Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Fisioterapia do aparato bucofonador Código 652G04039
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Ciencias Biomédicas, Medicina e Fisioterapia
Fisioterapia, Medicina e Ciencias Biomédicas
Coordinación
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
sonia.souto@udc.es
Profesorado
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
sonia.souto@udc.es
Web
Descrición xeral Co estudo da materia de “Fisioterapia do aparato bucofonador” pretendese que o alumno de Logopedia coñeza os métodos e técnicas que emprega a Fisioterapia para a valoración e tratamento orofiacial, respiratorio e da deglución en aquelas patoloxías de tipo orgánico e/ou psicosomático que afecten ao aparato bucofonador, identificando e integrando o papel dista modalidade terapéutica dentro da abordaxe multidisciplinar destes procesos.

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Identificar o marco conceptual e o paradigma de intervencón que son propias da Fsioterapia. B24
Coñecer os métodos de evaluación e tratamento que son propios da Fisioterapia respiratoria e identificar a súa relevancia para o tratamento do paciente disfáxico, o paciente traqueotomizado e outras patoloxías da voz. A7
A8
A10
Describir as diferentes fases da deglución do adulto e os diferentes niveis de regulacion neurolóxica, establendo a súa relación coas causas de disfaxia. A1
A7
A10
B2
B5
B7
Identificar os principais compoñentes dun protocolo clínico de valoración da deglución A8
A9
A10
B16
Definir os principáis axentes físicos empregados en fisioterapia para a reeducación dos trastronos da deglución e da fala A7
A8
B2
B7
Identificar os principais procedementos terapeuticos de fisioterapia indicados para o tratamento da dor orofacial. A1
A7
A8
B2
B7
Describir os principios xeráis da intervención de fisioterapia para o tratamento das disfuncións da articulación temporo-mandibular. Identificar a relevancia da postura nestes procesos. A1
A7
A8
B2
B7
B23
Executar e interpretar as esporometrías simples e forzadas, nas súas dúas ramas, diferenciando a naturaleza dos procesos de tipo obstructivo e de tipo restrictivo. A8
A10
A17
A29
Executar a valoración do patrón ventilatorio, capacidade de expansión torácica, do diafragma e resto de músculos respitorios, aplicando as escalas de valoración aceptadas internacionalmente. A8
A10
A17
A29
Elaborar un traballo de revisión en equipo, efectuando unha análise crítica sobre a temática obxeto de estudo, e empregando os recursos multimedia de documentación. Realizar a súa exposición na aula. A30
A32
B13
B17
B23
B24
C1
C3
C7

Contidos
Temas Subtemas
Unidade temática I: Fundamentos da Fisioterapia.

- Marco conceptual de Fisioterapia.
- Modalidades terapéuticas da Fisioterapia.
- Estudo da postura corporal e a súa relevancia para as diferentes función do aparato bucofonador.
Unidade temática II: Fisioterapia Respiratoria - A ventilación pulmonar: Mecánica respiratoria. Valoración dos volumen e fluxos pulmonares. Valoración do patrón respiratorio e da función muscular respiratoria
- Fisioterapia Respiratorio: Concepto, obxetivos e procedementos.
- Protocolo de Fisioterapia Respiratoria en diferentes afeccións do aparatobucofonador.


Unidade temática III: Fisioterapia Orofacial e miofuncional nas disfuncións da deglución e da voz - A deglución no adulto
- Protocolo clínico de valoración e tratamento fisioterápico das alteraciones funcionais da deglución
- Reeducación das disfonías funcionais.


Unidade temática IV: Fisioterapia analxéxica. - A dor orofacial e a Fisioterapia analxésica
- Protocolos de tratamento fisioterápico nas disfuncións da articulación témporo-mandibular.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Aprendizaxe colaborativa A8 A9 A10 A29 A30 14 14 28
Sesión maxistral A1 A7 A8 A9 A10 A17 A7 15 30 45
Proba obxectiva A1 A7 A8 A9 A10 B7 B16 0.5 15 15.5
Traballos tutelados A32 B24 B23 B17 B13 B7 B5 B2 B2 C1 C3 C7 2 20 22
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Aprendizaxe colaborativa Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia. Empregarase para os temas de maior complexidade do temario.
Durante o seu desenvolvemento, integraranse de xeito puntual metodoloxías de discusión dirixida.
Proba obxectiva Proba obxetiva tipo test de opción múltiple
Traballos tutelados Asinganranse ao comezo de curso unha serie de traballos para o seu desenvolvemento en grupo e exposición final por parte dos estudiantes.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Descrición
Realizarase atención personalizada para a aclaración daquelos conceptos que resulten de difícil comprensión durante as sesións maxistráis, e que o desenvolvemento das sesión de discusión ou prácticas non consiga resolver

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Aprendizaxe colaborativa A8 A9 A10 A29 A30 Realizase avaliación continuada atendendo aos siguientes criterios:

- habilidade e destreza no desarrolo das técnicas
- Asistencia e puntualidade
- Integración dos coñecementos teóricos
- Participación nas sesións de discusión e de traballo
20
Proba obxectiva A1 A7 A8 A9 A10 B7 B16 Evalúanse os coñecemetos teóricos en relación aos contidos formativos impartidos durante as leccions magistrais e fruto das actividades desenvolvidas na aula e fora da mesma 50
Traballos tutelados A32 B24 B23 B17 B13 B7 B5 B2 B2 C1 C3 C7 Avaliarase o traballo presentado polos alumnos, así como a exposición e defensa realizada a final de curso 30
 
Observacións avaliación

Para poder promediar as calificacions de todas as partes o alumno terá que acadar na proba mixta unha calficación igual ou superior a 2,4 sobre 6 puntos.

En función dos requerimentos académicos de cada curso, as porcentaxes asignadas a cada parte poderán variar. En nigún caso a avaliación da proba mixta poderá ser inferior ao 50% da calificación, nin a avaliación continuada (prácticas de laboratorio e traballos tutelados) ser superior ao 50%


Fontes de información
Bibliografía básica - Borrás S, Rosel V. ( 2005). Guía para la reeducación de la deglución atípica y trastornos asociados. . Valencia: naullibres
- Bartuilli M, Cabrera PJ, Periñán C. (2007). Guía técnica de intervención logopédica Terapia Miofuncional. . Madrid: Síntesis
- Mc Gozan, Jefferies, Turley. (2005). Lo esencial en aparato respiratorio.. Madrid: Elsevier
- Le Métayer M ( 1995). Reeducación cerebromotriz del niño pequeño. Educación Terapéutica. . Aspace Navarra – Masson: Barcelona
- Junquero M. ( 2000.). Tracto Orofacial. En: X Jornadas de Fisioterapia. Escuela Universitaria de Fisioterapia ONCE. La hemiplejia. . Escuela Universitaria de Fisioterapia ONCE. La hemiplejia. Escuela Universitaria de Fisioterapia On
- Okenson J.P. (1999). Tratamiento de oclusión y afecciones temporomandibulares. Harcourt Brace: Madrid
- Hislop H., Montgomery J. (1996). -Pruebas Funcionales musculares.. Madrid: Marbán S.L
- Le Hueche F., Allali A. ( 1993). Anatomía y fisiología de los órganos de la voz y del habla. Barcelona: Masson
- Pardo C. ( 2006). Cáncer del tracto aerodigestivo superior: biomecánica postquirúrgica del complejo cervical. Tratamiento fisioterápico de las secuelas. . Fisioterapia
Cámpora H, Falduti A. (2015). Deglución de la A a la Z. Ediciones Journal
- Bernabeu Guitart M. ( 2002). Disfagia neurógena: Evaluación y tratamiento. . Fundació Institut Guttmann. Institut Universitari UAB
Clavé, P, Verdaguer A, Arreola V. (2005). Disfagia orofaríngea en el anciano. Medicina Clinica
- Bleeckx D. (2004 ). Disfagia. . Madrid: McGraw-Hill Interamericana
- Monge R. (2005). Ejercicios de terapia miofuncional. . Barcelona: Lebón
- West J (2002 ). Fisiología Respiratoria. . Madrid: Editorial Médica Panamericana
- XIII Jornadas de Fisioterapia. ( 2003). Fisioterapia en la articulación témporomandibular.. Universidad Autónoma de Madrid: Madrid
- Asociación Española de Fisioterapeutas. (2003. ). Fisioterapia Orofacial y de reeducación de la deglución. Madrid: Elsevier
- Puyuelo M, Póo P, BAsil C, Le Métayer M. (1996). Logopedia de la parálisis cerebral. Diagnóstico y tratamiento. . Barcelona: Masson
- Zambrana N., Dalva L. ( 1998). Logopedia y ortopedia maxilar en la rehabilitación orofacial. Tratamiento precoz y preventivo. Terapia Miofuncional. . Barcelona: Masson
- Valenza G, González L, Yuste MªJosé. (2005). Manual de Fisioterapia Respiratoria y Cardíaca. . Madrid: Síntesis
- Wilson – Pauwels, Akenson, Stewart, Spacey. (2003 ). Nervios Craneales. En la salud y en la enfermedad. . Madrid: Panamericana
- Castillo Morales, R. (2002). Terapia de Regulacao orofacial. . Sao Paulo: Ediciones Científicas Menon
- Servera E, Sancho J, Zafra MJ. (2003). Tos y enfermedades neuromusculares. Manejo no invasivo de las secreciones respiratorias. Archivos de Bronconeumología
- Sancho J., Vergara Lozano P., González Doniz L. ( 2004). Trastornos de la deglución y neumonía por aspiración en las enfermedades neuromusculares. . Revista Iberoamericana de Kinesiología y Fisioterpia. Madrid: Elsevier

Bibliografía complementaria - López C, Marcos JM, Omenedes PA, Herrero P. ( 2005). Adaptación fisoterapéutica de una ayuda técnica en una niñas con parálisis cerebral. Beneficios de dicha adaptación.. Fisioterapia
- Barroso LA, García LA. ( 2003). Experiencia en educación terapéutica sobre las disfunciones de la alimentación con alumnos de un colegio de educación especial. Fisioterapia
- Rodríguez B, Mesa J, Paseiro G, González L. Síndromes posturales y reeducación postural en los tra ( 2004). Síndromes posturales y reeducación postural en los trastornos temporomandibulares.. Revista Iberoamericana de Fisioterapia y Kinesiología
- Nuñez F., Maldonado M., Suárez C. (2000. ). Cuidados y Rehabilitación del paciente traqueostomizado. . .Oviedo: Servicio de publicaciones Universidad de Oviedo.
- Winstock A (2005). Eating and drinking dificultéis in children A guide for practicioners. . Liverpool: Speechmark Publishing
- Viñas S., Amado ME, Escribao M, Fernández A, Riveiro S, Patiño S. (2004). Tratamiento fisioterápico de las alteraciones posturales y los reflejos orales en la parálisis cerebral infantil y otras alteraciones neurológicas. Ayudas técnicas para la alimentación. . . Fisioterapia
- Pérez de la Cruz S (2007). Tratamiento y evaluación de las deficiencias motoras en el aula.. Revista Iberoamericana de Fisioterapia y Kinesiología


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Anatomía dos órganos da audición e a linguaxe/652G04001
Fisioloxía dos órganos da audición e a linguaxe/652G04006
Patoloxía da audición. voz e deglución/652G04015
Alteracións de base neurolóxica e anatómica/652G04021

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Rehabilitación do aparato bucofonador e da deglución/652G04035

Materias que continúan o temario

Observacións

Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir cos obxectivos estratéxicos do Plan Green Campus da Facultade de Fisioterapia, os traballos documentais que se realicen nesta materia poderanse solicitar tanto en formato papel como virtual ou soporte informático. De realizarse en papel, seguiranse na medida do posible as seguintes recomendacións xerais:

- Non se utilizarán plásticos. 

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a realización de borradores.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías