Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Química Bioinorgánica Código 610311611
Titulación
Licenciado en Química
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
1º e 2º Ciclo 1º cuadrimestre
Cuarto Quinto Optativa 5
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Química
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web
Descrición xeral La asignatura de Química Bioinorgánica es una materia que introduce al alumno en un campo interdisciplinar. Las aplicaciones que muchos compuestos inorgánicos tienen a nivel terapeútico sólo se han podido desarrollar mediante el estudio de los modos de interacción entre dichos compuestos y los sistemas biológicos. Para llevar a cabo estos estudios es muy importante conocer los centros activos de los sistemas bioinorgánicos, que nos van a permitir el diseño y la síntesis de compuestos adecuados para realizar estas funciones biológicas imitando el comportamiento de los sistemas naturales.
La Química Bioinorgánicas es por tanto una materia que engloba conceptos de Biología, de Bioquímica y de Química Inorgánica. Es una Ciencia de enorme futuro.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Utilizar a terminoloxía química, nomenclatura, convenios e unidades.
A2 Deducir a variación das propiedades dos elementos químicos segundo a Táboa Periódica.
A3 Coñecer as características dos diferentes estados da materia e as teorías empregadas para describilos.
A4 Coñecer os tipos principais de reacción química e as súas principais características asociadas.
A5 Comprender os principios da termodinámica e as súas aplicacións en Química.
A6 Coñecer os elementos químicos e os seus compostos, as súas formas de obtención, estrutura, propiedades e reactividade.
A8 Coñecer os principios da Mecánica Cuántica e a súa aplicación á estrutura de átomos e moléculas.
A9 Coñecer os rasgos estruturais dos compostos químicos, incluíndo a estereoquímica, así como as principais técnicas de investigación estrutural.
A12 Relacionar as propiedades macroscópicas coas de átomos e moléculas.
A13 Comprender a Química dos principais procesos biolóxicos.
A14 Demostrar o coñecemento e comprensión de conceptos, principios e teorías relacionadas coa Química.
A16 Adquirir, avaliar e utilizar os datos e información bibliográfica e técnica relacionada coa Química.
A20 Interpretar os datos procedentes de observacións e medidas no laboratorio.
A25 Relacionar a Química con outras disciplinas e recoñecer e valorar os procesos químicos na vida diaria.
A27 Impartir docencia en química e materias afíns nos distintos niveis educativos.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Capacitar al alumno para el desarrollo de un trabajo de investigación en el campo de la Química Bioinorgánica, síntesis de fármacos y caracterización, así como en el estudio de sus propiedades biológicas. A1
A2
A3
A4
A5
A6
A8
A9
A12
A13
A14
A16
A20
A25
A27
B1
B3
B4
B5
B6
B7
C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
Conocer las características de los modelos químicos para el estudio de los sistemas bioinorgánicos A1
A2
A6
A9
A12
A13
A14
A16
A25
B1
B4
B5
B6
B7
C1
C4
C5
C6
C7
C8
Proporcionar al alumno una formación científico-técnica acorde con las metodologías científicas actuales A1
A2
A3
A6
A12
A13
A16
A20
B1
B4
B5
B6
C1
C2
C3
C4
C5
C7
C8
Manejar la bibliografía y de las bases de datos para la búsqueda de información científico-técnica A16
A27
B1
B3
B5
B6
B7
C1
C2
C3
C5
C6
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Tema I.- INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA BIOINORGÁNICA Tema I.- Funciones biológicas de los sistemas inorgánicos. Metodología y herramientas de trabajo.
Tema II.- QUÍMICA BIOINORGÁNICA DE LOS ELEMENTOS NO METÁLICOS Tema II.- Estudio de los sistemas bioinorgánicos que contienen elementos como P, Se, Si, As, B y halógenos.
Tema III.- QUÍMICA BIOINORGÁNICA DE LOS ELEMENTOS DE LOS GRUPOS 1 Y 2 Tema III.- Estudio de los sistemas bioinorgánicos que contienen Na, K, Mg y Ca. Transporte de iones, clorofila y fotosíntesis.
Tema IV.- SISTEMAS BIOINORGÁNICOS IMPLICADOS EN REACCIONES DE HIDRÓLISIS Y TRANSFERENCIA DE GRUPOS Tema IV.- Estudio de sistemas bioinorgánicos que participan en reacciones de hidrólisis y de transferencia de grupos funcionales.
Tema V.- SISTEMAS BIOINORGÁNICOS IMPLICADOS EN REACCIONES REDOX Tema V.- Estudio de los sistemas bioinorgánicos de Cu, Fe, Zn, Mo y Mn que participan en reacciones redox.
Tema VI.- TRANSPORTE Y ALMACENAJE DE DIOXÍGENO Tema VI.- Estudio de los sistemas mioglobina, hemoglobina, hemeritrinas y hemocianinas.
Tema VII.- NITROGENASAS Y FIJACIÓN DE NITRÓGENO Tema VII.- Estudio de las nitrogenasas.
Tema VIII.- TRANSPORTE Y ALMACENAJE DE IONES METÁLICOS Tema VIII.- Sideróforos, transferrina, ferritina, ceruloplasmina y metalotioneinas.
Tema IX.- EFECTOS TÓXICOS DE ELEMENTOS Y SISTEMAS INORGÁNICOS SOBRE ORGANISMOS Tema IX.- Aspectos toxicológicos de los contaminantes químicos y sus tratamientos.
Tema X.- QUÍMICA BIOINORGÁNICA: MEDICINA Y FARMACOLOGÍA Tema X.- Efectos terapéuticos de algunos compuestos inorgánicos. Quelatoterapia, radiofármacos

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A1 A2 A3 A4 A5 A6 A9 A12 A13 A14 A16 A20 A25 A27 B1 B3 B4 B5 2 8 10
Lecturas C1 C2 C3 2 3 5
Aprendizaxe colaborativa C4 C5 C6 C7 C8 2 13 15
Seminario A5 A8 A12 A13 5 10 15
Proba obxectiva A3 A4 A13 A14 A20 B1 5 0 5
Proba oral B6 B7 C1 C2 C3 1 20 21
Esquemas A20 1 1 2
 
Atención personalizada 52 0 52
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Enseñar al alumno a buscar la información en las fuentes bibliográficas, bases de datos, artículos de revisión y artículos científicos en general
Lecturas Lecturas de libros y de artículos en revistas especializadas
Aprendizaxe colaborativa Planteamiento de casos prácticos a resolver en grupos pequeños
Seminario Realización de ejercicios relacionados con la materia. Asistencia obligatoria
Proba obxectiva Un examen parcial a mitad de curso. Elimina materia para el que obtenga más de 40 puntos

Un examen final en la convocatoria oficial.
Proba oral Exposición de un trabajo elaborado por el alumno sobre un tema relacionado con los contenidos de la materia y propuesto por el profesor
Esquemas Se facilitarán al alumno esquemas en papel y en powerpoint de los sistemas bioinorgánicos y de los mecanismos en los que participan

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Análise de fontes documentais
Aprendizaxe colaborativa
Seminario
Proba obxectiva
Proba oral
Descrición
Lecturas en la bibliografía recomendada

Información y asesoramiento sobre la bibliografía a seguir

Estudio de casos concretos en la bibliografia recomendada

Repaso y estudio de casos prácticos

Descripción de los contenidos de la materia

Un examen parcial voluntario que puede suponer eliminar parte de la materia para el examen final y un examen final

Exposición de un trabajo realizado por el alumno sobre un tema propuesto por el profesor

Tutorias personalizadas: lunes, martes y jueves de 12h00 a 14h00

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Aprendizaxe colaborativa C4 C5 C6 C7 C8 En el trabajo colaborativo se valorará la asistencia a seminarios donde los alumonos realizarán ejercicios encaminados a desarrollar todas las competencias de la materia. 10
Proba obxectiva A3 A4 A13 A14 A20 B1
Examen parcial
Examen final
70
Proba oral B6 B7 C1 C2 C3 Presentación oral del tema propuesto por el profesor y redacción de un trabajo sobre las fuentes consultadas y la información recopilada 20
 
Observacións avaliación

En el apartado Apredizaxe colaborativa se aplicarán las siguientes normas: Asistencia obligatoria. Es necesario asistir por lo menos a 4 de las 5 sesiones presenciales de seminario para obtener puntuación en este apartado. Los días de seminario no se fijarán en el calendario. Se podrá obtener un plus en la puntuación de hasta 10 puntos sobre los 100 máximos que se obtienen en el proceso de evaluación. Se considerará no presentado al alumno que no se presente al examen final. En la convocatoria extraordianario el procedimiento de evaluación será el mismo que en la convocatoria ordinaria, manteniéndose las calificaciones que se obtuvieron durante el curso en las actividades realizadas.


Fontes de información
Bibliografía básica

Textos Básicos

BARAN E.J. Química Bioinorgánica. McGraw-Hill, Interamericana de España. Madrid (1994).

· CASAS J.S.; MORENO V.; SÁNCHEZ A.;SÁNCHEZ J.L. y SORDO J. Química Bioinorgánica. Ed. Síntesis, Madrid (2002).

· VALLET M.; FAUS J.; GARCÍA-ESPAÑA E. y MORATAL J. Introducción a la Química Bioinorgánica, Editorial Síntesis, Madrid (2003).

Bibliografía complementaria

Textos Complementarios

· FENTON D. E. Biocoordination Chemistry. OxfordUniversity Press (1995).

· FRAUSTO DA SILVA J.J.R. y WILLIAMS R.J.P. The biological Chemistry of the elements. The Inorganic Chemistry of Life. Ed.OxfordUniversity Press (1991).

· KAIM W. y SCHWEDERSKI B. Bioinorganic chemistry: Inorganic elements in the chemistry of life. An introduction and guide. John Wiley & Sons, Chichester (1994).

· LIPPARD S. J. y BERG J. M. Principles of Bioinorganic Chemistry. Univ. Science Books, MillValley (1994).

· McCleverty, J. A. y Meyer, T. J., “Compehensive Coordination Chemistry II, From Biology to Nanotechnology”, Vol. 8, Elsevier Pergamon, 2004.

· Encyclopedia of Supramolecular Chemistry, Ed. Atwood, J. L. y Steed, J. W., Marcel Dekker, Inc., 2004.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Bioquímica/610311301

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Los conceptos básicos de Bioquímica nos van a permitir una mejor comprensión de la materia. La asignatura de Química Inorgánica Avanzada es básica para comprender el enlace entre los metales y los ligandos biológicos.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías