Datos Identificativos 2018/19
Asignatura (*) Química Sostible Código 610500021
Titulación
Mestrado Universitario en Ciencias. Tecnoloxías e Xestión Ambiental (plan 2012)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Química
Coordinación
Martinez Cebeira, Montserrat
Correo electrónico
monserrat.martinez.cebeira@udc.es
Profesorado
Martinez Cebeira, Montserrat
Correo electrónico
monserrat.martinez.cebeira@udc.es
Web
Descrición xeral A química sostible fundamentase no diseño de productos e procesos químicos que reduzcan ou eliminen o uso e xeneración de sustancias peligosas. Nesta materia se presentarán os principios, fundamentos e algúns exemplos de aplicacións da química sostible

Os obxetivos xerais desta materia son:
– Definir a química sostible e dar unha visión dos desenrolos históricos que deron lugar ao desenrrolo da química verde e outros descubrimentos asociados.
– Establecer os principios da química sostible e definir na práctica da química os procesos asociados á química sostible.
– Definir as ferramentas e as áreas xenerais da química sostible.
– Recoñecer la toxicidade/peligro como unha propiedade física/estructural que poida ser diseñada e manipulada.
– Presentar exemplos de aplicación da química verde.
– Familiarizarse coas tendencias actuais da química sostible.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecemento das realidades interdisciplinares da Química e do Medio Ambiente, dos temas punteiros nestas disciplinas e das perspectivas de futuro.
A3 Capacitar ao alumno para o desenvolvemento dun traballo de investigación nun campo da Química ou do Medio Ambiente, incluíndo os procesos de caracterización de materiais, o estudo das súas propiedades fisicoquímicas e biolóxicas e dos procesos que poden sufrir no medio natural.
A5 Capacitación para o deseño de vías de síntese e retrosíntese de novos compostos.
A6 Coñecemento do comportamento de diferentes especies químicas e dos procesos aos que poden estar sometidas unha vez liberadas no medio ambiente, incluíndo as súas relacións entre distintos compartimentos ambientais.
A10 Relacionar a presenza de especies químicas no medio natural cos conceptos de toxicidade e biodisponibilidade.
A11 Coñecer as distintas técnicas experimentais e computacionales orientadas á caracterización de mecanismos de reacción.
A16 Comprender a problemática asociada aos resíduos, os modos de xestionalos e as principais tecnoloxías de tratamento de resíduos.
A17 Coñecer a problemática asociada coa enerxía e as súas fontes, as tecnoloxías máis empregadas actualmente e as de futuro.
A19 Coñecemento e interpretación da lexislación, normativa e procedementos administrativos básicos sobre medios acuosos, chans e atmosferas. Comprensión das bases científicas e económicas da sustentabilidade.
B1 Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
B2 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B3 Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e suizos.
B6 Ser capaz de analizar datos e situacións, xestionar a información dispoñible e sintetizala, todo iso a un nivel especializado.
B8 Comprender, a un nivel especializado, as consecuencias do comportamento humano na contorna ambiental.
C1 Ser capaz de traballar en equipos, especialmente nos interdisciplinares e internacionais.
C2 Ser capaz de manter un pensamento crítico dentro dun compromiso ético e no marco da cultura da calidade.
C3 Ser capaz de adaptarse a situacións novas, mostrando creatividade, iniciativa, espírito emprendedor e capacidade de liderado.
C5 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C9 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C11 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer os principios e conceptos da química sostible AM1
AM5
AM6
AM17
BM1
BM2
CM2
CM3
CM5
CM9
Coñecer os aspectos fundamentais para a minimización de residuos e profundizar na idea de eficacia medioambiental. AM1
AM3
AM10
AM16
BM3
BM6
BM8
CM2
CM5
CM9
Coñecer a relevancia da catálise nos procesos sostibles. AM3
AM5
AM11
AM19
BM1
BM2
BM3
CM2
CM3
Importancia do emprego de disolventes alternativos con baixa toxicidade, materias primas renovables e condicións de reacción non clásicas en procesos industriais. AM1
AM3
AM5
AM11
AM17
AM19
BM3
BM6
CM1
CM2
CM3
CM9
CM11
Desenrolo do diseño de procesos non dañinos dacordo cos principios da química sostible. AM1
AM3
AM5
AM17
BM1
BM2
BM3
BM6
BM8
CM1
CM2
CM3
CM5
CM9
CM11

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Principios e conceptos da química sostible Introducción.
Definición de química sostible.
Química sostible e desenrrolo.
Os 12 principios da química sostible.
Economía atómica. Definición; exemplos.
Toxicidad. Medida; riscos asociados; evaluación de efectos.
Medida da eficacia medioambiental.
Minimización de residuos.
Tema 2. Catálise e química sostible. Introducción. Tipos de catálisis.
Catálise heteroxénea. Introducción: zeolitas, aplicacións industriais.
Catálise homoxénea. Metais de transición.
Catálise asimétrica. Introducción; conceptos básicos; exemplos.
Catálise por transferencia de fase.
Catálise enzimática.
Fotocatálise.
Tema 3. Disolventes alternativos con baixa toxicidade. Introducción.
Reaccións en ausencia de disolvente.
Fluidos supercríticos.
Reaccións en medio acuoso.
Líquidos iónicos.
Disolventes fluorados.
Tema 4. Materias primas renovables. Concepto de materias primas renovables.
Obtención de enerxía a partires de materias primas renovables.
Productos químicos a partires de fontes renovables.
Tema 5. Reacciones en condicións non clásicas. Reaccións fotoquímicas.
Reaccións baixo microondas.
Sonoquímica.
Síntese electroquímica.
Diseño de procesos non dañinos.
Tema 6. Exemplos de procesos de química sostible. Exemplos de procesos industriais onde se cumpren os principios da química sostible.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A5 A11 A17 B1 B6 B8 C2 C3 C1 3 12 15
Prácticas de laboratorio A3 A5 A11 B6 B1 C11 7 14 21
Proba mixta A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 1 2 3
Proba obxectiva A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 2 4 6
Sesión maxistral A1 A3 A5 A11 A17 A19 B2 B3 C5 C9 8 20 28
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Os alumnos elaborarán un traballo a partir dun artículo científico recente ou de exemplos de procesos de química sostible, directamente relacionados co suxeito do curso, que poderán expoñer públicamente. En dito traballo, concertado previamente co profesor, o alumno de forma xeral, deberá sinalar os puntos máis relevantes, así como a comprensión do mesmo a través dun pequeno resumo. Avaliarase a capacidade de resumir, ordear e expoñer os conceptos do tema que presenta. Tamén se realizarán cuestións despois da exposición co fin de valorar tanto os coñecementos adquiridos polo alumno como a súa capacidade crítica.
Prácticas de laboratorio O alumno poderá desenrolar unha serie de exemplos experimentais ou ben computacionais dos aspectos desenrolados nas clases teóricas.
Proba mixta Realizaráse unha proba escrita que constará de varias preguntas a desenrolar polos alumnos para evaluar o nivel de competencias adquiridas durante o curso polo alumno.
Proba obxectiva Periódicamente, nas sesións maxistrais, se realizarán varias probas curtas destinadas á avaliación continuada do alumno.
Sesión maxistral O curso consta de unha serie de sesións de aula onde se expoñerán os principios xerais de cada tema. A bibliografía e o material para seguir de forma máis adecuada as clases estará disponible previamente naa plataforma Moodle. Algunhas de estas clases tamén se dedicarán á resolución de cuestións propostas con antelación ao alumno a fin de que éste poida traballar sobre eles antes da correspondente sesión.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Prácticas de laboratorio
Descrición
Se programan sesións de atención personalizada para orientar os alumnos na realización do traballo tutelado e resolver posibles cuestións asociadas.
O alumnado con recoñecemento de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia será atendido en réxime de horas de tutorías (previa cita).

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 Faránse algunas probas curtas de tipo test ou ben de resposta breve, dacordo co indicado no apartado de metoloxía. 40
Traballos tutelados A5 A11 A17 B1 B6 B8 C2 C3 C1 A evaluación do proceso de aprendizaxe do alumno levaráse a cabo de forma continua, tanto das actividades presenciais como das tutorizadas non presenciais. O traballo do alumno será evaluado, ademáis da obligatoria asistencia ao curso, a través da participación activa nas sesións presenciais e dos traballos académicos dirixidos que poderá presentar mediante unha exposición oral. A valoración da evaluación do alumno á largo do semestre poderá supoñer ate un punto da valoración global. 30
Prácticas de laboratorio A3 A5 A11 B6 B1 C11 A asistencia as clases prácticas é obligatoria e a participación activa contribuirá á calificación final. 10
Proba mixta A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 O grao de aproveitamento tamén será avaliado mediante un exame escrito. 20
 
Observacións avaliación

Para superar a materia será necesario conseguir polo menos 5 puntos (máximo 10 puntos) entre as diferentes actividades avaliables.

Dado que a cualificación baséase no modelo de avaliación continua, valorarase específicamente a progresión do alumno ao longo de todo o cuadrimestre cun máximo de 1 punto que poderá sumarse á calificación final.

Os alumnos que non asistan e non participen nas prácticas de laboratorio e sesións presenciais obtendrán unha calificación de cero puntos neste apartado nas dúas oportunidades, excepto se o alumno ten recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de excención de asistencia. O alumnado con recoñecemento de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia será avaliaado mediante as calificacións obtidas na proba mixta (20%), traballos tutelados (30%) e na proba obxetiva que realizará durante as tutorías programadas (50%).

No caso de circunstancias excepcionais, obxectivables e adecuadamente xustificadas, o Profesor Responsable podería eximir total ou parcialmente a algún membro do alumnado de concorrer ao proceso de avaliación continuada. O alumando que se atopara nesta circunstancia deberá superar un exame específico que non deixe dúbidas sobre a consecución das competencias propias da materia nas duas oportunidades.

O alumno terá unha cualificación de non presentado cando realice menos dun 25% das actividades académicas programadas.


Fontes de información
Bibliografía básica Lancaster, M. (2002). Green Chemistry: An Introductory Text.. Royal Society of Chemistry: Cambridge, UK
Anastas, P. T.; Warner, J. C. (1998). Green Chemistry: Theory and Practice.. Oxford University Press: Oxford, UK
Cabildo Miranda, M. P.; Cornago Ramírez, M. P.; Escolástico León, C.; Esteban Santos, S.; Farrán Mor (2006). Procesos Orgánicos de Bajo Impacto Ambiental. Química Verde.. UNED: Madrid

Bibliografía complementaria Anastas, P. T., Farris, C. A., Eds. (1994). Benign by Design. Alternative Synthetic Design for Polution Prevention. ACS Symposium Series 577. American Chemical Society: Washington
Tundo, P., Anastas, P., Eds. (2000). Green Chemistry. Challenging Perspectives.. Oxford University Press: Oxford, UK
Anastas, P. T., Williamson, T. C., Eds. (1996). Green Chemistry. Designing Chemistry for the Environment. ACS Symposium Series 626. American Chemical Society: Washington
Anastas, P. T., Williamson, T. C., Eds. (1998). Green Chemistry. Frontiers in Benign Chemical Syntheses and Processes. Oxford University Press: Oxford, UK


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías