Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Cirurxía Podolóxica 1 Código 750G02128
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Ciencias da Saúde
Coordinación
Lopez Lopez, Luis
Correo electrónico
luis.lopezl@udc.es
Profesorado
Lopez Lopez, Luis
Correo electrónico
luis.lopezl@udc.es
Web http://campusvirtual.udc.gal/
Descrición xeral A materia de Cirurxía I é unha materia fundamental no plan de estudos de Grao en Podoloxía que combina ao longo do primeiro cuadrimestre unha interrelación entre o bloque teórico e o bloque práctico. Esta sistemática permite ao alumno ir asimilando e madurando os coñecementos adquiridos.
Deste forma, un dos propósitos fundamentais da materia é situar ao alumno/a en o marco conceptual das técnicas de cirurxía do pé e as súas indicacións, desde a selección de pacientes ata o desenvolvemento das técnicas anestésicas capacitando ademais ao alumno/a para a súa aplicación na práctica clínica. Instruír ao alumno/a en a metodoloxía que lle permita establecer un diagnostico e prognostico certeiros e recoñecer ou prever a aparición de complicacións.
Capacitar ao alumno/a para a aplicación de tratamentos podológicos preventivos e/ou curativos aplicando as técnicas propias en cirurxía do pé
Desde o punto de vista práctico, coñecemento de materiais e técnicas de cirurxía do pé desenvolvendo a habilidade cirúrxica básica na extirpación e sutura de lesións e o uso de anestésicos locais e bloqueos.

OBXECTIVOS ESPECIFICOS:
1.Introducir ao alumno na análise e valoración do protocolo preoperatorio utilizado na Clínica Universitaria de Podoloxía.
2.Capacitar ao alumno na análise, valoración e aplicación das técnicas cirúrxicas de cirurxía ungueal explicadas no bloque teórico
3.Capacitar ao alumno na análise, valoración e aplicación das técnicas cirúrxicas de partes brandas explicadas no bloque teórico.
4.Capacitar ao alumno na análise, valoración e aplicación das técnicas cirúrxicas de cirurxía ósea e articular do pé explicadas no bloque teórico.
5.Capacitar ao alumno para a aplicación dos anestésicos locais e os bloqueos necesarios para a extirpación e sutura de lesións a nivel da extremidade inferior.
6.Capacitar ao alumno na análise e valoración dos diferentes materiais e fármacos empregados na práctica da cirurxía podológica.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Coñecer o emprego do instrumental en cirurxía. A117
A126
B30
C14
Coñecer e aplicar os protocolos diagnósticos en cirurxía de partes brandas do pé. A121
A122
A123
B31
B36
B37
C16
Coñecer e diagnosticar a patoloxía de partes brandas do pé con indicación cirúrxica. A122
A126
B36
C11
C16
Coñecer e aplicar procedementos técnicos e habilidades en cirurxía podológica de partes brandas. A122
A126
B36
C11
C16
Valorar e aplicar o protocolo preoperatorio. A121
A123
A125
B25
B29
B36
C9
C11
C16
C17
Coñecer e utilizar a farmacoloxía pre e post cirúrxica. Coñecer e utilizar os tipos de anestesia en podoloxía e técnicas de aplicación. A124
A125
A126
B28
B29
B30
Aplicar as técnicas de suturas e disección. A117
A126
A129
A130
B29
C15
Coñecer e obter habilidades na aplicación das técnicas de cirurxía ungueal e de cirurxía podológica de partes brandas do pé. A117
A126
A130
Coñecer e empregar as técnicas de exploración, diagnóstico e tratamentos dos tumores de partes brandas no pé. A122
A126
B30
Coñecer e saber tratar as complicacións e efectos secundarios derivados da aplicación das técnicas de cirurxía podológica. A128
A130
B24
B26
B31
B39

Contidos
Temas Subtemas
UNIDAD 1 .- INTRODUCCIÓN A CIRUXÍA PODOLÓXICA.


1.1.- Definición do concepto de cirurxía. Cirurxía Podológica. Evolución histórica.
1.2.- Categorización dos procedementos en Cirurxía. Cirurxía Maior. Cirurxía Menor.
1.3.- Xestión da unidade cirúrxica.
UNIDAD 2.- O PREOPERATORIO.

2.1.- Historia clínica, protocolo preoperatorio e consentimento informado.
2.2.- Avaliación preoperatoria. Preparación do paciente. Equipamento cirúrgico e instrumentación. Monitoraxe e signos vitaies.
2.3.- Farmacoloxía pre e post cirúrxica. Terapia ponte. Profilaxe tromboembólica e infecciosa. Factores de risco.
2.4.- Contorna cirúrxica.
2.5.- Coidados postquirúrgicos. O postoperatorio inmediato e seguimento postoperatorio.
2.6.- Hemostasia. Isquemia. Hemorraxias. Conceptos. Técnicas e manexo de complicacións. Trombose venosa profuna e TEP. Lesión por torniquete.
UNIDAD 3.- SUTURAS PROCEDIMENTOS E TÉCNICAS.

3.1.- Sutura Cirúrxica. Concepto. Clasificación. Calidades da sutura ideal.
3.2.- Material de sutura. Características do fío e agullas. Tipos, indicacións, contraindicacións e complicacións. Técnicas de anudado.
3.3.- Drenaxes. Tipos e finalidade.
UNIDAD 4.- ANESTESIA E INFILTRACIONES.

4.1.- Descrición, características e mecanismo de acción dos anestésicos empregados en cirurxía do pé e nocello.
4.2.- Técnicas anestésicas. Bloqueos periféricos.
4.3.- Complicacións da anestesia. Contraindicacións e doses seguras.
4.4.- Reaccións alérxicas.
4.5.- Corticoterapia. Infiltracións terapéuticas.

UNIDAD 5.- CIRUXÍA UNGUEAL.

5.1.- Introdución ás técnicas cirúrxicas ungueales. Anatomía do aparello ungueal.
5.2.- Indicación cirúrxica da patoloxía do aparello ungueal.
5.3.- Clasificación das técnicas cirúrxicas ungueales. Indicacións.
- Espiculotomías.
- Matriceptomías.
- Plastias de descarga. Reconstrución estética.
- Avulsión ungueal. Matriceptomia total.
- Tratamento cirúrxico da patoloxía tumoral.
5.4.- Complicacións postquirurgicas.
UNIDAD 6.- PATOLOXÍA DO PE CON INDICACIÓN CIRÚRXICA.


6.1.- Manexo cirúrxico da patologia tumoral de partes brandas do pé. Técnicas de exploración, diagnóstico e tratamento.
6.2.- Cirurxía do Neuroma de Morton.
6.3.- Abordaxe cirúrxica do Pé Diabético. Manexo de procesos ulcerosos.
6.4.- Plastias cutáneas.
6.5.- Colgajos. Abordaxe cirúrxica, técnicas e factores de viabilidade.
6.6.- Cirurxía de Rescate en pé e nocello. Criterios e técnicas.
6.7.-Transtornos vasoespásticos.
6.8.- Amputacións. Determinación do nivel de amputación.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A117 A121 A122 A123 A124 A125 A126 A128 A129 A130 B28 C17 20 42 62
Obradoiro B24 B25 B26 B28 B30 C9 C14 12 7 19
Prácticas de laboratorio B28 B29 B30 B31 B39 9 1 10
Traballos tutelados B36 B37 C11 C15 C16 3 20 23
Proba mixta A117 A121 A122 A123 A124 A125 A126 A128 A129 A130 B24 B28 B30 2 31 33
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral realizada polo profesor e aberta á participación do alumno con introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe. Será complementada coa utilización dos medios audiovisuais necesarios e bibliografía documental. Esta metodoloxía desenvolverase nos horarios establecidos.
Obradoiro Modalidade formativa orientada á aplicación de aprendizaxes na que se poden combinar diversas metodoloxías/probas (exposicións, simulacións, debates, solución de problemas, prácticas guiadas, etc) a través da que o alumnado desenvolve tarefas eminentemente prácticas sobre un tema específico, co apoio e supervisión do profesorado.
Prácticas de laboratorio Traballo en grupo a través da participación activa do alumno, mediante a realización metodolóxica de técnicas, procedementos e discusión para o estudo dos diferentes aspectos relacionados cos contidos da materia.

Estas prácticas comprenden entre outras, de simulación sobre modelo animal de técnicas propias de cirurxía do pé.

Será obrigatoria a asistencia ao 100% destas prácticas para todo o alumnado matriculado nesta materia.
Traballos tutelados Aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor a través de traballos de grupo, onde se traballa a sistemática de procura de información e manexo de ferramentas telemáticas.
Proba mixta Proba obxectiva que consiste en formular unha pregunta directa con varias opcións de resposta ou alternativas que acheguen posibles solucións, das cuales só unha é válida.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba mixta
Prácticas de laboratorio
Sesión maxistral
Descrición
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbese
como momentos de traballo presencial co profesor que implican unha participación e reforzo da relación profesor alumno.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Proba mixta A117 A121 A122 A123 A124 A125 A126 A128 A129 A130 B24 B28 B30 Os contidos teóricos serán avaliados cun exame final tipo test que constará de 50 preguntas (posibles respostas: A,B,C,D,E,).
Os contidos prácticos serán avaliados cunha proba práctica de demostración de habilidades e competencias.

Será necesario aprobar por separados a parte teórica e a parte práctica.
70
Traballos tutelados B36 B37 C11 C15 C16 Valorarase o uso de bibliografía adecuada, a redacción e a exposición oral do mesmo. 10
Prácticas de laboratorio B28 B29 B30 B31 B39 Valorarase en función da asistencia, actitude e participación na práctica.

Será necesario asistir ao 100% das prácticas para poder ser avaliados e optar á cualificación de aprobado en ambas as oportunidades.

Na súa realización teranse en conta as actitudes e aptitudes demostradas polo alumno en base aos seguintes criterios:

- Aplicación gradual á práctica dos coñecementos adquiridos na teoría.
- Destreza e habilidade na execución das técnicas explicas.
- Cumprimento das normas xerais de prácticas establecidas para o efecto e incluídas na guía do estudante.
- Grao de interese e participación do alumno.

O grupo de alumnos que asiste á práctica deberá traballar de forma organizada e en equipo respectando en todo momento a normativa de práctica e as instrucións dadas polo profesor da materia.
10
Sesión maxistral A117 A121 A122 A123 A124 A125 A126 A128 A129 A130 B28 C17 Valorarase en función da asistencia e participación na mesma. 10
 
Observacións avaliación

Para superar a materia é necesario: superar o exame cunha cualificación de aprobado e asistir á totalidade das prácticas e superar a proba práctica. En caso de non superar o exame, a cualificación da materia será a nota obtida no exame e non será posible facer media co resto de apartados de avaliación.

A cualificación final do alumno quedará fixada de forma numérica entre 0 e 10, sendo o 5 a nota mínima para aprobar. 

Aqueles alumnos que obteñan unha nota superior a 9 poderán optar á matrícula de honra, a cual realizarase  en función das cualificacións obtidas e a participación na aula.

A cualificación de non presentado: outorgarase a aqueles alumnos que non realizasen a totalidade das prácticas independentemente da súa participación no resto de actividades, incluída a proba mixta.

2.ª Oportunidade: os criterios de avaliación serán os mesmos criterios que na primeira oportunidade.

2.ª e posteriores matrículas: O alumno que cursase a materia un ano e non supere a materia, non se lle gardarán as notas das partes superadas tendo que repetir as partes non superadas e o exame.

Os alumnos con Matrícula Parcial , Dispensa Académica,  SICUE/ERASMUS/DANUDC poderán elixir o día para expoñer individualmente o traballo da materia. Tamén poderán solicitar elixir o día de prácticas co grupo #de acordo con o docente e realizarán de forma individual os traballos adicionais que substitúan a asistencia ás clases maxistrais/seminarios.

Os estudantes con matrícula a tempo parcial, dispensa académica ou outros supostos recolleitos na norma que regula o réxime de dedicación ao estudo ( SICUE/ERASMUS/DANudc), permanencia  e progresión,  deberán  enviar un e-mail ao profesor indicando a súa situación ao comezo do curso académico. PODERÁN OPTAR A PRESENTAR EN MODALIDADE NON PRESENCIAL/EN LIÑA Os TRABALLOS QUE SE REALICEN NA aula. 

Se un estudante matriculouse en materias dun  curso superior que por solapamento de horas impídelle acudir ás prácticas e seminarios, ten que ter en conta que esta situación non lle exime de asistir á materia.

Cualificacións (porcentaxes):

Exame teórico: 70%. 

Prácticas de laboratorio 10%

Traballos da materia: 10%. 

A asistencia ás clases e seminarios, así como a participación activa do alumno no desenvolvemento dos temas e das actividades na aula, supoñerá un 10% da cualificación final.

Para o aprobado na materia será necesario: 

Asistir á totalidade dos  seminarios.

Presentar os traballos e asistir á exposición dos mesmos na data sinalada.

Realizar a totalidade das prácticas.

Os estudantes con dispensa académica, entregarán os traballos e as actividades dirixidas, acordadas previamente co docente, en modalidade online e nas datas establecidas.

Os alumnos con matrícula parcial, dispensa académica  para superar a materia, terán que  obter unha media de 6 na cualificación do exame teórico e práctico.

A cualificación de non presentado:  outorgarase a aqueles estudantes que non se presentan ao exame.

Para a matrícula de honra a cualificación obtida será de 10 sobre 10 puntos.

Unha vez finalizado o curso académico, non se gardarán ningunha das notas obtidas nos diferentes apartados.

Acudir ás prácticas coa indumentaria indicada (Bata clínica e/ou pixama). Para a realización dalgunhas prácticas será necesario acudir coa roupa deportiva indicada no seu momento.

Cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta e respecto da materia en que se cometese: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto lla comisión da falta prodúcese na primeira oportunidade como na segundo. Para esto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

FRAUDE E RESPONSABILIDADES DISCIPLINARIAS:

Segundo o  establecido na normativa da UDC:

1.- Se durante a realización dunha proba de avaliación os profesores responsables teñen coñecemento da quebra dos principios de decoro, legalidade ou mérito individual talles como o uso de documentos ou instrumentos non permitidos, a copia ou intento de copia dos resultados obtidos por compañeiros, a comunicación entre estudantes ou un comportamento impropio, procederase á expulsión inmediata do estudante da proba de avaliación e redactarase unha acta cos motivos, que se enviará ao decano ou director xunto coas verificacións documentais que estime oportunas para a súa valoración. Todo, sen prexuízo das responsabilidades disciplinarias ás que puidese proceder de acordo coa cualificación da falta cometida polo alumno infractor.

2.- Queda prohibido o acceso á realización das probas de avaliación con instrumentos electrónicos ou dispositivos móbiles acesos, non expresamente autorizados polo profesorado responsable, o cual será causa suficiente de expulsión da proba, despois de redactar a acta correspondente que se enviará ao centro. 

3.- A expulsión dunha proba de avaliación implicará a cualificación de suspenso (nota numérica de 0) na convocatoria da materia.

4.- Na realización de traballos, o plaxio e a utilización de material non orixinal, incluído aquel obtido a través de internet, sen indicación expresa da súa orixe e, se é o caso, o permiso do seu autor/a, poderá ser considerada causa de cualificación de suspenso na actividade. Todo eso sen prexuízo das responsabilidades disciplinarias ás que puidese haber lugar tras o correspondente procedemento.

5.-Cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta e respecto da materia en que se cometese: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto lla comisión da falta prodúcese na primeira oportunidade como na segundo. Para esto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

6.-A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto lla comisión da falta prodúcese na primeira oportunidade como na segundo. Para esto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario".


Fontes de información
Bibliografía básica

 

  • Alethea VM Foster. Podiatric assesment and management of the diabetic foot. Churchill Livingstone Elsevier Isbn 0-443-100437.
  • Alonso Peña D. Atlas de dermatología del pie. Edita Panamericana. Isbn 978-84-9835-062-3.
  • Aragón Sánchez FJ, Lázaro Martínez JL. Atlas de manejo práctico del pie diabético. ISBN 84-609-2565-X. Impreso en CPG, 2004.
  • Banks A; McGlamry’s comprehensive textbook and ankle surgery; 3ª ed; Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins, cop 2001.
  • Butterworth R, Dockery G L; Atlas a color y texto de cirugía del antepie; London: Mosby-Wolfe Publishing, 1992.
  • Christman R; Foot and ankle radiology; St. Louis (Mo): Churchill Livingstone, 2003.
  • Duvries, H., Inman, V. Cirugía del pie, Ed. Médica Panamericana S.A., 1987, Buenos Aires
  • García Carmona, F.J. Tratamiento quirúrgico de la onicocriptosis. Madrid. Ed. Aula Médica, 2003.
  • Gould, J S; The foot book; Baltimore.: Williams & Wilkins, cop 1988.
  • Hetherington V; Hallux valgus and forefoot surgery; New York, etc: Churchill Livingstone, 1994.
  • Izquierdo Cases J O. Podología quirúrgica, Barcelona: Masson, 2006
  • Jay R; Current therapy in Podiatric medicine; Philadelphia: B.C. Decker, Inc, 1989.
  • Levy L, Hamilton V; Principles and practice of podiatric medicine; New York, etc: Churchill Livingstone, 1990.
  • Martínez Nova. Podología, Atlas de cirugía ungueal. Ed. Panamericana. Madrid, 2006.
  • Marín Arguedas M. Documento del consentimiento informado. Revista española de podología, 2002; XIII (2): 81-83.
  • Mercado, OA; Atlas de Cirugía del pie; Illinois: Carolando Press, 1995.
  • Myerson, MS; Foot and ankle disorders; Philadelphia: Saunders, cop 2000.
  • Núñez-Samper, M; Biomecánica y cirugía del pie; Barcelona: Masson, DL 1997.
  • Scurran, BL; Foot and ankle trauma; 2º ed; New York-Madrid etc.: Churchill Livingstone, cop 1996.
  • Thomson, T; Assisting at podiatric surgery: a guide for podiatric students and podiatric theatre assistants; Edinburgh: Churchill Livingstone, 2002.
  • Turner Warren A, Merriman Linda M. Clinical skills in treating the foot. Churchill Livingstone 2ª edic. Isbn 0-443-07113-6.
  • Viadé Juliá J. Pie diabético: guía práctica para la prevención, evaluación y tratamiento. Edita Panamericana. Isbn 84-9835-058-1.
  • Yale I. Podiatric medicine; 2º ed; Baltimore, etc: Williams & Wilkins, cop. 1980.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Anatomía específica do membro inferior/750G02104
Microbioloxía e parasitoloxía /750G02107
Quiropodoloxía 1/750G02125
Quiropodoloxía 2/750G02126
Farmacoloxía/750G02109
Conceptos Xerais de Cirurxía/750G02127

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Dermatoloxía/750G02124

Materias que continúan o temario
Cirurxía Podolóxica Avanzada/750G02130
Cirurxía Podolóxica 2/750G02129
Prácticum II/750G02135
Prácticum III/750G02136
Técnicas de Anestesia e Reanimación en Podoloxía/750G02138

Observacións

Os estudantes con matrícula a tempo parcial, dispensa académica ou outros supostos recolleitos na norma que regula o réxime de dedicación ao estudo, permanencia  e progresión,  deberán  enviar un e-mail ao profesor indicando a súa situación ao comezo do curso académico. 

Se un estudante matriculouse en materias doutros  cursos  que por solapamento de horas impídelle acudir ás prácticas e seminarios, ten que ter en conta que esta situación non lle exime de asistir a Cirurxía I.

Para o aprobado na materia será necesario: 

Asistir á totalidade dos  seminarios.

Presentar os traballos e asistir á exposición dos mesmos na data sinalada.

Realizar a totalidade das prácticas.

Os alumnos con matrícula parcial, dispensa académica  para superar a materia, terán que  obter unha media de 6 na cualificación do exame teórico e práctico.

A cualificación de non presentado:  outorgarase a aqueles estudantes que non se presentan ao exame.

Para a matrícula de honra a cualificación obtida será de 10 sobre 10 puntos.

Unha vez finalizado o curso académico, non se gardarán ningunha das notas obtidas nos diferentes apartados.

Acudir ás prácticas coa indumentaria indicada (Bata clínica e/ou pixama). Para a realización dalgunhas prácticas será necesario acudir co material indicado.

OBXECTIVOS DE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE: Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sostible e cumprir co obxectivo da acción número 5: “Docencia e investigación saudable e sostible ambiental e social” do "Plan de Acción Green Campus Ferrol":

A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia realizarase a través de Moodle, en formato dixital sen necesidade de imprimilos, no caso de realizarse en papel: non se empregarán plásticos, realizaranse impresións a dobre cara, empregarase papel reciclado e evitarase a impresión de borradores.

Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural tendo en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso idóneo, igualitario e proveitoso á vida universitaria.

PLAXIO: Na realización dos traballos da materia, o plaxio e a utilización de material non orixinal, incluído aquel obtido a través de internet, sen indicación expresa da súa orixe e, se é o caso, o permiso do seu autor/a, será cualificado con suspenso (0,0) na actividade. Todo eso sen prexuízo das responsabilidades disciplinarias ás que puidese haber lugar tras o correspondente procedemento.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías