Identifying Data 2020/21
Subject (*) Metodos de prospectiva social Code 615474005
Study programme
Mestrado Universitario en Metodoloxía da Investigación en Ciencias Sociais: Innovacións e Aplicacións
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Official Master's Degree 2nd four-month period
First Obligatory 6
Language
Spanish
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinador
E-mail
Lecturers
E-mail
Web
General description Esta asignatura tiene por objeto presentar los principales métodos de prospectiva social al uso, que no deben confundirse con las metodologías clásicas de la investigación social. Se trata, en definitiva, de que el alumnado se familiarice con este tipo de herramientas, que tienen bastante que ver con la idea de anticiparse al futuro, tarea enrevesada, pero necesaria y casi imprescindible desde el punto de vista de una planificación adecuada. Esto no implica que se vayan a hacer "profecías", ni siquiera predicciones en el sentido clásico. La idea guía de la asignatura plantea en qué medida lo que ha sucedido en el pasado incide en el presente, y, a partir de ahí, anticipar los escenarios previsibles y (socialmente) deseables para el futuro.
Contingency plan 1. Modificacións nos contidos

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen

*Metodoloxías docentes que se modifican

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado

4. Modificacións na avaliación

*Observacións de avaliación:

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía

Study programme competencies
Code Study programme competences

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences

Contents
Topic Sub-topic
0. PRESENTACIÓN Los contendios del programa tratan de presentar de modo sistemático las técnicas más relevantes de Prospectiva Social. Es evidente que resulta inviable intentar tratarlas todas en un curso tan breve, por lo que de cada uno de los bloques se estudiarán 2/3 de estas técnicas como ejemplos de potencialidad de las mismas, limitándonos a enumerar y definir el significado y usos principales de las demás.
Por otra parte, se estudiarán algunas técnicas (prácticas) de creatividad, de forma que se facilite estudiar los problemas sociales desde perspectivas múltiples.
I. CREATIVIDAD (CR) 1. Brainstorming
2. Brain writling
3. Procesos de Grupo Nominal
4. Análisis coste/beneficio
5. Visionado
6. TRIZ (Solución imaginativa de problemas)
II. DESCRIPTIVAS Y MATRICIALES (DM) 1. Analogías
2. Backcasting (planificar hacia atrás desde un futuro deseado)
3. Listado de identificación de impactos
4. Modelado de sistemas de innovación
5. Análisis de mitigación
6. Análisis morfológico
7. Evaluación de perspectivas múltiples
8. Análisis organizacional
9. Árboles de relevancia, ruedas de futuros (V)
10. Análisis de requisitos (análisis de necesidades) (V)
11. Análisis del riesgo (STAT)
12. Mapificación de rutas
13. Evaluación del impacto social (Análisis de impacto socio-económico)
14. Análisis del patrocinador (stakeholder)
15. Índice de Estado del Futuro (SOFI)
16. Análisis de sostenibilidad (MYS)
17. Evaluación tecnológica (MYS)
18. Simulación de escenarios
III. TÉCNICAS ESTADÍSTICAS (STAT) 1. Bibliométricas (perfiles de investigación, análisis de patentes, minería de textos) (MON)
2. Análisis correlacional
3. Análisis de impactos cruzados (SM)
4. Análisis demográfico
5. Análisis de impacto de tendencias (AT)
6. Análisis del riesgo (DM)
IV. OPINIÓN DE EXPERTOS (OEX) 1. Grupos focalizados (paneles, workshops)
2. Entrevistas
3. Técnicas participativas
V. MONITORIZACIÓN (MON) 1. Bibliométricas (perfiles de investigación, análisis de patentes, minería de textos) (STAT)
2. Escaneo ambiental y mirada tecnológica
VI. MODELADO Y SIMULACIÓN (MYS) 1. Agent modeling
2. Modelos causales
3. Modelado de sistemas adaptativos complejos (caos)
4. Modelado económico (input/output) (V)
5. Difusion modeling
6. Simulación de escenarios (juegos, escenarios interactivos)
7. Análisis de sostenibilidad (DM)
8. Simulación de sistemas
9. Sustitución tecnológica
10. Evaluación tecnológica (DM)
11. Análisis de impactos cruzados (STAT)
VII. ESCENARIOS (E) 1. Escenarios (MYS)
2. Field anomaly relaxation model
VIII. ANÁLISIS DE TENDENCIAS (AT) 1. Análisis de oleadas a largo plazo
2. Análisis de precedentes
3. Análisis de impacto de tendencias (STAT)
4. Extrapolación de tendencias (ajustes de curvas de crecimiento y proyecciones)
IX. VALORES/DECISIONES/ECONOMÍA
(V)
1. Análisis de opciones
2. Procesos analíticos jerárquicos
3. Análisis coste/beneficio (económico y no económico) (MYS)
4. Análisis de decisiones (utilidad)
5. Árboles de relevancia (DM)
6. Análisis de patrocinadores (DM)
7. Análisis de necesidades (DM)

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Guest lecture / keynote speech 10 35 45
Supervised projects 1 45 46
Mind mapping 1 15 16
Oral presentation 5 20 25
 
Personalized attention 18 0 18
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Guest lecture / keynote speech Se explicarán brevemente los temas del programa por parte del profesor.
Supervised projects Cada alumno/a llevará a cabo un trabajo tutelado, que se fijará al principio de curso.
Mind mapping Los alumnos/as aprenderán a manejar los mapas conceptuales, valiéndose del uso y manejo de un programa informático como herramienta de ayuda en esta tarea.
Oral presentation Cada alumno/a presentará en clase (1) un trabajo/artículo asignado por el profesor; (2) presentará el resultado del trabajo tutelado ante los demás miembros de la clase.

Personalized attention
Methodologies
Oral presentation
Mind mapping
Supervised projects
Description
La atención personalizada se realizará a través de las tutorías ordinarias y de la supervisión por parte del profesor de los trabajos tutelados.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Oral presentation Presentación del trabajo final ante la clase y su debate. 20
Mind mapping A lo largo del curso se presentarán varias técnicas encaminadas a la potenciación de la creatividad. 20
Guest lecture / keynote speech Exposiciones del profesor evaluables mediante examen final. 10
Supervised projects Se evaluará el trabajo final como tal. 50
 
Assessment comments

Sources of information
Basic

BIBLIOGRAFÍA EN ESPAÑOL:

José Félix Tezanos:

Tendencias de futuro en la sociedad española. Primer Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 1997.

Tecnología y sociedad en el nuevo siglo. Segundo Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 1998.

Tendencias en desigualdad y exclusión social. Tercer Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 1999.

Estudio Delphi sobre la casa del futuro, Editorial Sistema, Madrid, 2000.

Escenarios del nuevo siglo. Cuarto Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 2000.

Estudio delphi sobre Tendencias económicas, políticas y sociales, Editorial Sistema, Madrid, 2002.

Escenarios del nuevo siglo. Cuarto Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 2000.

Estudio Delphi sobre Tendencias científico-tecnológicas, 2002, Editorial Sistema, Madrid, 2003.

Tendencias en desvertebración social y en políticas de solidaridad. VI Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 2003.

Alternativas para el siglo XXI. I Encuentro Salamanca, Editorial Sistema, Madrid, 2003.

Políticas económicas para el siglo XXI. II Encuentro Salamanca, Editorial Sistema, Madrid, 2004.

Tendencias en identidades, valores y creencias. VII Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 2004.

Tendencias en exclusión social y políticas de solidaridad. VIII Foro sobre Tendencias Sociales, Editorial Sistema, Madrid, 2005.

 

Guerra, Alfonso y Tezanos, José Félix (2007), El Rumbo de Europa. V Encuentro Salamanca, Madrid: SISTEMA (EDICIONES FUNDACION SISTEMA).

 Martha Lucía Pachón y Rafael Camargo Remolona, Una aproximación a los estudios de futuro Facultad de Administración de Empresas, Universidad Externado de Colombia, 2004

Miklos Tomas, María Elena Tello. Planeación prospectiva, Limusa Noriega Editores, México, 1998.

 

 

EN INGLES:

 

Scott Armstrong, J. Long-range forecasting: From crystal ball to computer, 2nd ed. Wiley, Nueva York, 1985.

Jib Fowles, ed. Handbook of Futures Research. (Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1978).

Bertrand de Jouvenel. The Art of Conjecture. (New York: Basic Books, 1967).

Dennis Gabor. Inventing the Future. (New York: Knopf, 1964).

D. Meadows, et al. The Limits to Growth. (New York: New American Library, 1972).

Olaf Helmer. Looking Forward: A Guide to Futures Research (London: Sage Publications, 1983).

Michael Marien, “Toward a New Futures Research: Insights from Twelve Types of Futurists,” Futures Research Quarterly 1:1(Spring 1985), 13-14.

John McHale, “Futures Critical: A Review,” EnHuman Futures: Needs, Societies, Technologies (Guildford, Surrey, U.K.: IPC Business Press Limited, 1974), 13.

Earl C. Joseph, “Some Thoughts on Change,” Future Trends 25:3(May-June, 1994).

Frederick R. Brodzinski, “The Futurist Perspective and the Managerial Process,” Utilizing Futures Research (New Directions for Student Services, No. 6, 1979), 1 8-19.

Harold S. Becker, “Making Futures Research Useful: The Practitioner’s Opportunity,” Futures Research Quarterly 1:2(Summer 1985), 17.

Bruce A. Shuman. The Library of the Future: Alternative Sc enarios for the Information Profession (Englewood, CO: Libraries Unlimited, Inc., 1989), 7-8.

Harvey Welch, Jr. and Sally E. Watson. “Techniques of Futures Research,” Utilizing Futures Research (New Directions for Student Services, No. 6, 1979), 4.

P. Dickson. The Future File: A Guide for People with One Foot in the 21st Century (New York: Rawson Associates, 1977), 74.

S. Enzer. “Delphi and Cross-Impact Techniques: An Effective Combination for Systematic Futures Analysis,” Futures 3:1(1971), 48-61.

Margrit Eichler, “Science Fiction as Desirable Feminist Scenarios,” Women in Futures Research (Oxford: Pergamon Press, 1982).

Ian H. Wilson, “Scenarios,” En Fowles, Jib ed. Handbook of Futures Research (Westport, Connecticut: 1978), 225-248.

J. Michael McLean, “Simulation Modeling,” En Fowles, Jib ed. Handbook of Futures Research (Westport, Connecticut: 1978), 329-332.

John McHale, “Futures Critical: A Review,” En Human Futures: Needs, Societies, Technologies (Guildford, Surrey, U.K.: IPC Business Press Limited, 1974).

Richard D. Duke, “Simulation Gaming,” En Fowles, Jib ed. Handbook of Futures Research (Westport, Connecticut: 1978), 353-367.

James L. Morrison, William L. Renfro, and Wayne I. Boucher. Futures Research and the Strategic Planning Process: Implications for Higher Education (ASHE-ERIC Hi gher Education Research Report No. 9, 1984).

 

Complementary


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.