Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Literatura Portuguesa 1 Código 613G02026
Titulación
Grao en Galego e Portugués: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Portugués
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Galego-Portugués, Francés e Lingüística
Coordinación
Martinez Pereiro, Carlos Paulo
Correo electrónico
carlos.pereiro@udc.es
Profesorado
Martinez Pereiro, Carlos Paulo
Correo electrónico
carlos.pereiro@udc.es
Web
Descrición xeral Estudo das grandes liñas da literatura portuguesa clásica a partir do tema da viaxe (séculos XV e XVIII)

Competencias do título
Código Competencias do título
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A8 Ter dominio instrumental oral e escrito dunha segunda lingua estranxeira.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A14 Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A18 Ter un coñecemento avanzado da literatura portuguesa.
A20 Coñecer a historia e a cultura das comunidades lusófonas.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Aplicar a análise e o comentario críticos a textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. A2
A11
B3
B7
C2
Aplicar na práctica o dominio instrumental oral e escrito dunha segunda lingua estranxeira. A8
C2
Incorporar e aplicar un coñecemento avanzado da literatura portuguesa. A11
A14
A15
A18
A20
B1
B6
Distinguir os diferentes estratos e realidades da historia e a cultura das comunidades lusófonas. A14
A20
B3
B7
Aplicar de maneira relacional os coñecementos adquiridos cos doutras áreas e disciplinas A8
A11
A14
B1
B5
B8
C4
Identificar e avaliar as potencialidades positivas da asunción da diversidade. A20
B3
B5
B8
C4
Reunir e identificar as capacidades e destrezas para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, na procura de aplicar as capacidades adquiridas a analizar a realidade, diagnosticar problemas e/ou formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. B5
B8
C4

Contidos
Temas Subtemas
1. O RENASCIMENTO PORTUGUÊS E A LITERATURA CLÁSSICA PORTUGUESA 1.1- A expansão ultramarina e os problemas histórico-culturais particulares do Renascimento português.
1.2 - Questões metodológicas e de periodização.
2 . O TRATAMENTO LITERÁRIO DA VIAGEM: A íNDIA VISTA DESDE A PÁTRIA ABANDONADA 2.1 - A expansão em modelos literários medievais
2.1.1 - O teatro de Gil Vicente
2.1.2 - A poesia do Cancioneiro Geral de Garcia de Resende
2.2 - A via racional e a "aurea mediocritas" na poesia classicizante
2.2.1 - A poesia de Sá de Miranda
2.2.2 - O "Velho do Restelo"
3. O TRATAMENTO LITERÁRIO DA VIAGEM: O EXÍLIO 3.1 - Exílio, estranhamento e interrogação do eu
3.1.1 - A "Menina e Moça" de Bernardim Ribeiro
3.1.2 - A lírica de Camões
4. O TRATAMENTO LITERÁRIO DA VIAGEM: A LITERATURA DE VIAGENS 4.1 - A épica camoniana
4.1.1 - Género antigo e experiência moderna
4.1.2 - O encontro com a diferença e os limites da racionalidade
4.2 - A visão disfórica
4.2.1 - A Peregrinação de Fernão Mendes Pinto
4.2.2 - A História Trágico-Marítima
5. A IDEIA DE REFUNDAÇÃO NO BARROCO PORTUGUÊS 5.1 - A oratória sacra do padre António Vieira
5.2 - A estranheza de Francisco Rodrigues Lobo
6. O NEO-CLASSICISMO. 6.1 Distanciamento crítico e despersonalizaçao.
6.2. A temática do quotidiano e o verso livre
7. O PRÉ-ROMANTISMO 7.1. - As influências e as afluências (para)românticas
7.2. - O individualismo pré-romântico
7.2. - O auto-retrato em Bocage

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A2 A18 A20 B5 B8 C4 14 21 35
Obradoiro A2 A11 A14 A15 B1 B3 B6 22 33 55
Lecturas A2 A8 A14 A18 A20 B3 B5 B7 B8 C2 C4 1 30 31
Traballos tutelados A2 A11 A14 A15 B1 B3 B5 B6 B7 1 10 11
Recensión bilbiográfica A11 A15 B5 1 4 5
Presentación oral A11 A15 B3 B7 C2 1 1 2
Proba mixta A2 A11 A18 A20 B5 C2 2 8 10
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Sesións de traballo en que o profesorado explica a contextualización e os elementos necesarios do temario para que o alumnado poda desenvolver o seu traballo posterior.
Obradoiro Nestas sesións, o conxunto do alumnado realizará actividades de diferente tipoloxía destinadas á consolidación dos contidos presentados nas sesións maxistrais, así como das destrezas e das estratexias relacionadas cos obxectivos e contidos da materia.
Entre estas actividades contémplanse, alén doutras, a análise de fontes documentais, os comentarios de textos, a resolución de problemas, as prácticas a través de TIC, probas de varia tipoloxía e estudos de casos.
Lecturas No Paso 8 desta Guia, está a relación de obras que o/a alumno/a debe ler ao longo do curso.
Traballos tutelados Texto(s) orai(s) e/ou escrito(s) en que o alumnado analizará algunha(s) da(s) obra(s) de lectura obrigatoria.
Recensión bilbiográfica Reseña(s) avaliativa(s) de determinadas aportacións bibliográficas
Presentación oral Presentación oral dalgún(s) dos comentarios de textos realizados.
Proba mixta Proba escrita que combinará actividades de carácter ensaístico con comentario de textos e análise de fontes documentais.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Para alén da atención individualizada nas sesións presenciais de diferente tipo, durante as horas de atendemento do profesorado, o/a alumno/a recibirá toda a orientación e axuda que precise para a realización dos seus traballos.
A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación a cada unha das actividades ao longo do curso e segundo a planificación da materia.
O alumnado con dispensa académica deberá entrar en contacto co profesor ao inicio do curso para fixar as actividades e traballos substitutivos da asistencia académica que necesariamente deberá realizar.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Lecturas A2 A8 A14 A18 A20 B3 B5 B7 B8 C2 C4 Terán de realizarse as leituras obrigatórias por parte do alumnado, sendo avaliadas ao longo do desenvolvimento das aulas.
O control destas lecturas será realizado por medio de recensións "ad hoc" e/ou en sesións específicas na sala de aulas, avaliando a capacidade de comprensión e a síntese estruturada das principais ideas contidas nos materiais obxecto da leitura, en relación cos conteúdos focados e as competencias previstas na materia.
10
Obradoiro A2 A11 A14 A15 B1 B3 B6 Avaliación das actividades de diferente tipoloxía referidas na metodoloxía. Será avaliada a participación e o traballo en equipo, a capacidade analítica e crítica, e a adecuación aos obxectivos formulados polo profesor para cada actividade tipolóxica. 20
Proba mixta A2 A11 A18 A20 B5 C2 Proba escrita que combinará actividades de carácter ensaístico con comentario de textos e análise de fontes documentais, avaliando tanto a precisión expresiva e conteudística, canto o axeitamento do disertado, do comentado ou do analizado ás competencias a adquirir e aos obxectivos a atinxir, previamente formulados para cada unha das tres modalidades polo profesor. 40
Presentación oral A11 A15 B3 B7 C2 Avaliación da capacidade expositiva e da profundidade e adecuación dos contidos expostos na presentación oral dalgún dos comentarios de textos realizados.
Para alen do antes referido e da utilidade das apresentacións para os propósitos da materia, será avaliada a calidade lingüística, o dominio do contido, a organización e a secuencia expositiva, a clareza e precisión nas exposicións, a interacción co auditorio, o uso do tempo dispoñíbel, a utilización dos recursos tecnolóxicos e, cando for o caso, o traballo en equipo.
10
Traballos tutelados A2 A11 A14 A15 B1 B3 B5 B6 B7 Texto(s) orai(s) e/ou escrito(s) en que o alumnado, seguindo un roteiro fornecido polo profesor, analizará algunha(s) da(s) obra(s) de lectura obrigatoria, avaliándose a súa precisión e o seu axeitamento aos contidos e ás competencias previamente formulados. 15
Recensión bilbiográfica A11 A15 B5 Avaliación da adecuación, sustentabilidade e pertinencia dos xuízos emitidos na(s) reseña(s) avaliativa(s) de determinadas aportacións bibliográficas. 5
 
Observacións avaliación

Para superar a materia, o alumnado deberá conseguir unha
cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10. Así mesmo, na proba mixta
deberá obter como mínimo 4 puntos sobre 10, para poder sumar os restantes
elementos avaliables/instrumentos de avaliación.

O alumnado terá que entregar os traballos e actividades no
prazo fixado.

O alumnado con matrícula parcial e/ou dispensa académica deberá realizar e entregar
as mesmas probas e exercicios que o restante; se non puider asistir ás
titorías, deberá pórse en contacto co profesor a través do correo electrónico.

A cualificación de NON PRESENTADO/A será considerada cando o
alumno/a non asistir á proba mixta e/ou cando tiver entregado un número das
actividades contempladas inferior ao 50%


Fontes de información
Bibliografía básica Centeno, Y. K / Reckert, S. (orgs.) (1981). A Viagem de "Os Lusíadas": Símbolo e Mito. Lisboa: Arcádia
Ribeiro, Mª. A. (2006). "Que gentinha!": a viagem pitoresca e histórica de Jean-Baptiste Debré. Mérida: Junta de Extremadura
Reckert, S. / Centeno, Y. K. (orgs.) (1983). A Viagem entre o Real e o Imaginário. Lisboa: Arcádia
Reis, C. (dir.) (1993). História Crítica da Literatura Portuguesa. Lisboa: Verbo
Saraiva, A. J. / Lopes, O. (1992). História da Literatura Portuguesa. Porto: Porto Editora
Seixo, Mª. A. (1998). O discurso literário da "Peregrinação": aproximações. Lisboa: Cosmos
Lanciani, G. (1979). Os Relatos de Naufrágios na Literatura Portuguesa dos Séculos XVI e XVII. Lsboa: Biblioteca Breve
Seixo, Mª. A. (1998). Poéticas da Viagem na Literatura. Lisboa: Cosmos
Léry, J. de (1980). Viagem à Terra do Brasil. São Paulo/Belo Horizonte: EDUSP-Itatiaia
Gil, F. / Macedo, H. (1998). Viagens do Olhar: Retrospecção, visão e profecia no Renascimento português. Porto: Campo das Letras

OBRAS DE LEITURA OBRIGATÓRIA:

–Seleção ad hoc de sonetos do período clássico

- Cantos IX e X de Os Lusíadas de Luís de Camões

- Episódio da "Ilha dos Ladrões" da Peregrinação de Fernão Mendes Pinto

- Auto da índia de Gil Vicente

- Doce canto em terra alheia? Antologia da lírica camoniana

- Sermão da Sexagésima do P. António Vieira

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías