Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Lecturas de Literatura Española. Poesía Código 613G01046
Titulación
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
 Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Tato Garcia, Cleofe
 Correo electrónico
cleofe.tato@udc.es
Profesorado
Tato Garcia, Cleofe
 Correo electrónico
cleofe.tato@udc.es
Web
Descrición xeral Estudo e interpretación de textos poéticos da literatura española atendendo a distintas formas métricas, tradiciións literarias, autores e contextos histórico-literarios.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos:
Non hai

2. Metodoloxías *Metodoloxías docentes que se manteñen:
Actividades inicias *Metodoloxías docentes que se modifican: O Obradoiro e a Sesión maxistral desenvolveranse a través do Campus Virtual (mediante presentacións en power point, gravacións, lecturas e/ou exercicios). Proba mixta: no caso de ser imposible a súa realización de maneira presencial, levarase a cabo unha proba síncrona, que o alumnado fará a man en papel e da que subirá unha foto ao Campus Virtual para a súa avaliación.

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado:
Correo electrónico; videochamada, previa solicitude de cita, a través de Teams (terá lugar no horario de titorías).

4. Modificacións na avaliación:
Mantéñense as actividades e as porcentaxes; únicamente cambia, de ser preciso, o modo en que se desenvolve a proba mixta e a maneira en que se entrega, aspecto este que afecta tamén á entrega de exercicios do obradoiro, e do traballo, que se subirán ao Campus Virtual.

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía:
Non hai modificacións na bibliografía, aínda que, se os estudantes non puidesen acceder á Biblioteca, sería necesario proporcionarlles os elementos básicos de consulta a través do Campus Virtual ou do correo electronico.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A16 Coñecer a crítica textual e a edición de textos.
A17 Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
B9 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Saber facer unha leitura crítica e reflexiva de textos poéticos da literatura en lingua española, atendendo ao feito histórico-literario: creación, mediación e recepción. A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
 B1
B5
B6
B7
B8
B9
B10
 C4
C5
C6
C7
C8
Ser capaz de facer una valoración ético-estética de diferentes textos poéticos da literatura española, atendendo á circunstancia contextual da súa leitura no tempo (sincrónica e diacrónica). A1
A2
A5
A11
A15
A16
A17
 B1
B5
B6
B7
B8
B9
B10
 C4
Ser capaz de encontrar información manejando de forma efectiva y con honestidad las fuentes bibliográficas convencionales y los recursos disponibles en internet

Contidos
Temas Subtemas
1. Introdución metodolóxica 1. Poesía e lírica
2. Métrica
3. Recursos
2. O comentario de textos poéticos 1.1. Unha introdución ao comentario de textos
1.2. O texto e o contexto
3. Análise de textos de lírica tradicional 1.1. Temas e motivos
1.2. Recursos estilísticos
4. Análise de textos de lírica cancioneril 4.1. Temas e motivos
4.2. Xéneros
4.3. Recursos estilísticos
5. Análise de textos de lírica renacentista 5.1 Temas e motivos
5.2. Xéneros
5.3. Recursos estilísticos

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 0 32 32
Sesión maxistral A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 14 15 29
Proba mixta A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 1 1 2
Actividades iniciais A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 1 0 1
Obradoiro A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C5 C6 C7 C8 8 38 46
 
Atención personalizada 2.5 0 2.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Cada estudante debe realizar un traballo tutelado sobre algún aspecto relacionado coa materia, baseándose no estudo e comentario de textos. Valoraráse a capacidade de reflexión, a orixinalidade, o pensamento crítico autónomo e o dominio do idioma.
Sesión maxistral Nestas sesións a profesora abordará as cuestiones referentes tanto á técnica do comentario de textos poéticos, como a temas relativos ás etapas históricas, tradicións literarias... Procuraráse que o alumno participe.
Proba mixta Respondendo por escrito a distintas preguntas (de resposta corta e algunha de desenvolvemento) baixo control da profesora, os estudantes deben demostrar que o trabajo é froito do seu esforzo. Prestaráse especial atención á expresión
Actividades iniciais Análise do coñecemento previo que os estudantes teñen das formas métricas e tradicións literarias que se traballarán durante o curso, así como do seu dominio das técnica da análise de textos. Actividades para coñecer as competencias, intereses e motivacións do alumnado. Preténdese obter información relevante que permita artellar unha docencia que favoreza a aprendizaxe significativa.
Obradoiro Mediante a combinación de diversas metodoloxías (discusión dirixida, resumes, reflexións críticas, etc.) o alumno levará a cabo distintas actividades vencelladas coa materia obxecto de estudo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Actividades iniciais
Proba mixta
Obradoiro
Traballos tutelados
Sesión maxistral
Descrición
O estudante pode acudir a tutorías tanto para resolver dúbidas ou facer consultas en cualquera momento, axustándose ao horario establecido (é preferible a presencialidade, pero poderá facelo a través de Teams se non é posible).
Para a realización do traballo tutelado, é imprescindible que acuda en máis dunha ocasión para que a profesora poida facer un seguemento efectivo.


Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba mixta A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 O día fixado no calendario de exames, o alumno deberá realizar un exercicio sobre o trabajo tutelado a fin de probar a súa autoría. Valoraráse a reflexión, o espíritu crítico e a expresión, que debe corresponder ao nivel da titulación e estar en consonancia coa exhibida no traballo (no caso de non ser así, tomaráse como referente da competencia lingüística do estudante a da proba levada a cabo baixo control da profesora). 20
Obradoiro A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C5 C6 C7 C8 Algunhas das actividades realizadas no obradoiro serán entregadas para a súa avaliación; nalgún caso, o alumno debe, ademáis, realizar algunha leitura ou exercicio previo na casa. Teráse en conta a expresión. 20
Traballos tutelados A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 O alumno deberá elaborar un estudo dalgún aspecto vencellado coa materia a partir da análise de textos. Compre que dea conta do seu plantexamento, para o cal presentará, na primeira fase, un esquema; máis tarde debe presentar os seus avances para que a profesora poida facer un seguemento do seu progreso. Valoraráse a profundidade da análise e a capacidade crítica, así como a aportación persoal e a orixinalidade. A expresión debe corresponder ao nivel da titulación. 60
 
Observacións avaliación

Para superar a materia, o alumnado deberá acadar unha calificación igual ou superior a 5 puntos no conxunto de actividades que compoñen a avaliación. Faráse a media entre as distintas partes cando o estudante acade un 4  sobre 10 no traballo tutelado e na proba mixta.

Aceptaránse únicamente as actividades e traballos realizadas e entregadaas nas datas previstas, seguindo as normas que se precisarán en cada caso.

Dase por suposta a asistencia á clase, que é obrigatoria. Aquel estudante que conte con dispensa de asistencia recoñecida será avaliado mediante a proba mixta (40%) e o traballo tutelado (60%); debe contactar coa docente ao inicio do curso para establecer con precisión omecanismo de seguemento da súa actividade (especialmente para a fixación das datas de entrega do traballo e da realización da proba mixta). O sistema de avaliación será o mesmo para as persons que participen na convocatoria adiantada de decembro. 

Na 2.ª oportunidade o alumnado será avaliado cos mesmos criterios que na oportunidad anterior, ainda que con certa variación sobre as porcentaxes, xa que no se poderán ter en conta as actividades de carácter presencial (obradoiro) nin o evento. Así, a valoración estará composta polo 60% do trabajo tutelado e o 40% da "Proba mixta".

Consideraráse como “non presentado” ao alumno que non entregue o traballo tutelado ou que non realice a proba mixta.

A expresión do estudante nas distintas probas, exercicios e actividades levadas a cabo debe ser a que corresponde ao nivel da titulación (non só se tomará en conta, xa que logo, a corrección ortográfica e gramatical). No caso de que a expresión dos exercicios e traballos realizados fora da aula non garde relación coa das probas e exercicios que o estudante realiza na aula baixo o control dos profesores, para avaliar a expresión tomaránse como referencia os escritos que aquel elaborou sen axuda externa.

Fontes de información
Bibliografía básica

1)    Bibliografía primaria

 

Alín, José María, ed. Cancionero tradicional. Madrid: Castalia, 1991.

Alonso, Dámaso y José Manuel Blecua. Antología de la poesía española. Lírica de tipo tradicional. Madrid: Gredos, 1964.

Beltran, Vicenç. Poesía lírica medieval, Barcelona: Hermes, 1997

Beltran, Vicenç. La canción tradicional. Aproximación y antología. Tarragona: Tarraco, 1976.

*Beltran, Vicenç, ed. Edad Media: lírica y cancioneros. Madrid: Visor, 2009.

Blecua, José Manuel, ed. Floresta de lírica española. Madrid: Gredos, 1972, 2 vols.

Blecua, José Manuel, ed. Poesía de la Edad de Oro. I: Renacimiento. Madrid: Castalia, 1982. 

Dutton, Brian y Victoriano Roncero, eds. La poesía cancioneril del siglo XV. Madrid-Frankfurt: Iberoamericana-Vervuert, 2004.

Frenk, Margit, ed. Lírica española de tipo popular. Madrid: Cátedra, 1977.

Frenk Alatorre, Margit. Nuevo corpus de la antigua lírica popular hispánica (s. XV a XVII). México: UNAM, 2003.

Pablo Jauralde y Mercedes Sánchez, eds. Antología de la poesía española del Siglo de Oro. Siglos XVI y XVII. Madrid: Espasa Calpe, 1999.

Rivers, Elias L., ed. Poesía lírica del Siglo de Oro. Madrid: Cátedra, 1981.

 

 A profesora facilitará a selección de textos que serán obxecto de estudo e análise.

 

2) Outra bibliografía

 

Azaustre Galiana, Antonio y Juan Casas Rigall. Introducción al análisis retórico: tropos, figuras y sintaxis del estilo, Santiago de Compostela: Universidad de Santiago, 1994.

Azaustre Galiana, Antonio y Juan Casas Rigall. Manual de retórica española. Barcelona: Ariel, 1997.

Bobes Naves, María Carmen, Comentario de textos literarios. Método semiológico. Madrid: Cupsa, 1978.
Díez Borque, José Mª, coord. Métodos de estudio de la obra literaria. Madrid: Taurus, 1985.

Díez Borque, José Mª. Comentario de textos literarios: método y práctica. Madrid: Playor, 1994.

Domínguez Caparrós, José. Métrica española. Madrid: Síntesis, 1993.

Domínguez Caparrós, José. Diccionario de métrica española. Madrid: Paraninfo, 1996.

Domínguez Caparrós, José. Introducción al comentario de textos. Madrid: MEC, 1977.
Domínguez Caparrós, José. Análisis métrico y comentario lingüístico de textos literarios. Madrid: UNED, 2001.

Lausberg, Heinrich. Manual de retórica literaria. Fundamentos de una ciencia de la literatura. Madrid, Gredos, 1966-1969.

Lázaro Carreter, Fernando. Diccionario de términos filológicos. Madrid: Gredos, 1981 (3ª ed.).

Marchese, Angelo y Joaquín Forradellas. Diccionario de retórica, crítica y terminología literaria. Barcelona: Ariel, 1987.
Navarro Durán, Rosa. La mirada al texto: comentario de textos literarios. Barcelona: Ariel, 1995.
Navarro Tomás, Tomás. Métrica española, Madrid: Guadarrama, 1972.
Navarro Tomás, Tomás. Los poetas en sus versos: desde Jorge Manrique a García Lorca. Barcelona: Ariel, 1973. 
Paraíso de Leal, Isabel. El comentario de textos poéticos. Gijón-Valladolid: Júcar-Aceña, 1988.

Quilis, Antonio. Métrica española. Barcelona: Ariel, 1991 (6ª ed.).

Rodríguez Fer, Claudio. Guía de investigación literaria. Gijón: Júcar, 1998
Romera Castillo, José. El comentario semiótico de textos. Madrid: SGEL, 1977.

Segre, Cesare. Principios de análisis del texto literario. Barcelona: Crítica, 1985.

Vázquez, Félix. El comentario de textos literarios: análisis estilístico, Barcelona: Paidós, 1997.


 
Bibliografía complementaria

2) Outra bibliografía

 

Azaustre Galiana, Antonio y Juan Casas Rigall. Introducción al análisis retórico: tropos, figuras y sintaxis del estilo, Santiago de Compostela: Universidad de Santiago, 1994.

Azaustre Galiana, Antonio y Juan Casas Rigall. Manual de retórica española. Barcelona: Ariel, 1997.

Bobes Naves, María Carmen, Comentario de textos literarios. Método semiológico. Madrid: Cupsa, 1978.
Díez Borque, José Mª, coord. Métodos de estudio de la obra literaria. Madrid: Taurus, 1985.

Díez Borque, José Mª. Comentario de textos literarios: método y práctica. Madrid: Playor, 1994.

Domínguez Caparrós, José. Métrica española. Madrid: Síntesis, 1993.

Domínguez Caparrós, José. Diccionario de métrica española. Madrid: Paraninfo, 1996.

Domínguez Caparrós, José. Introducción al comentario de textos. Madrid: MEC, 1977.
Domínguez Caparrós, José. Análisis métrico y comentario lingüístico de textos literarios. Madrid: UNED, 2001.

Lausberg, Heinrich. Manual de retórica literaria. Fundamentos de una ciencia de la literatura. Madrid, Gredos, 1966-1969.

Lázaro Carreter, Fernando. Diccionario de términos filológicos. Madrid: Gredos, 1981 (3ª ed.).

Marchese, Angelo y Joaquín Forradellas. Diccionario de retórica, crítica y terminología literaria. Barcelona: Ariel, 1987.
Navarro Durán, Rosa. La mirada al texto: comentario de textos literarios. Barcelona: Ariel, 1995.
Navarro Tomás, Tomás. Métrica española, Madrid: Guadarrama, 1972.
Navarro Tomás, Tomás. Los poetas en sus versos: desde Jorge Manrique a García Lorca. Barcelona: Ariel, 1973. 
Paraíso de Leal, Isabel. El comentario de textos poéticos. Gijón-Valladolid: Júcar-Aceña, 1988.

Quilis, Antonio. Métrica española. Barcelona: Ariel, 1991 (6ª ed.).

Rodríguez Fer, Claudio. Guía de investigación literaria. Gijón: Júcar, 1998
Romera Castillo, José. El comentario semiótico de textos. Madrid: SGEL, 1977.

Segre, Cesare. Principios de análisis del texto literario. Barcelona: Crítica, 1985.

Vázquez, Félix. El comentario de textos literarios: análisis estilístico, Barcelona: Paidós, 1997.

 

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

É un requisito dispor dunha competencia lingüística acorde ao nivel universitario de 4ª de Grao; recoméndase a aqueles estudantes que teñan problemas na expresión (sexan ortográficos, sintácticos ou doutro tipo) que os subsanen, prestando especial atención aos erros cometidos ao longo do curso para non repetilos na proba mixta.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías