Datos Identificativos 2024/25
Asignatura (*) Psicoloxía do Traballo Código 760G01004
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Rolon Varela, Jose Maria
Correo electrónico
j.rolon@udc.es
Profesorado
Rolon Varela, Jose Maria
Correo electrónico
j.rolon@udc.es
Web
Descrición xeral A asignatura "Psicoloxía do Traballo", pertencente ao Grao en Relacións Laborais e Recursos Humanos, ofrece unha visión integral dos procesos psicolóxicos e sociais que inflúen no ámbito laboral. O seu propósito é proporcionar aos estudantes as ferramentas e coñecementos necesarios para comprender e mellorar a dinámica de traballo nas organizacións.

• Proporcionarase unha visión xeral da Psicoloxía do Traballo, os seus fundamentos teóricos e a súa evolución histórica. Discutirase a súa relevancia e aplicación no contexto actual das organizacións.
• Estudaranse os métodos e técnicas para atraer e seleccionar o talento axeitado. Analizaranse as probas, entrevistas e outras ferramentas utilizadas para avaliar aos candidatos.
• Abordaranse as estratexias e programas de formación e desenvolvemento, centrándose en como deseñar e avaliar intervencións formativas efectivas para mellorar as competencias e o rendemento dos empregados.
• Exploraranse os procesos e canles de comunicación dentro das empresas. Discutirase a importancia dunha comunicación clara e eficaz para a cohesión e o éxito organizacional.
• Examinaranse as teorías e estilos de liderazgo, o seu impacto na motivación e o rendemento dos equipos, e como desenvolver habilidades de liderazgo efectivas en diferentes contextos organizacionais.
• Estudaranse as teorías da motivación e a súa aplicación práctica na contorna laboral. Discutiranse estratexias para fomentar a motivación entre os empregados.
• Analizaranse as competencias emocionais necesarias para manexar o estrés, os conflitos e as relacións interpersoais no traballo. Exploraranse técnicas para desenvolver a intelixencia emocional e crear unha contorna laboral saudable.

A través dun enfoque teórico-práctico e unha metodoloxía participativa, os estudantes desenvolverán habilidades críticas para aplicar os conceptos da psicoloxía do traballo en contextos reais, contribuíndo ao benestar dos empregados e ao éxito organizacional. Esta materia é fundamental para aqueles que buscan desempeñar roles de xestión de recursos humanos, consultoría organizacional e desenvolvemento de talento.

Competencias / Resultados do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Saúde laboral e prevención de riscos laborais. A3
Dirección e xestión de recursos humanos. A4
Psicoloxía do Traballo e Técnicas de negociación. A8
Transmitir e comunicarse por escrito e oralmente usando a terminoloxía e as técnicas adecuadas. A13
Seleccionar e xestionar información e documentación laboral. A14
Dirixir grupos de persoas. A15
Asesorar e/ou xestionar en materia de emprego e contratación laboral. A16
Realizar funcións de representación e negociación en diferentes ámbitos das relacións laborais. A20
Realizar análises e diagnósticos, prestar apoio e tomar decisións en materia de estrutura organizativa, organización do traballo, estudo de métodos e estudo de tempos de traballo. A21
Participar na elaboración e deseño de estratexias organizativas, desenvolvendo a estratexia de recursos humanos da organización. A23
Aplicar técnicas e tomar decisións en materia de xestión de recursos humanos (política retributiva, de selección...). A24
Asesoramento a organizacións sindicais e empresariais, e aos seus afiliados. A27
Elaborar, desenvolver e avaliar planes de formación ocupacional e continua no ámbito regulado e non regulado. A28
Aplicar os coñecementos á práctica. A31
Comprender a relación entre procesos sociais e a dinámica das relacións laborais. A32
Comprender o carácter dinámico e cambiante das relacións laborais no ámbito nacional e internacional. A33
Interrelacionar as distintas disciplinas que configuran as relacións laborais. A34
Análise crítico das decisións emanadas dos axentes que participan nas relacións laborais. A35
Resolución de problemas. B1
Capacidade de análise e síntese. B2
Capacidade de organización e planificación. B3
Capacidade de xestión da información. B4
Toma de decisións. B5
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional. B6
Habilidades nas relacións interpersoais. B7
Razoamento crítico. B8
Traballo en equipos. B9
Recoñecemento á diversidade e á multiculturalidade. B10
Motivación para a calidade. B12
Adaptación a novas situacións. B13
Aprendizaxe autónomo. B14
Creatividade. B15
Liderado. B16
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8

Contidos
Temas Subtemas
1. INTRODUCCIÓN Á PSICOLOXÍA DO TRABALLO. 1.1. O estudo científico da conduta e os procesos mentais: a Psicoloxía.
1.2. O traballo como fenómeno psicosocial.
1.3. O estudo do comportamento laboral: a Psicoloxía do Traballo.
1.4. Psicoloxía do Traballo e Relacións Laborais.
2. O RECRUTAMIENTO E A SELECCIÓN DE PERSOAL. 2.1. A descrición do posto de traballo e a elaboración do perfil de esixencias.
2.2. O recrutamento de candidatos.
2.3. A selección de persoal.
3. A FORMACIÓN NA EMPRESA. 3.1. Concepto de formación.
3.2. O valor estratéxico da formación.
3.3. O departamento de formación.
3.4. O plan de formación.
3.5. Proceso de planificación da formación.
4. A COMUNICACIÓN INTERNA NAS ORGANIZACIÓNS. 4.1. O proceso de comunicación.
4.2. Erros, barreiras e facilitadores da comunicación.
4.3. Compoñentes cognitivos e emocionais da comunicación.
4.4. Funcións da comunicación.
4.5. Tipos de comunicación.
4.6. Estilos de comunicación.
4.7. A comunicación interna nas organizacións.
4.8. A comunicación formal nas organizacións.
4.9. A comunicación informal nas organizacións.
4.10. O plan estratéxico de comunicación interna.
5. LIDERAZGO. 5.1. Conceptualización do liderazgo.
5.2. O enfoque personalista: as teorías dos rasgos.
5.3. Os enfoques conductuais: os estilos de liderazgo.
5.4. Os enfoques situacionais ou continxenciais.
5.5. Os novos enfoques.
6. MOTIVACIÓN LABORAL. 6.1. Concepto de motivación laboral.
6.2. Teorías das necesidades.
6.3. Teoría dos dous factores.
6.4. O modelo de modificación do comportamento organizacional.
6.5. Teoría das expectativas.
6.6. Teoría da equidad.
6.7. Teoría do establecemento de metas.
6.8. Motivación a través do redeseño do posto de traballo.
7. XESTIÓN DAS EMOCIÓNS NO TRABALLO. 7.1. Concepto de emoción.
7.2. Funcións das emocións.
7.3. Tipos de emocións.
7.4. O recoñecemento das emocións.
7.5. A intelixencia emocional.
7.6. Relevancia da xestión das emocións no traballo.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A4 A8 A16 A20 A21 A23 A24 A27 A28 A33 A34 A35 B6 B10 B12 B13 B16 C4 C7 C8 36 64 100
Investigación (Proxecto de investigación) A32 B3 B5 B6 B10 B13 B14 B15 C3 C4 1 8 9
Recensión bilbiográfica B2 B12 C1 C4 1 5 6
Presentación oral A13 B2 B7 B12 C1 C4 1 2 3
Proba mixta A21 A23 A24 A28 A31 A33 B1 B2 B8 C1 C6 2 20 22
Traballos tutelados A8 A14 A15 B1 B4 B9 B10 B15 C3 C4 C6 C7 C8 0 8 8
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Investigación (Proxecto de investigación) Proceso de ensinanza orientado á aprendizaxe do alumnado mediante a realización de actividades de carácter práctico a través das que se propoñen situacións que requiren ao estudante identificar un problema obxecto de estudo, formulalo con precisión, desenvolver os procedementos pertinentes, interpretar os resultados e sacar as conclusións oportunas do traballo realizado.
Recensión bilbiográfica A recensión bibliográfica supón un proceso de lectura crítica dun libro, dun artigo, dunha tese ou dunha comunicación a un congreso. Como tal proceso comprende a lectura da obra, a análise do seu contido e unha crítica e valoración da mesma en relación á literatura existente sobre o tema. Unha recensión non supón un resumo da obra, nin unha mera análise do contido, pois o que lle outorga sentido e dimensión académica científica é a crítica que merece a xuízo do autor da recensión, en relación a outras obras coñecidas do mesmo ámbito ou en relación a súa propia experiencia.
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.
Proba mixta Proba que integra preguntas tipo de probas de ensaio e preguntas tipo de probas obxectivas.
En canto a preguntas de ensaio, recolle preguntas abertas de desenvolvemento. Ademais, en canto preguntas obxectivas, pode combinar preguntas de resposta múltiple, de ordenación, de resposta breve, de discriminación, de completar e/ou de asociación.
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor. Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe. Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente do estudantado e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor.

Atención personalizada
Metodoloxías
Recensión bilbiográfica
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
Os/as alumnos/as contarán coa asistencia individualizada do profesor para levar a cabo as actividades descritas nas metodoloxías que o precisen. Esta asistencia incluirá a orientación sobre cuestións teóricas e técnicas, e fontes de información pertinentes.
A atención personalizada prestarase na aula nas horas de clase e no despacho do profesor no horario de tutorías.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Traballos tutelados A8 A14 A15 B1 B4 B9 B10 B15 C3 C4 C6 C7 C8 Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor. Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe. Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente do estudantado e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor.
Os/as alumnos/as realizarán individualmente ou en grupo diversos traballos propostos polo profesor ao longo do curso. Estes traballos tutelados serán entregados ao profesor nas datas indicadas por este e, posteriormente, levarase a cabo unha posta en común na aula.
20
Proba mixta A21 A23 A24 A28 A31 A33 B1 B2 B8 C1 C6 A proba mixta constará de tres partes:

1ª) Ensaio. Búscase responder por escrito a unha pregunta de certa amplitude valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espíritu crítico. Permite medir as habilidades que non poden avaliarse con probas obxectivas como a capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de redacción e de orixinalidade do estudantado; polo que implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.
2ª) Resposta breve. Preséntanse catro enunciados en forma de preguntas para responder de xeito breve e sintético.
3ª) Resposta múltiple. Formúlanse dez cuestións en forma de preguntas directas e catro opcións de resposta por cada cuestión, das que só unha delas é correcta.

Cada unha das tres partes se calificará cunha puntuación máxima de 10. A cualificación final da proba mixta será a suma das puntuacións de cada unha das tres partes, dividida por 3.
70
Sesión maxistral A3 A4 A8 A16 A20 A21 A23 A24 A27 A28 A33 A34 A35 B6 B10 B12 B13 B16 C4 C7 C8 Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A asistencia a clase computarase porcentualmente.
10
 
Observacións avaliación

Será necesario obter unha puntuación mínima de 4.0 (sobre 10) na proba mixta para superar a materia. No caso de que a puntuación da proba mixta sexa inferior a 4.0 sobre 10, a puntuación final máxima na asignatura será de 4,0.

A cualificación de "Non presentado" outorgarase aos/as alumnos/as que non se presenten á proba mixta.

As calificacións das diferentes metodoloxías de avaliación da primeira oportunidade da convocatoria (a excepción da proba mixta) se manterán para a segunda oportunidade, na que se deberán cumplir os mesmos requisitos que se establecen para a primeira oportunidade.

O único criterio (100% da nota) para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, será a proba mixta.

O único criterio (100% da nota) para a avaliación da oportunidade adiantada, será a proba mixta.

A realización fraudulenta da proba ou actividades de avaliación considérase falta grave (Regulamento disciplinar do estudantado da UDC, art. 10, apdo. 3 f). Implicará a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta: o/a estudante será cualificado/a con "suspenso" (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta da primeira oportunidade, se fose necesario (Regulamento disciplinar do estudantado da UDC, art. 11, apdo. 4 b).

Fontes de información
Bibliografía básica Pereda Marín, S., Berrocal Berrocal, F. y Alonso García, M.A. (2014). Bases de psicología del trabajo para gestión de recursos humanos.. Madrid: Síntesis.
Newstrom, J. W. (2007). Comportamiento humano en el trabajo. . México: McGrawHill.
Bonache, J. y Cabrera, A. (2006). Dirección de personas. Evidencias y perspectivas para el siglo XXI. . Madrid: Prentice Hall.
Pereda Marín, S. y Berrocal Berrocal, F. (2011). Dirección y gestión de recursos humanos por competencias.. Madrid: Centro de Estudios Ramón Areces.
Gómez-Mejía, L.R., Balkin, D.B. y Cardy, R.L. (2001). Dirección y gestión de recursos humanos.. Madrid: Prentice Hall
Alegre, A. (2020). Dirigir con inteligencia emocional.. Madrid: Pirámide.
Ascary Aguillón, A.A. (2015). El comportamiento humano en las organizaciones.. México: Manual Moderno.
De Diego Vallejo, R. (2015). Empleo, personas y organizaciones. Cambios y transformaciones.. Madrid: Pirámide.
De la Calle Durán, Mª C. y Ortiz de Urbina, M. (2018). Fundamentos de RR.HH.. Madrid: Pearson.
Porret Gelabert, M. (2012). Gestión de personas. Manual para la gestión del capital humano en las organizaciones.. Madrid: ESIC.
González Menéndez, M., Gutiérrez Palacios, R. y Martínez Lucio, M. (2011). Gestión de Recursos Humanos: contexto y política.. Pamplona: Thomson Reuters.
Sánchez Gómez, R. (2014). Gestión y psicología en empresas y organizaciones.. Madrid: ESIC.
López-Zafra, E. y Pulido-Martos, M. (2020). Inteligencia emocional en las organizaciones.. Madrid: Síntesis.
Gil Rodríguez, F. y Alcover de la Hera, C. Mª (2005). Introducción a la Psicología de las Organizaciones. . Madrid: Alianza editorial.
Peiró, J.M. (2013). Introducción a la psicología del trabajo.. Madrid: UDIMA.
Alcover de la Hera, C. Mª; Martínez Íñigo, D.; Rodríguez Mazo, F. y Domínguez Bilbao, R. (2004). Introducción a la Psicología del Trabajo.. Madrid: McGrawHill.
Trechera, J. L. (2000). Introducción a la Psicología del Trabajo. . Bilbao: Desclèe de Brower.
Moya Albiol, L. (2016). La empatía en la empresa.. Barcelona: Plataforma Editorial.
Morán Astorga, C. (2005). La Psicología del Trabajo: nociones introductorias. . Málaga: Aljibe.
Osca Segovia, A., Palací Descals, F.J., Moriano León, J.A. y Lisbona Bañuelos, A.M. (2016). Nuevas perspectivas en psicología de las organizaciones.. Madrid: Sanz y Torres
Muchinsky, P.M. (2007). Psicología Aplicada al Trabajo. . Madrid: Thomson.
Palací, F. J. (2005). Psicología de las Organizaciones. . Madrid: Pearson Prentice Hall.
Martínez Tur, V., Ramos López, J. y Moliner Cantos, C. (2015). Psicología de las organizaciones.. Madrid: Síntesis.
Martínez Moreno, E. y Hermosilla Pérez, D. (2020). Psicología de los RR.HH. Planificación, selección y promoción.. Bizkaia: Universidad del País Vasco.
Guillén Gestoso, C. y Guil Bozal, R. (2000). Psicología del Trabajo para Relaciones Laborales. . Madrid: McGrawHill.
Martín Quirós, Mª A. y Zarco Martín, V. (2009). Psicología del trabajo, de las organizaciones y de los RR.HH.. Madrid: Pirámide.
Rodríguez Fernández, A., Zarco Martín, V. y González González, J.M. (2009). Psicología del trabajo.. Madrid: Pirámide.
Alcover de la Hera, C.M., Moriano León, J.A., Osca Segovia, A. y Topa Cantisano, G. (2012). Psicología del trabajo.. Madrid: UNED.
González García, M. y Olivares Orozco, S. (2014). Psicología del trabajo.. México: Patria.
Morán Astorga, Mª C. (2019). Psicología del trabajo. Competencias para RR.HH.. León: EOLAS.
Arnold, J. y Randall, R. (2012). Psicología del trabajo. Comportamiento humano en el ámbito laboral.. México: Pearson.
Cascio Pirri, A. y Guillén Gestoso, C. (2010). Psicología del Trabajo. Gestión de los RRHH. Skill management. Barcelona: Ariel.
Ordóñez Ordóñez, M. (2009). Psicología del Trabajo. Historia y perspectivas de futuro.. Madrid: Pearson Educación.
Uribe Prado, J.F. (2016). Psicología del trabajo. Un entorno de factores psicosociales saludables para la productividad.. Madrid: Manual Moderno.
Landy, F. J. y Conte, J. M. (2005). Psicología Industrial. Introducción a la Psicología industrial y organizacional. . México: McGrawHill.
Aamodt, M.G. (2010). Psicología industrial/organizacional. Un enfoque aplicado.. México: Cengage Learning.
Weigle, C., Benditto, B., González, N. y Vera, G. (2017). Psicología laboral. Explorando prácticas actuales.. Buenos Aires: Lugar.
Quintanilla, I. (2013). Psicología social del trabajo.. Madrid: Pirámide.
Peiró, J.M. y Prieto, F. (1996). Tratado de Psicología del Trabajo. . Madrid: Síntesis.
Martín García, J.; Rubio Valdehita, S. y Lillo Jover, J. (2004). ¿Qué es la Psicología del Trabajo?. Madrid: Biblioteca Nueva.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías