Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Ferramentas biotecnolóxicas para a análise forense Código 610475505
Titulación
Mestrado Universitario en Biotecnoloxía Avanzada
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía
Matemáticas
Coordinación
Gonzalez Tizon, Ana Maria
Correo electrónico
ana.gonzalez.tizon@udc.es
Profesorado
Estevez Perez, Maria Graciela
Gonzalez Tizon, Ana Maria
Martinez Lage, Andres
Correo electrónico
graciela.estevez.perez@udc.es
ana.gonzalez.tizon@udc.es
andres.martinez@udc.es
Web http://masterbiotecnologiaavanzada.com/
Descrición xeral Esta materia estudia la huella genética del ADN a través del análisis de diferentes secuencias del genoma humano, así como los procesos y procedimientos utilizados para la recogida, manipulación y tratamiento en el laboratorio de las muestras a procesar obtenidas de la escena de un delito, de restos antiguos o de restos desastres en masa. También se estudia el uso de los perfiles de ADN para establecer relaciones familiares (tests de paternidad), para inferir linajes genéticos y para llevar a cabo estudios de diversidad genética de poblaciones. Asimismo, se explica y desarrollan los análisis estadísticos y tratamiento de datos necesarios para que los resultados de los análisis genéticos tengan validez tanto a nivel de investigación como legal.

Competencias do título
Código Competencias do título
A37 Coñecer e saber aplicar as técnicas de bioloxía forense.
B1 Capacidade de análise e síntese (localización de problemas e identificación das causas e a súa tipoloxía).
B2 Capacidade de organización e planificación de todos os recursos (humanos, materiais, información e infraestruturas).
B3 Capacidade de xestión da información (con apoio de tecnoloxías da información e as comunicacións).
B4 Capacidade de planificación e elaboración de estudos técnicos en biotecnoloxía microbiana, vexetal e animal.
B5 Capacidade de identificar problemas, buscar solucións e aplicalas nun contexto biotecnolóxico profesional ou de investigación.
B6 Capacidade de comunicación oral e escrita dos plans e decisións tomadas.
B7 Capacidade para formular xuízos sobre a problemática ética e social, actual e futura, que propón a Biotecnoloxía.
B8 Capacidade de comunicación eficazmente coa comunidade científica, profesional e académica, así como con outros sectores e medios de comunicación.
B9 Capacidade de Traballo en equipo multidepartamental dentro da empresa.
B10 Capacidade de Traballo nun contexto de sostibilidade, caracterizado por: sensibilidade polo medio ambiente e polos diferentes organismos que o integran así como concienciación polo desenvolvemento sostible.
B11 Racionamento crítico e respecto profundo pola ética e a integridade intelectual.
B12 Adaptación a novas situacións legais, ou novidades tecnolóxicas así como a excepcionalidades asociadas a situacións de urxencia.
B13 Aprendizaxe autónoma.
B14 Liderazgo e capacidade de coordinación.
B15 Sensibilización cara á calidade, o respecto medioambiental e o consumo responsable de recursos e a recuperación de residuos.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
C6 Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7 Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Capacidade de analizar os problemas que xurden no proceso analítico de identificación xenética e identificar e resolver as súas causas. AM37
BM1
BM3
CM1
CM3
Capacidade de interpretar e valorar os resultados obtidos nos estudios e análises xenéticos. AM37
BM1
BM3
BM5
BM7
BM13
BM15
CM1
CM3
Coñecer e saber aplicar as técnicas de bioloxía forense. AM37
BM1
BM3
BM4
BM5
BM7
BM11
BM12
CM1
CM3
CM4
CM6
Saber xestionar e traballar con garantías en calquera laboratorio biotecnolóxico do ámbito público ou privado. AM37
BM2
BM6
BM8
BM9
BM10
BM14
CM1
CM3
CM4
CM6
CM7

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1. OBTENCIÓN DE MOSTRAS BIOLÓXICAS DE INTERÉS FORENSE 1.1.Recollida, manipulación, caracterización e almacenamiento de mostras
1.2.Fontes de evidencias biolóxicas
1.3.Almacenamiento e conservación do material biolóxico
TEMA 2. EXTRACCIÓN E CUANTIFICACIÓN DE ADN NO ANÁLISE FORENSE. 2.1. Principios xerais, extracción Chelex, papel FTATM, sistema DNA IQR, extracción diferencial de ADN, extracción en fase sólida.
2.2. A PCR: inhibidores e degradación, sensibilidade, contaminación, RT-PCR e PCR multiplex.
TEMA 3. DNA TYPING MEDIANTE ANÁLISE DE MICROSATÉLITES (STRs). 3.1. Estructura dos loci STR, desenvolvemento de STR multiplexes, detección de polimorfismos STR e interpretación dos perfís. Picos stutter e split. Bandas pull-up. Perfiles solapantes.
3.2. Estudio do ADN degradado: desenvolvemento de mini-STRs en desastres en masa. DNA de baixo número de copia (LCN).
3.3. Bases de datos de ADN en xenética forense: CODIS, NDNAD e outras bases europeas. Situación internacional.
TEMA 4. OS CROMOSOMAS X E Y NO ANÁLISIS FORENSE. 4.1. Estructura dos cromosomas sexuais.
4.2. Marcadores dos cromosomas X e Y en análise de trazas, en probas de paternidade e en análise de haplotipos.
4.3. Distribución de alelos STR dos cromosomas sexuais e distribución de haplotipos en diferentes poboaciones.
4.4. Diversidade xenética poboaacional.
TEMA 5. POLIMORFISMOS DE UN ÚNICO NUCLEÓTIDO (SNPs). 5.1. Estructura e detección.
5.2. Aplicacións forenses dos SNPs.
5.3. SNPs versus STRs.
TEMA 6. O ADN MITOCONDRIAL EN XENÉTICA FORENSE. 6.1. Características do ADNmt.
6.2. Heteroplasmia: concepto e interpretación.
6.3. Identificación de individuos.
TEMA 7. APLICACIÓNS DA XENÉTICA FORENSE EN ESPECIES ANIMAIS E VEXETAIS 7.1. Identificacion de especies
7.2. Trazabilidade e fraudes comerciais. Caza ilegal e tráfico de especies protexidas
7.3. Determinación do sexo en aves
TEMA 8. ANÁLISE BIOESTADÍSTICO EN XENÉTICA FORENSE. 8.1. Introducción
8.2. Estadística básica para xenética forense.
8.3. Equilibrio de Hardy-Weinberg.
8.4. Parámetros estadísticos en xenética forense: investigación biolóxica da paternidade, identificación e criminalística.
TEMARIO DE PRÁCTICAS DE LABORATORIO, PIZARRA E ORDENADOR. Práctica 1. Extracción diferencial de ADN procedente da escena do delito.

Práctica 2. Cuantificación e amplificación de diferentes loci autosómicos e sexuaiss a partir do ADN extraído.

Práctica 3. Análise estadístico de datos na investigación forense.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba mixta A37 B1 B3 B5 B6 B7 B8 B11 B13 C1 C3 C6 2 0 2
Portafolios do alumno A37 B1 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B13 B15 C1 C3 C6 0 13 13
Lecturas A37 B1 B3 B8 B11 B15 C4 C6 0 12 12
Prácticas de laboratorio A37 B1 B2 B5 B9 B10 B11 B12 B14 B15 C4 C6 C7 8 4 12
Sesión maxistral A37 B1 B3 B4 B7 B8 B11 B12 C3 C4 C6 12 12 24
Debate virtual A37 B1 B3 B6 B8 B13 C1 C4 C6 C7 3 3 6
Solución de problemas A37 B1 B3 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B13 B14 C1 C3 C6 3 1.5 4.5
 
Atención personalizada 1.5 0 1.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba mixta Prueba escritana que se tratará calquera aspecto abordado na docencia tanto teórica como práctica.

PLAN DE CONTINXENCIA: el examen se realizará vía Moodle o correo electrónico o día e hora establecido no horario oficial
Portafolios do alumno Os estudantes elaborarán unhas fichas, suministradas previamente polo profesor, nas que deberán contestar a una serie de cuestións tanto teóricas como de resolución de problemas.
Lecturas Os estudantes leerán documentos científicos suministrados polo profesor para ampliar e profundizar nos contenidos tratados na materia.
Prácticas de laboratorio As clases prácticas comprenderán unha breve explicación por parte do profesor sobre a base conceptual e obxectivos a acadar e o desenvolvemento de tarefas polo alumno, seguindo un guión suministrado previamente polo profesor. Preténdeso co alumno teña a máxima autonomía, facilitándolle medios e orientación.
PLAN DE CONTINXENCIA: estas prácticas serán reconvertidas o sustituídas por resolución de casos e análise bioinformáticos.
Sesión maxistral En cada claseexpoñeránse contidos relacionados con diferentes aspectos do temario. O profesor explicará os contidos fundamentais de cada tema e sinalará as actividades asociadas ao mesmo. Éstas incluirána consulta de bibliografía, resolución de cuestióse dçubidas plantexadas polo alumno.

PLAN DE CONTINXENCIA: na plataforma virtual dispondrán das sesions maxistrais en formato pdf.
Debate virtual O alumnado leerá dous artigos científicos sobre un aspecto importantedos temas tratados e, posteriormente fará unha exposición en power point de 10 minutos. Esta actividade realizarase en grupo (3 personas).

PLAN DE CONTINXENCIA: Se consensuará cos alumnos a exposición vía TEAMS. Ademáis, todolos trabalos serán subidos a plataforma virtual, previa revisión polos profesores da materia.
Solución de problemas Plantearánse problemas de cálculo dos parámetros estadísticos máis empregados en identificación xenética e análsise de parentesco.

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Proba mixta
Portafolios do alumno
Debate virtual
Descrición
Non existe límite en el número de horas asignado a tutorías e atención o alumno. Estos poderán acudir a tutorías cos profesores da materia en aqueles horarios establecidos no el primer apartado de esta guía.
Para o alumnado con reconocimiento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, o profesor adoptará as medidas que considere oportunas para non perxudicar a sua cualificación.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio A37 B1 B2 B5 B9 B10 B11 B12 B14 B15 C4 C6 C7 Valorarase o coñecemento sobre o significado das tarefas realizadas, e a interpretación dos resultados obtidos. 20
Proba mixta A37 B1 B3 B5 B6 B7 B8 B11 B13 C1 C3 C6 Valorarase o dominio de conceptos teóricos e prácticos, claridade nas explicacións, capacidade de relacionar e integrar a información recibida tratada nas clases de teoría e prácticas, e a capacidade de resolver cuestións e problemas. 40
Portafolios do alumno A37 B1 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B13 B15 C1 C3 C6 valorarase o grado de comprensión, de análise, de calidade e claridade de exposición e do tratamento das cuestións e problemas propostos. 20
Debate virtual A37 B1 B3 B6 B8 B13 C1 C4 C6 C7 Valorarase a capacidade de condensación da información, a comunicación e expresión oral e a calidade do documento ppt. 20
 
Observacións avaliación

Para aprobar a materia o estudante debe acadar, como mínimo, a mitade da cualificación da proba mixta.

Considerarase NON PRESENTADO cando o estudante non realizase ningunha das actividades/metodoloxías propostas. As probas mixtas de cada unha das dúas oportunidades realizaranse de acordo ao calendario de exámes establecido pola coordinación do mestrado. Terán prioridade para optar á Matrícula de Honra aqueles alumnos que se presenten na primeira oportunidade.

Para os estudantes co recoñecemento de dedicación a tempo parcial e
dispensa académica de exención de asistencia, o 50% da nota virá da proba mixta e o 50% restante da entrega do portafolios.

A realización fraudulenta das probas ou actividades de
avaliación implicará directamente a aplicación da normativa vixente da UDC.


Fontes de información
Bibliografía básica W Goodwin, A Linacre, S Hadi (2007). An introduction to forensic genetics. John Wiley and Sons
EAM Graham (2007). DNA reviews: ancient DNA. Forensic Science, Medicine and Pathology
EAM Graham (2008). DNA reviews: low level DNA profiling . Forensic Science, Medicine and Pathology
R Alaeddini, SJ Walsh, A Abbas (2010). Forensic implications of genetic analyses from degraded DNA- a review. Forensic Science International: Genetics
J Fraser (2010). Forensic Science. A very short introduction. Oxford University Press
B Budowle, A van Daal (2008). Forensically relevant SNP classes. Biotechniques
JM Butler (2010). Fundamentals of forensic DNA typing. Academic Press
DA Ray, JA Walker, MA Batzer (2007). Mobile element-based forensic genomics. Mutation Research
R Rapley, D Whitehouse (2007). Molecular forensics. John Wiley and Sons
N Morling (2009). PCR in forensic genetics. Biochemical Society Transactions
A Carracedo, F Barros (1996). Problemas bioestadísticos en genética forense. Universidad de Santiago de Compostela
JM Butler (2007). Short tandem repeat typing technologies used in human identity testing. Biotechniques
VL Bowyer (2007). Teal-Time PCR. Forensic Science, Medicine and Pathology

Bibliografía complementaria (). .
DY Yang, K Watt (2005). Contamination controls when preparing archaelogical remains for ancient DNA analysis. Journal of Archaeological Science
AR Templeton (2007). Genetics and recent human evolution. Evolution
T Strachan, AP Read (2010). Human molecular genetics 4th ed. Garland Science, Taylor and Francis group
WJ Thieman, MA Palladino (2010). Introducción a la biotecnología. Pearson Education SA
L Bronham, A Eyre-Walker, NH Smith, J Maynard Smith (2003). Mitochondrial Steve: paternal inheritance of mitochondria in humans. Trends in Ecology and Evolution
JC Avise (2004). Molecular markers, natural history, and evolution, 2º ed. Sinauer Associates
PM Schneider (2007). Scientific standards for studies in forensic genetics. Forensic Science International
B Sobrino, M Brión, A Carracedo (2005). SNPs in forensic genetics: a review on SNP typing methodologies. Forensic Science International
S Sasaki, H Shimokawa (1995). The amelogenine gene. International Journal of Developmental Biology
PA Underhill y 20 autores más (2000). Y chromosome sequence variation and the history of human populations. Nature Genetics


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Enxeñaría xenética e transxénese/610475101
Xenómica e Proteómica/610475103
Bioinformática/610475104

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Aspectos legais e éticos en Biotecnoloxía/610475203

Materias que continúan o temario
PROXECTO FIN DE MÁSTER/610475006
PRÁCTICAS EXTERNAS/610475007

Observacións
A a sistencias as clases maxistrais posibilita o tratamento de dúbidas ou cuestións que poidan xurdir no transcurso das explicacións, facilitando a comprensión dos temas.
O estudo debe contemplar a consulta habitual de, ao menos, a bibliografía recomendada.
O estudo e traballo en grupo favorece a comprensión e desenvolve o espíritu crítico.
As dudas e dificultades que plantexe calqueira asoecto da materia resolveránse o antes posible, plantexándoas nas clases presenciáis ou acudindo AS TUTORÍAS INDIVIDUAIS.

Dado que parte da bibliografía recomendada para esta materia está en inglés, se recomenda ter manexo dista lingua, a lo menos a nivel de comprensión de textos escritos.

Programa Green Campus

Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sostible e cumprir co punto 6 da "Declaración Ambiental da Facultade de Ciencias (2020)", os traballos documentais que se realicen nesta materia:

a. Solicitaranse maioritariamente en formato virtual e soporte informático.

b. De realizarse en papel:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a realización de borradores


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías