Todas as actividades deberán ser realizadas e entregadas de acordo cos prazos e os procedementos fixados no cronograma que o profesorado fornecerá ao alumnado no inicio das sesións e pendurará na plataforma Moodle. As actividades entregadas fóra do prazo marcado non serán obxecto de avaliación. Para superar a materia, o alumnado deberá atinxir unha cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10.

Todas
as actividades ou probas deberán cumprir unhas exixencias mínimas de
corrección lingüística (ortografía, puntuación, concordancia
sintáctica, ausencia de reiteracións, precisión léxica, rexistro
formal…); no caso de deficiencias lingüístico-expresivas, estas poderán
ser penalizadas na cualificación segundo os criterios que figuran no documento "Exixencias mínimas de corrección lingüística" (aprobado pola Sección de Galego-Portugués en 6/7/2918 e publicado no Moodle).

Os
traballos presentados polo alumnado poderán ser incorporados ao
Turnitin, ferramenta para a detección do plaxio así como de traballos
previamente presentados nesta ou noutras universidades, incluso polo
mesmo/a alumno/a. En caso de que se produza algunha destas
circunstancias, poderán ser aplicadas as medidas contempladas nas Normas
de avaliación, revisión e reclamación das cualificacións dos estudos de
grao e mestrado universitario da Universidade da Coruña (artigo 14.4).

O alumnado a tempo parcial ou con dispensa académica realizará ou entregará as actividades obrigatorias nunha data concertada previamente cos docentes. Este alumnado deberá realizar e entregar as mesmas probas e exercicios que o restante e, se non puider asistir ao atendemento, deberá pórse en contacto co profesor através do correo electrónico no inicio do curso. Aquel alumnado que certifique imposibilidade de asistir ás aulas debe tamén contactar co profesor.

O alumnado que se apresentar á convocatoria adiantada de decembro terá de contactar previamente co docente e, para superar a materia, realizar e superar unha proba mixta (5 valores), dúas recensións bibliográficas (2 valores) e aqueles estudos de caso (3 valores) que lle foren encomendados.

Se houber criterios específicos de avaliación para algunha das tarefas propostas, estes serán oportunamente disponibilizados polo profesor através do Moodle e/ou expostos na sala de aulas. O docente fornecerá, igualmente, as oportunas instrucións para o correcto desenvolvemento de cada unha das actividades previstas.

As persoas que non superaren a materia de acordo coa avaliación continuada deberán concorrer á oportunidade de xullo. Para superaren a materia nesta segunda oportunidade deberán ser realizadas satisfactoriamente todas aquelas tarefas non superadas na oportunidade anterior ou aqueles outros traballos que foren agora solicitados.

Será considerado Non Presentado aquel alumno ou alumna que non presente ningunha das actividades previstas neste guía.

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual	A2
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.	A11
Ser capaz de identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos literarios e culturais, así como interrelacionar os distintos aspectos destes estudos.	A14
Ter un coñecemento avanzado da literatura portuguesa.	A18
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.		B1
Adquirir capacidade de autoformación.		B3
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.		B6
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.		B7
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.			C4
Coñecer a historia e a cultura das comunidades lusófonas.	A20
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.		B5

Temas	Subtemas
1. QUESTÕES GERAIS E METODOLÓGICAS	1.1. Ferramentas teórico-metodológicas para a análise da função e posição da literatura nos campos culturais 1.2. Da retórica para a literatura nacional 1.3. O processo de canonização: resultados em inícios do século XXI
2. A PRODUÇÃO OITOCENTISTA	2.1. O campo literário português no século XIX 2.2. Relações intersistémicas: a tradução 2.3. O romance: Herculano, Garret, Camilo e Eça 2.4. A "Questão Coimbrã" e a "Geração de 70".
3. DA MONARQUIA PARA A REPÚBLICA	3.1. A poesia de Cesário Verde e de António Nobre 3.2. Renascença e Saudosismo: Teixeira de Pascoaes (e a Galiza) 3.3. O uso da tradição: o Integralismo Lusitano de Afonso Lopes Vieira
4. O(S) MODERNISMO(S)	4.1. O campo literário português entre a República e o Estado Novo: "Orpheu" e outras revistas 4.2. O "drama em gente" de Fernando Pessoa. A poesia de Alfredo Guisado, Almada Negreiros, Sá Carneiro e Florbela Espanca 4.3. A "Presença" e outras revistas 4.4. O surrealismo e o neorrealismo
5. ESTADO NOVO E PÓS-25 DE ABRIL	5.1. António Ferro e a política cultural do Salazarismo 5.2. O cânone e as produtoras: Entre Agustina Bessa-Luís e Lídia Jorge 5.3. O romance segundo José Cardoso Pires, António Lobo Antunes e José Saramago 5.4. A poesia segundo Helberto Helder, Eugénio de Andrade e Ana Hatherly 5.5. A internacionalização da literatura Portuguesa: prémios, revistas, mercados, encontros, instituições.

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Lecturas	A2 A18 A20 B1 B3 B7	5	20	25
Presentación oral	B6 B7	5	15	20
Recensión bilbiográfica	A2 A11 A18	2	10	12
Estudo de casos	A2 A14 B1 C4	10	20	30
Sesión maxistral	A18 B5 B7 C4	14	20	34
Traballos tutelados	A2 A14 A18 B1 B3 B7	4	20	24

Atención personalizada		5	0	5

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Lecturas	Cada alumno/a realizará a lectura de unha serie de monografias, artigos ou capítulos de libro relativos aos conteúdos focados na materia e recollidas por extenso nunha listaxe fornecida polo profesor no inicio das sesións. Destas leituras, un artigo ou capítulo de libro será obxecto de presentación oral e un dos libros escollidos das "lecturas obrigatorias" da recensión bibliográfica. Os restantes libros de leitura obrigatoria serán traballados na sala de aulas de acordo coas instrucións fornecidas polo profesor no inicio das sesións.
Presentación oral	Cada alumno/a deberá presentar oralmente ao conxunto da turma os resultados do Traballo Tutelado realizado e as principais cuestións focadas no artigo ou capítulo de libro que lle for atribuído. Os materiais utilizados nas exposicións orais (diapositivos, esquemas, etc.) serán disponibilizados para o coxunto do grupo através do Moodle. A calidade da lingua utilizada, os recursos e estratexias expositivas empregados, así como a clareza e arrumazón dos contidos vehiculados deben ser tamen levados en conta polo alumnado neste tipo de actividade.
Recensión bilbiográfica	O alumnado realizará a "Recensión bibliográfica" individual de un dos libros escollidos entre a listaxe de "lecturas obrigatorias". A correspondente recensión será disponibilizada para o conxunto do grupo a través do Moodle.
Estudo de casos	Comentario e análise crítica de materiais de vario tipo relativos aos contidos focados na materia. Poderán ser realizados presencialmente na sala de aulas ou de forma autónoma polo alumnado.
Sesión maxistral	Presentación, desenvolvemento e análise de conteúdos teóricos e procedementais fundamentais para o alumnado atinxir as competencias e destrezas previstas na materia.
Traballos tutelados	Utilizando metodoloxías con base na "aprendizaxe colaborativa", o alumnado realizará en grupos reducidos un traballo tutelado (focado de preferencia para a pesquisa, a documentación e a divulgación de conteúdos) do cal se derivará tamén a correspondente "Presentación Oral". Tanto a composición do grupo como o(s) asunto(s) concreto(s) focado(s) no traballo será(n) acordado(s) co profesor no inicio das sesións.

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Traballos tutelados	A2 A14 A18 B1 B3 B7	Serán avaliados os conteúdos focados e os resultados do proceso ensino-aprendizaxe canto á consecución dos obxectivos procurados co "Traballo Tutelado". A corrección lingüística, as estratexias e procedementos utilizados tanto para resolver eventuais problemas como para apresentar o traballo serán tamén obxecto de avaliación.	20
Lecturas	A2 A18 A20 B1 B3 B7	Será avaliada a participación informada nas sesións presenciais onde serán abordados tanto os libros de leitura obrigatoria como os artigos ou capítulos e libro analisados. Da mesma maneira, serán obxecto de avaliación a qualidade da presentación dos conteúdos específicos, os materiais utilizados e o correcto cumprimento das tarefas encomendadas no decurso desas sesións.	20
Presentación oral	B6 B7	Para alén da utilidade das presentacións para os propósitos da materia, será avaliada a calidade lingüística, o dominio do conteúdo, a organización e a secuencia expositiva, a clareza e precisión nas exposicións, a interacción co auditorio, o uso do tempo dispoñíbel, a utilización dos recursos tecnolóxicos e, cando for o caso, o traballo en equipa.	10
Recensión bilbiográfica	A2 A11 A18	Na recensión bibliográfica será avaliada a capacidade do alumnado para a lectura analítica e crítica, a corrección lingüística, a clareza expositiva (coherencia e cohesión), a capacidade de síntese, a hierarquización de contidos e a adecuación de forma e fondo.	10
Estudo de casos	A2 A14 B1 C4	Será avaliada a capacidade analítica e crítica, o entendemento dos procesos focados e a adecuación aos obxectivos formulados polo profesor para cada actividade destas características. Cando corresponder, serán tamén obxecto de avaliación a participación e o traballo en equipa.	40

Observacións avaliación
Todas as actividades deberán ser realizadas e entregadas de acordo cos prazos e os procedementos fixados no cronograma que o profesorado fornecerá ao alumnado no inicio das sesións e pendurará na plataforma Moodle. As actividades entregadas fóra do prazo marcado non serán obxecto de avaliación. Para superar a materia, o alumnado deberá atinxir unha cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10. Todas as actividades ou probas deberán cumprir unhas exixencias mínimas de corrección lingüística (ortografía, puntuación, concordancia sintáctica, ausencia de reiteracións, precisión léxica, rexistro formal…); no caso de deficiencias lingüístico-expresivas, estas poderán ser penalizadas na cualificación segundo os criterios que figuran no documento "Exixencias mínimas de corrección lingüística" (aprobado pola Sección de Galego-Portugués en 6/7/2918 e publicado no Moodle). Os traballos presentados polo alumnado poderán ser incorporados ao Turnitin, ferramenta para a detección do plaxio así como de traballos previamente presentados nesta ou noutras universidades, incluso polo mesmo/a alumno/a. En caso de que se produza algunha destas circunstancias, poderán ser aplicadas as medidas contempladas nas Normas de avaliación, revisión e reclamación das cualificacións dos estudos de grao e mestrado universitario da Universidade da Coruña (artigo 14.4). O alumnado a tempo parcial ou con dispensa académica realizará ou entregará as actividades obrigatorias nunha data concertada previamente cos docentes. Este alumnado deberá realizar e entregar as mesmas probas e exercicios que o restante e, se non puider asistir ao atendemento, deberá pórse en contacto co profesor através do correo electrónico no inicio do curso. Aquel alumnado que certifique imposibilidade de asistir ás aulas debe tamén contactar co profesor. O alumnado que se apresentar á convocatoria adiantada de decembro terá de contactar previamente co docente e, para superar a materia, realizar e superar unha proba mixta (5 valores), dúas recensións bibliográficas (2 valores) e aqueles estudos de caso (3 valores) que lle foren encomendados. Se houber criterios específicos de avaliación para algunha das tarefas propostas, estes serán oportunamente disponibilizados polo profesor através do Moodle e/ou expostos na sala de aulas. O docente fornecerá, igualmente, as oportunas instrucións para o correcto desenvolvemento de cada unha das actividades previstas. As persoas que non superaren a materia de acordo coa avaliación continuada deberán concorrer á oportunidade de xullo. Para superaren a materia nesta segunda oportunidade deberán ser realizadas satisfactoriamente todas aquelas tarefas non superadas na oportunidade anterior ou aqueles outros traballos que foren agora solicitados. Será considerado Non Presentado aquel alumno ou alumna que non presente ningunha das actividades previstas neste guía.

Bibliografía básica
	1.AA.VV. (1984). Literatura e realidade (que é o Realismo?). Lisboa: Dom Quixote 2.Amaral, F. Pinto de (1991). O mosaico fluido. Modernidade e pós-modernidade na poesia portuguesa mais recente (autores revelados na década de 70). Lisboa: Assírio & Alvim 3.Barreira, C. (1981). Nacionalismo e modernismo. De Homem Cristo Filho a Almada Negreiros. Lisboa: Assírio & Alvim 4.Bernardes, José Augusto Cardoso et al (dir.) (1995-2002). BIBLOS. Enciclopédia VERBO das literaturas de língua portuguesa. Lisboa-São Paulo: Verbo (5 vols.) 5.Bessa-Luís, A. (1979). A vida e a obra de Florbela Espanca. Lisboa: Arcádia 6.Buescu, Maria Leonor Carvalhão (1994). História da literatura. Lisboa: IN-CM 7.Coelho, Jacindo Prado (ed.) (1987). Dicionário de literatura: literatura portuguesa, brasileira, galega, estilística literária. Porto: Figueirinhas (5.vols. e atualização de 2002-2003) 8.Cruz, L. (1971). Viragem do romance português. Paris: Fundação Calouste Gulbenkian 9.Dias, A.F. (1998). História e crítica da literatura portuguesa. São Paulo: Verbo 10.Ferreira, A. (ed.) (1980). Antologia de textos da "Questão Coimbrã". Lisboa: Moraes Ed. 11.Ferreira, João Palma (1985). Literatura portuguesa: história e crítica. Lisboa: IN-CM 12.George, João Pedro (2002). O meio literário português (1960/1998) prémios literários, escritores e acontecimientos. Algés: Difel 13.Guerra da Cal, Ernesteo (1981). Língua e estilo em Eça de Queiroz [trad.]. Coimbra: Almedina 14.Guimarães, Fernando (1969). A Poesia da presença e o aparecimento do neo-realismo. Porto: Inova 15.Lopes, Óscar (s.d.). Oliveira Martins e as contradições da Geração de 70. Porto: Biblioteca Fenianos 16.Lourenço, Eduardo (2003). Lourenço, Eduardo. Título Pessoa revisitado : leitura estruturante do drama em gente. Lisboa: Gradiva 17.Macedo, Helder (1999). Nós uma leitura de Cesário Verde. Lisboa: Presença 18.Machado, Álvaro Manuel (1998). A Geração de 70. Uma revolução cultural e literária. Lisboa: Presença 19.Marinho, Maria de Fátima (1999). O romance histórico em Portugal. Porto: Campo das Letras 20.Martins, A. Coimbra (1967). Ensaios Queirosianos. O Mandarim assassinado. O incesto d'Os Maias. Imitação capital. Lisboa: Publicações Europa-América 21.Martins, Fernando Cabral (coord.) (2008). Dicionário de Fernando Pessoa e do modernismo português . Lisboa: Caminho 22.Melo e Castro, E.M. (1980). As vanguardas na poesia portuguesa do século XX. Lisboa: ICALP 23.Morao, Paula (1991). O Só de António Nobre uma leitura do nome. Lisboa: Caminho 24.Pascoaes, Teixeira de (1988). A Saudade e o saudosismo dispersos e opúsculos (Pinharada Gomes ed.). Lisbao: Assirio e Alvim 25.Petrov, Petar el al (ed.) (2012). Avanços em literatura e cultura portuguesas. De Eça de Queirós a Fernando Pessoa. Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora 26.Petrov, Petar el al (ed.) (2012). Avanços em literatura e cultura portuguesas. Século XX. Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora (vols.1-3) 27.Pimentel, F. Vieira (1981). Tendências da estética finissecular. D. João da Câmara. Um caso exemplar. Ponta Delgada: Universidade dos Açores 28.Pimentel, F.J. Vieira (ed.) (2002). Presença : labor e destino de uma geração, 1927-1940: estudos e ensaios. Coimbra: Angelus Novus Editora 29.Pires, Daniel (1986). Dicionário das revistas literárias portuguesas do século XX. Lisboa: Contexto 30.Popper, Karl R. (1987). O Realismo e o objectivo da ciência. Lisboa: Dom Quixote 31.Quadros, António (1989). O primeiro modernismo português: vanguarda e tradição. Lisboa: Publicações Europa-América 32.Rebelo, Helena (coord.) (2011). Lusofonia. Tempo de reciprocidades (Actas do IX Congresso da AIL). Porto: Afrontamento (2 vols.) 33.Reis, Carlos (coord.) (1989). Literatura portuguesa moderna e contemporânea. Lisboa: Universidade Aberta 34.Reis, Carlos (dir.) (1991-1996). História crítica da literatura portuguesa. Lisboa: Verbo (9 vols.) 35.Rodriguez, J.L. et al (eds.) (2008). Da Galiza a Timor. A Lusofonia em foco (Actas do VIII Congresso da AIL). Santiago de Compostela: USC (3 vols.) 36.Saraiva, António José (1982). As ideias de Eça de Queirós. Amadora: Bertrand 37.Saraiva, António José e Lopes, Óscar (1992). História da literatura portuguesa. Porto: Porto Editora 38.Simões, M.L. Netto (1975). Narrativa portuguesa em processo de framentação. Petrópolis: Vozes 39.Taibo, Carlos (2010). Parecia não pisar o chão. Treze ensaios sobre as vidas de Fernando Pessoa. Santiago de Compostela: Através Edirora 40.Torres, A. Pinheiro (1977). O Neo-Realismo literário português. Lisboa: Moraes Ed. 41.VV.AA. (1991). A arte e a sociedade portuguesa no século XX (1910-1990). Lisboa: Livros Horizonte
Bibliografía complementaria	Torres Feijó, Elias J. (2003). "Introducción", in La brasileña de Prazins. Madrid: Cátedra (). Agália. Revista de Estudos na Cultura. http://www.agalia.net (). Arquivo Pessoa. http://arquivopessoa.net Castro, A. (1960). Balzac em Portugal. Coimbra Silva, Manuela Parreira da (ed.) (2001). Cartas de Mário de Sá-Carneiro a Fernando Pessoa. Lisboa: Assírio & Alvim Martines, Enrico (ed.) (1998). Cartas entre Fernando Pessoa e os directores da presença. Lisboa: IN-CM (). Casa Fernando Pessoa. http://casafernandopessoa.cm-lisboa.pt/index.php?id=2233 (). Colóquio/ Letras. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian (). Correntes d'Escritas. Revista de Cultura Literária de Póvoa de Varzim. (). Dicionário Histórico de Portugal. http://arqnet.pt/dicionario/ Hourcade, P. (1963). Guerra Junqueiro et le problème des influences françaises en son oeuvre. Paris (). Jornal de Letras, Artes e Ideias. http://visao.sapo.pt/JL (). Literatura portuguesa (Instituto Camões). http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/bases-tematicas/literatura-portuguesa.html (). Projecto Vercial. http://alfarrabio.di.uminho.pt/vercial/index.html Guimarães, Fernando (ed.) (2001). Simbolismo, saudosismo e modernismo antologia de poesía portuguesa. Lisboa: Quase Monteiro, João César (1969). Sophia de Mello Breyner Andersen. http://www.youtube.com/watch?v=3JA7lxeovVY
	As persoas que acompañaren a materia deberán realizar obrigatoriamente a lectura de dez obras, das cales unha será seleccionada para ser recensionada. Os textos serán fixados nas primeiras sesións presenciais e deberán contemplar a necesaria variedade en relación tanto co xénero literario como das persoas produtoras. A selección poderá ser feita a partir de unha listaxe orientativa fornecida polo profesor responsábel pola materia. Para alén da obra de Perfecto E. Cuadrado (ed.), You are welcome to Elsinore: poesía surrealista portuguesa, antologia (Compostela, Laiovento, 1996), entre estas dez obras figurán necesariamente textos da autoria de: 1) Alexandre Herculano, Almeida Garret ou Camilo Castelo Branco; 2) Eça de Queirós, 3) Fernando Pessoa, 4) José Saramago e 5) Florbela Espanca.

Observacións
Todas as cuestións non contempladas explicitamente nesta guía ou as eventuais dúbidas en relación co desenvolvemento da materia serán resolvidas polo profesor no seu horario de atendemento, nas sesións presenciais ou no correo electrónico que figura no lugar correspondente deste documento.