Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Introdución aos Estudos Literarios Código 613G03005
Titulación
Grao en Inglés: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Rodriguez Gonzalez, Olivia
Correo electrónico
olivia.rodriguez.gonzalez@udc.es
Profesorado
Paz Gago, Jose Maria
Rodriguez Gonzalez, Olivia
Correo electrónico
jose.maria.paz.gago@udc.es
olivia.rodriguez.gonzalez@udc.es
Web
Descrición xeral Conceptos básicos no estudo da literatura: xéneros, movementos e técnicas de análise literaria.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A3 Coñecer as correntes teóricas da lingüística e da ciencia literaria.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A7 Coñecer as literaturas en lingua galega, española e inglesa.
A9 Elaborar textos orais e escritos de diferente tipo en lingua galega, española e inglesa.
A10 Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A14 Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B2 Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B4 Ser capaz de comunicarse de maneira efectiva en calquera contorno.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
B9 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Conocer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria. A1
A9
B4
Coñecer as correntes teóricas da ciencia literaria A3
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada. A11
Coñecer as literaturas en lingua galega, española e inglesa. A7
Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións. A10
Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos. A14
Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica. A15
Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española. A5
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información. B1
Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas. B2
Adquirir capacidade de autoformación. B3
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas. B5
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. B6
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. B7
Apreciar a diversidade. B8
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. B9
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional. B10
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. C5
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. A2

Contidos
Temas Subtemas
1.Fundamentos dos estudos literarios


-Obxecto e método
-Dominios da ciencia literaria
-Lingua e comunicación literarias
-Periodización literaria
-Xéneros literarios



2. Panorama histórico da Teoría literaria. Primeira parte
- Antigüidade Clásica
- Idade Media e Clasicismo
3. Panorama histórico da Teoría literaria. Segunda parte - Romanticismo. Positivismo
- Principais correntes dos ss. XX-XXI
4. A lírica
-Concepcións da lírica e xéneros históricos
-Métrica e retórica
-Teoría da función poética
-Enunciación e pragmática líricas
5. A narrativa
- Narración, historia e relato / discurso
- Modalización narrativa
- Temporalización e espacialización narrativas
- O personaxe narrativo
- Xéneros históricos
6. A dramática.


-Texto e Espectáculo
-Tempo e espazo
-Personaxe e público
-Teoría aristotélica da traxedia




Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A11 B1 C3 1 0 1
Sesión maxistral A1 A2 A3 B3 B5 C1 C4 15 45 60
Resumo A9 A11 B7 C1 1 3 4
Aprendizaxe colaborativa A1 A2 B8 B10 C4 1 3 4
Presentación oral A1 A2 A5 A15 B2 B4 B5 B6 B8 C1 C3 C4 C6 1 1 2
Obradoiro A1 A2 A7 A11 A14 B3 C5 C6 1 1 2
Esquemas A2 A10 A11 B7 1 3 4
Recensión bilbiográfica A1 A2 A7 B7 C1 1 8 9
Lecturas A5 A7 A14 B1 C7 1 40 41
Proba mixta A1 A2 A3 A5 A7 A11 A14 A15 B5 B6 B7 B10 C1 2 12 14
Prácticas a través de TIC B1 B2 B3 B5 B6 B9 B10 C3 C6 C8 2 4 6
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Para a elaboración de traballos procuraranse documentos diversos que serán especificados na aula polo profesor ou a profesora
Sesión maxistral Sesións de exposición oral por parte do profesor ou profesora, que se esforzarán en transmitir contidos relevantes, aclarando dúbidas xurdidas. É a parte máis importante na transmisión de coñecementos.
Resumo Práctica que acompaña a elaboración de esquemas
Aprendizaxe colaborativa Os alumnos utilizarán distintas ferramentas de documentación para solucionar problemas e atopar resultados en común
Presentación oral Os alumnos escollerán unha obra literaria entre as propostas na aula para o traballo en grupo, e as súas conclusións serán expostas oral e publicamente.
Obradoiro Traballo na aula sobre distintas cuestións que presenta o fenómeno literario.
Esquemas Práctica para a constatación dunha boa lectura de artigos, capítulos e outros textos documentais.
Recensión bilbiográfica As obras literarias asignadas a cada estudante serán obxecto de recensión seguindo as pautas dadas na aula

Lecturas É a metodoloxía fundamental para iniciarse no estudo da literatura: haberá lecturas teóricas e lecturas de obras literarias.
Proba mixta Trátase dunha proba escrita que poderá constar tanto de respostas longas e ben argumentadas, como de respostas breves e tipo test, así como de comentarios de breves textos teóricos ou literarios. Na primeira convocatoria referirase á parte teórica da materia. Na segunda convocatoria, incluirá tamén exercicios prácticos para os que non superen as prácticas de aula.
Prácticas a través de TIC A investigación literaria debe moito ás TIC, imprescindibles para acopio de datos e relación de fenómenos. Realizaranse, se é posible, prácticas na aula net.

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Resumo
Esquemas
Obradoiro
Recensión bilbiográfica
Descrición
A atención personalizada levarase a cabo en función das necesidades do grupo de alumnos ou do estudante en particular, tanto na aula como a través do correo electrónico, o uso da plataforma moodle, ou o diálogo real en horas de atención ao estudante. Para que se realice axeitadamente, é indispensable que os alumnos acudan ás aulas e participen activamente nelas.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Presentación oral A1 A2 A5 A15 B2 B4 B5 B6 B8 C1 C3 C4 C6 Terase en conta na súa avaliación o coñecemento da materia que o alumno demostre, así como a súa habilidade comunicativa e dominio da lingua oral na exposición na aula. 10
Sesión maxistral A1 A2 A3 B3 B5 C1 C4 A participación do estudante na aula da sesión maxistral será tida en conta na avaliación do curso 5
Proba mixta A1 A2 A3 A5 A7 A11 A14 A15 B5 B6 B7 B10 C1 Cualificación na proba ou exame teórico
50
Obradoiro A1 A2 A7 A11 A14 B3 C5 C6 Na aula de prácticas se avaliará o proceso de traballo individual e en equipo 10
Lecturas A5 A7 A14 B1 C7 Avaliarase o traballo de lectura realizado polo alumno 10
Recensión bilbiográfica A1 A2 A7 B7 C1 Avaliación da resposta do alumno no referente ao seguimento da orientación exposta na aula pola profesora ou profesor,para a realización de recensións, fichas ou comentarios de lecturas 15
 
Observacións avaliación

1) Na 1º oportunidade realizarase unha proba mixta, cuxa nota se unirá á obtida nos traballos prácticos levados a cabo polo estudante durante o curso (o calendario de presentación de traballos será explicado polo docente ao inicio do curso). Dun deses traballos farase unha presentación oral na aula durante o curso.  

Nesta 1º oportunidade, será considerado NP o alumno que non se presente á proba mixta, aínda que teña realizado os traballos prácticos durante o curso. 

 

2) Na 2º oportunidade realizarase un exame que constará dunha parte teórica e outra práctica. 

3) O estudante que se presenten á convocatoria adiantada (en decembro) deberá axustarse ás normas que rexen para a 2º oportunidade (a de xullo). 

4) O estudante deberá obter unha nota mínima de 4 na proba mixta para poder facer a media coa parte práctica do curso.

5) Repetidores ou alumnos con exención de asistencia, por razóns laborais ou doutra índole, deberán poñerse en contacto co  docente ao inicio do curso -e non máis tarde- para a organización da súa docencia. No relativo ás prácticas, confeccionarase un calendario de entrega adaptado ás necesidades do estudante en concreto. Tamén se programarán titorías presenciais e non presencias para cursar satisfactoriamente a materia.

6) As probas escritas e os traballos deben realizarse con corrección lingüística: o docente baixará a nota  por erros de acentuación, ortografía, puntuación ou concordancia sintáctica. Ou por redundancias excesivas, falta de precisión ou pobreza léxica, uso de abreviaturas ou utilización dun rexistro non formal.

Os traballos nos que o alumno plaxie serán penalizados cunha nota de 0,00. O docente ten á súa disposición a aplicación informática da UDC para a detección de plaxios.

Fontes de información
Bibliografía básica VILLANUEVA, Darío (1994). Curso de teoría de la literatura. Madrid. Taurus
GARRIDO GALLARDO, M. A. dir. (2009). El lenguaje literario. Vocabulario crítico. Madrid, Síntesis
CASAS, Arturo (coord.) (2005). Elementos de crítica literaria. Vigo. Xerais
GUILLÉN, Claudio, (2005). Entre lo uno y lo diverso. Introducción a la literatura comparada. Barcelona. Tusquets
VIÑAS PIQUER, David (2002). Historia de la crítica literaria. Barcelona. Ariel
PAZ GAGO, José María (1999). La recepción del poema. Pragmática del texto poético. Kassel: Reichenberger
PAZ GAGO, José María (2012). La revolución espectacular. El teatro de Valle-Inclán en la escena mundial. Madrid y Barcelona: Castalia
CABO ASEGUINOLAZA, Fernando / RÁBADE VILLAR, María do Cebreiro (2006). Manual de Teoría de la Literatura. Madrid. Castalia
GUTIÉRREZ CARBAJO, Francisco (2002). Movimientos y épocas literarias. Madrid, UNED
GARRIDO, Miguel Ángel (2000). Nueva introducción a la teoría de la literatura. Madrid, Síntesis
PAZ GAGO, José María (1995). Semiótica del Quijote. Teoría y práctica de la ficción narrativa. Amsterdam y Atlanta: Rodopi
SILVA, Vítor Manuel de Aguiar e (200). Teoria e metodologia literárias. Lisboa, Universidade Aberta

O PROFESOR INDICARÁ NA AULA AS OBRAS LITERARIAS QUE CADA ALUMNO DEBERÁ LEER. TÍTULOS POSIBLES, ENTRE OTROS, SON:

LÍRICA

George G. Byron, Baron (1788-1924), Poemas escogidos

Charles Baudelaire, Les fleurs du mal (1857), As flores do mal , Las flores del mal

Gustavo Adolfo Bécquer, Rimas (1859-1870)

Rosalía de Castro, En las orillas del Sar (1884)

Thomas S. Eliot, The Waste Land, La tierra baldía/ estéril (1922)

Dylan Thomas, The Poems(1934-1952), Poemas

Luís Seoane, Fardel do esilado (1952)

Pier Paolo Pasolini, Le ceneri di Gramsci (1957), Las cenizas de Gramsci

Xosé Luís Méndez Ferrín, Con pólvora e magnolias (1976)

Luz Pozo Garza, As arpas de Iwerddon (2005)

Valente, José Ángel, Poesía (Visor, 20013)

TEATRO

Eurípides, Electra (s. V a C.)

Ramón del Valle Inclán, Divinas palabras (1920), Luces de Bohemia (1920)

Luigi Pirandello, Sei personaggi in cerca d’autore (1921), Seis personaxes na procura de autor, Seis personajes en busca de autor

Bertoldt Brecht, Mutter Courage und ihre Kinder (1939-1949), Madre Coraje y sus hijos, Nai Coraxe e mais os seus fillos

Jonh B. Prietsley, An inspector calls (1946), Llama uninspector / Ha llegado un inspector, Chama un inspector.

Arthur Miller, Death of a salesman (1949), A morte dun viaxante, La muerte de unviajante.

Roberto Vidal Bolaño, Doentes (1998)

Juan Mayorga, Himmelweg. Camino del cielo (2003)

Rubén Ruibal, Limpeza de sangue (2006)

NARRATIVA

Miguel de Cervantes, Don Quijote de la Mancha (1605, 1615)

Charles Dickens, A tale of two cities (1859), Historia de dos ciudades

Charles Dickens, Great Expectations (1861), Grandes esperanzas (trad. galega por Isabel Soto), Grandes esperanzas.

León Tolstoi, Smert Ivana Ilyichá, A morte de Iván Ilich, La muerte de Iván Illich (1886)

Emilia Pardo Bazán (ss. XIX-XX, 2018), El encaje roto: antología de cuentos de violencia contra las mujeres.

Franz Kafka, Das Schloß (1922), El Castillo

John Dos Passos, Manhatan Transfer (1925)

Vicente Risco, O porco de pé (1928)

Rafael Dieste, Historias e invenciones de Félix Muriel (1943)

Gonzalo Torrente Ballester, Don Juan (1963)

Julio Cortázar, Todos los fuegos el fuego (1966)

Friedrich Dürrematt, Das Sterben der Pythia (1976), La muerte de la Pitia

Carme Riera, Dins el darrer blau (1994), En el último azul

Begoña Caamaño, Circe ou o pracer azul (2009)

Eva Moreda, A Veiga é como un tempo distinto (2011)

ENSAIO LITERARIO

Shelley, P.B., Ensayos escogidos (1792-1822)

Azorín, Al margen de los clásicos (1915)

Valle-Inclán, Ramón del, La lámpara maravillosa (1916)

Josep Pla (1925), Viaje a Rusia (trad. de Marta Rebón en Destino, 2018)

Julio Camba, La ciudad automática (1932)

Antonio Machado, Juan de Mairena (1936)

Manuel Azaña, La velada en Benicarló (1937-1939)

Mario Vargas Llosa, La verdad de las mentiras. Ensayos sobre la novela moderna (1990)

María Zambrano, Los intelectuales en el drama de España y escritos de la guerra civil (1939)

Simone de Beauvoir, Le deuxième sexe, O segundo sexo, El segundo sexo (1949)

Gonzalo TorrenteBallester, El Quijote como juego (1975)

Casares, Carlos, Un país de palabras, Galaxia, Vigo (1998)

Miguel Anxo Murado, Fin de século en Palestina (2008)

Baceiredo, Rebeca, A revolución non vai ser televisada (2013)

Miguel Anxo Murado, Libro de horas (2016)

Manuel Rivas, Contra todo isto (2018)

RECURSOS DIXITAIS (revisados en xullo de 2019)

Biblioteca Virtual Galega (Literatura galega), Universidade da Coruña: http://bvg.udc.es/

Biblioteca Virtual Cervantes (Literatura española, iberoamericana, galega, catalá, etc.), Universidade de Murcia: , http://www.cervantesvirtual.com/

Portal Literatura Vasca: http://www.basqueliterature.com/es/loturak/euskalit

Literatura catalá en liña: http://www.lletra.com/

Bibliotecas Virtuais en inglés (Literatura angloamericana e traducións doutras literaturas):

http://www.online-literature.com/author_index.php

http://www.bartleby.com/authors/

http://www.bibliomania.com/bibliomania-static/index.html

Dicionario galego RAG: http://academia.gal/dicionario#inicio.do

Dicionario español RAE: http://buscon.rae.es/draeI/

Dicionario inglés: http://www.wordreference.com/es/

Teoría literaria en Internet:

Casas, Arturo (2012 [2002]). Bibliografía sistemática de Teoría literaria. Númeromonográfico do Boletín Galego de Literatura: 26. reediciónen poesiagalega.org.Arquivo de poéticas contemporáneas na cultura.

http://www.poesiagalega.org/uploads/media/casas_2002_biblteorialit.pdf

Glosario de narrativa, extraído de Darío Villanueva, Comentario de textos narrativos: la novela . Gijón: Ediciones Júcar, págs 181- 201:http://faculty.washington.edu/petersen/321/narrtrms.htm

Retórica: The Forest of Rhetoric. Silva Rhetoricae:

http://humanities.byu.edu/rhetoric/silva.htm

A isto engádense Páxinas web de fundacións e persoais de autores (procura en buscadores)

Bibliografía complementaria LUJÁN ATIENZA, Ángel Luis (1999). Cómo se comenta un poema. Madrid, Síntesis
GARCÍA BARRIENTOS, José Luis (2003). Cómo se comenta una obra de teatro. Ensayo de método. Madrid, Síntesis
MADRENAS, Dolors / RODRÍGUEZ, Olivia (2003). Del Romanticismo a la Posmodernidad: Ensayo. Madrid. Laberinto
VILLANUEVA, Darío (2006). El comentario de texto narrativo: cuento y novela. Madrid. Mare Nostrum
RODRÍGUEZ, Olivia (2017). La elección del artista: el camino estético de Valle-Inclán. En Valle-Inclán. La lámpara maravillosa. Edición facsímil. Santiago de Compostela. Alvarellos
RODRÍGUEZ, Olivia (1997). Os camiños narrativos de Vicente Risco”. Anuario de Estudios Literarios Galegos 1996: 149-161. Vigo. Galaxia
RODRÍGUEZ, Olivia (2005). Técnicas narrativas nos contos de Emilia Pardo Bazán. En II Simposio Emilia Pardo Bazán. A Coruña. Real Academia Galega
CASAS VALES, Arturo (coord.) (2013). Valle-Inclán: Comparative and Thematic Approaches En Casas Vales, Arturo (coord.). Ramón del Valle-Inclán Studies [2]. Monográfico de Forum for World Literature Studies, 5/1, 2013: 52-53.. Sanghai (China). Shangay Normal University

   PARA CADA UN DOS TEMAS INDICARASE UNHA BIBLIOGRAFÍA ESPECÍFICA E ACTUALIZADA  PARA USO PERSOAL DO ALUMNO EN FUTUROS TRABALLOS.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Ler unha obra de introdución á Teoría da literatura das que se indican na Bibliografía básica.

Ir a clase



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías