Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Bioquímica e Química Biolóxica Código 610G01034
Titulación
Grao en Química
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía
Coordinación
Cerdan Villanueva, Maria Esperanza
Correo electrónico
esper.cerdan@udc.es
Profesorado
Barreiro Alonso, Aida Inés
Cerdan Villanueva, Maria Esperanza
Lamas Maceiras, Mónica
Correo electrónico
aida.barreiro@udc.es
esper.cerdan@udc.es
monica.lamas@udc.es
Web
Descrición xeral Estrutura, propiedades e reactividade química de biomoléculas.
  Estrutura e función das macromoléculas e membranas biolóxicas.
  Catálise e control de reaccións bioquímicas.
  Funcións de metais en sistemas biolóxicos.
  Bioenerxética e metabolismo.
  Información Xenética.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
Non se modifican
2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen
Mapa metabólico, mantense a su realización e a sua entrega via moodle.
*Metodoloxías docentes que se modifican
Clases presenciais: substitúense por axudas en liña: material das presentacións,
cuestionarios de feedback...
Clases prácticas:
Substitúen por unha actividade en liña, vídeos de prácticas e análise de datos.
A análise de datos publícase a través de Moodle para a súa avaliación.
Grupos pequenos: Substitúense por clases on line e a entrega dos boletíns en Moodle. Tamén se ofrecen modelos con problemas resoltos
3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
Tutorias on line (e-mail e Teams)

4. Modificacións na avaliación
Modificanse as porcentaxes.
Proba obxetiva 65 % (incluíndo o examen de prácticas 5 %), mapa metabólico 10% e resolución de problemas 25 %.

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
Sen cambios

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Utilizar a terminoloxía química, nomenclatura, convenios e unidades.
A5 Comprender os principios da termodinámica e as súas aplicacións en Química.
A9 Coñecer os rasgos estruturais dos compostos químicos, incluíndo a estereoquímica, así como as principais técnicas de investigación estrutural.
A10 Coñecer a cinética do cambio químico, incluíndo a catálise e os mecanismos de reacción.
A12 Relacionar as propiedades macroscópicas coas de átomos e moléculas.
A13 Comprender a Química dos principais procesos biolóxicos.
A15 Recoñecer e analizar novos problemas e planear estratexias para solucionalos.
A16 Adquirir, avaliar e utilizar os datos e información bibliográfica e técnica relacionada coa Química.
A20 Interpretar os datos procedentes de observacións e medidas no laboratorio.
A21 Comprender os aspectos cualitativos e cuantitativos dos problemas químicos.
A22 Planificar, deseñar e desenvolver proxectos e experimentos.
A23 Desenvolver unha actitude crítica de perfeccionamento na labor experimental.
A24 Explicar, de xeito comprensible, fenómenos e procesos relacionados coa Química.
A25 Relacionar a Química con outras disciplinas e recoñecer e valorar os procesos químicos na vida diaria.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Como resultado da aprendizaxe os alumnos saberan a nomenclatura dos grupos funcionais habituais en biomoléculas e a terminoloxía bioquímica, unidades de medida, convencións internacionais e modelos de clasificación e representación das biomoléculas. A1
A9
A12
A15
A21
A25
B1
B2
B3
B4
Comprender os sistemas de replicación e de transmisión da información xenética: a replicación , transcrición e tradución . Comprender a importancia da bioloxía molecular no desenvolvemento científico e tecnolóxico . A13
A16
A21
A24
B1
C3
C6
Comprender a catálise enzimática. As peculiaridades das encimas como catalizadores. O concepto de centro catalítico mecanismos de reacción, os procesos de catálise enzimática, a cinética das reaccións catalisadas por encimas e regulación enzimática en resposta ás alteracións metabólicas e hormonais .Resolver problemas relativos a estes contidos. A1
A10
A13
A15
A20
A21
A24
B1
B2
B3
B4
Comprender os sistemas de xeración, almacenamento e trasnferencia de enerxía na célula, a aplicación dos principios da termodinámica e as súas aplicacións na química dos seres vivos; e resolver problemas relativos a estes contidos. A5
A13
A24
A25
B1
B2
B3
B4
Saber conceptos xerais de procesos metabólicos e súa regulación. Sabendo o modo de interconexión das rutas. Comprender o papel das encimas no control de vías metabólicas. Saber como usar a linguaxe correcta para a descrición dos procesos metabólicos. Ser capaz de resolver problemas relacionados co metabolismo e saber facer diagramas dos fluxos, balances e estudos metabólicos usando o marcaxe dos metabolitos . A13
A15
A24
A25
B1
B2
B3
B4
Coñecer os aparellos instrumentos e protocolos básicos no laboratorio de bioquímica, para aplicar o coñecemento teórico do tema. Interpretar os resultados e propoñer métodos alternativos; expresar correctamente os resultados nun informe do laboratorio. Coñecer as normas de seguridade. Valorar a sistemática e a excelencia no traballo de laboratorio . A9
A10
A13
A15
A16
A20
A21
A22
A23
B1
B3
B4
B5
B7
C1
C4

Contidos
Temas Subtemas
1.-Estructura, propiedades e reactividade química das biomoléculas. Estrutura das biomoléculas: Configuración e conformación. Isomería: Concepto e tipos. Hidratos de Carbono (Glícidos): Nomenclatura e estrutura; clasificación e importancia. Lípidos: Concepto, clasificación e importancia; nomenclatura e estrutura. Propiedades das proteínas en disolución. Parámetros que caracterizan a unha proteína e a súa determinación. Os niveis de estructuración das proteínas. Proteínas fibrosas e globulares. Plegamiento. Os confórmeros na organización espacial dos ácidos nucleicos. Parámetros que caracterizan a un ácido nucleico e o seu determinación. Desnaturalización e renaturalización. Técnicas Bioquímicas utilizadas para o illamento e purificación de biomoléculas.
2.-Información xenética. Replicación e transcrición do DNA: biosíntesis de DNA e RNA. Tradución de proteínas: o codigo xenético e o metabolismo de proteínas.
3.-Estructura y función de macromoléculas e membranas biolóxicas. A interacción de proteínas con ligandos e cambios conformacionales. O concepto de cooperatividad e modelos. Proteínas conxugadas: Unión a metais, a grupos prostéticos, a glícidos, a lípidos. Interaccións entre ácidos nucleicos e proteínas. Estrutura e propiedades das membranas.
4.-Catálisis e control das reaccions bioquímicas. Purificación de enzimas. Táboas de purificación. Unidades bioquímicas de actividade enzimática. Métodos de medida. Ensaios axustados. A catálisis como modelo da interacción enzima-sustrato. Centros catalíticos. Especificidad. Coenzimas e a súa participación na catálisis. O concepto de regulación enzimática. Modelos. Alosterismo. Isoenzimas. Complexos multienzimáticos. A cinética das reaccións enzimáticas. Calculo de parámetros cinéticos en reaccións mono e bi-sustrato. A cinética en presenza de inhibidores. Cálculo de constantes de inhibición. A cinética de enzimas alostéricas.
5.- A función dos metais nos sistemas biolóxicos Ferro en moléculas biolóxicas: Grupo hemo e siro-hemo, centros Fe-S e Fe-S-Ou. Transporte e almacenamiento de Fe: Transferrina e Ferritina. Sideróforos. O cobre en sistemas biolóxicos: Estrutura de distintos tipos de complexos con Cu e proteínas que os conteñen. Outros complexos con oligoelementos. Toxicidade de metais. Os metais en medicina.
6.-Bioenerxética Os sistemas de transferencia de enerxía entre as reaccións: Sistemas de intercambio de grupos fosfato, sistemas baseados na utilización de coenzimas de oxido-redución. Os problemas asociados á compartimentación celular: sistemas lanzadeira
7.- Metabolismo. Introdución ao metabolismo. Rutas metabólicas de degradación. Rutas metabólicas de biosíntesis. Peculiaridades das reaccións químicas en sistemas biolóxicos. Interrelación e regulación das reaccións biolóxicas. Casos prácticos de interpretación de reaccións en rutas metabólicas.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B1 C3 25 49 74
Prácticas de laboratorio A1 A9 A10 A15 A20 A21 A22 A23 B1 B2 B3 B4 B5 B7 10 5 15
Solución de problemas A1 A5 A9 A10 A12 A13 A15 A16 A20 A21 A24 A25 B1 B2 B3 B4 B5 B7 C1 C3 C4 C6 C8 9 27 36
Esquemas A16 B1 B4 C3 1 18 19
Proba mixta A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B2 C1 4 0 4
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuales de fenómenos e procesos biolóxicos relacionados coa Química, para desenvolver a capacidade de comprensión dos temas por parte dos alumnos.
Prácticas de laboratorio Traballarase no laboratorio de forma experimental poñendo en marcha diversas tecnicas relacionadas coa materia e a súa aplicacion ao illamento, caracterizacion e identificación de biomoléculas. Aprenderase a traballar no laboratorio de acordo con pautas seguras e reproducibles. Aprenderase tamén a presentar e interpretar os resultados obtidos e a discutilos de acordo a coñecementos adquiridos na parte teórica da materia mediante a elaboracón dun informe das prácticas realizadas
Solución de problemas Coa resolución de problemas prácticos e traballos con modelos moleculares profundarase na aplicación práctica dos conceptos explicados nas clases magistrales e aproveitarase o menor tamaño do grupo para xerar cuestións que axuden á reflexión e á implicación persoal do alumno no proceso de aprendizaxe.
Esquemas Realización de un trabajo individual para construir un mapa metabólico mediante esquemas de las rutas metabolicas y que permita interrelacionar y conectar las mismas.
Proba mixta Proba que combina distintos tipos de preguntas co fín de evaluar os coñecementos adquiridos nas distintas actividades desenvolvidas.

Hay unha proba da parte estructural programada no calendario de coordinación (Parcial). As otras probas coinciden coas oficiais dos examenes


Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Solución de problemas
Esquemas
Descrición
A atención personalizada levarase a cabo ao longo do curso e en calquera momento que o alumno solicíteo.

A forma de traballo, desenvolvemento dos traballos tutelados, así como a resolucción de casos prácticos será orientada pola Profesora a través das tutorías personalizadas, así como calquera dúbida ou pregunta que xurda durante a aprendizaxe da materia.

Os alumnos con dedicación a tempo parcial ou con dispensa de presencialidad deberan contactar cos profesores da materia a principio de curso para establecer un calendario de actividades que permitan adquirir e avaliar de forma complementaria as competencias da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio A1 A9 A10 A15 A20 A21 A22 A23 B1 B2 B3 B4 B5 B7 Valorarase: o traballo desenvolvido no laboratorio, a formulación dos resultados obtidos así como un exámen que inclúa todos os aspectos apresos no laboratorio.

A asistencia é obligatoria
O traballo en prácticas valorarase sobre 5 puntos

5
Proba mixta A1 A5 A9 A10 A12 A13 A24 A25 B2 C1 Avalíanse os coñecementos e as competencias adquiridos durante o desenvolvemento do curso incluíndo as distintas actividades realizadas e as prácticas.


A proporcion na avaliación será a seguinte:

Temas 1-4: 40 puntos
Temas 5-7: 40 puntos
Prácticas: 5 puntos

85
Solución de problemas A1 A5 A9 A10 A12 A13 A15 A16 A20 A21 A24 A25 B1 B2 B3 B4 B5 B7 C1 C3 C4 C6 C8 A participación activa nos grupos reducidos que permiten traballar estas competencias valorarase ata 5 puntos



5
Esquemas A16 B1 B4 C3 A realización do esquema metabólico valorarase ata 5 puntos 5
 
Observacións avaliación

PRÁCTICAS

A realización das prácticas nos grupos programados é obrigatoria. O non cumprimento das prácticas supón ter que superar un exame práctico no laboratorio sobre as técnicas realizadas. Se o alumno non realiza as prácticas e desexa someterse a unha avaliación global,  debe falar có profesor encargado da materia antes do 15 de maio para ter os materiais, equipos e reactivos necesarios para levar a cabo este exame. Realizarase polo menos unha semana antes dos exames teóricos da chamada oficial.

ASISTENCIA

A asistencia ás clases maxistrais e grupos reducidos é obrigatoria, agás se o alumno solicitou no momento da matrícula "dedicación a tempo parcial" ou "exención de asistencia", de acordo coa normativa vixente da UDC.

MODALIDADES DE AVALIACIÓN:

1.-Avaliación continua:

Nesta avaliación teranse en conta todas as actividades realizadas durante o curso e as puntuacións alcanzadas polo alumno nas probas obxectivas. Condicións:

a) Participación asidua en actividades programadas; incluíndo clases prácticas, magistrais e pequenos grupos.

b) O alumno debe acumular un mínimo de 40 puntos na suma das cualificacións das probas obxectivas (exame dos temas 1-4, exame dos temas 5-7 e exame de prácticas) para poder engadir a puntuación das actividades (asistencia, participación e traballos) .

c) A suma final debe ser igual a 50 ou máis puntos.

Hai unha oportunidade adiantada para completar a proba correspondente aos temas 1-4 (parcial). Este exame non é obrigatorio, pero a obtención de polo menos 20 puntos libera a materia (temas 1-4) para as opcións de exame nas probas oficiais de xuño e xullo, nas que se rexistrará a puntuación para esta parte obtenida no parcial. Non obstante, o alumno pode repetir a avaliación desta parte se quere elevar a nota, pero neste caso rexistrarase a puntuación alcanzada na proba correspondente, aínda que sexa inferior á alcanzada no parcial.

2.- Avaliación global

Os estudantes con dedicación a tempo parcial ou con exención oficial de asistencia recoñecida ou que por outras circunstancias non puideron asistir regularmente as clase e realizar as actividades programadas, serán avaliados nesta modalidade que consistirá na realización dun exame global sobre todos os contidos teóricos e prácticos da materia que se puntuarán en 95 puntos, ao que se engadirá a cualificación de realización de prácticas a través dos grupos programados ou nunha proba práctica de laboratorio (ata 5 puntos). A puntuación total alcanzada debe ser de 50 puntos ou máis para superar a materia.

Clasificación de non presentado: Os alumnos que non asistan a ningunha das probas obxectivas na opción de xuño ou xullo terán a nota de "non presentado" .

ASIGNACIÓN DE M. DE HONRA

Seguindo as recomendacións do Comité de Calidade da Facultade de Ciencias, as MH  concederase preferentemente entre os estudantes que obtiveron as mellores cualificacións (pendentes) na primeira opción de avaliación (xuño).


Fontes de información
Bibliografía básica

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

· VOET, VOET, PRAT. Fundamentos de Bioquímica. 2ª Edición. Panamericana, (2007)

BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

Otros libros disponibles en la biblioteca que puede ser útil consultar si no se dispone del texto recomendado:

· CAMPBELL, M.K. Y FARRELL, S.O. Bioquímica, 8ª edición. Cengage Learning (2015) o anteriores traducidas editadas por Thomson

· RODNEY, BOYER. Conceptos de Bioquímica. International THOMSON Editores. (2000).

· LEHNINGER. Principios de Bioquímica 6ª edición. OMEGA (2014) o anteriores

. CHISTOPHER K. MATTEWS Bioquímica 4ª edición. PEARSON (2013) o anteriores

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
É fundamental a participación nas clases e actividades así como o traballo/estudo diario co apoio da Bibliografía recomendada, que axudará ao mellor entendemento e comprensión da asignatura. Recoméndase a asistencia continuada posto que haberá clases de resolución de exercicios e problemas experimentais puntuables que axudará ao estudo e preparación do exámen final por parte do alumno. Ademais aconséllase a asistencia a tutorías para solucionar dúbidas e aspectos do temario que presenten especial dificultade para o alumno.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías