Todas as actividades deberán ser realizadas e entregadas de acordo cos prazos e os procedementos fixados no cronograma que o profesorado fornecerá ao alumnado no inicio das sesións e pendurará no Campus Virtual. As actividades entregadas fóra do prazo marcado non serán obxecto de avaliación. Para superar a materia, o alumnado deberá atinxir unha cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10.

Todas as actividades ou probas deberán cumprir unhas exixencias mínimas de corrección lingüística (ortografía, puntuación, concordancia sintáctica, ausencia de reiteracións, precisión léxica, rexistro formal…); no caso de deficiencias lingüístico-expresivas, estas poderán ser penalizadas na cualificación segundo os criterios que figuran no documento "Exixencias mínimas de corrección lingüística" (aprobado pola Sección de Galego-Portugués en 6/7/2918 e publicado no Campus Virtual).

Os traballos presentados polo alumnado poderán ser incorporados ao Turnitin, ferramenta para a detección do plaxio así como de traballos previamente presentados nesta ou noutras universidades, incluso polo mesmo/a alumno/a. En caso de que se produza algunha destas circunstancias, poderán ser aplicadas as medidas contempladas nas Normas de avaliación, revisión e reclamación das cualificacións dos estudos de grao e mestrado universitario da Universidade da Coruña (artigo 14.4). No xeral, a realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso "0" na materia na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de cara á convocatoria extraordinaria.

O estudantado repetidor, a tempo parcial ou con dispensa académica realizará ou entregará as actividades obrigatorias nunha data concertada previamente co docente. Este alumnado deberá realizar e entregar as mesmas probas e exercicios que o restante e, se non puider asistir ao atendemento, deberá pórse en contacto co profesor a través do correo electrónico no inicio do curso. Aquel alumnado que certifique imposibilidade de asistir ás aulas debe tamén contactar co profesorado da materia.

O alumnado que se apresentar á convocatoria adiantada de decembro terá de contactar previamente co docente responsábel da materia e, para a superar, terá de realizar unha proba mixta (5 valores), unha recensión bibliográfica (1 punto), un traballo tutelado (2 valores) e aqueles estudos de caso (2 valores) que lle foren encomendados.

Se houber criterios específicos de avaliación para algunha das tarefas propostas, estes serán oportunamente disponibilizados polo docente através do Campus Virtual e/ou expostos na sala de aulas. O docente fornecerá, igualmente, as oportunas instrucións para o correcto desenvolvemento de cada unha das actividades previstas.

As persoas que non superaren a materia de acordo coa avaliación continuada deberán concorrer á oportunidade de xullo. Para superaren a materia nesta segunda oportunidade, os/as estudantes deberán deberán realizar satisfactoriamente todas aquelas tarefas non superadas na oportunidade anterior.

Será considerado Non Presentado aquel alumno ou alumna que non entregase ningunha das actividades previstas nesta guía.

A materia pode ser adaptada para estudantes que precisen a adopción de medidas voltadas ao apoio à diversidade (física, visual, auditiva, cognitiva, de aprendizaxe ou relacionada coa saúde mental). Se necesario, é posíbel entrar en contacto cos servizos disponíbeis na UDC/ no Centro: coa Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/) dentro dos prazos oficiais fixados con antecedencia para cada trimestre académico; caso contrario, coa Tutora ADI da Facultade de Filoloxía(no e-mail: pat.filoloxia@udc.gal).

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
Demostrar capacidade de analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual	A1 A2 A10
Ter capacidade para avaliar, analisar e sintetizar criticamente información especializada	A11
Ser capaz de identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os diferentes aspectos destes estudos.	A14
Demostrar un coñecemento avanzado das literaturas de lingua portuguesa	A18
Saber utilizar os recursos bibliográficos, as bases de dados e as ferramentas de procura de información		B1
Adquirir capacidade de autoformación e de autoorganización no traballo		B3 B6
Demostrar capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecimento e de exercer o pensamento crítico		B7
Demostrar atitudes positivas cara a diversidade e comportarse ética, profisional e responsabelmente, exercendo unha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria		B8 B10	C4
Valorizar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade		B9
Ser capaz de utilizar as ferramentas básicas propias das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profisión e para a aprendizaxe ao longo da vida			C3
Valorizar e relacionar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información disponíbel para resolver os problemas con que deben enfrontarse		B5	C6
Ser capaz de aplicar métodos e técnicas de análise lingüística e literaria	A1
Demostrar coñecer a historia, a cultura e a variedade lingüística das comunidades lusófonas	A20 A26
Ter capacidade para se comunicar de maneira efectiva en calquera contorno		B4
Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.	A15

Temas	Subtemas
1. QUESTÕES GERAIS E METODOLÓGICAS	1.1. Processos de canonização e de construção sistémica (e identitária). 1.2. A língua portuguesa como norma (inter)sistémica (e outras línguas em contato/ conflito). 1.3. Relações, instituições e políticas linguísticas e culturais na Lusofonia/ Galeguia.
2. PRODUÇÃO E PROCESSOS DE CANONIZAÇÃO NAS LUSOFONIAS	2.1. Aproximação da formação do(s) cânone(s) lusófono(s) 2.2. Repertórios culturais lusófonos: Sebastianismo, (luso)tropicalismo, negritude, ... 2.3. A presença cultural lusófona na Ásia: Goa, Timor Lorosae e Macau.
3. LITERATURAS E CULTURAS DOS PALOP	3.1. Histórias, sociedades, culturas e identidades nos PALOP: lusografia/ português/ crioulo(s), oratura/ literatura, ilhas/ arquipélagos/ continente. 3.2. Internacionalização da produção literária e cultural dos PALOP: Cesária Évora, Mia Couto e Ondjaki.

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Traballos tutelados	A11 A14 A15 A20 B1 B3 B5 B6 B7 B9 C3 C6	10	20	30
Lecturas	A1 A2 A10 A18 B7	4	10	14
Presentación oral	A11 B4	2	8	10
Recensión bilbiográfica	A1 B3 B5 B8 C6	1	10	11
Estudo de casos	A1 A26 B1 B4 B7 B10 C3 C4 C6	4.5	21	25.5
Sesión maxistral	A11 A14 A20 B5 B7 B8 C6	10	10	20

Atención personalizada		2	0	2

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Traballos tutelados	Con especial atención à perspectiva de xénero e utilizando metodoloxías con base na "aprendizaxe colaborativa", o alumnado realizará individualmente ou en grupos reducidos un traballo tutelado (focado de preferencia para a pesquisa, a documentación e a elaboración de proxectos) do cal se derivará tamén a correspondente presentación oral na sala de aulas. Tanto a eventual composición do grupo como o(s) asunto(s) concreto(s) focado(s) no traballo será(n) acordado(s) co profesor no inicio das sesións.
Lecturas	Cada alumno/a realizará a lectura de unha serie de monografias, artigos ou capítulos de libro relativos aos contidos focados na materia e recollidas nunha listaxe fornecida polo profesor no inicio das sesións. O número destas lecturas será inferior a seis por estudante e, delas, no mínimo un artigo ou capítulo de libro será obxecto de presentación oral e un libro da recensión bibliográfica.
Presentación oral	Cada alumno/a deberá presentar oralmente ao conxunto da turma os resultados do Traballo Tutelado realizado e as principais cuestións focadas nunha das leituras realizadas. Os materiais utilizados nas exposicións orais (diapositivos, esquemas, etc.) serán disponibilizados para o conxunto do grupo através do Moodle. A calidade da lingua utilizada, os recursos e estratexias expositivas empregados, así como a clareza e arrumazón dos conteúdos vehiculados deben ser tamen levados en conta polo alumnado neste tipo de actividade.
Recensión bilbiográfica	O alumnado realizará unha "Recensión bibliográfica" individual dunha lectura (en formato libro) seleccionada entre a listaxe fornecida polo profesor no inicio das sesións. A correspondente recensión pode ser obxecto de comentario nas aulas e será disponibilizada para o conxunto do grupo a través do Moodle.
Estudo de casos	Comentario e análise crítica de materiais de vario tipo relativos aos conteúdos focados na materia e ás destrezas que é esperado desenvolver.
Sesión maxistral	Apresentación, desenvolvemento e análise de conteúdos teóricos e procedementais fundamentais para o alumnado atinxir as competencias e destrezas previstas na materia.

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Traballos tutelados	A11 A14 A15 A20 B1 B3 B5 B6 B7 B9 C3 C6	Serán avaliados os conteúdos focados e os resultados do proceso ensino-aprendizaxe canto á consecución dos obxectivos procurados co "Traballo Tutelado". A corrección lingüística, as estratexias e procedementos utilizados tanto para resolver eventuais problemas como para apresentar o traballo serán tamén obxecto de avaliación.	30
Lecturas	A1 A2 A10 A18 B7	Será avaliada a participación informada nas sesións presenciais onde serán abordados tanto os libros de leitura obrigatoria como os artigos ou capítulos e libro analisados. Da mesma maneira, serán obxecto de avaliación a qualidade da presentación dos conteúdos específicos, os materiais utilizados e o correcto cumprimento das tarefas encomendadas no decurso desas sesións.	20
Presentación oral	A11 B4	Para alén da utilidade da presentación para os propósitos da materia, será avaliada a calidade lingüística, o dominio do conteúdo, a organización e a secuencia expositiva, a clareza e precisión nas exposicións, a interacción co auditorio, o uso do tempo dispoñíbel, a utilización dos recursos tecnolóxicos e, cando for o caso, o traballo en equipa.	10
Recensión bilbiográfica	A1 B3 B5 B8 C6	Na recensión bibliográfica será avaliada a capacidade do alumnado para a lectura analítica e crítica, a corrección lingüística, a clareza expositiva (coherencia e cohesión), a capacidade de síntese, a hierarquización de conteúdos e a adecuación de forma e fondo.	10
Estudo de casos	A1 A26 B1 B4 B7 B10 C3 C4 C6	Será avaliada a participación e o traballo en equipa, a capacidade analítica e crítica, e a adecuación aos obxectivos formulados polos docentes para cada actividade destas características.	30

Observacións avaliación
Todas as actividades deberán ser realizadas e entregadas de acordo cos prazos e os procedementos fixados no cronograma que o profesorado fornecerá ao alumnado no inicio das sesións e pendurará no Campus Virtual. As actividades entregadas fóra do prazo marcado non serán obxecto de avaliación. Para superar a materia, o alumnado deberá atinxir unha cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10. Todas as actividades ou probas deberán cumprir unhas exixencias mínimas de corrección lingüística (ortografía, puntuación, concordancia sintáctica, ausencia de reiteracións, precisión léxica, rexistro formal…); no caso de deficiencias lingüístico-expresivas, estas poderán ser penalizadas na cualificación segundo os criterios que figuran no documento "Exixencias mínimas de corrección lingüística" (aprobado pola Sección de Galego-Portugués en 6/7/2918 e publicado no Campus Virtual). Os traballos presentados polo alumnado poderán ser incorporados ao Turnitin, ferramenta para a detección do plaxio así como de traballos previamente presentados nesta ou noutras universidades, incluso polo mesmo/a alumno/a. En caso de que se produza algunha destas circunstancias, poderán ser aplicadas as medidas contempladas nas Normas de avaliación, revisión e reclamación das cualificacións dos estudos de grao e mestrado universitario da Universidade da Coruña (artigo 14.4). No xeral, a realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso "0" na materia na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de cara á convocatoria extraordinaria. O estudantado repetidor, a tempo parcial ou con dispensa académica realizará ou entregará as actividades obrigatorias nunha data concertada previamente co docente. Este alumnado deberá realizar e entregar as mesmas probas e exercicios que o restante e, se non puider asistir ao atendemento, deberá pórse en contacto co profesor a través do correo electrónico no inicio do curso. Aquel alumnado que certifique imposibilidade de asistir ás aulas debe tamén contactar co profesorado da materia. O alumnado que se apresentar á convocatoria adiantada de decembro terá de contactar previamente co docente responsábel da materia e, para a superar, terá de realizar unha proba mixta (5 valores), unha recensión bibliográfica (1 punto), un traballo tutelado (2 valores) e aqueles estudos de caso (2 valores) que lle foren encomendados. Se houber criterios específicos de avaliación para algunha das tarefas propostas, estes serán oportunamente disponibilizados polo docente através do Campus Virtual e/ou expostos na sala de aulas. O docente fornecerá, igualmente, as oportunas instrucións para o correcto desenvolvemento de cada unha das actividades previstas. As persoas que non superaren a materia de acordo coa avaliación continuada deberán concorrer á oportunidade de xullo. Para superaren a materia nesta segunda oportunidade, os/as estudantes deberán deberán realizar satisfactoriamente todas aquelas tarefas non superadas na oportunidade anterior. Será considerado Non Presentado aquel alumno ou alumna que non entregase ningunha das actividades previstas nesta guía. A materia pode ser adaptada para estudantes que precisen a adopción de medidas voltadas ao apoio à diversidade (física, visual, auditiva, cognitiva, de aprendizaxe ou relacionada coa saúde mental). Se necesario, é posíbel entrar en contacto cos servizos disponíbeis na UDC/ no Centro: coa Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/) dentro dos prazos oficiais fixados con antecedencia para cada trimestre académico; caso contrario, coa Tutora ADI da Facultade de Filoloxía(no e-mail: pat.filoloxia@udc.gal).

Bibliografía básica
	1.ANDERSON, B. (1983). Imagined Communities. Reflections on the Origin and Spread ofNationalism. London:Verso 2.BOSI, Alfredo (1992). Dialética da colonização. São Paulo: Ática 3.BOSI, Alfredo (org.) (1987). Cultura brasileira: temas e situações. SãoPaulo: Ática 4. BUARQUE DE HOLANDA, Sérgio (1995). Raízes do Brasil. São Paulo: Companhiadas Letras 5.CABRAL, Amílcar (1999). Nacionalismo e cultura. Santiago de Compostela:Laiovento 6.CASAS, Arturo (2002). A Teoría crítica dacultura e a planificación dosestudos socioculturais (para lerGonzález-Millán). Anuario de estudiosliterariosgalegos, pp. 29-38 7.CRISTÓVÃO, Fernando (dir.) (2005). Dicionário temático da Lusofonia. Lisboa:Texto Editores 8.ENDERS, Armelle (1997). História da África Lusófona. Lisboa: Inquérito 9. EVEN-ZOHAR, Itamar (2010).Papers in Culture Research. Tel Aviv, Unit of Culture Research, Tel Aviv University (acesíbel en http://www.tau.ac.il/~itamarez/ 10. FREYRE, Gilberto (1943). Casa Grande & sanzala . Lisboa: Livros doBrasil 11. LEITE, Ana Mafalda (1998). Oralidade & escritsa nas literaturasafricanas. Lisboa: Colibri 12. LOURENÇO, Eduardo (1992). O Labirinto da Saudade. Lisboa: Dom Quixote 13.MARTINS, Moisés de Lemos;Helena Sousa e Rosa Babecinhas (eds.) (2006). Comunicação e Lusofonia. Para umaabordagem crítica da cultura e dos media. Lisboa:Campo das Letras 14. MATA, Inocência (2010). Polifonias insulares. Cultura e literatura de SãoTomé e Príncipe. Lisboa: Colibri 15.MATTOSO, José (2001-2014). História de Portugal. Lisboa: Círculo de Leitores (vols. V-VIII) 16. MEDEIROS, António (2006). Dois lados de um rio. Nacionalismo e etnografia na Galiza e em Portugal. Lisboa, ICS. 17.MEDINA, João (2006). Portuguesismo(s). Lisboa: Centro de História-Univ. deLisboa 18.MOTA, Carlos Guillerme (1977). Ideologia da Cultura Brasileira. São Paulo:Ática 19.NATÁRIO, M. Celeste et al (2008). Actas do III Colóquio Luso-Galaico sobre a Saudade.Sintra: Zéfiro 20.PETROV, Petar el al(ed.) (2012).Avanços em comparatismo nas lusofonias. Santiago de Compostela-Faro:AIL-Através Editora 21.PETROV, Petar el al(ed.) (2012).Avanços em literaturas e culturas africanas e em literatura e cultura galegas .Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora 22.PETROV, Petar et al (ed.) (2012). Avanços em literatura e culturabrasileiras. Século XX. Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora (vol.1e vol.2) 23. REIS, Roberto (1995). Os retos da diferença. Anotações sobre o discursocultural brasileiro. Rio de Janeiro: Eds UERJ, pp 59-86 24.ROSAS, Fernando(1998). Portugalna viragem de século - Língua portuguesa: a herança comum. Lisboa: Pavilhão dePortugal - Expo 98 e Assírio e Alvim 25.SALINAS PORTUGAL, Francisco (1990). Entre Próspero e Caliban. Compostela:Laiovento 26.SALINAS PORTUGAL, Francisco (1994). Rosto negro. O contexto das literaturasafricanas. Santiago de Compostela: Laiovento 27.SALINAS PORTUGAL, Francisco (2005). Literaturas Africanas en lenguaportuguesa. Madrid: Síntesis 28.SODRÉ, Nelson Werneck (1996). Síntese de História da Cultura Brasileira.Rio de Janeiro: Civilização Brasileira 29.THIESSE, Anne-Marie (1999). A criação das identidades nacionais. Lisboa:Temas e Debates 30.TORGAL, Luís Reis et al (2008). Comunidades imaginadas: nação enacionalismos em África. Coimbra: Universidade de Coimbra 31. UNIVERSIDAD DE CADIZ (). Periférica. Revista para elanálisis de la cultura y el territorio.http://www.uca.es/web/actividades/periferica/index_html 32. YURKIEVICH, Saúl (1986).Identidad cultural de iberoamerica en su literatura. Madrid: Editorial Alhambra. ARTIGOS 1. Mata, Inocência (2018): "Uma interrogação sobre o ensino das literaturas em português: entre o"cânone lusófono" e a "emoção estético patriótica". Via Atlântica 33, 409-420. 2. Gomes, Álvaro Cardoso; Alzira Lobo Campos & Eliane de Alcântara Teixeira (2014): "O Sebastianismo: uma reflexão histórica e literária do mito", Revista Lumen et Virus 10, 72-94. 3. Medina, João (2000): "Gilberto Freyre contestado: o lusotropicalismo criticado nas colónias portuguesas como alibi colonial do salazarismo", Revista USP 45: 48-61. 4. Ramon, Micaela (2014): "Contributos para a constituição de um cânone lusófono: Timor-Leste no contexto da produção literária em língua portuguesa", Moisés de Lemos Martins, Rosa Cabecinhas, Lurdes Macedo & Isabel Macedo (eds.), Interfaces da Lusofonia. Centro de Estudos de Comunicação e Sociedade, Universidade do Minho, pp. 61-69. 5. Rita, Annabela: "Lusofonia e Literatura: Haverá cânone(s) Lusófono(s)?", In Martins, M. L. (coord.). Lusofonia e interculturalidade: promessa e travessia. Vila Nova de Famalicão: Húmus, 2015, p.120- 151. 6. Santos, Rubém Pereira dos (2009): "A poesia africana de língua portuguesa: compromisso com a negritude. Diálogo com a poesia brasileira", Revista África e Africanidades 6, www.africaeafricanidades.com.
Bibliografía complementaria	SARAIVA, António José (1996). A Cultura em Portugal. Lisboa: Gradiva (vols.I-II) PETROV, Petar el al (ed.) (2012). Avanços em ciências da linguagem. Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora MARTINHO, Ana M. Mão-de-Ferro (2001). Cânones literários e educação. Os casos angolano e moçambicano. Lisboa: Fundação Calouste-Gulbenkian VENÂNCIO, José Carlos (1996). Colonialismo, antropologia e lusofonias repensando a presença portuguesa nos trópicos. Lisboa: Vega FEATHERSTONE, M (1995). Cultura de consumo e pós-modernismo. São Paulo: Studio Nobel PRADO JUNIOR, Caio (1999). Formação do Brasil Contemporâneo. Rio de Janeiro: Brasiliense CARNEIRO, R. et al (2000). Indústria de conteúdos culturais em Portugal. Lisboa: Grupo Forum-Ministério de Economia BENDASSOLI, Pedro (coord.) et al (2009). Indústrias criativas no Brasil. São Paulo: Atlas LOPEZ, Vítor (). Língua (vidas em português). http://www.youtube.com/watch?v=b7cIiiHmFI8 RED BULL MUSIC ACADEMY (2006). Lusofonia, a (R)Evolução. http://www.youtube.com/watch?v=h9hyOBypsBw BARRETO, António (coord.) e PONTES, Joana (realização)) (2007). Portugal, um Retrato Social. Lisboa: RTP (vols. I-VII)
	O profesorado fornecerá ao longo do curso material bibliográfico complementar e outros recursos específicos para cada asunto focado. Será de leitura obrigatoria para todas as persoas matriculadas o libro Entre Próspero e Caliban. Literaturas africanas de lingua portuguesa (Francisco Salinas Portugal: Santiago de Compostela: Laiovento, 1999). Xuntamente con este libro, as persoas que cursaren a materia deberán ler máis unha obra seleccionada de entre unha listaxe fornecida polo profesor no inicio das sesións. Esta obra será obxecto da recensión bibliográfica.