| Competencias do título |
|
Código
|
Competencias do título
|
| A3 |
CE3 - Reconocer y analizar problemas físicos, químicos, matemáticos, biológicos en el ámbito de la Nanociencia y Nanotecnología, así como plantear respuestas o trabajos adecuados para su resolución, incluyendo el uso de fuentes bibliográficas. |
| A6 |
CE6 - Manipular instrumentación y material propios de laboratorios para ensayos físicos, químicos y biológicos en el estudio y análisis de fenómenos en la nanoescala. |
| A7 |
CE7 - Interpretar los datos obtenidos mediante medidas experimentales y simulaciones, incluyendo el uso de herramientas informáticas, identificar su significado y relacionarlos con las teorías químicas, físicas o biológicas apropiadas. |
| A8 |
CE8 - Aplicar las normas generales de seguridad y funcionamiento de un laboratorio y las normativas específicas para la manipulación de la instrumentación y de los productos y nanomateriales. |
| B3 |
CB3 - Que los estudiantes tengan la capacidad de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro de su área de estudio) para emitir juicios que incluyan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica o ética |
| B4 |
CB4 - Que los estudiantes puedan transmitir información, ideas, problemas y soluciones a un público tanto especializado como no especializado |
| B6 |
CG1 - Aprender a aprender |
| B8 |
CG3 - Aplicar un pensamiento crítico, lógico y creativo. |
| C3 |
CT3 - Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida |
| C7 |
CT7 - Desarrollar la capacidad de trabajar en equipos interdisciplinares o transdisciplinares, para ofrecer propuestas que contribuyan a un desarrollo sostenible ambiental, económico, político y social. |
| C8 |
CT8 - Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad |
| Resultados de aprendizaxe |
| Resultados de aprendizaxe |
Competencias do título |
| Identificar os principais compoñentes celulares, as súas funcións e a súa estrutura. |
|
B3
B4
B6
B8
|
C3
|
| Distinguir os mecanismos que subxacen á dinámica dos procesos vitais e sociais das células.
|
|
B3
B4
B6
B8
|
C3
|
| Manexar material biolóxico e instrumental típico dun laboratorio de Bioloxía Celular.
|
A6
A7
A8
|
B6
|
|
| Resolver problemas básicos da Bioloxía Celular.
|
A3
A7
|
B3
B8
|
C7
C8
|
| Coñecer e familiarizarse coas metodoloxías, as fontes bibliográficas e termos técnicos propios da Bioloxía Celular, empregando en certos casos o método científico para o seu estudio. |
A3
A7
|
B3
B4
B8
|
C3
C7
C8
|
| Contidos |
| Temas |
Subtemas |
| Tema 1. Introducción. |
Concepto e antecedentes históricos da Bioloxía Celular. Niveis de organización, clasificación e diversidade dos seres vivos. Sistemas acelulares |
| Tema 2. Composición molecular da célula. |
Carbohidratos.
Lípidos.
Proteínas. Enzimas.
Ácidos nucleicos. |
| Tema 3. A membrana plasmática. |
Estrutura e organización da membrana plasmática.
Transporte de moléculas a traverso da membrana.
|
| Tema 4. A superficie celular. |
Matriz extracelular.
Adhesión e unión celular.
|
| Tema 5. Citosol y citoesqueleto. |
O Citosol
O Citoesqueleto.
Estructuras microtubulares complexas.
|
| Tema 6. Orgánulos celulares I. Síntesis e degradación de macromoléculas. |
Ribosomas
Retículo endoplasmático
Complexo de Golgi
Lisosomas
|
| Tema 7. Orgánulos celulares II. A conversión enerxética. |
Mitocondrias.
Plastidios.
Peroxisomas. |
| Tema 8. A organización dos xenomas celulares. |
O núcleo celular.
A cromatina.
Os cromosomas.
|
| Tema 9. O ciclo vital da célula. |
O ciclo celular.
A división celular.
Meiosis.
A morte celular.
|
| Tema 10. Comunicación e sinalización intercelular. |
Contacto directo.
Mensaxeiros químicos. |
| LECCIÓNS PRÁCTICAS (Prácticas de laboratorio) |
- Recoñecemento de carbohidratos, lípidos, proteínas e enzimas.
- Estudo de fungos e protozoarios (Protista).
- Observación e estudo de células animais.
- Observación e estudo de células vexetais.
- Observación e estudo de estructuras subcelulares vexetais.
- Estudo dos fenómenos osmóticos.
- Estudo da división celular: mitose.
- Procesamento de mostras para microscopía óptica.
- Tinción e estudo das células sanguíneas. |
| Planificación |
| Metodoloxías / probas |
Competencias |
Horas presenciais |
Horas non presenciais / traballo autónomo |
Horas totais |
| Actividades iniciais |
C8 |
1 |
0 |
1 |
| Sesión maxistral |
A3 B6 B8 C3 C8 |
28 |
56 |
84 |
| Prácticas de laboratorio |
A3 A6 A7 A8 B3 B4 C7 |
15 |
30 |
45 |
| Proba obxectiva |
A3 B3 B4 B6 B8 C8 |
3 |
0 |
3 |
| Proba mixta |
A3 B3 B4 B8 C8 |
4 |
0 |
4 |
| Aprendizaxe colaborativa |
A3 B3 B4 C3 C7 |
4 |
4 |
8 |
| Seminario |
B4 B8 C7 |
2 |
2 |
4 |
| |
| Atención personalizada |
|
1 |
0 |
1 |
| |
| *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado |
| Metodoloxías |
|
Metodoloxías |
Descrición |
| Actividades iniciais |
Consiste nunha sesión de presentación da materia onde se expón e explica os distintos apartados contidos na guía docente (competencias, programa-contidos, planificación, metodoloxía, avaliación, recursos bibliográficos, etc.) e onde os alumnos poderán expor calquera dúbida ou cuestión relativa aos mesmos.
Tanto a guía docente da materia como os calendarios e horarios do curso poderanse consultar na plataforma Campus Virtual da UDC e na web da Facultade de Ciencias da UDC. |
| Sesión maxistral |
Sesións presenciais de 50 minutos de duración sobre os contidos básicos correspondentes ao programa. O profesor explicará os fundamentos teóricos da materia mediante debuxos, esquemas ou presentacións con computador (contidos que se poñerán ao dispor do alumnado a través da plataforma Campus Virtual da UDC). O profesor tamén resolverá as dúbidas e cuestións expostas polo alumnado. Así mesmo, para un total aproveitamento das sesións expositivas, recoméndase que os/as alumnos/as revisen previamente os aspectos fundamentais dos devanditos temas nos textos recomendados e que completen os cuestionarios propostos referidos aos aspectos teóricos da materia. |
| Prácticas de laboratorio |
Nas prácticas de laboratorio, ademais de abordar algúns aspectos teóricos relacionados coas metodoloxías experimentais, adquírense habilidades manuais propias de técnicas sinxelas de Bioloxía Celular. O/A alumno/a deberá realizar unha memoria/informe onde se detalle o obxectivo de cada práctica, os resultados obtidos e as respostas a preguntas relacionadas coas prácticas. Ademais, debes describir, debuxar e interpretar as observacións realizadas. A asistencia ás prácticas é condición necesaria para ser avaliado. No caso de concorrer circunstancias que impidan a asistencia, estas deberán ser comunicadas previamente ao profesorado titular e debidamente xustificadas. Durante estas sesións, o profesor expoñerá os obxectivos da práctica e orientará as observacións do alumnado, aclarando as dúbidas que poidan xurdir. |
| Proba obxectiva |
Dúas das sesións lectivas en grupos interactivos dedicaranse á realización de probas obxectivas, co fin de coñecer o grao de asimilación dos contidos impartidos. As actividades entregadas resolveranse e corrixiranse nas mesmas sesións de grupo reducido, asumindo o 10% da nota final. |
| Proba mixta |
Esta categoría inclúe tanto os dous controis parciais/aprendizaxes que se realizarán ao longo do curso, como o exame final sobre os contidos teóricos e prácticos da materia, todos eles con preguntas tipo test (selección dunha opción entre varias, verdadeiro/falso) e/ou resposta breve (ou relativamente breve) sobre os contidos das clases teóricas e das sesións didácticas interactivas. Deste xeito poderase coñecer a forma en que o alumnado vai asimilando os contidos e mellorar os procesos en marcha e o rendemento acadado. |
| Aprendizaxe colaborativa |
Ao longo do cuadrimestre, 4 das sesións didácticas interactivas dedicaranse ao traballo en grupo. Durante as mesmas trataranse e trataranse diversos temas relacionados cos contidos da materia, realizando actividades relacionadas con eles para a resolución da cal se utilizará bibliografía específica (impresa ou empregando as TIC). |
| Seminario |
Noutras dúas das sesións didácticas interactivas traballarase sobre un tema da orde do día designado previamente polo profesor, e do que cada alumno/a elaborará un resumo/esquema/glosario de termos dos que entregará copia.
(escrito, electrónico...) ao profesor ao comezo da sesión. A sesión consiste en poñer en común, a cargo do profesor, o que os alumnos do grupo extraeron dos seus traballos previos sobre a materia.
Realizaranse 2 sesións ao longo do cuadrimestre, tanto a entrega do resumo/esquema/glosario de termos, como a participación activa do alumnado computa o 10% da nota final da materia, correspondendo un 5% a cada unha das sesións. |
| Atención personalizada |
|
Metodoloxías
|
| Prácticas de laboratorio |
| Seminario |
| Aprendizaxe colaborativa |
|
| Descrición |
O alumnado ten liberdade para consultar todas as súas dúbidas durante as sesións teóricas (de docencia expositiva) e/ou nas sesións de grupos interactivos, así como tamén durante as sesións de Prácticas de Laboratorio. Ademais, terá a posibilidade de resolver calquera dúbida relacionada coa materia ou as actividades nas titorías personalizadas.
No caso de estudantes con recoñecemento de dedicación a tempo parcial, poderán formular dúbidas mediante a asistencia a titorías individualizadas ou por correo electrónico.
ALUMNADO CON RECOÑECEMENTO DE DEDICACIÓN A TEMPO PARCIAL E DISPENSA ACADÉMICA DE EXENCIÓN DE ASISTENCIA:
Tanto na oportunidade de final de cuadrimestre como na segunda oportunidade, teranse en conta, para o cómputo da cualificación global, a calificación obtida no exame teórico e a correspondente exame da parrte práctica, representando éstas o 80% e o 20% da cualificación final, respectivamente. |
|
| Avaliación |
|
Metodoloxías
|
Competencias |
Descrición
|
Cualificación
|
| Prácticas de laboratorio |
A3 A6 A7 A8 B3 B4 C7 |
Tras finalizar o período de Prácticas de Laboratorio, os alumnos terán que entregar unha memoria/informe das actividades realizadas coa resolución de cuestións relacionadas coas mesmas. Para a avaliación das prácticas teranse en conta algunhas das prácticas realizadas así como certas cuestións seleccionadas do cuestionario asociado ás prácticas.
A cualificación desta memoria/informe supón o 20% da cualificación final da materia.
|
20 |
| Proba mixta |
A3 B3 B4 B8 C8 |
Haberá dous exames parciais teóricos escritos e liberatorios ao longo do cuadrimestre. Cada un deles suporá o 30% da nota final da materia.
Tamén se realizará un exame teórico final para aqueles/as alumnos/as que non superen ditos parciais ou que non os teñan realizado. Neste caso, o exame final suporá o 60% da nota total da materia.
Os exames teóricos consistirán en preguntas tipo test (opción múltiple, verdadeiro/falso) e/ou resposta curta sobre os contidos das sesións de docencia expositiva e das sesións de grupos interactivos. |
60 |
| Proba obxectiva |
A3 B3 B4 B6 B8 C8 |
Realizaranse 2 probas escritas ao longo do cuadrimestre. Ditas probas consistirán nunha combinación de distintos tipos de preguntas: de resposta múltiple, de tipo test, de resposta breve, tipo ensaio, de identificación de esquemas ou imaxes, de completar e/ou de asociación. |
10 |
| Seminario |
B4 B8 C7 |
Ao comenzo de cada unha das dúas sesións de seminario, o/a alumno/a deberá entregar un resumo/esquema/glosario/informe sobre un tema do temario designado con antelación polo profesor. Así mesmo farase unha posta en común dirixida polo profesor do que os alumnos extraeron do seu traballo previo sobre o devandito tema.
Tanto a entrega do resumen/esquema/glosario/informe, como a participación activa, computan para a cualificación final da materia; cada sesión supoñerá o 5% da mesma. |
10 |
| |
|
Observacións avaliación |
CONSIDERACIÓNSXERAIS A asistencia ásprácticas é condición necesaria para a consideración de presentado e poderrealizar o exame final da materia. A non asistencia a máis do 25% das prácticas de laboratorio SEN xustificar, considerarase Non Presentado. Os/As alumnos/as dispoñerán de dúas oportunidades oficiais para superar a materia. Así mesmo,realizaranse 2 exames parciais teóricos liberatorios ao longo do cuadrimestre. A cualificación deNon Presentado aplicarase no caso de que o/a alumno/a non se presentase ás probascorrespondentes nas oportunidades oficiais de avaliación ou non realizase asprácticas de laboratorio. ASPECTOS ECRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. ALUMNADO CON DEDICACIÓN COMPLETA Na oportunidade definal do cuadrimestre teranse en conta, para o cómputo da cualificación final,os distintos apartados recollidos no sistema de avaliación, debéndosesuperar cada un destes para proceder ao cálculo da cualificación final. Realizaranse dousexames parciais teóricos escritos e liberatorios (cada un computa o 30% da cualificación final ), así comoun exame final para aqueles/as alumnos/as que non superasen devanditos parciais ouque non se presentaron aos mesmos, representando o 60% da cualificación final . A realización e entrega, por escrito ou na plataforma Campus Virtual, da memoria/informe das Prácticas de Laboratorio suporá o 20% da calificación global. Tanto a realizacióndas probas obxectivas como as sesións de seminario supoñerán, cada unha delas, o 10% da cualificaciónfinal. Na segundaoportunidade poderanse recuperar as partes non superadas teórica (no seu conxunto) e/ou práctica,supoñendo estas o 80% e o 20% da cualificación final, respectivamente. 2.ALUMNADO CON RECOÑECEMENTO DE DEDICACIÓN A TEMPO PARCIAL E DISPENSA ACADÉMICADE EXENCIÓN DE ASISTENCIA Tanto na oportunidade de final de cuadrimestre como na segundaoportunidade, teranse en conta, para o cómputo da cualificación global, a calificaciónobtida no exame teórico e a correspondente á obtida no resumo/informe das Prácticas de Laboratorio, representando éstas o 80% e o 20% da cualificación global da materia, respectivamente. NOTAS: Para que se teñan en conta as cualificacións nas diferentes actividades suxeitas a avaliación, é preciso superar (alcanzar o 50% da cualificación) cada un dos apartados ou probas que integran devandito sistema de avaliación. De non alcanzarse dita puntuación nalgunha delas, e Aínda que a media dos distintos apartados/probas sexa igual ou superior a 5 (sobre 10), a materia figurará como suspensa e a cualificación será 4,9. As matrículas de honra concederanse preferentemente entre os/as alumnos/as que se presenten na primeira oportunidade de cada convocatoria. A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario. |
| Fontes de información |
|
Bibliografía básica
|
|
|
BIBLIOGRAFÍA
BÁSICA - Juan Herrero, Joaquín de, Fernández Jover, Eduardo; Iborra Rodríguez, Francisco José; Ribera Calvet, Joan. (2021). Biología Celular. Conceptos esenciales. Editorial Médica Panamericana
- Alberts, B. y col. (2011). Introducción a la Biología celular. Ed.
Médica Panamericana.
- Alberts, B.; Johnson A.; Lewis, J.; Raff,
M.; Roberts, R. & Walter, P (2004). Biología
Molecular de la célula. Ed. Omega.
- Cooper, GM. (2010). La célula. Ed. Marbán.
- Freeman, Scott y col. (2009)
(2010). Fundamentos de Biología. Ed.
Pearson.
- Karp, G. (2009). Biología Celular y
Molecular. Ed. McGraw-Hill. Interamericana
- Paniagua, Ricardo y col. (2007). Biología Celular. Ed. McGraw-Hill
Interamericana.
- Paniagua, R, Nistal, M, Sesma, P,
Álvarez-Uría, M, Fraile, B, Anadón, R; Sáez FJ. (2007). Citología e
Histología Vegetal y Animal, 4ª edición, Ed. McGraw-Hill Interamericana,
Madrid.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA - Platner, H.; Hentschel, J. (2011). Biología Celular. Ed. Panamericana.
- Lodish, H.; Berk, A.; Zypursky, S.; Matsudaira,
P.; Baltimore, D.; Darnell, J. (2005). Biología
Celular y Molecular. Ed. Panamericana
- Pollard, T.D; Earnshaw WC. (2002, 2008). Cell Biology. Ed. Saunders.
- Curtis, H; Barnes, N.S; Schnek, A;
Flores, G. (2006) (2008). Biología.
Ed. Panamericana.
- Álvarez Nogal, R. 2008, Prácticas
de citología-histología de plantas y animales, Universidad de
León-Secretariado de Publicaciones, León.
- Olmos, G, Miralles, A. 2003, Prácticas
de citología e histología, Universitat de les Illes Balears, Palma (Islas
Baleares).
- Montuenga, L, Esteban, FJ; Calvo,
A. 2009. Técnicas en histología y biología celular. Ed. Elsevier-Masson.
|
|
Bibliografía complementaria
|
|
|
| Recomendacións |
| Materias que se recomenda ter cursado previamente |
|
| Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
|
| Materias que continúan o temario |
|
| Observacións |
|
A adaptación ao primeiro ano de ensino universitario supón un esforzo importante para todo/a alumno/a. A aprendizaxe comprenderá aspectos como: incorporación de conceptos fundamentais, familiarización co traballo no laboratorio, elaboración de memorias sinxelas de prácticas, elaboración e exposición de resumos/esquemas/glosarios/informes relacionados coa Bioloxía Celular e a procura de información. Por iso, é moi importante o estudo constante e os repasos periódicos a medida que avanza a materia. Recoméndase traballar o contido das sesións expositivas con anterioridade, así como tomar notas/apuntes pertinentes durante as mesmas.
Perspectiva de Xénero Segundo se
recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria
deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non
sexista, utilizarase bibliografía de autores/as de ambos sexos, propiciarase a
intervención en clase de alumnos e alumnas...). Traballarase para identificar
e modificar prexuízos e actitudes sexistas e influirase na contorna para
modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. Deberanse detectar situacións
de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para
corrixilas.
Programa
Green Campus da Facultade de Ciencias Para axudar a conseguir unha
contorna inmediata sostible e cumprir co punto 6 da "Declaración Ambiental
da Facultade de Ciencias (2020)", os traballos documentais que se realicen
nesta materia: a. Solicitaranse
maioritariamente en formato virtual e soporte informático. b. De realizarse en
papel: - - Non se empregarán plásticos
- - Realizaranse impresións a dobre cara
- - Empregarase papel reciclado
- - Evitarase a realización de borradores
|
|