Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Lecturas de Literatura Española. Poesía Código 613G01046
Titulación
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Martinez Lopez, Maria Josefa
Correo electrónico
maria.josefa.martinez@udc.es
Profesorado
Martinez Lopez, Maria Josefa
Correo electrónico
maria.josefa.martinez@udc.es
Web
Descrición xeral Estudo e interpretación de textos poéticos da literatura española atendendo a distintas formas métricas, tradiciións literarias, autores e contextos histórico-literarios.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A10 Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A16 Coñecer a crítica textual e a edición de textos.
A17 Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
B9 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Saber facer unha letura crítica e reflexiva de textos poéticos da literatura en lingua española, atendendo ao feito histórico-literario e considerando a súa creación, transmisión e recepción. A1
A2
A5
A10
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B8
B9
B10
C4
C5
C6
C7
C8
Ser capaz de comentar e interpretar diferentes textos poéticos da literatura española, sen perder de vista as súas posibles lecturas nun mesmo momento e ao longo do tempo. A1
A2
A5
A10
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B8
B9
B10
C4
C6
Ser quen de encontrar información manexando de forma efectiva e con honestidade as fontes bibliográficas convencionais e os recursos disponibles en internet A5
A11
B1
B5
B6
B7
B10
C4
C5
C6
C7
C8
Producir textos escritos, debidamente elaborados e ordenados, en que se apliquen os coñecementos adquiridos, se ofreza unha síntese, se contrapoñan puntos de vista ou teorías..., sempre cunha visión crítica e reflexiva. A1
A2
A5
A10
A11
A15
A16
A17
B1
B5
B6
B7
B8
B9
B10
C4
C5
C6
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
1. Introdución metodolóxica 1. Importancia da edición e interpretación dos textos.
2. Tipos de edicións
3. Outras cuestións
2. O comentario de textos poéticos 1. Introdución ao comentario literario.
2. Texto e contexto
3. A linguaxe literaria
4. Comentar e interpretar
3.Contexto histórico-filolóxico da poesía no século XVII 1.- A polémica gongorina
2.- Rasgos estéticos
3.- Os textos do debate
4. Estudo particularizado de Góngora 1.- Romances
2.- Letrillas
3.- Soledades
5. Outros poetas do século XVII 1.- Lope de Vega
2.- Quevedo
3.- Calderón de la Barca: un gongorino singular

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A1 A2 A5 A10 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 0 32 32
Sesión maxistral A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 16 16 32
Actividades iniciais A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 1 0 1
Presentación oral A1 A5 A11 A17 B1 B10 C4 C6 C8 1 15 16
Obradoiro A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C5 C6 C7 C8 14 15 29
 
Atención personalizada 2.5 0 2.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Cada estudante debe realizar un traballo tutelado sobre algún aspecto relacionado coa materia, baseándose no estudo e interpretación de textos. Valoraráse a capacidade de reflexión, a orixinalidade, o pensamento crítico autónomo e o dominio do idioma.
Sesión maxistral Nestas sesións a profesora abordará as cuestións referentes tanto á técnica do comentario de textos poéticos, como a temas relativos ás etapas históricas, tradicións literarias... Procuraráse que o alumno participe.
Actividades iniciais Análise do coñecemento previo que os estudantes teñen das formas métricas, tradicións literarias, autores e creacións que se traballarán durante o curso, así como do seu dominio das técnica da análise de textos. Actividades para coñecer as competencias, intereses e motivacións do alumnado. Preténdese obter información relevante que permita artellar unha docencia que favoreza a aprendizaxe significativa.
Presentación oral
Obradoiro Mediante a combinación de diversas metodoloxías (discusión dirixida, resumos, reflexións críticas, etc.), o alumnado levará a cabo distintas actividades ligadas á materia obxecto de estudo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Actividades iniciais
Obradoiro
Traballos tutelados
Sesión maxistral
Presentación oral
Descrición
Os estudantes poden acudir a tutorías tanto para resolver dúbidas como facer consultas en cualquera momento, axustándose ao horario establecido (é preferible a presencialidade, pero poderán facelo a través de Teams se as circunstancias non o aconsellan).
Para a realización do traballo tutelado, é imprescindible que acudan en máis dunha ocasión a titorías a fub de que a profesora poida facer un seguemento efectivo do seu labor e dos seus problemas.


Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Obradoiro A1 A2 A5 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C5 C6 C7 C8 Algunhas das actividades realizadas no obradoiro serán entregadas para a súa avaliación; nalgún caso, o alumno debe, ademáis, realizar algunha leitura ou exercicio previo na casa. Teráse en conta a expresión. 20
Traballos tutelados A1 A2 A5 A10 A11 A15 A16 A17 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C4 C6 C7 C8 O alumno deberá elaborar un estudo dalgún aspecto vencellado coa materia a partir da análise de textos. Compre que dea conta do seu plantexamento, para o cal presentará, na primeira fase, un esquema; máis tarde debe presentar os seus avances. Valoraráse a profundidade da análise e a capacidade crítica, así como a aportación persoal e a orixinalidade. A expresión debe corresponder ao nivel da titulación. O traballo terá una extensión mínima de 10 e máxima de 15 páxinas. 60
Presentación oral A1 A5 A11 A17 B1 B10 C4 C6 C8 O alumno deberá facer unha presentación oral do traballo tutelado co fin de probar a súa capacidade de síntese. Valorarase a reflexión, o espíritu crítico e a expresión, que terá que corresponder co nível da titulación e estar en consonancia coa do traballo. A duración da presentación será de entre 10 e 15 minutos. 20
 
Observacións avaliación

Para superar a materia, o alumnado deberá acadar unha calificación igual ou superior a 5 puntos no conxunto de actividades que compoñen a avaliación. Faráse a media entre as distintas partes cando o estudante acade un 4  sobre 10 no traballo tutelado.

Aceptaránse únicamente as actividades e traballos realizados e entregados nas datas previstas, seguindo as normas que se precisarán en cada caso.

Dase por suposta a asistencia á clase, que é obrigatoria. Aquel estudante que conte con dispensa de asistencia recoñecida será avaliado mediante un comentario literario de un texto poético (40%) e o traballo tutelado (60%); debe contactar coa docente ao inicio do curso para establecer con precisión o mecanismo de seguemento da súa actividade. A data de entrega dos execicios será o mesmo día fixado pola Facultade para o exame oficial da primeira ou da segunda oportunidade. 

O sistema de avaliación será o mesmo para as personas que participen na convocatoria de decembro.

Na 2.ª oportunidade o alumnado será avaliado cos mesmos criterios que na oportunidade anterior, ainda que con certa variación sobre as porcentaxes, xa que no se poderán ter en conta as actividades de carácter presencial (obradoiro). Así, a valoración estará composta polo 60% do traballo tutelado e o 40% do comentario literario dun texto poético. Só se repetirá o exercicio suspenso.

Consideraráse como “non presentado” o alumno que non entregue o traballo tutelado.

A expresión do estudante nas distintas probas, exercicios e actividades levadas a cabo debe ser a que corresponde ao nivel da titulación (tomarase en conta, xa que logo, a corrección ortográfica e gramatical, mais tamén a capacidade de estruturar as ideas e elaborar a exposición). No caso de que a expresión dos exercicios e traballos realizados fora da aula non garde relación coa das probas e exercicios que o estudante realiza na aula baixo o control dos profesores, para avaliar a expresión tomaránse como referencia os escritos que aquel elaborou sen axuda externa.

Calquera falta de honradez académica (plaxio, é dicir, utilización de textos ou ideas doutros autores sin indicar a procedencia, copiar traballos, copiar nos exames, ou outras formas) se penalizará acordo con o indicado na normativa académica con un suspenso (nota numérica 0) para o conxunto da materia na convocatoria que lle corresponda (Regulamento disciplinar do estudantado, art. 11,
apartado 4b). Cumpre sinalar que a Xunta de Facultade aprobou o uso da aplicación "Turnitin" por parte do profesorado, ferramenta que permite detectar o plaxio. Pode reconocer traballos presentados nesta ou noutras universidades, asi como porcións de textos procedentes doutros textos e sinalar a sua procedencia.

A materia poderá ser adaptada ao estudantado que precise da adopción de medidas encamiñadas ao apoio á diversidade. De ser o caso, deberán contactar cos servizos disponíbeis na UDC/no Centro: nos prazos oficiais estipulados de maneira previa a cada cuatrimestre académico, coa Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/); no seu defecto, coa Titora ADI da Facultade de Filoloxía (no seguinte enderezo electrónico: pat.filoloxia@udc.gal).


Fontes de información
Bibliografía básica

Poesía satírica y burlesca de los Siglos de Oro, ed. I. Arellano, V. Roncero, Madrid, Espasa Calpe, 2002, L6T POESIA satírica.

Góngora y Argote, Luis de,Letrillas, ed. Robert Jammes, Castalia, D.L. 1991. L6t-GONGORA-let a c.2 .

Góngora y Argote, Luis de, Obra selecta. Antología poética, ed. A. Carreira, Barcelona, Crítica, D.L. 2009, L6t-GONGORA-ant, L6t-GONGORA-ant a c.2, L6t-GONGORA-ant b.

Vega, Lope de, Rimas humanas y divinas del Licenciado Tomé de Burguillos, ed. J. M. Rozas y J. Cañas Murillos, Madrid, Castalia, 2004, L6T VEGA-rima.

Bibliografía complementaria (). .
Marchese, Angelo y Joaquín Forradellas (1987). Diccionario de retórica, crítica y terminología literaria. Barcelona: Ariel
Navarro Durán, Rosa (1995). La mirada al texto: comentario de textos literarios. Barcelona: Ariel
Domínguez Caparrós, José (2001). Análisis métrico y comentario lingüístico de textos literarios. Madrid: UNED
Bobes Naves, María Carmen (1978). Comentario de textos literarios. Método semiológico. Madrid: Cupsa
Díez Borque, José Mª (1994). Comentario de textos literarios: método y práctica. Madrid: Playor
Domínguez Caparrós, José (1996). Diccionario de métrica española. Madrid: Paraninfo
Lázaro Carreter, Fernando (1981). Diccionario de términos filológicos. Madrid: Gredos
Vázquez, Félix (1997). El comentario de textos literarios: análisis estilístico. Barcelona: Paidós
Paraíso de Leal, Isabel (1988). El comentario de textos poéticos. Gijón-Valladolid: Júcar-Aceña
Romera Castillo, José (1977). El comentario semiótico de textos. Madrid: SGEL
Rodríguez Fer, Claudio (1998). Guía de investigación literaria. Gijón: Júcar
Azaustre Galiana, Antonio y Juan Casas Rigall (1994). Introducción al análisis retórico: tropos, figuras y sintaxis del estilo. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago
Domínguez Caparrós, José (1977). Introducción al comentario de textos. Madrid; MEC
Navarro Tomás, Tomás (1973). Los poetas en sus versos: desde Jorge Manrique a García Lorca. Barcelona: Ariel
Azaustre Galiana, Antonio y Juan Casas Rigall (1997). Manual de retórica española. Barcelona: Ariel
Lausberg, Heinrich (1966-1969). Manual de retórica literaria. Fundamentos de una ciencia de la literatura. Madrid: Gredos
Díez Borque, José Mª, coord (1985). Métodos de estudio de la obra literaria. Madrid: Taurus
Domínguez Caparrós, José (1993). Métrica española. Madrid: Síntesis
Navarro Tomás, Tomás (1972). Métrica española. Madrid: Guadarrama
Quilis, Antonio (1991). Métrica española. Barcelona: Ariel
Segre, Cesare (1985). Principios de análisis del texto literario. Barcelona: Crítica

Ao longo do curso facilitaranse outros títulos a medida que avancen ás sesións; a profesora tamén podera proporcionar outros materiais nas aulas ou a través do Campus Virtual.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

É un requisito dispor dunha competencia lingüística acorde ao nivel universitario de 4ª de Grao; recoméndase a aqueles estudantes que teñan problemas na expresión (sexan ortográficos, sintácticos ou doutro tipo) que os subsanen, prestando especial atención aos erros cometidos ao longo do curso para non repetilos na proba mixta.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías