Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Señalización Celular Código 610441004
Titulación
Mestrado Universitario en Bioloxía Molecular , Celular e Xenética
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 3
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía
Coordinación
Rodriguez Belmonte, Esther
Correo electrónico
esther.belmonte@udc.es
Profesorado
Bernal Pita da Veiga, angeles
Diaz Varela, Jose
Rodriguez Belmonte, Esther
Correo electrónico
angeles.bernal@udc.es
jose.diaz.varela@udc.es
esther.belmonte@udc.es
Web
Descrición xeral Galego:

Dentro do Master en Bioloxía Molecular, Celular e Xenética, esta asignatura afonda no coñecemento dos procesos bioquímicos que permiten a señalización entre células, tanto animais como vexetais, dos aspectos clínicos e fisiopatolóxicos debidos a fallos nos devanditos procesos, así como das ferramentas moleculares que se utilizan para o seu estudo e das posibles aplicacións industriais que derivan das devanditas investigacións.
_________________________________________________________________________________________________

Castellano:

Dentro del Master en Biología Molecular, Celular y Genética, esta asignatura profundiza en el conocimiento de los procesos bioquímicos que permiten la señalización entre células animales y vegetales, de los aspectos clínicos y fisiopatológicos debidos a fallos en dichos procesos, así como de las herramientas moleculares que se utilizan para su estudio y de las posibles aplicaciones industriales que derivan de dichas investigaciones.
____________________________________________________________________________________________________
English:

Within the Master in Molecular Cellular and Genetic Biology, this subject deepens in the knowledge of the biochemical processes that allow the signalling between animal or plant cells, the clinical and physiopathological aspects due to failures in these processes, as well as the molecular tools that are used for their study and those possible industrial applications that derive from such research.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Capacidade de utilizar técnicas e instrumentos habituais na investigación biolóxica celular e molecular: que sexan capaces de manexar as técnicas e protocolos así como comprender as potenciais das mesmas, os seus usos e aplicacións
A2 Capacidade de traballar de xeito seguro nos laboratorios coñecendo os manuais de operacións e as accións ante incidentes de risco
A4 Capacidade para aplicar as técnicas moleculares ao estudio da célula vexetal e a súa fisioloxía, a súa resposta a estímulos externos e as súas aplicacións biotecnolóxicas
A6 Capacidade de comprender o funcionamento celular a través da súa organización estrutural, sinalización bioquímica, expresión génica e variabilidade xenética
A7 Capacidade de coñecer e analizar sistemas celulares específicos como células nai, neuronas, células do sistema inmune, ou outras células relacionadas con diversas patoloxías
A13 Capacidade para integrarse profesionalmente en servizos do sector sanitario, farmacéutico, veterinario, produción animal, biotecnoloxía ou industrias do sector da alimentación
B1 Capacidade de análise e síntese de problemas biolóxicos en relación coa Bioloxía Molecular, Celular e Xenética
B2 Capacidade de toma de decisións para a resolución de problemas: que sexan capaces de aplicar os coñecementos teóricos e prácticos adquiridos na formulación de problemas biolóxicos e a busca de solucións
B3 Capacidade de xestión da información: reunir e interpretar datos, información e resultados relevantes, obter conclusións e emitir informes razoados sobre cuestións científicas e biotecnolóxicas

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Lectura comprensiva de textos científicos relacionados coas materias do módulo BI3
Capacidade crítica de valoración de hipótese e interpretación de resultados BI1
BI2
Comprensión da estrutura e funcionamento celular desde unha visión interdisciplinar na que converxen a Bioloxía Celular, a Citoloxía clásica, a Xenética e a Bioloxía Molecular AI6
AI7
Comprensión dos procesos bioquímicos e fisiolóxicos que permiten a sinalización entre células e con elementos estructurais, así como os aspectos causantes de patoloxías relacionadas con alteracións da sinalización celular e as ferramentas utilizadas para o seu estudo AI6
Coñecer as técnicas experimentais para acceder ao estudo dos mecanismos moleculares de regulación da expresión xénica así como as maquinarias moleculares implicadas e os seus sistemas de regulación AI4
Coñecer as características das proteínas e complexos implicados na regulación da expresión xénica, a súa interacción co material xenético e as reaccións enzimáticas que modulan a súa actividade AI6
Coñecer as técnicas experimentais para acceder ao estudo dos mecanismos moleculares implicados na señalización celular en mamíferos AI4
AI13
BI1
BI2
Coñecer algunhas das técnicas experimentais utilizadas para o estudo da señalización en plantas AI1
AI2
AI4
AI13
BI1
BI2
Comprensión dos procesos que participan na sinalización durante as distintas fases do desenvolvemento das plantas e na súa resposta ao medio ambiente AI6

Contidos
Temas Subtemas
Mecanismos bioquímicos de sinalización celular Descrición dos elementos
implicados na sinalización celular: sinais, receptores e mecanismos de transducción dos sinais.
Exemplos en células animais. Sinalización celular no ciclo celular, apoptosis, cancro e envejecimiento celular
Exemplos en células vegetales. Percepción e transducción do sinal das
fitohormonas. Percepción e sinalización de sinais lumínicas.
Regulación do desenvolvemento vexetativo, reproductivo e senescencia en vexetales.
Prácticas de sinalización celular Experimentos relacionados coa sinalización celular

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais B2 1 0 1
Sesión maxistral A6 A7 13 0 13
Discusión dirixida A6 A13 B1 B3 B2 0 7 7
Proba obxectiva A4 A6 A7 B1 B2 2 24 26
Prácticas de laboratorio A1 A2 A4 A13 B1 B2 7 13 20
Análise de fontes documentais B3 0 5.5 5.5
 
Atención personalizada 2.5 0 2.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Introdución á asignatura: breve descrición dos contidos, actividades e cronograma da asignatura.
Sesión maxistral Clases teóricas sobre os contidos da asignatura, debate e discusión activa cos alumnos sobre devanditos contidos.
As clases teóricas se impartirán utilizando presentacións en Power Point ou programas similares. Todo o material utilizado para impartir as clases magistrales estará a disposición dos alumnos na plataforma virtual da UDC Moodle.
Discusión dirixida Selección de artigos científicos de máxima actualidade relacionados cos temas da asignatura. Defensa, oral ou escrita, da metodoloxía, o impacto científico e social de devandito traballo de investigación.
Proba obxectiva Os alumnos realizarán unha proba obxectiva para evaluar o nivel de coñecementos teóricos adquiridos sobre os temas da materia. Esta proba basearase nun exame que constará de preguntas de tipo test, cuestións e preguntas curtas sobre os contidos teóricos.
Prácticas de laboratorio Realización, de modo individual ou en grupo, dun pequeno traballo de investigación no laboratorio, relacionado con señalización celular. Presentación dos resultados en formato artigo.
Análise de fontes documentais Para a preparación da discusión dirixida, os alumnos deberán realizar unha procura previa de artigos científicos en bases bibliográficas indicadas polos titores. Realizarán unha selección dos artigos máis adecuados e unha análise da metodoloxía empregada e o impacto dos resultados obtidos na sociedade.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba obxectiva
Prácticas de laboratorio
Discusión dirixida
Sesión maxistral
Análise de fontes documentais
Descrición
Os alumnos poderán acudir, en horario de tutorías, a resolver calquera dúbida sobre:
- a materia impartida na asignatura
- a preparación dos temas a tratar nas distintas actividades
- o material bibliográfico e outros recursos que poden utilizar para realizar as distintas actividades
- a presentación do traballo práctico


Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A4 A6 A7 B1 B2 Exame obxectivo que consta de:

-Preguntas tipo test
-Cuestións curtas descriptivas
-Cuestións de relacionar

45
Prácticas de laboratorio A1 A2 A4 A13 B1 B2 Realización, de modo individual ou en grupo, dun pequeno traballo de investigación no laboratorio relacionado coa sinalización celular. Presentación dos resultados en formato artigo.
25
Discusión dirixida A6 A13 B1 B3 B2 Selección de artigos científicos de máxima actualidade relacionados cos temas da asignatura. Defensa oral (ante os outros alumnos e os profesores), ou escrita (como un artigo científico) da metodoloxía, e o impacto científico e social de devandito traballo de investigación. 30
 
Observacións avaliación

ALUMNOS CON DIFICULTADES PARA
A ASISTENCIA PRESENCIAL. Aqueles alumnos que, por diversos motivos que poidan
demostrar , non poidan acudir a algunha das actividades evaluables, deberán
poñerse en contacto cos profesores da asignatura durante a primeira semana do
curso co fin de coordinar actividades alternativas para conseguir o 100% dos
puntos posibles.

MATRÍCULA DE HONOR: Terán
prioridad para optar a MH aqueles alumnos que se presenten na primeira
oportunidade (exame oficial de Xuño)


Fontes de información
Bibliografía básica LODISH H, DARNELL J., BERK A., ZIPURSKY L., MATSUDAIRA P. y BALTIMORE D. (2002). Biología Celular y Molecular, 4ª ed. (y posteriores). Editorial Médica Panamericana. S.A.
ALBERTS B, JOHNSON J, LEWIS J, RAFF M, ROBERTS K, WALTER P (2002). Molecular Biology of the Cell 4ª ed.. Garland Publishers


INTRODUCCIÓN A LA SEÑALIZACIÓN CELULAR

LODISH H, DARNELL J., BERK A., ZIPURSKY L., MATSUDAIRA P. y BALTIMORE D. Biología Celular y Molecular, 4ª ed. Editorial Médica Panamericana. S.A. (2002) y ediciones posteriores.

ALBERTS B, JOHNSON J, LEWIS J, RAFF M, ROBERTS K, WALTER P. Molecular Biology of the Cell 4ª ed. Garland Publishers (2002) y ediciones posteriores.

Bibliografía complementaria KRAUSS (2001). Biochemistry of Signal Transduction and Regulation. 2nd ed.. Wiley-VCH. Weinhein.
YANG, Z. (2008). Intracellular Signaling in Plants.. Wiley-Blackwell.
GEWIRTZ, HOLT & GRANT (2007). Apoptosis, Senescence and Cancer. 2nd ed. . Humana Press. New Jersey.
STEIN & PARDEE (2004). Cell Cycle and Growth Control. 2nd ed.. John Wiley & Sons Inc. New Jersy.
SMITH A.M., COUPLAND, G., DOLAN, L., HARBERD, N., JONES J., MARTIN, C., SABLOWSKI R. & AMEY, A. (2009). Plant Biology.. Garland Science.
TAIZ, L. & ZEIGER, E. (2010). PLant physiology, 5th edition.. Sinauer Associates.
PFANNSCHMIDT, T. (2009). Plant signal transduction. Methods and protocols.. Springer Verlag.
DEL RIO, L.A. & PUPPO, A. (2009). Reactive Oxygen Species in Plant Signaling.. Springer Verlag.
BALUSKA, F. & MANCUSO, S. (2009). Signaling in Plants.. Springer Verlag.
HELMREICH (2002). The Biochemistry of Cell Signalling. Oxford University Press Inc. New York.
WEINBERG (2007). The Biology of Cancer.. Garland Science, Taylor and Francis Group, LLC. New York.
JONES, R., OUGHAM, H., THOMAS, H. & WAALAND, S. (2013). The molecular life of plants.. Wiley-Blackwell

EJEMPLOS DE SEÑALIZACIÓN EN MAMÍFEROS

  • HELMREICH (2002). The Biochemistry of Cell Signalling. Oxford University Press Inc. New York.
  • KRAUSS (2001). Biochemistry of Signal Transduction and Regulation. 2nd ed. Wiley-VCH. Weinhein.
  • STEIN & PARDEE (2004). Cell Cycle and Growth Control. 2nd ed. John Wiley & Sons Inc. New Jersy.
  • GEWIRTZ, HOLT & GRANT (2007). Apoptosis, Senescence and Cancer. 2nd ed. Humana Press. New Jersey.
  • WEINBERG (2007) The Biology of Cancer. Garland Science, Taylor and Francis Group, LLC. New York.

EJEMPLOS DE SEÑALIZACIÓN EN PLANTAS

  • BALUSKA, F. & MANCUSO, S. (2009). Signaling in Plants. Springer Verlag.
  • DEL RIO, L.A. & PUPPO, A. (2009).Reactive Oxygen Species in Plant Signaling. Springer Verlag.
  • JONES, R., OUGHAM, H., THOMAS, H. & WAALAND, S. (2013). The molecular life of plants. Wiley-Blackwell.
  • PFANNSCHMIDT, T. (2009). Plant signal transduction. Methods and protocols. Springer Verlag.
  • SMITH A.M., COUPLAND, G., DOLAN, L., HARBERD, N., JONES J., MARTIN, C., SABLOWSKI R. & AMEY, A. (2009). Plant Biology. Garland Science.
  • TAIZ, L. & ZEIGER, E. (2010). PLant physiology, 5th edition. Sinauer Associates.
  • YANG, Z. 2008. Intracellular Signaling in Plants. Wiley-Blackwell.
  • YOSHIOKA, K. & SHINOZAKI, K. (2009). Signal crosstalk in plant stress responses. Signal crosstalk in plant stress responses.
      • Artículos científicos de revisión: de forma actualizada, se dispondrán artículos científicos sobre los temas tratados en la asignatura en la plataforma virtual Moodle de la asignatura

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Células Nai e Terapia Celular/610441009
Mecanismos Moleculares da Interacción Planta-patóxeno/610441018

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Bioloxía Celular Avanzada/610441003
Regulación da expresión xénica/610441006

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías