Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Especialidade: Dereito ambiental Código 612843208
Titulación
Mestrado Universitario en Asesoramento Xurídico Empresarial (plan 2012)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 15
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Dereito Privado
Dereito Público
Dereito Público Especial
Economía Financeira e Contabilidade
Química Analítica
Coordinación
Sanz Larruga, Francisco Javier
Correo electrónico
javier.sanz.larruga@udc.es
Profesorado
Alvarez Lata, Natalia
Calvo Silvosa, Anxo Ramon
Muniategui Lorenzo, Soledad
Parada Arcas, Pablo
Pernas Garcia, Juan Jose
Puente Aba, Luz Maria
Rodríguez Escobar, Rubén
Santos Pita, Manuela del Pilar
Sanz Larruga, Francisco Javier
Correo electrónico
natalia.alvarez.lata@udc.es
anxo.calvo.silvosa@udc.es
soledad.muniategui@udc.es
p.parada@udc.es
jose.pernas@udc.es
l.puente@udc.es
ruben.rodriguez.escobar@udc.es
m.p.santos@udc.es
javier.sanz.larruga@udc.es
Web http://http://www.dereito.udc.es/galego/master2.html
Descrición xeral A especialidade de Dereito ambiental ten como finalidade transmitir aos alumnos/as os coñecementos, competencias e habilidades precisas para asesorar as empresas en materia de Dereito e xestión ambiental. Durante a duración da especialidade, estudaranse as bases do Dereito ambiental comunitario, estatal, autonómico e local, a organización administrativa ambiental e a distribución de competencias entre os distintos entres e órganos con responsabilidades nesta materia. En segundo lugar, traballaremos, desde unha perspectiva tanto teórica como práctica, o instrumentos preventivos, represivos, de reparación, de xestión ambiental e de participación pública. Abordaremos polo tanto as esixencias obrigatorias e os incentivos económico e de mercado que afectan á instalación, funcionamento e peche dunha actividade potencialmente contaminante. As explicacións teóricas irán acompañadas da celebración de seminarios, talleres prácticos e visitas a organización e instalacións industriais, que permitirán ao alumno ter unha perspectiva aplicada sobre o coñecementos teóricos impartidas nas aulas. En terceiro e último término, realizarase un estudio da parte sectorial do Dereito ambiental no que se analizará o Dereito ambiental da loita contra a contaminación industrial (aguas, atmósfera, residuos, etc.) e o referido a protección do medio natural, facendo especial fincapé no estudo do réxime xurídico derivado da loita contra ao cambio climático global.
As clases serán impartidas por profesores universitarios, avogados de recoñecido prestixio, responsable políticos e técnicos das administracións públicas, consultores ambientais e xestores ambientais de empresas.

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
1. Desenvolver os coñecementos sobre o Dereito ambiental que afecta ás actividades empresariais
2. Desenvolver unha visión e comprensión integrada do ordenamento xurídico ambiental
3. Ser capaz de acceder a documentación e ás informacións xurídicas a través de fontes de informacións fiables e actualizadas
4. Adquirir os coñecementos procesuais prácticos mías relevantes con relacións aos litixios ambientais
5. Coñecer as organizacións administrativas responsables de aplicación do Dereito ambiental
6. Coñecer os sistemas de xestión ambiental de empresas e centros produtivos de especial interese
7. Comprender ás implicacións prácticas ligadas a cada un dos axentes implicados na aplicación do Dereito ambiental (avogados, técnicos da administración, xuíces, fiscais, técnicos de empresas, etc.)
8. Adquirir os coñecementos científico-técnicos básicos en materia de medio ambiente e ser consciente do carácter multidisciplinar da xestión dos problemas ambientais
9. Coñecer as esixencias legais e os procedementos administrativos vinculados á posta en funcionamento de actividades industrias
10. Elaborar documentos e informes xurídicos en materia de Dereito ambiental
11. Relacionarse cos axentes implicados na aplicación do Dereito ambiental (avogados, técnicos da administración, xuíces, fiscais, técnicos de empresas, etc.)
12. Desenvolver o vocabulario específico do Dereito ambiental en Castelán, galego e outra lingua (inglés e/ou francés)
13. Manexar as fontes do Dereito ambiental
14. Manexar e coñecer a xurisprudencia ambiental máis destacada
15. Asesorar xuridicamente ás empresas e administracións en materia de Dereito ambiental industrial
16. Coñecer a lexislación ambiental destinadas a loita contra a contaminación industrial
17. Adquirir os coñecementos básicos sobre o Dereito ambiental de protección de espazos naturais, na medida en que pode afectar ao desenvolvemento de actividades económicas
1. Desarrollar conocimientos básicos sobre derecho público y privado

Contidos
Temas Subtemas
I. PARTE XERAL.

1. O Ordenamento xurídico e a Administración Ambiental
A. Introducción: O ambiente como obxeto do dereito. Antecedentes. O Dereito Ambiental: concepto, caracteres y principios. Estructura xeral e contidos. Fontes de información.

B. O Ordenamento Xurídico Ambiental. O Dereito Internacional Ambiental: os Tratados internacionales sobre a materia de medio ambiente. A política comunitaria sobre o medio ambiente nos Tratados Constitutivos: orixe y desenvolvemento; as normas ambientales no Dereito comunitario derivado. O medio ambiente na Constitución Española de 1978: dereito a medio ambiente e distribución de competencias. O Dereito autonómico y el Dereito local. Autorregulación ambiental: normalización y certificación ambiental.

C. A Administración Ambiental y os sistemas de xestión pública do medio ambiente. A organización internacional. O aparato institucional da Unión Europea; a Agencia Europea do Medio Ambiente. A colaboración e execución do Dereito e a Política comunitaria ambiental po las Administraciones dos Estados membros: o Ministerio de Medio Ambiente e as Administraciones ambientales, autonómicas e locales.
2. As técnicas e mecanismos para la protección ambiental.
A. As técnicas xurídicas para la tutela ambiental: Cadro xeral. A política ambiental e as estratexias para o sostenibilidade.

B. Instrumentos públicos de protección ambiental (I): mecanismos represivos. A tutela penal do ambiente: os delitos ecolóxicos. O dereito administrativo sancionador e a disciplina ambiental. A responsabilidade civil sobre os danos ambientais e mecanismos de reparación.

C. Instrumentos públicos de protección ambiental (II): mecanismos preventivos. Las autorizacions e licencias ambientais; en particular, as actividades clasificadas (RAMINP). A avaliación do impacto ambiental: supuestos y procedimiento. La avaliación ambiental estratéxica. O control integrado da contaminación e a autorización ambiental integrada. A planificación ambiental. A xestión de riesgos ambientales y accidentes industriales.

D. Instrumentos públicos de protección ambiental (III): medidas incentivadoras, de fomento y compensatorias. Axudas e subvencions. Fondos ambientales. Permisos negociables. Os tributos ambientales. Outras medidas económicas y financeiras.

E. Instrumentos públicos de protección ambiental (IV): outros instrumentos. Participación cidada na xestión ambiental. O dereito a la información ambiental y o acceso a la xustiza. Técnicas de ilustración. A formación, a educación e a investigación ambiental.

F. Xestión privada do medio ambiente. Medio ambiente e empresa: la responsabilidade ambiental da empresa. O marketing ecolóxico e a ecoetiqueta. O réximen das auditorias ambientais y outros sistemas de ecoxestión.
II. PARTE SECTORIAL.

1. Protección dos recursos naturais.

A. A tutela do medio hídrico. Augas continentales: augas superficiales e subterráneas; zonas húmidas. Augas marítimas e protección do litoral; xestión integrada das zonas costeiras.

B. A protección e a conservación da biodiversidade. Natureza e Dereito. A protección da fauna e flora silvestres. Pesca marítima e fluvial. Os animais domésticos y perigosos; o benestar animal. La biotecnoloxía e a regulación dos organismos xenéticamente modificados.

C. A protección do solo. Os espazos naturais protexidos: clasificación, planificación e réximen xurídico. O patrimonio forestal e a agricultura ecolóxica. Minería e medio ambiente. A protección do paisaxe.
2. Prevención da contaminación.

A. Medio atmosférico e contaminación sonora. A tutela do medio ambiente atmosférico: emisions e inmisions; ordeación dos focos da contaminación. La prevención da contaminación acústica. A contaminación odorífica.

B. O Réximen xurídico dos residuos. Principios xerales da política de residuos. Réximen dos residuos sólidos urbans. Réximen de los residuos perigosos. Solos contaminados. Sustancias tóxicas e perigosas.

C. A enerxía e medio ambiente. Réximen xurídico de las enerxías renovables e a protección do medio ambiente. Loita contra o cambio climático global

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 85 100 185
Solución de problemas 10 0 10
Simulación 15 131 146
Seminario 6 0 6
Proba obxectiva 2 20 22
Saídas de campo 1 5 6
 
Atención personalizada 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral O recurso á chamada lección maxistral servirá para explicar ao alumno as cuestións esenciais do programa, de modo que se lle faciliten as coñecementos básicos paa poder abordar ás actividades prácticas que vai a desenvolver na especialidade.
Solución de problemas A realización de destas actividades constitúe un dos aspectos máis relevantes na organización do traballo. Estas actividades de solución de problemas realizaranse individualmente ou en grupos e de xeito fundamentalmente presencial.
Simulación Se llevará a cabo una actividad denominada "Clínica ambiental", en la que los alumnos tendrán que resolver encomiendas de instituciones públicas reales. Los alumnos se organizarán por grupos de cinco personas.
Seminario Os seminarios especializados desenvolveranse ao longo de todo o período de duración do módulo. A dinámica de ditos seminarios será participativa e desenvolveranse sobre algúns temas de actualidade e temas centrais do programa. A eles acudirán expertos nas materias tratadas.
Proba obxectiva Ao final do módulo realizarase unha proba obxectiva no que o alumno deberá amosar os coñecementos adquiridos na especialidade.
Saídas de campo Ao longo do máster levaranse a cabo diversas visitas a empresas e sedes de administracións ambientais. Esta visita permitirá o coñecer as instalacións de empresas e da administración ambiental, o cal permitirá calibrar aos estudantes a incidencia práctica da lexislación ambiental. Nela tamén os responsables das empresas ou da administración ambiental realizarán actividades prácticas que permitan amosar a labor de xestión ambiental desenvolvida neses centros. Isto permitirá comprender de modo máis claro os sistemas e procedementos analizados durante o curso.

Atención personalizada
Metodoloxías
Simulación
Solución de problemas
Descrición
Estas tres actividades precisan o apoio dun dos docentes da especialidade de medio ambiente para o seu adecuado desenvolvemento. O profesor tutor guiará ao alumno na elaboración das súas actividades dándolles referencias bibliográficas ou xurisprudencias, ou dándolle consellos sobre os plantexamentos ou as liñas de elaboración máis acertadas.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Seminario Terase en conta na modulación final da nota a asistencia e a participación activa nos seminarios. 0
Simulación Avaliarase a capacidade de trabalo en grupo, a capacidade para a solución de problemas, o dominio do linguaxe técnico e xurídico, o manexo da xurisprudencia, a creatividade, a implicación e a capacidade de traballo en grupo. Tamén se terá en conta a opinión do tutor externo na elaboración do traballo encomendado. 65
Proba obxectiva Avaliarase o resultado da proba obxectiva, no que se conterán preguntas de tipo conceptual e de comprensión da materia. 35
Solución de problemas Esta actividade será tida en conta na avaliación, mesmo si non ten un valor específico na nota. Servirá para valorar a implicación, participación e evolución da aprendizaxe do alumno. Poderá servir para modular a nota final. 0
Saídas de campo Terase en conta na nota final a asistencia e a participación activa do alumno. 0
 
Observacións avaliación

O sistema ECTS esixe tomar en consideración o traballo realizado polos alumnos para a aprendizaxe da materia ao longo da especialidade en materia de medio ambiente.

A avaliación da especialidade farase tomando en consideración o traballo realizado polo alumno durante a especialidade e o traballo fin de máster.
Especialmente interesante nesta especialidade resulta o Proxecto Educativo "Aprendizaxe de Servicio". Según a memoria de dito proxecto, cuxo responsable é o Coordinador da especialidad, J.José Pernas García, cabe destacar os seguintes aspectos extraídos textualmente da citada memoria:

"1. Objetivo

El Proyecto de “Aprendizaje de Servicio”
pretende la creación de una “Clínica jurídica ambiental”. Los alumnos atenderán
a encargos de servicios reales realizados por las entidades públicas que
intervienen en el proyecto. No se trata de una simulación. Los alumnos tendrán
que prestar un servicio encomendado por un cliente.

La intervención en casos reales permite al
estudiante efectuar una primera toma de contacto con la práctica jurídica,
realizar una aplicación práctica de los conocimientos teóricos previamente
adquiridos y desarrollar un amplio número de competencias y habilidades. El
hecho de resolver casos o problemas reales da al alumno una motivación añadida
y le acerca a los retos y a las responsabilidades del mundo profesional.

Además, 
los alumnos prestan a la vez un servicio a la comunidad, por lo que,
aunque el objetivo directo de esta iniciativa no es transmitir valores, el
proyecto puede tener como consecuencia colateral una mejor percepción por parte
de los alumnos de las necesidades y de la importancia del sector público y el
desarrollo de un cierto compromiso con lo colectivo.

 

2. Contenido

- Los responsable de la institución u
organismo colaborador proponen la realización de un servicio de acuerdo con sus
necesidades reales. Este encargo deberá ser definitivamente acordado con el
responsable del proyecto en la UDC, con la finalidad de adecuar el objetivo del
encargo al nivel de conocimiento y de madurez de los alumnos.

- Los estudiantes forman grupos (entre 2 y 5 alumnos).

- Los alumnos tendrán un tutor interno de la
Facultad de Derecho de A Coruña, y un tutor externo, que pertenece a la
institución que ha suministrado el caso.

- El tutor interno guía y apoya a los alumnos
en el desarrollo del encargo. Evalúa de manera continua e individual el proceso
de aprendizaje que sigue el alumno (60% de la calificación final).

- El tutor externo realiza una entrevista
inicial con el grupo que va a llevar a cabo la encomienda de servicio. En esta
entrevista presenta el contenido del encargo y resuelve las dudas sobre éste
con la finalidad de precisar al máximo el objetivo del trabajo a desarrollar.
Los alumnos realizarán igualmente una consulta intermedia para asegurar que el
rumbo de desarrollo del trabajo está en la línea de lo pretendido por la
institución.

El tutor también intervine en la evaluación
final (40 % de la calificación final).

- Los alumnos deberán presentar el resultado
del trabajo de grupo al finalizar el curso académico, en forma de dictamen,
informe, propuesta normativa, guía de buenas prácticas, trabajo de
investigación, etc., en función de la petición que haya realizado la
correspondiente institución. En caso de que la institución colaboradora lo
considere oportuno se llevará a cabo una presentación oral de los resultados
del trabajo, en la que estarán presentes los tutores externos e internos.

- Los profesores de la UDC que intervienen en
el proyecto formarán parte de la Comisión de Seguimiento de desarrollo del
proyecto, que intervendrá en la orientación de las actividades de asesoramiento
y en la evaluación anual del resultado del proyecto.

 

3.
Planificación y metodología

El desarrollo de la actividad de los alumnos
se llevará a cabo del siguiente modo:

1. Entrevista con el cliente para la recibir
el encargo y aclarar los términos del servicio encomendado. El alumno designado
como secretario elaborará un acta de la entrevista.

2. Elaboración de un plan de trabajo:
objetivos y plazos.

3. Entrega de una planificación y propuesta
de servicio al cliente.

4. Desarrollo del trabajo con tutorización
(presencial y no presencial) por parte del profesor o profesores asignados.

5. Las actas de la entrevista inicial y de la
consulta intermedia con el cliente y de las reuniones internas del grupo y el
plan de trabajo se publicarán en una Wiki creada por el grupo, en el marco de
la plataforma Moodle o en alguno de los recursos on-line existentes.

6. Si es necesario, el grupo realizará una
consulta intermedia al tutor externo –tras mes y medio de inicio del trabajo-
para valorar si el desarrollo del encargo está siendo el adecuado.

7. Entrega y, en su caso, presentación oral del
informe, dictamen o del resultado pertinente del encargo realizado. El tutor
externo valorará el trabajo y realizará en su caso propuestas de modificación y
mejora. En este último caso, el grupo deberá introducir las correcciones
demandadas.

8. Evaluación final del trabajo, de acuerdo
con las valoraciones realizadas por los tutores externos e internos."

 

 


Fontes de información
Bibliografía básica MARTIN MATEO, R. (1991-1997). Tratado de Derecho Ambiental, I,II y III. Madrid. Trivium
LOZANO CUTANDA, B. (2010). Derecho administrativo ambiental. La Ley
LÓPEZ RAMÓN, F. (Dir.) (2006). Observatorio de Políticas Ambientales (1978-2006). Pamplona. Thomson-Aranzadi
LÓPEZ RAMÓN, F. (Dir.) (2007-2011) (2007). Observatorio de Políticas Ambientales (2007-2013). Pamplona. Thomson-Aranzadi
ORTEGA ÁLVAREZ, L. (2013). Tratado de Derecho ambiental. Valencia

Bibliografía complementaria LASAGABASTER, I. y otros (2010) (2010). Drecho Ambiental (I, II, III). Bilbao. LETE-IVAP
PLAZA MARTÍN, Carmen (2006). Derecho Ambiental de la Unión Europea. Valencia. Tirant Lo Blanch
ESTEVE PARDO, J. (DIR.) (2006). Derecho del medio ambiente y administración local. Barcelona. Fundación Democracia y Gobierno Local
PERNAS GARCÍA, J. J. (2004). Estudio Juridico Sobre la Prevención de la Contaminación Industrial: la Autorización Ambiental Integrada. Barcelona. Atelier


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías