Datos Identificativos 2017/18
Asignatura (*) Bioquímica e Química Biolóxica Código 610G01034
Titulación
Grao en Química
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía
Coordinación
Cerdan Villanueva, Maria Esperanza
Correo electrónico
esper.cerdan@udc.es
Profesorado
Barreiro Alonso, Aida Inés
Cerdan Villanueva, Maria Esperanza
Lamas Maceiras, Mónica
Correo electrónico
aida.barreiro@udc.es
esper.cerdan@udc.es
monica.lamas@udc.es
Web
Descrición xeral Estrutura, propiedades e reactividade química de biomoléculas.
  Estrutura e función das macromoléculas e membranas biolóxicas.
  Catálise e control de reaccións bioquímicas.
  Funcións de metais en sistemas biolóxicos.
  Bioenerxética e metabolismo.
  Información Xenética.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Utilizar a terminoloxía química, nomenclatura, convenios e unidades.
A5 Comprender os principios da termodinámica e as súas aplicacións en Química.
A9 Coñecer os rasgos estruturais dos compostos químicos, incluíndo a estereoquímica, así como as principais técnicas de investigación estrutural.
A10 Coñecer a cinética do cambio químico, incluíndo a catálise e os mecanismos de reacción.
A12 Relacionar as propiedades macroscópicas coas de átomos e moléculas.
A13 Comprender a Química dos principais procesos biolóxicos.
A15 Recoñecer e analizar novos problemas e planear estratexias para solucionalos.
A16 Adquirir, avaliar e utilizar os datos e información bibliográfica e técnica relacionada coa Química.
A20 Interpretar os datos procedentes de observacións e medidas no laboratorio.
A21 Comprender os aspectos cualitativos e cuantitativos dos problemas químicos.
A22 Planificar, deseñar e desenvolver proxectos e experimentos.
A23 Desenvolver unha actitude crítica de perfeccionamento na labor experimental.
A24 Explicar, de xeito comprensible, fenómenos e procesos relacionados coa Química.
A25 Relacionar a Química con outras disciplinas e recoñecer e valorar os procesos químicos na vida diaria.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Como resultado da aprendizaxe os alumnos saberan a nomenclatura dos grupos funcionais habituais en biomoléculas e a terminoloxía bioquímica, unidades de medida, convencións internacionais e modelos de clasificación e representación das biomoléculas. A1
A9
A12
A15
A21
A25
B1
B2
B3
B4
Comprender os sistemas de replicación e de transmisión da información xenética: a replicación , transcrición e tradución . Comprender a importancia da bioloxía molecular no desenvolvemento científico e tecnolóxico . A13
A16
A21
A24
B1
C3
C6
Comprender a catálise enzimática. As peculiaridades das encimas como catalizadores. O concepto de centro catalítico mecanismos de reacción, os procesos de catálise enzimática, a cinética das reaccións catalisadas por encimas e regulación enzimática en resposta ás alteracións metabólicas e hormonais .Resolver problemas relativos a estes contidos. A1
A10
A13
A15
A20
A21
A24
B1
B2
B3
B4
Comprender os sistemas de xeración, almacenamento e trasnferencia de enerxía na célula, a aplicación dos principios da termodinámica e as súas aplicacións na química dos seres vivos; e resolver problemas relativos a estes contidos. A5
A13
A24
A25
B1
B2
B3
B4
Saber conceptos xerais de procesos metabólicos e súa regulación. Sabendo o modo de interconexión das rutas. Comprender o papel das encimas no control de vías metabólicas. Saber como usar a linguaxe correcta para a descrición dos procesos metabólicos. Ser capaz de resolver problemas relacionados co metabolismo e saber facer diagramas dos fluxos, balances e estudos metabólicos usando o marcaxe dos metabolitos . A13
A15
A24
A25
B1
B2
B3
B4
Coñecer os aparellos instrumentos e protocolos básicos no laboratorio de bioquímica, para aplicar o coñecemento teórico do tema. Interpretar os resultados e propoñer métodos alternativos; expresar correctamente os resultados nun informe do laboratorio. Coñecer as normas de seguridade. Valorar a sistemática e a excelencia no traballo de laboratorio . A1
A9
A10
A13
A15
A16
A20
A21
A22
A23
B1
B3
B4
B5
B7
C1
C4
C6

Contidos
Temas Subtemas
1.-Estructura, propiedades e reactividade química das biomoléculas. Estrutura das biomoléculas: Configuración e conformación. Isomería: Concepto e tipos. Hidratos de Carbono (Glícidos): Nomenclatura e estrutura; clasificación e importancia. Lípidos: Concepto, clasificación e importancia; nomenclatura e estrutura. Propiedades das proteínas en disolución. Parámetros que caracterizan a unha proteína e a súa determinación. Os niveis de estructuración das proteínas. Proteínas fibrosas e globulares. Plegamiento. Os confórmeros na organización espacial dos ácidos nucleicos. Parámetros que caracterizan a un ácido nucleico e o seu determinación. Desnaturalización e renaturalización. Técnicas Bioquímicas utilizadas para o illamento e purificación de biomoléculas.
2.-Información xenética. Replicación e transcrición do DNA: biosíntesis de DNA e RNA. Tradución de proteínas: o codigo xenético e o metabolismo de proteínas.
3.-Estructura y función de macromoléculas e membranas biolóxicas. A interacción de proteínas con ligandos e cambios conformacionales. O concepto de cooperatividad e modelos. Proteínas conxugadas: Unión a metais, a grupos prostéticos, a glícidos, a lípidos. Interaccións entre ácidos nucleicos e proteínas. Estrutura e propiedades das membranas.
4.-Catálisis e control das reaccions bioquímicas. Purificación de enzimas. Táboas de purificación. Unidades bioquímicas de actividade enzimática. Métodos de medida. Ensaios axustados. A catálisis como modelo da interacción enzima-sustrato. Centros catalíticos. Especificidad. Coenzimas e a súa participación na catálisis. O concepto de regulación enzimática. Modelos. Alosterismo. Isoenzimas. Complexos multienzimáticos. A cinética das reaccións enzimáticas. Calculo de parámetros cinéticos en reaccións mono e bi-sustrato. A cinética en presenza de inhibidores. Cálculo de constantes de inhibición. A cinética de enzimas alostéricas.
5.- A función dos metais nos sistemas biolóxicos Ferro en moléculas biolóxicas: Grupo hemo e siro-hemo, centros Fe-S e Fe-S-Ou. Transporte e almacenamiento de Fe: Transferrina e Ferritina. Sideróforos. O cobre en sistemas biolóxicos: Estrutura de distintos tipos de complexos con Cu e proteínas que os conteñen. Outros complexos con oligoelementos. Toxicidade de metais. Os metais en medicina.
6.-Bioenerxética Os sistemas de transferencia de enerxía entre as reaccións: Sistemas de intercambio de grupos fosfato, sistemas baseados na utilización de coenzimas de oxido-redución. Os problemas asociados á compartimentación celular: sistemas lanzadeira
7.- Metabolismo. Introdución ao metabolismo. Rutas metabólicas de degradación. Rutas metabólicas de biosíntesis. Peculiaridades das reaccións químicas en sistemas biolóxicos. Interrelación e regulación das reaccións biolóxicas. Casos prácticos de interpretación de reaccións en rutas metabólicas.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B1 C3 25 47 72
Prácticas de laboratorio A1 A9 A10 A15 A20 A21 A22 A23 B1 B2 B3 B4 B5 B7 10 5 15
Solución de problemas A1 A5 A9 A10 A12 A13 A15 A16 A20 A21 A24 A25 B1 B2 B3 B4 B5 B7 C1 C3 C4 C6 C8 9 27 36
Esquemas A16 B1 B4 C3 1 18 19
Proba mixta A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B2 C1 3 0 3
Proba mixta A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B2 C1 3 0 3
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuales de fenómenos e procesos biolóxicos relacionados coa Química, para desenvolver a capacidade de comprensión dos temas por parte dos alumnos.
Prácticas de laboratorio Traballarase no laboratorio de forma experimental poñendo en marcha diversas tecnicas relacionadas coa materia e a súa aplicacion ao illamento, caracterizacion e identificación de biomoléculas. Aprenderase a traballar no laboratorio de acordo con pautas seguras e reproducibles. Aprenderase tamén a presentar e interpretar os resultados obtidos e a discutilos de acordo a coñecementos adquiridos na parte teórica da materia mediante a elaboracón dun informe das prácticas realizadas
Solución de problemas Coa resolución de problemas prácticos e traballos con modelos moleculares profundarase na aplicación práctica dos conceptos explicados nas clases magistrales e aproveitarase o menor tamaño do grupo para xerar cuestións que axuden á reflexión e á implicación persoal do alumno no proceso de aprendizaxe.
Esquemas Realización de un trabajo individual para construir un mapa metabólico mediante esquemas de las rutas metabolicas y que permita interrelacionar y conectar las mismas.
Proba mixta Proba que combina distintos tipos de preguntas co fín de evaluar os coñecementos adquiridos nas distintas actividades desenvolvidas.

PARCIAL programado no calendario de coordinación

Non e obligatorio, mais a materia superada pode eliminarse de cara ao examen final
Proba mixta Proba que combina distintos tipos de preguntas co fin de evaluar os coñecementos adquiridos nas distintas actividades desenvolvidas

FINAL

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Solución de problemas
Esquemas
Descrición
A atención personalizada levarase a cabo ao longo do curso e en calquera momento que o alumno solicíteo.

A forma de traballo, desenvolvemento dos traballos tutelados, así como a resolucción de casos prácticos será orientada pola Profesora a través das tutorías personalizadas, así como calquera dúbida ou pregunta que xurda durante a aprendizaxe da materia.

Os alumnos con dedicación a tempo parcial ou con dispensa de presencialidad deberan contactar cos profesores da materia a principio de curso para establecer un calendario de actividades que permitan adquirir e avaliar de forma complementaria as competencias da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio A1 A9 A10 A15 A20 A21 A22 A23 B1 B2 B3 B4 B5 B7 Valorarase: o traballo desenvolvido no laboratorio, a formulación dos resultados obtidos así como un exámen que inclúa todos os aspectos apresos no laboratorio.

A asistencia é obligatoria
O traballo en prácticas valorarase sobre 5 puntos
O exame valorarase sobre 5 puntos
10
Proba mixta A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B2 C1 Exámen final dos coñecementos adquiridos durante o desenvolvemento do curso incluíndo as distintas actividades realizadas e as prácticas.


A proporcion na avaliación será a seguinte:

Temas 1-4: 40 puntos
Temas 5-7: 40 puntos

80
Solución de problemas A1 A5 A9 A10 A12 A13 A15 A16 A20 A21 A24 A25 B1 B2 B3 B4 B5 B7 C1 C3 C4 C6 C8 A participación activa nos grupos reducidos que permiten traballar estas competencias valorarase ata 5 puntos

A realización do esquema metabólico valorarase ata 5 puntos

10
Proba mixta A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B2 C1 Exámen Parcial: Non obligatorio mais sirve para eliminar a `parte superada de cara ao final

Temas 1-4: 40 puntos
0
 
Observacións avaliación
-A realización das prácticas ten carácter obrigatorio para poder aprobar a materia e a súa cualificación puntúa na nota final. A non realización das prácticas implica ter que superar un exame práctico no laboratorio sobre as técnicas realizadas.

1.-Avaliación continua: a avaliación será de maneira continua valorándose a asistencia, traballo autónomo asociado e participación nas actividades programadas dos grupos reducidos e prácticas. Para superar a materia en avaliación continua é necesario ter polo menos un 4O % da nota total na primeira  proba mixta presentándose só á segunda parte  no segunda parcial e aprobar as prácticas. Na segunda opción (Xulio) concórrese con toda a materia aínda que se tivesen partes aprobadas. Para superar a materia hai que ter 50% da calificación total tras a suma das partes.

2. Avaliación global. Na primeira oportunidade ou segunda poderase realizar unha avaliación global (que non terá en conta as notas obtidas durante o curso) só un exámen final teórico (95%)  e outro práctico no laboratorio (55)  que deberán preparar pola súa conta os alumnos que non realizasen as prácticas.  Deberá notificarse por escrito ao profesor da materia esta opción antes do 15 de Maio, tanto para a primeira como para a segunda opción de avaliación (primeira ou segunda). Os alumnos con dedicación a tempo parcial ou con exención de asitencia poderán optar por ser avaliados nesta modalidade se non reúnen as condicións para avaliación continua. Para superar a materia hai que ter 50% da calificación total tras a suma das partes.

- Para acadar a calificación de "Non presentado" os alumnos non deberan haberse presentadoa a ninguhan proba mixta, incluida a correspondente as prácticas de laboratorio.

-Seguindo a normativa de cualificacións e actas nos Graos e Másteres, a Comisión de Calidade da Facultade de Ciencias acordou  que se concederán as Matrículas de Honra preferentemente entre aqueles alumnos que obtivesen as máximas cualificacións (sobresaliente) na primeira opción de avaliación (Xuño).

Fontes de información
Bibliografía básica

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

· VOET, VOET, PRAT. Fundamentos de Bioquímica. 2ª Edición. Panamericana, (2007)

BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

Otros libros disponibles en la biblioteca que puede ser útil consultar si no se dispone del texto recomendado:

· CAMPBELL, M.K. Y FARRELL, S.O. Bioquímica, 4ª edición. Thomsom, (2004).

· RODNEY, BOYER. Conceptos de Bioquímica. International THOMSON Editores. (2000).

· LEHNINGER. Principios de Bioquímica 2ª edición. Omega. (1995).

· MATHEWS, C.K. y VAN HOLDE, K.E. Bioquímica. 2ª edición. McGraw-Hill. (1998).

· RAWN, J. Bioquímica. Tomos I y II. McGraw-Hill. (1989).

· STRYER, L. Bioquímica IV Edición. Tomos I y II. Ed. Reverté. (1995).

· LEHNINGER. Principios de Bioquímica 3ª edición. Omega. (2001).

· MATHEWS C. K., VAN HOLDE, K. E. y AHERN, K. G. Bioquímica 3ª Edición Addison- Wesley. (2003).

· METZLER, D. E. Biochemistry: The chemical reactions of living cells. 2nd Ed. Harcourt. Academic Press. (2001).

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
É fundamental a participación nas clases e actividades así como o traballo/estudo diario co apoio da Bibliografía recomendada, que axudará ao mellor entendemento e comprensión da asignatura. Recoméndase a asistencia continuada posto que haberá clases de resolución de exercicios e problemas experimentais puntuables que axudará ao estudo e preparación do exámen final por parte do alumno. Ademais aconséllase a asistencia a tutorías para solucionar dúbidas e aspectos do temario que presenten especial dificultade para o alumno.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías