Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Enfermaría Xerontolóxica Código 750G01020
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Ciencias da Saúde
Coordinación
López López, Rocío
Correo electrónico
rocio.lopez.lopez@udc.es
Profesorado
López López, Rocío
Correo electrónico
rocio.lopez.lopez@udc.es
Web http://campusvirtual.udc.gal/
Descrición xeral A Materia de Enfermaría Xerontolóxica ten como meta que o estudante adquira coñecementos, habilidades e actitudes sobre a problemática biopsicosocial das persoas maiores, o que o capacitará para dar coidados integrais para fomentar a saúde, prever a enfermidade, recuperación e rehabilitación física e social, así como o coñecememto das causas e das consecuencias do envellecemento individual e poboacional.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Elexir e aplicar adecuadamente instrumentos de valoración e escalas específicas para o ancián eo seu cuidador/a, demostrando capacidade e habilidade para realizar a valoración integral do paciente ancián utilizando referentes teóricos e evidencias científicas A49
A50
A51
A52
B2
B3
B8
B9
B13
C4
C10
C11
C12
Coñocer e utilizar conceptos relevantes sobre os procesos de envellecemento individual e colectivo tendo en conta a sua evolución e variabilidade dende unha perspectiva histórica, antropolóxica e social. A49
B1
B2
B8
C4
Analizar e discutir as diferenzas entre os cambios normais asociadas ao envellecemento de aqueles que son consecuencia dos procesos patolóxicos, relacionando estes cambios ca satisfacción das necesidades básicas. A49
A50
A51
A52
B1
B2
B3
B8
B9
B13
C4
Identificar os procesos de alteración da saúde mais prevalentes nas persoas maiores no medio comunitario e hospitalario, planificando e prestando coidados de enfermaría a través dun modelo enfermeiro e un proceso de intervención baseado na linguaxe estandarizada (NANDA, NIC, NOC) A49
A50
A51
A52
B1
B2
B3
B8
B9
B13
C4
Establecer e manter un proceso de comunicación eficaz, que permita que a persoa maior e / ou os seus coidadores expresen a súa percepción no proceso de coidar A49
A50
A52
B1
B2
B3
B8
B9
B13
C4
Analizar e describir os distintos niveis e servizos asistenciais sanitarios e sociais identificando os recursos sociais existentes na comunidade e describindo como han de usarse tendo en conta ás necesidades das persoas maiores A52
B1
B2
B3
B9
B13
C4
Promover estilos de vida saudable e auto-coidado, apoiando o mantemento de comportamentos preventivos e terapéuticos que promovan a independencia, na satisfacción das necesidades básicas humanas e melloren a calidade de vida na vellez, describindo o medio ambiente axeitado para o benestar e protección dos maiores A49
A50
A51
A52
B1
B2
B3
B8
B9
B13
C4

Contidos
Temas Subtemas
Unidade didáctica I: Conceptos e xeneralidades relacionados co envellecemento Tema 1. Conceptos xerais
Tema 2. Proceso de envellecemento e teorías de envellecemento
Unidade didáctica II: Aspectos sociais, antropolóxicos e económicos do envellecemento Tema 3. Demografía do envellecemento
Tema 4. Socioloxía do envellecemento
Tema 5. Aspectos económicos do envellecemento
Unidade didáctica III: A atención sociosanitaria en España Tema 6. Recursos formais e informais no coidado da persoa maior con problemas de saúde e/ou dependencia
Unidade didáctica IV: A persoa maior san. Necesidades Básicas humanas asociadas ao proceso do envellecemento Tema 7. Valoración xeriátrica integral
Tema 8. Concepto de ancián san. Coidados de enfermería
Tema 9. Concepto de ancían fráxil e síndromes xeriátricos
Tema 10. Síndromes xeriátricos relacionados coas necesidades básicas humanas
- 10.1. Necesidade de eliminación
- 10.2. Necesidade de movemento
- 10.3. Necesidade de alimentación
- 10.4. Necesidade de descanso e sono
- 10.5. Necesidade de comunicación
Unidade didáctica V: A persoa maior enferma. Características das enfermidades na persoa maior. Procesos patolóxicos máis frecuentes Tema 11. Características das enfermidades nas persoas maiores
Tema 12. Terapéutica nas persoas maiores
Tema 13. Accidente cerebrovascular
Tema 14. Enfermidade de Parkinson
Tema 15. Trastornos Neurocognitivos

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A49 A50 A51 A52 B1 C4 21 31 52
Análise de fontes documentais A49 A50 A51 A52 B1 B3 B8 B13 C4 2 5 7
Traballos tutelados A49 A50 A51 A52 B1 B2 B3 B8 B9 B13 C4 4 20 24
Seminario B1 B2 B3 B9 B13 35 0 35
Proba mixta A49 A50 A51 A52 B8 B9 C4 2 28 30
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico.
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Seminario Metodoloxía de aprendizaxe orientada a un nivel máis práctico, na que, a partir do estudo dun tema, o grupo adquira coñecementos e poida, en base a iso, expor unha discusión, hipótese ou presentar opcións de resolución de casos.
Nos seminarios promoverase a participación individual e colaborativa. Poderanse realizar nos seminarios grupos de debate, role playing con escenarios de simulación relacionados cos temas tratados na materia, para iso é posible que se modifique a estrutura dos grupos de traballo.
Proba mixta Proba que integra preguntas tipo test e preguntas desenvolvemento. En canto preguntas test serán preguntas obxectivas de resposta única entre que se escollerá entre catro alternativas. Integra preguntas referidas aos contidos desenvoltos a través das distintas metodoloxías durante o cuadrimestre. En canto a preguntas de desenvolvemento, pode combinar preguntas abertas, de ordenación, de resposta breve, de completar e/ou de asociación.

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Traballos tutelados
Proba mixta
Sesión maxistral
Seminario
Descrición
A atención personalizada relacionada cos traballos ten como finalidade orientar os estudantes na realización dos traballos. O seguimento farase de forma individual ou en pequenos grupos, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico.


A atención personalizada relacionada coa proba mixta ten como finalidade atender as consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia. Farase de forma individualizada, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico.


Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Traballos tutelados A49 A50 A51 A52 B1 B2 B3 B8 B9 B13 C4 A realización dos traballos tutelados será obrigatoria.
Puntuará sobre un mínimo de 0 e un máximo de 10. A parte escrita puntuará o 10% e será a memsa para todos os membros do grupo e o 5% restante puntuará según as habilidades demostradas na exposición oral por parte de cada estudante.

Para a avaliación dos traballos seguiranse criterios de calidade sobre: presentación, estrutura, contidos, bibliografía e exposición oral.

Este traballo suporá o 15% da cualificación final.
15
Proba mixta A49 A50 A51 A52 B8 B9 C4 Proba escrita para avaliar a aprendizaxe das competencias que se compoñera de preguntas tipo test (englobarán o 70% do exame) e preguntas curtas e de resolución de casos (o 30% restante)

Os erros restan 0,33. As preguntas en branco non puntúan. A puntuación final corresponderá ao número de respostas correctas, descontando as incorrectas. Sendo condición indispensable para superar a materia superar o examen con nota igual o superior a un 5 sobre 10.

Esta proba suporá o 60% da cualificación final.
60
Seminario B1 B2 B3 B9 B13 Dividiranse por grupos e os traballos da aula dividiranse en traballo individual (10%) e traballo grupal (10%). A participación e asistencia aos mesmos suporá o 5% da nota.

Esta parte suporá o 25% da cualificación final.
25
 
Observacións avaliación
  • Los criterios de evaluación de la segunda oportunidad (julio) serán los mismos que los de la primera oportunidad (febrero). Es decir, el 60% de la evaluación de materia depende de la prueba objetiva tipo test/respuesta corta. Por otra parte, el 15% de la calificación dependerá del trabajo tutelado grupal (10% del trabajo escrito y 5% presentación). Finalmente, el 20% de la calificación de la materia dependerá de la evaluación y seguimiento continuo de los seminarios y de la asistencia al aula (5%).
  • SEGUNDA OPORTUNIDAD: Para aquel alumnado que no supere la materia en la primera oportunidad de evaluación, se mantendrá los mismos porcentajes de evaluación que en la primera oportunidad y el alumno podrá volver a realizar cualquiera de las tareas evaluadas que hubiese suspendido, en este caso de forma individual (mismo las que inicialmente eran en grupo) y deberá entregarlas 10 días antes de la fecha del examen. Las tareas que no repita se mantendrá la calificación de la primera oportunidad. Tendrá que repetir, en cualquiera caso, el examen final de la materia. Las partes superadas en primera oportunidad se conservarán sólo para la segunda oportunidad. 

  • La calificación de NO PRESENTADO: se otorgará a aquellos alumnos que no se presentan al examen.

  • Para alumnado TIEMPO PARCIAL, DISPENSA ACADÉMICA, ERASMUS, SICUE y BILATERAL podrá optar por la evaluación de la modalidad ordinaria o evaluación en la que corresponderá el 60% con la nota de prueba examen y 40% con el trabajo tutelado (que en este caso será individual). 

  • Optarán a la calificación de MATRÍCULA DE HONOR el estudiante que habiendo obtenido una calificación global superior a 9, sea la mejor calificación de la clase en la oportunidad evaluada y su aportación en las clases y seminarios haya sido significativa.

    • Convocatorias de la OPORTUNIDAD ADELANTADA DE EVALUACIÓN: Para aquellos alumnos que solicitaran la oportunidad adelantada de evaluación, cumplan con los requisitos y se le conceda podrán presentarse al examen teórico final cuya calificación supondrá el 100% de la calificación de la materia.

    En la realización de los trabajos de la materia, el plagio y la utilización de material no original, incluido aquel obtenido a través de internet, sin indicación expresa de su origen y, si es el caso, el permiso de su autor/a, será calificado con suspenso (0,0) en la actividad. Todo eso sin perjuicio de las responsabilidades disciplinarias a las que pudiera haber lugar tras el correspondiente procedimiento.

     La realización fraudulenta de las pruebas o actividades de evaluación, una vez comprobada, implicará directamente la cualificación de suspenso en la convocatoria en que se cometa: lo/a estudiante será calificado con “suspenso” (nota numérica 0) en la convocatoria correspondiente del curso académico, tanto se la comisión de la falta se produce en la primera oportunidad como en la segunda. Para esto, se procederá a modificar su cualificación en el acta de primera oportunidad, si fuera necesario.

    A fin de establecer un proceso de mejora continúa de la CALIDAD de la materia el envío de los archivo a través del campus virtual seguirán el siguiente esquema de nombre: Apellido1_Apellido2_NombreAlumno-TituloTrabajo.docx

    Se recomienda cubrir la encuesta de AVALIEMOS (http://www.udc.gal/avaliemos) [7 días antes de la fecha de cierre de actas de 1ª oportunidad] y participar en las encuestas de valoración sobre la materia que realice el docente: + 0,25 puntos 


Fontes de información
Bibliografía básica
Libros:
  1. Williams PA. Enfermería Geriátrica. 7ª edición. Barcelona: Elsevier; 2020.
  2. Abizanda Soler P, Rodríguez Mañas L (dir.). Tratado de medicina geriátrica: fundamentos de la atención sanitaria a los mayores. 2ª edición. Barcelona: Elsevier; 2020.
  3. Eliopoulos, Charlotte (coord.). Enfermería gerontológica. 9ª edición. Barcelona: Wolters Kluwer España; 2018.
  4. García Hernández, Misericordia, Rosa Martínez Sellares (coord.). Enfermería y Envejecimiento. 1ª edición. España: Masson; 2012.
  5. José Carlos Millán-Calenti (coord.). Gerontología y geriatría: valoración e intervención. España: Editorial Médica Panamericana; 2011.
  6. García Hernández M, Medina Aragón FJ, Gallo Estrada J. Atención enfermera en los grandes síndromes geriátricos. Madrid: FUDEN; 2011.
  7. Tabloski, Patricia A. Enfermería gerontológica. 2ª edición. España: Pearson Educación; 2010.
  8. Guillén Llera, Francisco. Síndromes y cuidados en el paciente geriátrico. 2ª edición. España: Masson; 2008.
  9. García López, María Victoria, Catalina Rodríguez Ponce, Angela María Toronjo Gómez. Enfermería del Anciano. 2ª edición. España: Difusión Avances de Enfermería - DAE; 2008.
  10. Millán-Calenti, José Carlos. Principios de Geriatría y Gerontología. España: McGraw-Hill Interamericana de España; 2006.
  11. Mayán Santos, José Manuel. Enfermería en cuidados Sociosanitarios. 1ª edición. España: Difusión Avances de Enfermería; 2005.
  12. García Hernández, Misericordia, María Pilar Torres Egea, Esperanza Ballesteros Pérez. Enfermería geriátrica. España: Elsevier; 2003.
  13. Guillén Llera, Francisco, Isidoro Ruipérez Cantera. Manual de Geriatría. España: Elsevier; 2002.
  14. Burke, May M. Enfermería Gerontológica. 2ª edición. España: Elsevier; 1998.
  15. Staab, Angela Simon (coord.), Linda Compton Hodges (coord.). Enfermería gerontológica. 1ª edición. México: McGraw-Hill Interamericana Editores; 1998.

Revistas científicas:
- Geriatric Nursing
- BMC Nursing
- BMC Geriatrics
- American Journal of Nursing
- Revista Española de Geriatría y Geronotología
- Gerokomos


Páginas web:
- Sociedad Española Geriatría y Gerontología.
- Sociedad de Enfermería Geriátrica y Gerontológica
- Ministerio de Sanidad



Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Anatomía/750G01001
Psicoloxía/750G01003
Fisioloxía I/750G01005
Coidados Básicos en Enfermaría/750G01006
Fundamentos da Enfermaría/750G01007
Nutrición/750G01009
Fisioloxía II/750G01010
Farmacoloxía/750G01011
Enfermaría Comunitaria I/750G01014
Ética profesional, marco legal e filosofía do coidado/750G01016
Estancias Clinicas I/750G01025
Estancias Clinicas II/750G01026
Enfermaría Clínica I/750G01034
Enfermaría Clínica II/750G01035

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Enfermaría clínica III/750G01017
Enfermaría Comunitaria II/750G01019
Estadías Clínicas III/750G01027

Materias que continúan o temario

Observacións

Para axudar a conseguir un entorno inmediato sostible e cumprir co obxectivo da acción número 5: “Docencia e investigación saludable y sostenible ambiental y social” do “Plan de Acción Green Campus Ferrol”: Debe facerse un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.  A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia realizaranse a través de Moodle, en formato dixital sen necesidade de imprimirlos, no caso de realizarse en papel: non se empregarán plásticos, será impresión a dobre cara, e empregarase papel reciclado e evitarase a impresión de borradores.

MATERIAL DOCENTE. Tanto o material empregado na aula, como o dispoñible no campus Virtual e os EQUIPOS da materia está protexido pola Lei de Propiedade Intelectual (Real Decreto Lexislativo 1/1996, de 12 de abril, polo que se aprueba o texto refundido de). A Lei de Propiedad Intelectual), e pon unha disposición dos estudantes matriculados na asignatura, exclusivamente para o seu uso persoal.Calquier extracción destes materiais para poñelos a disposición de terceiros por calquer outro medio (fotocopiadoras, correo electrónico, páxinas web, etc.), é un acto ilícito que conlevará as medidas legais e disciplinas pertinentes, considerándose unha falta grave ou moi grave de acordo co Reglamento Disciplinar do Estudantado da Universidad da Coruña e unha infracción grave ou moi grave da Lei de Propiedade Intelectual.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías