights of migrants. Geneve
Wallerstein I. (2004). World-Systems Analysis: an introduction. Duke University Press
Massey D.S. & Arango J. Comp. (1998). Worlds in motion: understanding international migration at the end of the millenium. Clarendon Press. Oxford


Bibliografía complementaria Adamu M. (2012). Climate change, gender inequality and migration (Ethiopian case). Lap Lambert Academic Publishing. Saarbrücken
Abad L.V. Comp. (2005). Codesarrollo: migraciones y desarrollo mundial. CIDEAL
Malgesini G. Comp. (1998). Cruzando fronteras: migraciones en el sistema mundial. Icaria, Barcelona
Guallar E. (2023). Cuestión de género. Global Data Institute. OIM, Berlín
OIM (2006). Derecho internacional sobre migración: Glosario. Organización Internacional para las Migraciones, Suiza
Delgado R. & Márquez H. Comp. (2013). Desarrollo desigual y migración forzada: una mirada desde el sur global. Universidad Autónoma Zacatecas
Pérez Adroher M. (2010). Después de la migración ¿qué?. Publicaciones Universidad Pontificia de Comillas
Velasco JC. (2016). El azar de las fronteras: políticas migratorias, ciudadanía y justicia. Fondo de Cultura Económica, Ciudad de México
Aboussi M. Comp. (2012). El codesarrollo a debate. Editorial Comares, Granada
Aboussi M. (2012). El codesarrollo ante los retos actuales del transnacionalismo, gobernanza y ciudadanía: aplicaciones al caso hispano-marroquí. Tesis doctoral, Universidad de Granada
Cordero R. & Gómez F. (2012). El codesarrollo, una forma de gestionar las migraciones. Editorial Académica Española, London
Márquez H. (2012). El mundo al revés: la migración como fuente de desarrollo. Universidad Autónoma Zacatecas
Alonso J.A. Comp. (2004). Emigración, pobreza y desarrollo. Ed. La catarata, Madrid
Casals C. (2004). Expulsados de su tierra: las personas desplazadas por la fuerza en el mundo. Editorial Milenío, Lleida
Bridge (2011). Gender and climate change. Institute of Development Studies (IDS), UK
Bridge (2016). Gender and development in brief. Institute of Development Studies (IDS), UK
Hennebry J. & Williams K. (2021). Gender and migration data. OIM, Geneve
Abey G.J. (2022). Gender and migration data. Paper 44, World Bank, New York
OIM-IOM (2023). Gender equality and the empowerment of the migrant women. International Organization for Migration. Geneve, Switzerland
Longué O. (2003). Huir para vivir: la libertad de los refugiados en un mundo global. Icaria, Barcelona
Colomer A. (2016). Inmigrantes y emigrantes: el desafío del mestizaje. Ciudad Nueva, Buenos Aires
Castles S. (2000). International migration at the begining of tha twenty-first century: global trends and issues. International Social Science Journal 65
Eco U. (2019). Migración e intolerancia. Lumen, Barcelona
Castles S. & Delgado R. Comp. (2007). Migración y desarrollo: perspectivas desde el sur. Universidad Autónoma Zacatecas
Monsalve M.E. (2018). Migraciones y su transversalidad: análisis interdisciplinar. Ed. Aldebarán, Cuenca
ACNUR (2009). Política de ACNUR sobre protección de refugiados. Documento UNHCR/DPC/2009/Doc. 02/Rev.1.
Miguel C. (2016). Refugiadas: una mirada feminista al derecho internacional. Ed. La catarata, Madrid
Gundel J. (2002). The migration-development nexus (Somalia case). Centre for Development Research, Copenhagen
GMC (2016). Understanding women and migration. Global Migration Group. KNOMAD. ONU. World Bank Group, Washington


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Xeografía Política/710G05004
Xeodemografía/710G05005

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Antropoloxía Aplicada e Mediación Cultural/710G05027

Materias que continúan o temario
Análise Rexional do Subdesenvolvemento/710G05047

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías