Datos Identificativos 2018/19
Asignatura (*) Planificación estratéxica e cultura participativa Código 652512215
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
 Primeiro Optativa 4.5
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Candedo Gunturiz, Maria Dolores Fatima
 Correo electrónico
dolores.candedo@udc.es
Profesorado
Candedo Gunturiz, Maria Dolores Fatima
Cruz Lopez, Laura
Serantes Pazos, Araceli
 Correo electrónico
dolores.candedo@udc.es
laura.cruz@udc.es
araceli.serantes.pazos@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia, integrada na especialidade de Institución Socieducativas, aborda as claves da Planificación estratéxica e a Cultura Participativa como eixes fundamentais das Políticas Públicas no ámbito socieducativo. A gobernanza das institucións socieducativas require profesionais que coñezan os procesos de planificación ( deseño, desenvolvemento e avaliación ) e saiban determinar o seu carácter estratéxico introducindo en todos os elementos da planificación a participación da comunidade obxecto de atención. Pretende igualmente dar a coñecer Planes estratéxicos relevantes en diferentes ámbitos socieducativos prestando especial interese ao seu compromiso coa igualdade, a normalización lingüística, a sustentabilidade e convivencia interxeracional, entre outros valores asociados á xustiza social e a convivencia.

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Dominar metodoloxías participativas de análise da realidade, planificación e avaliación AP2
AP3
AP7
AP8
 BM1
BM13
BM15
BM16
 CM2
CM6
Saber definir e desenvolver propostas participativas axeitadas a diferentes contextos de acción AP2
AP3
AP7
AP8
 BM5
BM7
BM13
BM14
BM15
 CM1
CM2
CM6
Elaborar a documentación pertinente derivada do proceso de planificación: plans de acción, proxectos, informes, memorias... AP3
AP8
 BM1
BM12
BM13
BM14
BM16
 CM2
CM6
Demostrar habilidades no manexo de procesos participativos a través de técnicas concretas AP2
AP7
 BM5
 CM6

Contidos
Temas Subtemas
1. Planificación estratéxica e cultura participativa 1.1. Cidadanía e políticas públicas
1.2. Participación cidadá e desenvolvemento comunitario
1.3. Planificación estratéxica: dimensión conceptual e eixes de desenvolvemento.
2. Metodoloxías participaticas 2.1. Análise da realidade
2.2. Formulación e avaliación do plan estratéxico
2.3. Modalidades de planificación: plan de caso, marco lóxico, axenda 21, orzamentos participativos

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A2 A3 A8 B1 B7 B13 0 25 25
Discusión dirixida A2 A3 A7 B1 B5 B14 C6 10 5 15
Estudo de casos A2 A3 B1 B12 B13 C2 5 5 10
Traballos tutelados A2 A3 A7 A8 B12 B13 C1 C6 5 34 39
Aprendizaxe colaborativa A2 A7 B5 B14 B16 C6 5 5 10
Eventos científicos e/ou divulgativos B12 B13 B16 C6 C2 5 0 5
Presentación oral A8 B5 B7 B12 B15 C1 C6 1.5 5 6.5
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico.
Discusión dirixida Participación na aula en base a lecturas previas de carácter obrigatorio, a través das que recoller diferentes argumentacións sobre unha temática, favorecendo o debate e contraste de opinións fundamentadas, coa finalidade de que o alumnado constrúa unha visión crítica das diferentes formas de interpretar a realidade socioeducativa.
Estudo de casos Consiste na procura e/ou achegamento dunha serie de casos ou experiencias socioeducativas para o seu estudo, análise e discusión á luz dos referentes teóricos da materia.
Traballos tutelados Técnica de traballo que ten como finalidade o estudo intensivo dun tema ou dun caso. Caracterízase pola discusión, a participación, a elaboración de documentos e as conclusións ás que teñen que chegar todas as persoas participantes no seminario.
Aprendizaxe colaborativa Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo
Eventos científicos e/ou divulgativos Actividades realizadas polo alumnado que implican a asistencia e/ou participación en eventos científicos e/ou divulgativos (congresos, xornadas, simposios, cursos, seminarios, conferencias, exposicións, etc.) co obxectivo de profundar no coñecemento de temas de estudo relacionados coa materia. Estas actividades proporcionan ao alumnado coñecementos e experiencias actuais que incorporan as últimas novidades referentes a un determinado ámbito de estudo.
Presentación oral Exposicións de tarefas realizadas diante do grupo de referencia, procurando tirar algunhas conclusións sobre o problema de investigación, documento ou experiencia abordada.

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Traballos tutelados
Aprendizaxe colaborativa
Descrición
Atención particular para a elaboración e seguimiento de prácticas, traballos tutelados, e presentacións orais asociadas.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Presentación oral A8 B5 B7 B12 B15 C1 C6 Exposicións de tarefas reaiizadas , diante do grupo de referencia, procurando tirar algunhas conclusións sobre o problema de investigación, documento ou experiencia abordada. 10
Discusión dirixida A2 A3 A7 B1 B5 B14 C6 Participación na aula en base a lecturas previas de carácter obrigatorio, a través das que recoller diferentes argumentacións sobre unha temática, favorecendo o debate e contraste de opinións fundamentadas, coa finalidade de que o alumnado constrúa unha visión crítica das diferentes formas de interpretar a realidade socioeducativa. 10
Traballos tutelados A2 A3 A7 A8 B12 B13 C1 C6 Técnica de traballo que ten como finalidade o estudo intensivo dun tema. Caracterízase polo estudo, a discusión, e a elaboración dun documento sobre un tema central da materia.
Esixe un traballo previo individual e autónomo sobre os documentos, asícomo a asistencia e participación na aula, formulando preguntas, explorando contradicións, achegando argumentos... co obxectivo de favorecer a reflexión crítica e a comprensión.
Valorarase o grao de participación, a calidade das achegas, a capacidade de crítica e reflexión. 		70
Aprendizaxe colaborativa A2 A7 B5 B14 B16 C6 Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo 10
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica
  • AA.VV. (1992). Guía metodológica de apoyo a proyectos y acciones para el desarrollo . Madrid: IEPALA
  • AA.VV. (2010). La Democracia en Acción: Una visión desde las metodologías participativas. Madrid: Antígona
  • ANDER- EGG, Ezequiel (2007). Introducción a la planificación estratégica. Buenos Aires: Lumen
  • BLANCO, Ismael e GOMÁ, Ricard (coords) (2002). Gobiernos locales y redes participativas. Barcelona: Ariel
  • CABALLO VILLAR, MB e FRAGUELA VALE, R (coords) (2007). A investigación-acción participativa no quefacer municipal . A Coruña: Deputación Provincial
  • CAMPO, Alejandro (2012). Herramientas para directivos escolares II. Madrid: Wolters Kluwer
  • COLINO, César e DEL PINO, Eloisa (2003). “Un fantasma recorre Europa: Renovación democrática mediante iniciativas de promoción participativa en los gobiernos locales”. Ponencia presentada a las II Jornadas del Comité de Investigación en Soci. http://www.fes-web.org/sociopolitica/paginas/2jornadas.htm
  • DE LA RIVA, Fernando (2003). Metodologías de análisis de la realidad global y local. Plataforma para la Promoción del Voluntariado en España
  • FONT, Nuria; SUBIRATS, Joan (2000). Local y sostenible la Agenda 21 Local en España . Barcelona: Icaria
  • GANUZA, Ernesto e ÁLVAREZ, Carlos (coord.) (2003). Democracia y presupuestos participativos. Barcelona: Icaria
  • GÓMEZ GALÁN, Manuel (2003). Orientaciones para la aplicación del enfoque del marco lógico: errores frecuentes y sugerencias para evitarlos. Madrid: CIDEAL
  • ICLEI (). Guía europea para la planificación de las Agendas 21 Locales. Bilbao: Bakez
  • MARCHIONI, Marco (2006). “Democracia participativa y de la crisis política. La experiencia de los planes comunitarios”. Cuadernos de Trabajo Social, 19, 213-224.
  • MARTÍNEZ LÓPEZ, Miguel (2007). Complejidad y participación: la senda de la invención estratégica. Política y Sociedad, Vol. 44.
  • MÚJICA, Marta; GÓMEZ-LIMÓM, Javier (2002). Plan de acción para los espacios naturales protegidos del Estado Español. Madrid: Europarc
  • PEREZ RÚA, M; CABALLO VILLAR,MB e MONTERO SOUTO (coords) (2006). Asociacionismo e participación cidadá: análise e propostas. A Coruña: Deputación Provincial
  • POSE,H e FRAGUELA, R (coords) (2006 ). Planificación estratéxico en cultura . A Coruña: Deputación Provincial
  • VILLASANTE, Tomás; MONTAÑÉS Manuel e MARTÍN, Pedro (coord.) (2001). Prácticas locales de creatividad social. Construyendo ciudadanía/2.. Barcelona: El Viejo Topo
  • VILLASANTES, Tomás e GARRIDO Fco. Javier (coords.) (2002). Metodologías y presupuestos participativos. Madrid: IEPALA, CIMAS
  • VILLASANTE, Tomás (2013). ¿Hay ingeniería social en los movimientos y en los procesos sociales? http://www.redcimas.org/biblioteca/teoria-y-epistemologia/
  • WEISSMANN, Hilda; LLABRÉS, Antonia (2001). Guia para hacer la Agenda 21 Escolar. Bilbao: Ministerio de Medio Ambiente

Revistas:

  • Educación Social. Revista de Intervención Socioeducativa.
  • Documentación Social.
  • Pedagogía Social. Revista Interuniversitaria.
  • Revista Galega de Educación.
  • Revista de CC. Sociales. 
  • AmbientalMENTE sustentable.
  • Revista Enlace.
  • El Viejo Topo 
  • Revista Encrucijadas
  • Educational Gerontology Journal.
Bibliografía complementaria

CAMACHO, Hugo (2001). El enfoque del marco lógico 10 casos prácticos : cuaderno para la identificación y diseño de proyectos de desarrollo. Madrid: CIDEAL

RAMÍREZ, Alfredo (2010). Democracia participativa: la democracia participativa como profundización en la democracia . Valencia: Tirant lo Blanch

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías