Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Literatura infantil e xuvenil e a súa didáctica Código 652G02029
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
 Terceiro Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Coordinación
Carballal Miñan, Patricia
 Correo electrónico
patricia.carballal@udc.es
Profesorado
Carballal Miñan, Patricia
 Correo electrónico
patricia.carballal@udc.es
Web
Descrición xeral A materia está orientada a que o alumnado coñeza tanto os textos básicos da literatura infantil e xuvenil, coma as distintas formulacións didácticas que se poden aplicar a estes textos segundo os niveis e fases da educación primaria. O seu obxectivo fundamental será que o alumnado, futuros mestres e mestras, posúan os instrumentos suficientes para moverse neste terreo, sexa crítico coas propostas ofrecidas polo mercado e estea en disposición de encontrar os libros axeitados para a animación á lectura non ámbito escolar.
Neste contexto a idea é que a LIX e a súa didáctica sexan o recurso educativo principal da área da linguaxe por: a) a súa capacidade de motivación, b) a relación que se establece nas súas formas e contidos entre o ámbito familiar e o escolar, c) o papel que desempeña na elaboración dunha cultura común (cos seus compañeiros e compañeiras) e propia (a lectura persoal motivada polas súas propias características), d) fomenta o desenvolvemento da competencia comunicativa, esencial na socialización escolar e xeral, e) facilita e amplía a adquisición do código escrito, esencial no proceso educativo, e f) proporciona as bases para descubrir e ampliar o acceso ao feito estético, tanto na literatura coma nas áreas asociadas (expresión corporal, musical e plástica).

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Comprender en qué medida os textos de LIX contribúen á formación do alumnado de Educación Primaria. A1
A2
A5
A7
A8
A16
A17
A19
A43
A44
A48
A52
A62
A64
A65
A67
 B1
B2
B3
B4
B5
B21
B22
B23
B25
 C6
C7
Coñecer e utilizar correctamente recursos de animación á lectura. A8
A16
A17
A19
A44
A48
A50
 B12
B15
 C3
C8
Coñecer e empregar axeitadamente a biblioteca escolar como recurso fundamental para desenvolver experiencias innovadoras no ámbito da LIX. A17
A44
A48
A64
A66
 B22
 C5
C6
Coñecer os textos básicos da LIX no ámbito estatal e en Galicia, así como os usos educativos que estes textos permiten. A16
A17
A37
A44
A45
A46
A48
A49
A50
A51
 B9
B10
B13
 C1
C2
Ser capaz de xestionar as propostas editoriais no ámbito da LIX, ou de elaborar as súas propias propostas alternativas. A16
A17
A19
A44
A48
 B7
B8
B11
B14
B22
B24
 C5
C6
Ser capaz de contribuir con eficacia á Educación Literaria do alumnado de Primaria. A8
A16
A17
A19
A44
A45
A46
A48
A63
 B12
 C7
Coñecer e aplicar adecuadamente o marco lexislativo vixente no ámbito do ensino-aprendizaxe da literatura na educación primaria. A5
A8
A10
A16
A37
A44
A45
A48
A52
 B15
Coñecer o proceso de aprendizaxe da lectura e o papel que a LIX ten neste. A44
A47
A63
Ser capaz de introducir a perspectiva da educación para o desenvolvemento nas propostas de animación á lectura desenvolvidas nas aulas combinando, deste xeito, o carácter lúdico e de goce que a lectura debe proporcionar, xunto cunha actitude crítica e comprometida coa realidade que nos rodea. A14
A16
A17
A23
A44
A45
A46
 B1
B4
B5
B15
B18
B19
B22
 C1
C3
C5
A14
A16
A17
A23
A44
A45
A46
 B1
B4
B5
B15
B18
B19
B22
 C1
C3
C5

Contidos
Temas Subtemas
1. A literatura infantil e xuvenil (LIX): puntos de vista e evolución.
1.1.Para que serve a literatura? A función formativa da LIX.
1.2. Panorama da LIX. Principais autores e obras clásicos.
1.3. Evolución da LIX de ámbito estatal.

2. A animación á lectura en educación primaria.

2.1. A Educación Literaria no currículo.
2.2. Da imaxe ao texto. Criterios de selección para a mediación lectora.
2.3. A animación á lectura nas bibliotecas
2.4. As TIC ao servizo da animación á lectura. Propostas didácticas.
3. Correntes fundamentais da LIX na actualidade. 3.1. Panorama da LIX de ámbito estatal.
3.2. Panorama da LIX galega.
3.3. Principais tendencias: innovación e interdisciplinariedade.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A67 A66 A63 A62 A52 A48 A47 A45 A44 A43 A23 A14 A8 A5 A2 A1 B3 B12 B15 B18 B19 B21 B22 C5 C6 C7 10 19.5 29.5
Lecturas A44 A46 A50 A65 B1 B3 B4 7 16 23
Traballos tutelados A7 A10 A16 A49 A51 A64 B2 B10 B13 B23 B24 C8 C2 7 21 28
Portafolios do alumno A65 A52 A50 A48 A47 A46 A45 A44 A37 A19 A17 A8 A5 A1 B1 B3 B5 B7 B8 B9 B11 B12 B14 B15 B25 C1 C3 7 21 28
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición dos contidos da materia por parte do profesorado.
Lecturas Lectura de fragmentos ou obras seleccionadas de literatura infantil e xuvenil, así como de textos, de recoñecido prestixio científico, especializados en didáctica da literatura infantil e xuvenil, en animación á lectura e en educación literaria en termos xerais.
Traballos tutelados Posta en práctica dun traballo previamente acordado pola profesora a partir de contidos e metodoloxías analizados na aula.
Portafolios do alumno Memoria e comentario crítico acerca das lecturas realizadas na aula. Teranse en conta a capacidade para seleccionar fontes bibliográficas de calidade, así como a capacidade para elaborar un discurso sintético, claro e correcto desde o punto de vista expresivo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Lecturas
Portafolios do alumno
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada terá lugar durante o horario programado de titorías.
Durante as sesións interactivas o profesorado contestará a todas as dúbidas que poidan xurdir durante a realización das tarefas programadas na aula.
Para a realización do portafolios tamén se poderá asistir ao horario de titorías programado. Así mesmo, programarase algunha sesión na aula para resolución de dúbidas ou explicación dos contidos e formato dos portafolios.

Estas medidas serán aplicábeis, tanto ao alumnado que asista regularmente ás aulas como para aquel que teña dispensa académica.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Portafolios do alumno A65 A52 A50 A48 A47 A46 A45 A44 A37 A19 A17 A8 A5 A1 B1 B3 B5 B7 B8 B9 B11 B12 B14 B15 B25 C1 C3 Computa o 40 % da avaliación 40
Traballos tutelados A7 A10 A16 A49 A51 A64 B2 B10 B13 B23 B24 C8 C2 Computa o 60% da avaliación 60
 
Observacións avaliación

-Para aprobar a materia será necesario superar todas as partes, en calquera das dúas oportunidades, polo que será necesario obter no mínimo o 50% da puntuación en cada unha delas. Na segunda oportunidade o alumnado só repetirá as partes suspensas e manterá a nota daquelas que fosen superadas.

-A avaliación do alumnado que non asiste regularmente ás aulas (ben por recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, ben por ausentarse en máis dun 20% no caso do alumnado que carece de exención) será feita na súa totalidade con base nunha proba obxectiva. 

Recoméndase os envíos dos traballos telematicamente e, de non ser posible, non utilizar plásticos, elixir a impresión a doble cara, empregar papel reciclado e evitar imprimir borradores.

Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.

Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.

Fontes de información
Bibliografía básica

Álvarez Angulo, T. (2010). Competencias básicas en escritura. Barcelona: Octaedro.

Ballester, J. (2015). La formación lectora y literaria. Barcelona: Graó.

Blake, Q. (2010). 1001 libros infantiles que hay que leer antes de crecer. Barcelona: Grijalbo.

Borda Crespo, I. (2002). Literatura Infantil y Juvenil. Teoría y didáctica. Granada: GEU.

Bravo Villasante, C. (1988). Historia y Antología de la Literatura Infantil Universal. Valladolid: Miñón.

Brottman, M. (2018). Contra la lectura. Barcelona: Blackie Books.

Butiñá, J., Muñoz Cáliz, B. e Llorente Javaloyes, A. (2002). Guía de teatro infantil y juvenil. Madrid: Asociación Española de Amigos del Libro Infantil y Juvenil.

Calvino, Í. (1992). ¿Por qué leer los clásicos? Barcelona: Tusquets.

Cerillo, P., Larrañaga, E. e Yubero, S. (2002). Libros, lectores y mediadores. La formación de los hábitos lectores como proceso de aprendizaje. Cuenca: UCLM.

Colomer, T. (1998). La formación del lector literario. Narrativa infantil y juvenil actual. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez.

Colomer, T. (2005): Andar entre libros. La lectura literaria en la escuela. México: Fondo de Cultura Económica. 4.ª reimpresión 2014.

Colomer, T. (dir.) (2002). Siete llaves para valorar las historias infantiles. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez.

Colomer, T. (2010). Introducción a la literatura infantil y juvenil actual. Madrid: Síntesis.

Couto Piñeiro, X., Lamapereira López, A. & Vieites García, M. F. (1992). Práctica teatral na escola. Vigo: Ir indo.

Colomer, T. ( 2010). La evolución de la literatura infantil y juvenil en España. Bookbird, 1. Recuperado de https://www.ibby.org/fileadmin/template/main/bookbird_specialissue/BB_Spanish_July_Art2_Castellano_Rev.7-07.pdf

Durban Roca, G. (2010). La biblioteca escolar, hoy: un recurso estratégico para el centro. Barcelona. Graó.

García Padrino, J. (2003). Formas y colores: la ilustración infantil en España. Cuenca: UniversidadCastilla-La Mancha.

Garralón, A. (2001). Historia portátil de la literatura infantil. Madrid: Anaya.

Jiménez Fernández, C. (2015). Didáctica de la Literatura en Educación Primaria. Madrid: Unir Editorial.

Jover, G. (2007): Un mundo por leer. Barcelona: Octaedro.

Jover, G. (coord.ª) (2009). Sentirse raro. Miradas sobre la adolescencia. Málaga:Junta de Andalucía.

Recuperado de https://www.juntadeandalucia.es/educacion/webportal/abaco-

Lage, Fernández, J. J. (2013). Bibliotecas escolares, lectura y educación. Barcelona. Octaedro.

Mendoza Fillola, A. (2004). La educación literaria. Bases para la formación de la competencia lecto-literaria lectora. Málaga: Aljibe.

Mendoza Fillola, A. (coord.) (2012). Leer hipertextos: la formación del lector literario. Barcelona. Octaedro.

Mera Herbello, H. (2010). Unha década de literatura infantil e xuvenil en galego. Cangas do Morrazo: Morgante.

Mínguez López, X. (2011). Hacia una definición de la literatura infantil y juvenil y sus ámbitos de estudio. En Núñez, M.ª P.; Rienda, J. (eds.). La investigación en didáctica de la lengua y la literatura. Granada: SEDLL.

Muriano Rodríguez, M. M. (2018).  "O cofre dos libros”: unha proposta de ensino-aprendizaxe de Literatura Infantil e Xuvenil a través de Twitter. En E. de la Torre Fernández (ed.) (2018). Contextos universitarios transformadores: retos e ideas innovadoras. II Xornadas de Innovación Docente. Cufie. Universidade da Coruña, pp. 81-100. DOI capítulo: https://doi.org/10.17979/spudc.9788497496780.081

Neira Cruz, X.A. (2004). 105 anos de literatura infantil e xuvenil en galego. Grial, XLII, 107-113.

Pena Presas, Montse. (2018). Feminismos e literatura infantil e xuvenil en Galicia. Santiago de Compostela: Edicións Laiovento.

Pennac, D. (2006). Como una novela. Madrid: Anagrama.

Revista Galega de Educación (2010). As bibliotecas Escolares (monográfico). 48.

Rodari, G. (2013). Introdución á arte de contar historias. Gramática da fantasía. Pontevedra: Kalandraka.

Roig Rechou, B. A. e Neira Rodríguez, M. (coords.) (2011). O álbum na literatura infantil e xuvenil (2000-2010). Vigo: Xerais.

Roig Rechou, B. A. (2015). Historia da Literatura Infantil e Xuvenil Galega. Vigo: Xerais.

Roig Rechou, B. A. (2011). A literatura infantil e xuvenil galega no século XXI. Seis chaves para "entendela mellor". Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Recuperado de https://www.cervantesvirtual.com/obr

Tejerina, I. (1994). Dramatización y teatro infantil. Madrid: Siglo Veintiuno.

Xunta de Galicia (2016). A lectura, unha chave de futuro. Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria. Recuperado de https://www.cultura.gal/sites/default/files/guia_lecturachavedefuturo_def.pdf
Bibliografía complementaria

Anatarambana.Literatura infantil. [Blog]. Recuperado de http://anatarambana.blogspot.com.es/

Blog das Bibliotecas escolares deGalicia [Blog]. Recuperado de https://www.edu.xunta.es/biblioteca/blog/

Biblioteca Nacional deEspaña,Gobierno de España, Ministerio de Educación, Cultura y Deporte. Literaturainfantil y juvenil. Guía de recursos bibliográficos. Recuperado de https://www.bne.es/permalink/bdcfa61a-3831-11e0-80cd-0018fe323fc3.html

Centro Virtual Miguel deCervantes. Biblioteca de literatura infantil y juvenil. Recuperado de http://www.cervantesvirtual.com/seccion/bibinfantil/

Cuadernos de literaturainfantil y juvenil. Recuperado de https://www.revistaclij.com/

Criaturas. Revista dixital de literatura infantil e xuvenil. Recuperado de https://www.criaturas.gal/

Donde viven los monstruos. [Blog]. Recuperado de http://romanba1.blogspot.com/

Doval Porto, I. e García García, Ch. (2017). Guía de estilo APA, 6ª edición. Elaborado pola Biblioteca da Facultade de Ciencias da Educación da Universidade da Coruña. A Coruña: Universidade da Coruña. Recuperado de http://www.educacion.udc.es/biblioteca/userfiles/Normas%20APAguia%20da%20biblioteca%202017.pdf

Ellen Duthie. Recuperado de http://www.ellenduthie.com/ 

García-Fernández, A. e García Teijeiro, A. Versos e aloumiños. Blog-revista. Recuperado de http://garciateijeiro.blogspot.com/

International Board onBooks for Young People. Recuperado de https://www.ibby.org/

Literatil. Reseñas de LiteraturaInfantil y Juvenil. [Blog]. Recuperado de https://literatil.com/

Pizca de Papel. Web especializada en Literatura infantil y juvenil.Recuperado de http://elblogdepizcadepapel.blogspot.com.es/

Revista Babar. Recuperado de https://revistababar.com/web/

Xunta de Galicia (2019). Libros infantís e xuvenís de Galicia 2019. Santiago de Compostela: Xunta deGalicia. Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria. Recuperado de https://rbgalicia.xunta.gal/sites/default/files/documents/aviso/galix_2019_web.pdf

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Lingua castelá e a súa didáctica/652G02010
Lingua e literatura galega e a súa didáctica/652G02013

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

A asistencia regular ás aulas dará ao alumno ou alumna o dereito de realizar os traballos titorizados e o diario. Se o alumno ou alumna non cumpre con este requisito de asistencia (é dicir, falta máis dun 20% das horas) será avaliado unicamente mediante a proba obxectiva fixada pola xunta de facultade.

En ningún caso se permitirá o plaxio. De ser detectado en calquera traballo, exame ou outro documento entregado á profesora, este será avaliado directamente cun 0 (nunha escala do 0 ao 10).

Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar o respecto e igualdade.

Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas

Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías