Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Calidade do Solo Código 610500009
Titulación
Mestrado Universitario en Ciencias, Tecnoloxías e Xestión Ambiental (plan 2012)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Física e Ciencias da Terra
Coordinación
Taboada Castro, Maria Teresa
Correo electrónico
teresa.taboada@udc.es
Profesorado
Taboada Castro, Maria Teresa
Correo electrónico
teresa.taboada@udc.es
Web
Descrición xeral Coñecer os indicadores de calidade do solo co fin de identificar solos contaminados e degradados e os procesos de recuperación

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecemento das realidades interdisciplinares da Química e do Medio Ambiente, dos temas punteiros nestas disciplinas e das perspectivas de futuro.
A3 Capacitar ao alumno para o desenvolvemento dun traballo de investigación nun campo da Química ou do Medio Ambiente, incluíndo os procesos de caracterización de materiais, o estudo das súas propiedades fisicoquímicas e biolóxicas e dos procesos que poden sufrir no medio natural.
A6 Coñecemento do comportamento de diferentes especies químicas e dos procesos aos que poden estar sometidas unha vez liberadas no medio ambiente, incluíndo as súas relacións entre distintos compartimentos ambientais.
A10 Relacionar a presenza de especies químicas no medio natural cos conceptos de toxicidade e biodisponibilidade.
A15 Coñecer os indicadores de calidade do chan e do aire, os procesos de distribución de contaminantes e as tecnoloxías de recuperación e aplicación en cada caso.
A19 Coñecemento e interpretación da lexislación, normativa e procedementos administrativos básicos sobre medios acuosos, chans e atmosferas. Comprensión das bases científicas e económicas da sustentabilidade.
B2 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B3 Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e suizos.
B4 Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüedades.
B6 Ser capaz de analizar datos e situacións, xestionar a información dispoñible e sintetizala, todo iso a un nivel especializado.
B8 Comprender, a un nivel especializado, as consecuencias do comportamento humano na contorna ambiental.
C1 Ser capaz de traballar en equipos, especialmente nos interdisciplinares e internacionais.
C2 Ser capaz de manter un pensamento crítico dentro dun compromiso ético e no marco da cultura da calidade.
C6 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C7 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C9 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer o comportamento do solo frente as accións antropoxénicas. Saber aplicar técnicas de análises de solos para resolver problemas de campo. Resolver problemas relacionados coa contaminación e recuperación de solos Capacidade de análise, evaluación, organización e planificación do uso do solo. Evaluar a propagación da contaminación en solos e augas subterráneas. Coñecer o protocolo de investigación de solos contaminados. AM1
AM3
AM6
AM10
AM15
AM19
BM2
BM3
BM4
BM6
BM8
CM1
CM2
CM6
CM7
CM9

Contidos
Temas Subtemas
Temario teoría

1.- Composición do solo. Fracción mineral e orgánica: reactividade e interaccións. Textura, estructura e propiedades relacionadas. Intercambio catiónico e reacción do solo. Microorganismos.
2.- Funcións do solo. Poder de autodepuración.
3.- Calidade do solo. Indicadores de calidade. Evaluación de riscos.
4.- Contaminación puntual e difusa. Degradación e rexeneración da estructura do solo. Erosión hídrica e contaminación difusa.
5.- Impacto dos metais sobre o funcionamento do solo. Ciclo dos elementos traza no solo.
6.- Contaminantes orgánicos e inorgánicos de orixen agrícola, urbano e industrial. Retención e movilidade de contaminantes no solo. Persistencia. Evaluación e previsión de riscos de contaminación
7.- Investigación e tratamiento de solos contaminados. Esquema de actuación. Recuperación. Control ambiental.
8.- Métodos de saneamento e descontaminación de solos. Métodos mecánicos, químicos e biolóxicos.
9.- Fitorremediación de solos. Perspectivas e aplicacións.
10.- O solo como recurso non renovable. Avaliación ambiental do terreo. Estratexias fronte a contaminación de solos. Lexislación sobre solos contaminados.
11.-Introducción as augas subterráneas. Fontes de contaminación. Comportamiento e mobilidade dos contaminantes na zona saturada.
O fio conductor de estes temas e a relación entre as funcións do solo e os indicadores da calidade.
Prácticas
- Mostreo de solos, descripción e observación de solos degradados
- Determinación de indicadores de calidade do solo
- Estudo de solos contaminados
- Solos e contaminación da auga por erosión hídrica

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Prácticas de laboratorio A3 A15 B6 C9 3 7.5 10.5
Sesión maxistral A1 A3 A6 A10 A15 A19 B2 B6 B8 9 27 36
Estudo de casos A1 A3 A15 B3 B4 B8 C2 C7 1 8 9
Presentación oral A3 A15 A19 B2 B6 C1 C6 2 9 11
Proba obxectiva A1 A3 A15 B2 1 0 1
Saídas de campo A1 A3 A15 B6 4 2 6
 
Atención personalizada 1.5 0 1.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Prácticas de laboratorio Análise de solos enfocados a avaliar indicadores da calidade do solo.
Sesión maxistral Sesións presentadas polo profesor sobre os temas centrais da materia nas que se incentivará a participación do alumnado.
Estudo de casos Discusión e resolución en común de casos prácticos que impliquen a aplicación de coñecementos teóricos.
Presentación oral Traballos individuais ou en grupos que terá que expoñer o alumnado.
Proba obxectiva Proba de tipo test e preguntas cortas de toda a materia.
Saídas de campo Realizarase unha saída o campo co fin de observar solos e procesos de degradación de solos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Descrición
A atención personalizada levarase a cabo na aula mediante titorías concertadas cos alumnos, polo que implica unha participación obrigatoria para o alumnado. Dedicarase a orientación e apoio do alumnado en calquera das actividades programadas na materia. A forma e o momento no que se desenvolverán indicarase en relación a cada actividade ao longo do curso segundo o plan de traballo da materia.
En caso de alumnos/as con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, arbitraránse as medidas oportunas para que poidan acadar as competencias previstas na materia. Tales medidas acordaranse entre o profesorado e o alumnado en función dos casos que se presenten.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Saídas de campo A1 A3 A15 B6 Valorarase o interese e participación dos alumnos durante a saída de campo. 10
Proba obxectiva A1 A3 A15 B2 Proba tipo test e preguntas cortas dos contidos tratados na materia. 50
Presentación oral A3 A15 A19 B2 B6 C1 C6 Valoración da calidade do traballo e da precisión na exposición, así como da capacidade de defensa dos argumentos plantexados. 20
Prácticas de laboratorio A3 A15 B6 C9 Avaliación continua 10
Estudo de casos A1 A3 A15 B3 B4 B8 C2 C7 Discusión e posta en común de casos prácticos e exercicios propostos polo profesor. 10
 
Observacións avaliación

Para superar a materia e necesario acadar un 5 sobre 10 como calificación global.

Primeira oportunidade: a nota final será a suma das puntuacións acadadas en cada unha das actividades (prácticas de laboratorio, casos de estudio, presentación oral, saídas de campo, proba obxectiva). Considerarase non presentado aquel alumnado que realice todas as actividades excepto a proba obxectiva.

Segunda oportunidade: a nota final obterase a partir dunha proba obxetiva que englobará os contidos tratados na materia. A puntuación máxima de esa proba será de 10.

Alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia: Evaluarase mediante unha proba obxetiva que englobará os contidos tratados na materia. A puntuación máxima de esta proba será de 10.

A concesión de matrícula de honra outorgarase os alumnos que acaden tal cualificación na primeira oportunidade.

Fraude e plaxio trataránse conforme a normativa vixente.

 


Fontes de información
Bibliografía básica

- Cheng, H. H. (Ed). 1990. Pesticides in the soil environmental processes, impacts and moedlling, Soil. Sci. Soc. Am. Inc. Madison. USA.

- Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible. 2006. Guía metodolóxica e técnica para a investigación da calidade dos solos de Galicia. Santiago de Compostela.

- Doran et al. 1994. Defining soil quality criteria for a sustainable environment. Soil. Sci. Soc. Am. Publication n 35. Madison. USA.

- Essington, M. E. 2021. Soil and water chemistry. An integrative approach. Second edition. CRC Press. USA.

- Girard, M.C., Walter, C., Rémy, J.C., Berthelin, J., Morel, J.L. 2011. Sols et environment. 2e edition. Dunod. Paris.

- Kabata-Pendias, A. 2011. Trace Elements in Soils and Plants. Fourth ed. CRC Press. USA.

- Lal, R. 2002. Encyclopedia of Soil Science. Marcel Dekker.

- Porta, J., López-Acevedo, M., Poco, R. M. 2019. Edafología. Uso y Protección de Suelos. 4ª edición. Mundi-Prensa.

- Resolución del Parlamento Europeo, de 28 de abril de 2021, sobre la protección del suelo (2021/2548(RSP).

- Wiley, Neil. Phytoremediation: Methods and Reviews. 2007. Methods in Biotechnology Humana Press.

Bibliografía complementaria

Barceló, J & Poschenrieder, Ch. Phytorremediation: principles and perspectivas. 2003. Contributions to Science 2: 333-344

Pilon-Smits, E. & Pilo, M. Phytorremediation of metals using transgenic plants. 2002. Crit. Rev. Plant Sci. 21: 439-456


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías