Identifying Data 2019/20
Subject (*) Jurisprudence Code 612G01006
Study programme
Grao en Dereito
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
 First Basic training 6
Language
Spanish
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Dereito Privado
Dereito Público
Coordinador
Pereira Saez, Maria Carolina
 E-mail
c.pereira.saez@udc.es
Lecturers
Ballesteros Soriano, Alfonso
Pereira Saez, Maria Carolina
Vergara Lacalle, Oscar
 E-mail
alfonso.ballesteros@udc.es
c.pereira.saez@udc.es
oscar.vergara@udc.es
Web
General description Esta materia ten por obxecto proporcionar as estudantes unha visión global do mundo do Dereito, tanto no que respecta a certos contidos xerais como no que se refire a habilidades e competencias propias do xurista. Normalmente non falaremos de avogado senón de xurista, porque este último termo designa ao profesional do Dereito, mentres que o primeiro só fai mención dunha das posibles profesións relacionadas co Dereito, e non precisamente á máis característica, aínda que tal vez a máis coñecida e, desde logo, a máis estendida numericamente.
Os contidos xerais son prioritarios neste curso, mentres que no que respecta ás habilidades ou competencias, haberán de ir sendo adquiridos polo/a estudante de Dereito ao longo de toda a carreira e, despois, no exercicio profesional e a formación de posgrao.
Desde o punto dos coñecementos ou contidos, preténdese en primeiro lugar que o estudante adquira unha visión global do Dereito como práctica social, dos elementos que integran dita práctica e dos seus caracteres máis sobresaíntes. En segundo lugar, preténdese que o estudante adquira un coñecemento detallado dos principais procesos dinámicos que configuran a vida do Dereito e os conceptos que permiten comprendelos, así como os elementos estruturais da orde xurídica.
Dito doutro xeito, polo que respecta aos contidos, neste curso tentarase responder a 2 cuestións fundamentais:
a) Que é o Dereito.
b) Como se estrutura a vida xurídica, que procesos dinámicos teñen lugar normalmente dentro dela, como se desenvolven eses procesos e que conceptos permiten comprendelos adecuadamente.
Cada unha desas dúas cuestións constitúe o obxecto respectivo de cada unha das dúas partes do programa analítico do curso. Ambas son, sen dúbida, moi importantes para un/a estudante que comeza os seus estudos de Dereito, pois abordan conceptos e nocións usados ou presupostos en practicamente todas as ramas do Dereito e da Ciencia xurídica.
Naturalmente, a resposta a cada unha desas grandes cuestións esixirá estudar e analizar previamente outros asuntos máis concretos e específicos, que irán sendo tratados en cada un dos temas que compoñen o programa.
A primeira das cuestións non é exclusiva dos xuristas. En rigor, refírese a unha realidade (o Dereito) que afecta a toda persoa polo mero feito de vivir en sociedade, e que, por iso, incumbe a todos e pode explorala calquera persoa. Con todo, a resposta que aquí se tentará non será a que bastaría ao home da rúa, pois se trata de profundar no campo que vai constituír o ámbito de desenvolvemento profesional dos estudantes deste curso. Dada a importante distancia que existe entre a visión que o home da rúa ten sobre o Dereito e o seu modo de ser e funcionamento real, será preciso por parte de quen seguen este curso un esforzo adicional para aproximarse a un aspecto da realidade no que estamos inmersos desde o noso nacemento, pero que habitualmente non coñecemos ben.
A segunda das cuestións si é específica dos xuristas, e incumbe en menor medida ao home da rúa. Con todo, pode ser abordada a diferentes niveis. Neste curso non se analizará un sector concreto do Dereito español, senón aquelas nocións, estruturas e procesos que son xeralmente compartidos por todos os sectores ou ramas do Dereito, mesmo por ordes ou sistemas xurídicos que pertencen a outros países e/ou a outras épocas. Esta parte do curso estrutúrase ao redor de conceptos e nocións xerais, que operan e aplican na maior parte das ramas da ciencia xurídica.
Quen estuda Dereito non pode razoar nin expresarse correctamente se non coñece e usa con precisión estes conceptos e nocións. Convén insistir en que eles funcionan na práctica totalidade dos sectores do Dereito e que, en consecuencia, todo estudante necesita usalos (ou dalos por supostos) ao estudar o resto das materias que integran a carreira de Grao en Dereito, e todo avogado debe manexalos ao analizar e estudar problemas concretos que se lle expoñen na súa actividade profesional. Por iso, un obxectivo importante do curso é introducir ao estudante no manexo práctico desas nocións ou conceptos xerais, e mesmo no modo de razoar dos xuristas, a través da comprensión de textos e a análise de material xurídico tanto español como estranxeiro, tanto legal como doctrinal e xurisprudencial.
Resta agora dicir algo sobre as habilidades ou competencias que se buscan desenvolver neste curso. O Dereito forma parte da vida social, pero a denominada Ciencia do Dereito non é exactamente unha ciencia social, porque o xurista enfróntase ás cuestións e problemas sociais singulares e concretos, non xerais, como sería o caso do politólogo, o economista ou o sociólogo. Ademais, e sobre todo, o instrumento principal do xurista son os textos: o seu contacto coa realidade social está mediado polo manexo de textos escritos de diversa natureza: lexislativos, xurisprudenciais e doctrinais ou científicos. Non sucede só que os feitos que constitúen un caso práctico xurídico son estudados á luz dos textos que se acaban de mencionar, senón que eles mesmos han de ser relatados de forma ordenada (adoptando así a forma de texto ou de narración) para poder ser abordados e resoltos.
Por iso, desde o punto de vista das habilidades ou competencias, o obxecto do curso tradúcese na iniciación e avance dos/as estudantes nas seguintes competencias específicas, que haberán de desenvolver ao longo de toda a carreira:
a) Lectura e comprensión de textos xurídicos (doctrinales, legais e jurisprudenciales).
b) Capacidade de análise crítica do Dereito establecido.
c) Capacidade de expresión oral e escrita.
d) Capacidade de argumentación xurídica e familiarización co modo de razoar propio dos xuristas.
Ademais, é razoable pensar que o traballo desta materia fortalecerá o desenvolvemento doutras habilidades ou competencias máis xenéricas pero non menos importantes:
a) Capacidade de análise e síntese.
b) Capacidade de resolución de problemas.
c) Habilidade para a xestión da información.
d) Habilidade para traballar de forma autónoma e en equipo, e para tomar decisións organizativas en relación con iso.
En orde a desenvolver as anteriores competencias, o curso foi deseñado para que os/as estudantes traballen nel todos os días ou, polo menos, todas as semanas, con diferente intensidade e dedicación segundo os temas. O traballo persoal constante dos estudantes e, en menor medida, o traballo en equipo, resultan decisivos para superar con éxito o curso.
Finalmente, este curso tamén se propón, aínda que de modo indirecto, suscitar certas actitudes nas/vos estudantes, tanto de tipo intelectual como de índole ética:
a) O sentido da xustiza, en conexión coa idea de que o Dereito existe para o logro de certos fins.
b) O espírito crítico.
c) O sentido do rigor conceptual e de razoamento.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Knowledge of the main legal institutions
A2 Knowledge of the role of law as a regulatory system of social relations
A3 Grasping the systematic nature of the legal system
A5 Knowing the constitutional principles and values.
A6 Understanding the different manifestations of law in its historical evolution and in its current reality.
A7 Knowing the national and international legal and political structures.
A8 Basic knowledge of legal argumentation.
A9 Ability to handle legal sources (legal, jurisprudential and doctrinal).
A10 Ability to interpret and critically assess the legal system.
A12 Management of legal oratory (ability to express themselves properly in public).
B2 Ability to know how to apply their knowledge to their work or vocation in a professional way and possess the skills that are usually demonstrated through the elaboration and defense of arguments and the resolution of problems within their area of study.
B3 Ability to gather and interpret relevant data (usually within their area of study) to make judgments that include a reflection on social, scientific or ethical relevant issues.
B4 Ability to transmit information, ideas, problems and solutions to a specialized and non-specialized public.
B5 Acquisition and assessment of those learning skills necessary to undertake further studies with a high degree of autonomy
B6 Learning to learn.
B7 Effective problem solving.
B8 Critical, logical, and creative thinking.
B9 Working autonomously on own initiative with a lifelong learning approach.
C1 Adequate oral and written expression in the official languages.
C4 Exercising an open, educated, critical, committed, democratic and supportive citizenship for the sake of the common good.
C6 Critically assess the knowledge, technology and information available to solve the problems they face.
C7 Assume as a professional and citizen the importance of lifelong learning.
C8 Valuing the importance of research, innovation and technological development for the socioeconomic and cultural progress of society.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Percepción do carácter sistemático do ordeamento xurídico. A3
Coñecer a función do dereito como sistema regulador das relacións sociais. A2
Coñecemento dos principios e valores constitucionais. A1
A5
 B8
Comprensión das distintas manifestacións do dereito na súa evolución histórica e na sua realidade actual. A6
 C8
Capacidade para o manexo das fontes xurídicas (legais, xurisprudenciais e doctrinais). A9
 B8
B4
Capacidade de interpretar e analizar críticamente o ordeamento xurídico. A1
A3
A10
 B8
B3
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. B6
B8
 C7
Traballar de forma autónoma con iniciativa B9
 C4
C6
Comprensión e utilización das nocións e conceptos básicos do dereito que son empregados, mais non estudados, nas diferentes áreas da ciencia do dereito. A1
A5
A10
 B8
B2
B5
 C1
Coñecemento da estructura básica dos sistemas xurídicos contemporáneos A1
A3
A7
Utilización rigurosa dos conceptos no razoamento xurídico. A1
A2
A5
A8
A12
 B7
B8
Coñecemento e comprensión da relación entre os rasgos estructurales e os fins axiolóxicos do Dereito. A1
A2
A3
A5
A7
A10
 C4
C6

Contents
Topic Sub-topic

Primeira parte. Elementos de análise xurídica: nocións básicas e dinámica da orde xurídica 		__________________________________________________

Tema 1. Aproximación fenomenolóxica ao mundo do Dereito. 		1. Un mundo de normas. 2. Un mundo de normas que gardan entre si unha certa orde. 3. Un mundo de suxeitos en relación: seres humanos, e outros. 4. Un mundo de cousas. 5. Un mundo de feitos. 6. Un mundo de accións e controversias.

Tema 2. Que son as normas xurídicas? Nocións básicas de teoría das normas 		1. A natureza da norma xurídica. 2.1. Unha cuestión preliminar: norma, pensamento e linguaxe. Usos e funcións da linguaxe e das normas. 2.2. A norma como enunciado lingüístico prescriptivo.
2.3. A teoría imperativista clásica e os seus defectos. 2.4. Algunhas alternativas ao imperativismo. 2.4.1. A teoría das normas de von Wright. 2.4.2. A teoría das normas de Hart e a "escola" anglo-norteamericana: a) as normas como razóns para a acción; b) normas primarias e normas secundarias: a teoría da norma conduce á teoría do sistema xurídico; c) algúns problemas. 2.5. Conclusións sobre a natureza da norma xurídica. 3. A estrutura lóxica da norma xurídica. 3.1. A solución tradicional: suposto de feito e consecuencia xurídica. 3.2. Algúns corolarios. 3.2.1. A necesidade de distinguir entre normas completas e incompletas. 3.2.2. Os tipos de normas xurídicas incompletas. 3.3. As críticas ao modelo tradicional. 3.3.1. A excesiva simplicidad. A análise de von Wright. 3.2.2. O problema da estrutura dos principios. 4. Fenomenoloxía das normas xurídicas: normas xurídicas, disposicións normativas e corpos normativos. 5. A validez ou existencia das normas xurídicas: a fronteira entre a teoría da norma e a teoría da orde ou do sistema xurídico.
Tema 3. A orde das normas. Nocións de teoría dos sistemas xurídicos 1. As normas forman, nalgún sentido, un sistema. 2. Que é un sistema xurídico. 3. Sistema xurídico e ordenamiento xurídico. 4. O sistema xurídico como sistema dinámico. 5. O desenvolvemento dos sistemas xurídicos no tempo: sistema xurídico momentáneo e orde xurídica.
6. Os cambios de orde xurídica. 7. A unidade do sistema xurídico. 8. A pretendida plenitude do sistema xurídico. 9. A coherencia do sistema xurídico. 10. A independencia dos sistemas xurídicos.
Tema 4. Como afrontar problemas e controversias desde as normas xurídicas. Nocións de teoría das fontes do Dereito e introdución ao sistema español de fontes do Dereito. 1. Significados da expresión "fontes do Dereito". 2. Concepto de fontes do Dereito. 3. Clasificación das fontes do Dereito. 4. A dimensión política das fontes do Dereito. 5. A estrutura do sistema de fontes. 6. O sistema de fontes do Dereito no Dereito español.
6.1. As "fontes das fontes": o título preliminar do Código civil e a Constitución de 1978. 6.2. A Constitución como fonte do Dereito. As sentenzas do Tribunal Constitucional.
6. 3. A lei. "Normas" con rango de lei. 6.4. Os tratados internacionais. 6.5. As normas reglamentarias. 6.6. O costume. 6.7. Os principios xerais do Dereito. 6.8. A xurisprudencia. 6.9. Outras fontes do Dereito: en particular, os instrumentos nos que se plasman os actos da autonomía da vontade.
Tema 5. O suxeito de Dereito 1. A orde xurídica, orde humana: a persoa. 2. O concepto xurídico de persoa e a súa evolución. 3. Elementos para unha crítica do concepto xurídico de persoa. 4. A extensión da personalidade xurídica: capacidade xurídica e capacidade de obrar. 5. Outros suxeitos de dereito: a persoa xurídica.
Tema 6. A relación xurídica
1. Concepto. 2. Presupostos. Alteridade. Igualdade. 3. Elementos: suxeitos, obxecto, vínculo, fundamento. 4. Relación xurídica e situación xurídica. 5. Situacións xurídicas activas e pasivas.
Tema 7. O deber xurídico 1. Aproximación a partir do uso lingüístico. "Ter o deber de" e "verse obrigado a". 2. Deber xurídico e deber moral. 3. Características do deber xurídico: posibilidade; exterioridade; licitude; equivalencia entre débito e prestación; irrenunciabilidade; esixibilidade; determinación ou determinabilidade; inexcusabilidad. 4. Situacións de deber xurídico: suxeción e deber. 5. As garantías do deber xurídico.
Tema 8. O dereito subxectivo 1. Idea xeral. Aproximación desde o uso lingüístico e desde as clasificacións científicas máis estendidas. 2. Estrutura do dereito subxectivo: suxeito activo; suxeito(s) pasivo(s); obxecto; contido; fundamento; título. 3. Dimensión dinámica do dereito subxectivo. Condicións de exercicio. Extensión. Límites. 5. Recapitulación: o dereito subxectivo, construción abstracta. 6. Outras situacións de poder xurídico: as potestades.
Tema 9. Os feitos e as accións ante o Dereito 1. Actos e feitos. 1.1. Feitos e feitos xurídicos. A noción de relevancia xurídica. 1.2. Os actos xurídicos. 1.2.1. Actos libres. 1.2.2. Actos debidos. 2. A violación da orde xurídica. Acto ilícito, responsabilidade e sanción. 2.1. O acto ilícito. Concepto. Ilícitos típicos e ilícitos atípicos. 2.2. A responsabilidade. Concepto e clases. Elementos. 2.3. A sanción. Concepto e clases de sancións. 3. A solución de conflitos e a reparación da orde xurídica. O proceso desde a teoría xurídica.
Tema 10. A resolución de controversias con base no Dereito: nocións de teoría da aplicación ou determinación do Dereito. 1. Os problemas da linguaxe do Dereito e a necesidade da interpretación. Noción e tipos. 2. Interpretación e aplicación. A aplicación do dereito e a resolución da controversia como actividade complexa: subsunción e decisión. 3. A xustificación das decisións xudiciais. A tarefa creativa dos xuíces.

Segunda parte. O Dereito como práctica social 		__________________________________________________
Tema 11. O Dereito como instrumento para a vida social. 1. A socialidade humana e a orde social. 2. A orde social non é unha orde espontánea: funcións do Dereito en relación coa orde social. 3. Dereito, comunidade política e poder. 3.1. A comunidade política como creadora e conservadora da orde xurídica. 3.2. O Dereito factor de organización, lexitimación e conservación da comunidade política.
Tema 12. O Dereito como conxunto de materiais vinculantes para a resolución de conflitos. 1. O Dereito non é só o sistema de normas que se deriva ou extrae do sistema de fontes. 2. Os preceptos: regras, principios, conceptos e estándares xurídicos. 3. A técnica xurídica. 4. O elemento ideal: os valores. Valores xurídicos. 5. A interrelación entre o elemento ideal, a técnica e os preceptos.
Tema 13. Fins do Dereito e valores xurídicos 1. A xustiza. 1.1. Aproximación á noción de xustiza. Xustiza material e xustiza formal. 1.2. Principais proxeccións da xustiza. 2. A seguridade. 2.1. A seguridade como condición e esixencia da vida humana. 2.2. A seguridade xurídica, calidade do Dereito que introduce certeza e orde. 2.3. Principais proxeccións e limitacións da seguridade xurídica. 3. Relacións entre xustiza e seguridade.
Tema 14. As formas activas da vida xurídica. 1. A produción de normas: en particular, a lexislación. 2. O tráfico xurídico. 3. A adxudicación. 3. Relación entre as actividades anteriores e o Dereito como conxunto de materiais vinculantes.
Tema 15. En definitiva, que é o Dereito? O Dereito como práctica social.
1. A unificación dos sentidos de "Dereito".
2. Definicións que outorgan primacía a un dos sentidos.
3. Definicións descriptivas globais. O Dereito como práctica social.
4. Proposta dunha definición descriptiva do Dereito.
5. Carácteres do Dereito como práctica social: 5.1. Carácter institucional. 5.2. Normatividade. 5.3. Coactividade. 5.4. Pretensión de comprehensividade e pretensión de supremacía.

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Guest lecture / keynote speech A1 A2 A3 A5 A6 A7 28 42 70
Workbook A9 A10 B3 C1 C7 C8 0 10 10
Long answer / essay questions B6 B9 B4 B5 C1 C7 C8 4 16 20
Seminar A8 A9 A10 A12 B7 B8 B2 B3 B4 14 21 35
Document analysis A3 A5 A6 A9 A10 B6 B3 C7 3 3 6
Case study A5 A8 A9 A10 A12 B6 B7 B8 B9 B2 B3 C4 C6 C7 0 5 5
 
Personalized attention 4 0 4
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Guest lecture / keynote speech Mediante elas, os profesores expoñerán e transmitirán oralmente os conceptos e nocións básicas. A singularidade da linguaxe xurídica esixe unha exposición que permita a o/a estudante captar o seu uso correcto.
Workbook Como forma de estimular o autoaprendizaxe e o sentido crítico por parte dos estudantes, algúns dos contidos da materia non serán obxecto de lección maxistral, senón de lectura por parte dasos estudantes, quen deberán elixir e xustificar entre varios textos relacionados con devanditos contidos, que serán determinados polos profesores. Os/as estudantes deberán elaborar e presentar esquemas dos textos lidos.
Long answer / essay questions Serán obxecto de avaliación mediante este tipo de proba os contidos das leccións maxistrais, lecturas e esquemas.
Seminar Nestas sesións o profesor limitarase a moderar as intervencións dasos estudantes, e versarán sobre o contido das lecturas, as análises documentales e os estudos de casos.
Document analysis O estudo dalgúns contidos da materia (teoría da norma, tipoloxía da norma, introdución á aplicación do Dereito) fai aconsexable que as/os estudantes sexan capaces de identificar devanditos contidos en normas concretas do ordeamento xurídico, así como de analizar textos jurisprudenciales. Estes documentos serán, así mesmo, material de traballo importante para outras actividades de aprendizaxe como o estudo de casos.
Case study Análise de situacións e supostos que reflicten o uso das nocións básicas e outros contidos da materia. As/os estudantes iniciaranse aquí no exercicio das habilidades argumentativas e poñerán en práctica os seus coñecementos en situacións concretas. Esta actividade será completada con debates e exposicións en sesións de seminario.

Personalized attention
Methodologies
Workbook
Document analysis
Case study
Description
A atención personalizada que se indica para as lecturas consistirá nunha sesión presencial co profesor onde as/os estudantes poderán suscitar as súas dúbidas e comentarios en relación cos textos lidos e o profesor poderá valorar o nivel de comprensión e aprovechamiento por parte do estudante.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Long answer / essay questions B6 B9 B4 B5 C1 C7 C8 As probas de ensaio/desenvolvemento consistirán en preguntas abertas que poderán responderse en 2 horas. Nestas probas se evaluarán os contidos das leccións maxistrais, as lecturas e os esquemas. As preguntas estarán orientadas a medir os contidos asimilados polos estudantes, e o seu nivel de corrección e precisión no manexo dos conceptos xurídicos fundamentais. 70
Seminar A8 A9 A10 A12 B7 B8 B2 B3 B4 Os seminarios versarán sobre as fontes documentales, lecturas e casos recomendados a través da plataforma tecnolóxica da Universidade. Como criterios de avaliación teranse en conta o nivel de comprensión daqueles, a capacidade de análise, a consistencia das argumentacións e a calidade das exposicións. Avaliarase negativamente a falta de participación e a falta de rigor na preparación dos temas. A metodoloxía dos seminarios e a selección de materiais para eles quedan suxeitas á discreción do profesor responsable de cada grupo reducido. Eventualmente, poderá esixir unha versión escrita das intervencións dos estudantes. 30
 
Assessment comments
Para aprobar a materia é preciso que a suma da cualificación obtida na avaliación continua dos seminarios e a cualificación da proba ou probas escritas alcance os 5 puntos. Non se sumarán ambas cualificacións si non se obtén polo menos unha puntuación de 1.2 puntos (sobre os 3 posibles) nos seminarios; e de 3.5 (sobre os 7 posibles) na proba ou probas escritas. Para os estudantes con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de asistencia que non poidan participar nas sesións de seminarios, a avaliación das competencias correspondentes as mesmas (30% da cualificación final) levarase a cabo realizando un traballo escrito. A esta modalidade alternativa de avaliación poderán acollerse tamén os estudantes que, por causas xustificadas que deberán ser apreciadas polo profesor coordinador da asignatura, non poidan asistir ás sesións de seminarios. Para iso, deberán comunicar ao profesor as circunstancias que xustifiquen a excepcionalidade dentro das dúas primeiras semanas lectivas do cuatrimestre. Si trátase de circunstancias sobrevenidas, deberán comunicalas en canto ditas circunstancias prodúzanse. Os estudantes que se presenten á proba escrita na segunda convocatoria ou oportunidade (xullo) conservarán as cualificacións no seu caso do exame parcial, si houber sido aprobatoria, e nos seminarios, si alcanceise polo menos a puntuación de 1,2 puntos sobre 3. Os estudantes que non logren a puntuación de 1.2 na convocatoria de maio-xuño na avaliación dos seminarios deberán acollerse á avaliación alternativa descrita máis arriba na convocatoria ou oportunidade de xullo. Quen non alcancen a puntuación de 1.5 poderán facelo si deséxano.

Sources of information
Basic

Alberto Montoro Ballesteros, Sistema de teoría fundamental del Derecho (I), Valencia, Tirant lo Blanch, 1999.

José Juan Moreso y  Josep María Vilajosana, Introducción a la teoría del Derecho, Madrid, Marcial Pons, 2004.

Andrés Ollero, El Derecho en teoría, Cizur Menor, Thomson - Aranzadi, 2011.

Luis Prieto Sanchís, Apuntes de teoría del Derecho, Madrid, Trotta, 2015.

Marcelino Rodríguez Molinero, Introducción a la ciencia del Derecho, Salamanca, Librería Cervantes, 2001.

Gregorio Robles, Sociología del Derecho, 2ª ed., Madrid, Civitas, 1997.

Francesco Viola y Giuseppe Zaccaria, Derecho e interpretación. Elementos de teoría hermenéutica del Derecho, Ana Cebeira, Aurelio de Prada y Aurelia Richart (trads.), Gregorio Robles Morchón (coord., prol. y revisión), Madrid, Dykinson, 2008.

 
Complementary

John Austin, “El significado del término ‘deber’”, en El objeto de la jurisprudencia, trad. de J. R. de Páramo Argüelles, Madrid, Centro de Estudios Políticos y Constitucionales, 2002.

Norberto Bobbio, Contribución a la teoría del Derecho. Madrid, Debate, 1991.

Manuel Calvo García, Teoría del Derecho, Madrid, Tecnos, 2010.

Lon L. Fuller, El caso de los exploradores de la caverna, trad. e introducción de G. R. Carrió, Buenos Aires, Lexis Nexis, 2008.

Ernesto Garzón Valdés y Francisco Javier Laporta (eds.), El Derecho y la justicia, Madrid, Trotta, 2ª ed., 2013.

Jürgen Habermas, Facticidad y validez, Madrid, Trotta, 2010.

H.L.A. Hart, El concepto de derecho, trad. G. R. Carrió,  Buenos Aires, Abeledo-Perrot, 2011.

Wesley N. Hohfeld, Conceptos jurídicos fundamentales, Genaro Carrió (trad.), México, Fontamara, 1997.

Rafael Hernández Marín, Introducción a la teoría de la norma jurídica, Madrid, Marcial Pons, 2ª ed., 2002.

Hans Kelsen, Teoría pura del Derecho, 2ª ed., R. Vernengo (trad.), México, Porrúa, 2009.

Carlos S. Nino, Introducción al análisis del Derecho, Barcelona, Ariel, 2013.

Renato Rabbi-Baldi Cabanillas, Teoría del Derecho, Buenos Aires, Ábaco de Rodolfo Depalma, 2009.

Gregorio Robles Morchón, Teoría del Derecho. Fundamentos de teoría comunicacional del Derecho. Vol. I, Madrid, Thomson-Civitas, 4ª ed., 2015.

Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Oral and Written Communication/612G01004

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus
Philosophy of Law/612G01026
Legal Reasoning Theory and Practice/612G01041

Other comments
O desenvolvemento desta materia descansará basicamente sobre o traballo e a aprendizaxe persoal dos/as estudantes. Para que isto sexa posible, a) Recoméndase asistir a todas as sesións presenciais e realizar as tarefas e lecturas previstas para o desenvolvemento do curso. b) A profesora ou o profesor de cada grupo indicarán con suficiente antelación, xa sexa personalmente nas clases, xa a través da plataforma tecnolóxica da Universidade, que materiais deberán ser lidos, analizados ou estudados con antelación ás sesións maxistrais e/ou de seminario en grupos reducidos. O desenvolvemento normal do curso depende de que os/as estudantes leven a cabo estas tarefas previas. c) Recoméndase ler e traballar os textos, casos e materiais indicados para cada tema do programa antes da sesión en que serán empregados. Nalgunhas ocasións, o profesor poderá facilitar materiais que serán empregados para traballar nas sesións de grupos reducidos sen que sexa necesario ningún traballo previo por parte dos/as estudantes. d) Nas explicacións das clases maxistrais o profesor dará por suposto que se leu previamente o material indicado para o tema correspondente, de modo que só incidirá naqueles aspectos do tema non cubertos polas lecturas, ou naqueles que xulgue máis importantes ou de especial dificultade, dando paso ás preguntas e opinións de quen asistan á sesión. e) Durante as sesións maxistrais é moi aconsexable tomar notas e participar activamente, interrompendo se é preciso a exposición do profesor, para solicitar aclaraciones, expoñer puntos de vista ou formular cuestións.


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.