Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Literatura Española Código 613G01011
Titulación
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao Anual
Segundo Obrigatoria 9
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Caparros Esperante, Luis
Correo electrónico
luis.caparros@udc.es
Profesorado
Caparros Esperante, Luis
Galbarro García, Jaime
Jimeno Rodríguez, Juan Antonio
Novoa Blanco, Francisco Javier
Rico Alonso, Sonia
Correo electrónico
luis.caparros@udc.es
j.galbarro@col.udc.es
juan.jimeno@udc.es
francisco.novoa@udc.es
sonia.rico.alonso@udc.es
Web
Descrición xeral Introdución á Historia da Literatura Española a través dos seus principais autores e obras.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A17 Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer os principais autores e obras da Literatura española e valorar criticamente as súas producións. A1
A2
A5
A11
A15
A17
B1
B5
B6
B7
B10
Adquirir capacidades e sentido crítico para o estudo e a análise literaria de textos españois. A1
A2
A5
A11
A15
A17
B1
B5
B6
B7
B10

Contidos
Temas Subtemas
1. Idade Media 1.1. Introdución: sociedade, cultura e literatura medievais.
1.2. Análise e comentarios de lírica tradicional.
1.3. Análise e comentarios de las Coplas a la muerte de su padre, de Jorge Manrique.
1.4. Análise e comentarios de La Celestina.
2. Século XVI 2.1. Introdución: sociedade, cultura e literatura no Renacemento.
2.2. Análise e comentarios de Garcilaso de la Vega e frei Juan de la Cruz.
2.3. Análise e comentarios de Lazarillo de Tormes.
3. Século XVII

3.1. Introdución: sociedade, cultura e literatura no Barroco
3.2. Análise e comentarios de El Quijote.
3.3. Análise e comentarios de lírica do XVII.
3.4. A comedia áurea en El caballero de Olmedo, de Lope de Vega.
4. Da Ilustración ao Realismo-Naturalismo
4.1. Introdución: sociedade, cultura e literatura nos séculos XVIII e XIX.
4.2. Movementos, autores e xéneros.
4.3. Análise e comentario de El sí de las niñas, de Moratín.
4.4. Análise e comentario de Espronceda, Bécquer e Rosalía de Castro.
4.5. Analise e comentario de obras do Realismo. Contos de Pardo Bazán.
5. Do Modernismo ás vangardas e o 27 5. 1. Introdución: sociedade, cultura e literatura.
5. 2. Movementos, autores e xéneros.
5.3. Análise e comentario de prosa e lírica modernista (selección).
5.4. Análise e comentario de poesía das vanguardas e 27 (selección).
5.5. Analise e comentario de teatro. Luces de Bohemia, de Valle-Inclán.
6. Poesía e novela desde 1939


6.1. Introdución: sociedade, cultura e literatura.
6.2. Novela: Nada, de Carmen Laforet.
6.3. Selección de poesía actual.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A2 A5 A11 A15 A17 B1 B5 B6 B7 B10 45 3 48
Discusión dirixida A1 A2 A5 A11 A15 A17 B1 B5 B6 B7 B10 45 3 48
Lecturas A1 A2 A11 A17 B1 B6 0 80 80
Proba obxectiva A1 A2 A5 A11 A15 A17 B1 B5 B6 B7 B10 4 40 44
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Impartiranse nas sesións comúns e terán carácter teórico e expositivo. No formato de grupo reducido tense como obxectivo favorecer a participación activa do alumnado, que computa igualmente para a cualificación final.
Discusión dirixida Nas aulas en grupo reducido desenvolveranse comentarios guiados sobre textos das lecturas. Á final de cuadrimestre avaliaranse, mediante proba escrita e controis, a destreza adquirida nestes comentarios e as lecturas realizadas.
Lecturas En todas as aulas traballarase sobre textos de lectura obrigatoria, indicados na presente guía docente ou en Moodle. Cómpre facer as lecturas antes da explicación do tema, para o seu correcto aproveitamento.
Proba obxectiva Unha proba escrita (exame) na data oficial asignada no mes de xuño, con nova convocatoria de segunda oportunidade en xullo. Nestas probas, o alumnado deberá amosar o seu dominio dos contidos e destrezas traballados nas sesión maxistrais e tamén nos grupos reducidos e seminarios.

Atención personalizada
Metodoloxías
Discusión dirixida
Proba obxectiva
Sesión maxistral
Descrición
A atención personalizada de carácter presencial darase durante o horario oficial de titorías ou, no seu caso, a través da plataforma Moodle ou por correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida A1 A2 A5 A11 A15 A17 B1 B5 B6 B7 B10 Realizarase un exercicio combinado de comentario de texto literario e de control de lectura. Trátase de dúas probas (25% + 25%), en horario lectivo e á final de cada período (decembro e maio). 50
Proba obxectiva A1 A2 A5 A11 A15 A17 B1 B5 B6 B7 B10 Nas datas oficiais realizaranse as probas obxectivas (exames) pertinentes. 50
 
Observacións avaliación

As anteriores porcentaxes son orientativas.
Para completar a información, cómpre ter en conta o seguinte:

1. O 50% da cualificación final obterase polas
probas escritas (exames) en convocatorias oficiais de primeira e de segunda
oportunidade. Para aprobalas, e para aprobar a materia, deberase obter nelas un
mínimo de 4 sobre 10. Por exemplo, un 3 no exame non é posible compensalo cun 7
polas actividades.

2. Con independencia do anterior, haberá un
exame opcional en xaneiro que permitirá liberar contidos da primeira parte da materia.
Volver a presentarse a esta parte nas convocatorias de maio e de xullo
significa que a segunda cualificación, sexa esta cal sexa, prevalece sobre a
primeira.

3. O 50 % restante obterase mediante a
realización de dúas actividades durante o curso. Trátase de dúas probas (25% +
25%), en horario lectivo e á final de cada período (decembro e maio), que
consistirán nun exercicio combinado de comentario de texto e de control de
lectura.

4. Como no curso anterior, no 2022-2023 non
computa para a nota a asistencia ás aulas, polo que desaparece o 10% de anos
anteriores. Porén, dado o carácter interactivo e o peso dos comentarios no curso, parece indispensable a asistencia.

5. Para obter cualificación é indispensable
presentarse ás convocatorias oficiais, tanto en primeira como en segunda
oportunidade.

6. Toda avaliación positiva de calquera das
partes será gardada para a cualificación da seguinte oportunidade, dentro do
mesmo curso. No caso das actividades, contará a media entre as de decembro e
maio, e a única recuperación delas será en xullo.

7. A convocatoria adiantada de decembro
consistirá na realización dunha proba escrita (50% da cualificación) e dunha
proba específica sobre comentario e lecturas (50% da cualificación). Esta
última pode ser oral.

8. O alumnado con dispensa académica
recoñecida deberá
comunicar a súa situación por escrito a luis.caparros@udc.es, co asunto:
“Dispensa de asistencia 2022-2023", en canto comece o curso ou sexa
efectiva a matrícula.

9. O punto anterior é de aplicación tamén ao alumnadocon con problemas xustificados para a asistencia regular ás aulas.

10. As probas escritas e as actividades deberán
cumprir unhas esixencias mínimas de corrección lingüística en español, lingua
regulamentaria do curso: acentuación, ortografía, precisión léxica, ausencia de
abreviaturas, rexistro formal, etc. A penalización por faltas graves na escrita
será de medio punto en cada caso. Para estudantes de lingua estranxeira, será
indispensable un dominio razoable da lingua española, tanto en expresión oral
como escrita.

11. Calquera forma de plaxio, como a cita de
traballos alleos sen a marca de tal ou sen a referencia correspondente, suporá
o suspenso para a proba ou traballo. O mesmo aplicarase a calquera forma de
copia indebida nas probas ou exames. O control farase mediante o programa de
detección de plaxios Turnitin, autorizado pola Xunta de Facultade.

12. Forma parte das obrigas do alumnado estar
ao corrente do curso e das actividades mediante a consulta periódica da
plataforma Campus virtual.

13. A materia poderá ser adaptada ao estudantado que precise medidas encamiñadas ao apoio á diversidade (física, visual, auditiva, cognitiva, de aprendizaxe ou relacionada coa saúde mental). De ser o caso, deberán dirixirse aos servizos disponíbeis na UDC, nos prazos oficiais estipulados de maneira previa a cada cuatrimestre académico: Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/) ou coa titora ADI da Facultade de Filoloxía (pat.filoloxia@udc.gal).

14. Lémbrase que os dereitos e deberes do
alumnado da UDC están recollidos no Estatuto do Estudantado, na web
institucional:

https://www.udc.es/estatuto O resto de normativa pode consultarse en:
https://www.udc.es/gl/normativa/estudantes/


Fontes de información
Bibliografía básica

Lecturas obrigatorias

.

PRIMEIRA PARTE

Idade Media

1. Selección de textos de lírica tradicional (pdf en Campus virtual).

2. Coplas a la muerte de su padre, de Jorge Manrique (pdf en Campus virtual).

3. Fernando de Rojas, La Celestina, ed. de F. J. Lobera, G. Serés e outros. Madrid: Real Academia Española, 2011.

––Edición alternativa: P. E. Russell, ed. Madrid: Castalia, 1991.

––Edición alternativa: D. S. Severin, ed. Madrid: Cátedra, 1992.

Século XVI

3. Selección de textos de Garcilaso de la Vega e frei Juan de la Cruz (pdf en Campus virtual).

4. Lazarillo de Tormes, ed. Francisco Rico. Madrid: Real Academia Española, 2011.

--Edición alternativa: F. Rico. Madrid: Cátedra, 2006.

--Edición alternativa: A. Blecua, ed. Madrid: Castalia, 1974.

--Edición alternativa: A. Ruffinato, ed. Madrid: Castalia, 2001.

--Edición en liña: Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, 2004: http://www.cervantesvirtual.com/nd/ark:/59851/bmc542k8

Século XVII

4. Miguel de Cervantes, capítulos 23 a 27 da Primeira parte de Don Quijote de la Mancha, edición en liña do Instituto Cervantes (Centro Virtual Cervantes), dirixida por Francisco Rico: < http://cvc.cervantes.es/literatura/clasicos/quijote/ > (consultado a 09/07/2019).

––Edición alternativa, en papel. Barcelona: Instituto Cervantes, Galaxia Gutenberg (Círculo de Lectores) e Centro para la Edición de los Clásicos Españoles, 2004 (2 vols.).

5. Selección de textos líricos do XVII (pdf en Campus virtual).

6. Lope de Vega, El caballero de Olmedo, ed. Francisco Rico, 12ª ed. Madrid: Cátedra, 2004.

––Edición alternativa, electrónica, por Ignacio Arellano, Universidad de Navarra (2013), descargable en pdf a través de Campus virtual.

.

SEGUNDA PARTE

Século XVIII

7. Fernández de Moratín, Leandro, El sí de las niñas. Barcelona, Crítica, 1994.

Século XIX

8. Pardo Bazán, Emilia, Cuentos, selección en pdf facilitada en Campus Virtual.

9. Selección de Espronceda, Bécquer y Rosalía de Castro (pdf en Campus Virtual). 

Século XX-XXI

10. Selección de poemas de vangarda e 27, en Campus virtual. 

11. Valle Inclán, Ramón del. Luces de Bohemia, ed. J. M. Paz Gago. Madrid: Pigmalion, 2020.

12. Laforet, Carmen. Nada, ed. de José Teruel. Madrid:Cátedra, 2020.

13. Selección de textos de poesía actual en Campus virtual.

Bibliografía complementaria

Lecturas recomendadas

Manuais

Alberich, J. et al., dir., Historia de la Literatura Española, Madrid: Cátedra, 1990.

Alvar, C., J. C. Mainer y R. Navarro Durán, Breve historia de la literatura española, Madrid: Alianza Editorial, 1997.

Mainer, J. C. dir., Historia de la literatura española, Barcelona: Crítica, 2010. 9 vols.

Rico, F. dir., Historia y crítica de la literatura española, Barcelona: Crítica, 1983-.

Rodríguez Cacho, L., Manual de historia de la literatura española, Madrid: Castalia, 2009.

Estudos

Aguilar Piñal, F., Introducción al siglo XVIII, Madrid: Júcar, 1991.

Bataillon, Marcel, Erasmo y España: estudios sobre la historia espiritual del siglo XVI, trad. de Antonio Alatorre, Madrid: Fondo de Cultura Económica, 1995. [2ª ed., 5ª reimp.]

Curtius, Ernst, Literatura europea y Edad Media Latina, México: FCE, varias eds.

García de la Concha, V., ed., El Surrealismo, Madrid: Taurus (El escritor y la crítica), 1982.

Gies, David, ed., El romanticismo, Madrid: Taurus, 1989.

Guillén, Claudio, El primer Siglo de Oro: estudios sobre géneros y métodos, Barcelona: Crítica,1988.

Lewis, C.S., La imagen del mundo: introducción a la literatura medieval y renacentista, Barcelona: Península, 1997.

Lissorgues, Y., M. Palenque Francisca Soria, “Del Realismo al Fin de Siglo. Sociedad y arte literario”, en V. García de la Concha, dir., y F. Romero Tobar, coord., Historia de la literatura española. Siglo XIX, Madrid: Espasa-Calpe, 1998, pp. 1-90.

Litvak, L., ed., El Modernismo, Madrid: Taurus (El escritor y la crítica), 1975.

López Bueno, B., coord., La Renovación Poética del Renacimiento al Barroco, Madrid: Síntesis, 2006.

Mainer, J. C., La Edad de Plata (1902-1939), Madrid: Cátedra, 1983.

Mainer, J. C., De posguerra (1951-1990), Barcelona: Crítica, 1994.

Riley, Edward C., Cervantes’ Theory of the Novel, Oxford: Clarendon Press, 1962, traducido como Teoría de la novela en Cervantes, Madrid: Taurus, 1966.

Romero Tobar, L., Panorama crítico del Romanticismo español, Madrid: Castalia, 1994.

Ruiz Pérez, P., Manual de literatura española de los siglos de oro, Madrid: Castalia, 2000.

Strosetzki, Christoph, ed., Teatro español del Siglo de Oro: teoría y práctica, Frankfurt am Main: Vervuert, 1998.

Yndurain, Domingo, Humanismo y Renacimiento en España, Madrid: Cátedra, 1994.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Lingua Española 1/613G01001
Introdución aos Estudos Literarios/613G01005
Lingua e Cultura Clásica/613G01006

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

A asistencia regular ás aulas é indispensable. Calquera circunstancia que a dificulte deberá ser comunicada e consultada co profesorado ao inicio do curso.

Salvo indicación en contra, non se admitirán traballos por correo electrónico. O único soporte para a entrega será o papel.

As lecturas obrigatorias faranse nas edicións críticas recomendadas arriba ou, no seu caso, nas consultadas co profesorado.

A guía docente é o documento público onde se visualiza a proposta académica da UDC e o marco regulamentario oficial destes estudos. Como tal, é o documento de referencia que obriga a docentes e a estudantes.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías