Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Obradoiro de analisis cualitativo Código 615474009
Titulación
Mestrado Universitario en Metodoloxía da Investigación en Ciencias Sociais: Innovacións e Aplicacións
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web http://www.sociologia.udc.es/
Descrición xeral Este obradoiro trata da investigación nas ciencias sociais e ten un obxetivo práctico: diseñar investigacións que xeneren inferencias válidas sobre a realidade social. De tal xeito enséñase como plantexar preguntas e modelos de estudios para extraer descripcións válidas da realidade social, mediante a lóxica inferencial. Máis concretamente, este obradoiro centrarase sobre todo na técnica de análise cualitativo perante os denominados grupos de discusión. Asemesmo, haberá unha introducción ao emprego do programa informático ATLAS, especializado en ditos análises.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen

*Metodoloxías docentes que se modifican

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado

4. Modificacións na avaliación

*Observacións de avaliación:

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Capacidade de aplicar as principais técnicas da investigación cualitativa, con especial atención á produción de materiais cualitativos (enquisa, grupo de discusión, observación), así como á interpretación e análise dos devanditos materiais.
A5 Coñecer as metodoloxías que están na base das formas de análise cualitativo (análise do discurso, grounded theory).
A6 Capacidade de análise das distintas manifestacións da cultura material e especialmente dixital.
A8 Coñecer a metodoloxía da Investigación Acción Participación (IAP) e deseñer e realizar proxectos de Investigación Participativa.
A9 Coñecer a metodoloxía aplicada ao uso e ao análise do audio-visual na investigación social.
A12 Capacidade de avaliar a calidade da investigación cuantitativa e cualitativa.
B1 Ser capaz de aplicar os coñecementos adquiridos e resolver problemas e entornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares).
B2 Ser capaz de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades e éticas vencelladas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
B5 Ser capaz de realizar unha análise crítica, avaliación e síntese de ideas novas e complexas.
B7 Deseñar e realizar investigación en entornos novos ou pouco coñecidos, con aplicación de técnicas de investigación (tanto con metodoloxías cuantitativas como cualitativas) en distintos contextos (ámbito público ou privado, con equipos homoxéneos ou multidisciplinares, etc.) para identificar problemas e necesidades.
B8 Adquirir unha formación metodolóxica que garantice o desenvolvemento de proxectos de investigación (de carácter cuantitativo e/ou cualitativo) cunha finalidade estratéxica e contribúan a situarnos na vangarda do coñecemento.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Adquirir os coñecementos e habilidades no deseño, elaboración e aplicación das técnicas cualitativas para o estudio da realidade social AM4
AM5
AM6
AM8
AM9
AM12
BM1
BM2
BM5
BM7
BM8

Contidos
Temas Subtemas
1. INTRODUCCIÓN Á METODOLOXÍA E AS TÉCNICAS CUALITATIVAS





1.1 Definición
1.2 Paradigma cualitativo
1.3 Tipoloxía da investigación cualitativa
1.4 Tipos de técnicas cualitativas









2. TÉCNICAS GRUPAIS: INTRODUCIÓN E DESEÑO DA TÉCNICA 2.1 Definición
2.2 Finalidade
2.3 Tipos
2.4 Principios básicos dos grupos de discusión
2.5. Deseño dos Grupos de Discusión
3. TÉCNICAS DE ENTREVISTA EN PROFUNDIDADE: INTRODUCCIÓN E DESEÑO 3.1 Definición
3.2 Aspectos principais
3.3 Finalidade
3.4 Proceso
3.5 Estratexias
3.6. Deseño
4. A OBSERVACIÓN CUALITATIVA 4.1 Definición e principios
4.2 Tipos de observación
4.3. Deseño da técnica
BLOQUE II
METODOLOXÍA DE ANÁLISE DO DISCURSO
1. Métodos de análise do discurso:
1.1. Análise de contenido
1.2. Teoría Fundamentada
1.3. Análise estructural
1.4. Análise critico do discurso
PROGRAMAS INFORMÁTICOS DE ANÁLISE DO DISCURSO 2.1. Os CADQAS
2.2. Introducción o Atlas.ti aplicado a investigación social.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Aprendizaxe colaborativa 80 0 80
Discusión dirixida 10 0 10
Obradoiro 23 0 23
Lecturas 0 5 5
Saídas de campo 5 0 5
Traballos tutelados 25 0 25
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Aprendizaxe colaborativa Trátase dun Obradoiro emintemente colectivo, onde a aprendizaxe en común terá máis relevancia que o individualizado
Discusión dirixida Como grupo tamén de discusión, empregaremos as clases como laboratorio de ensaio, sendo nós mesmos os participantes
Obradoiro Aínda que se fala de traballos tutelados, o ideal sería que o conxunto da clase constituírase nun obradoiro de traballo, cun fin común.
Lecturas Ao longo do curso recomendaranse lecturas, sobre todo relacionadas cos contidos teóricos do mesmo
Saídas de campo Procurarase a asistencia a algún grupo de discusión en directo
Traballos tutelados Ao longo do Obradoiro, procurarase que xurdan liñas de traballo interesantes para o desenvolvemento profesional do alumnado

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Aprendizaxe colaborativa
Traballos tutelados
Descrición
Nas clases abordarase a atención personalizada en canto a marcha en conxunto das mesmas, as lecturas, os traballos e demais aspectos relacionados coa docencia e a realización entre o profesor e o alumnado.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Obradoiro O traballo en grupo considérase como o mellor medio e método para acadar os obxetivos deste Obradoiro, polo que terase en conta a aportación do alumnado neste sentido. O primeiro bloque do curso avaliarase mediante un traballo tutelado que alumnado deberá desenvolver, ben individual ou colectivamente, seguindo as indicacións propostas polo profesor na aula
25
Aprendizaxe colaborativa A aprendizaxe colaborativa e transversal aos bloques I e II.
Estímase fundamental a participación nas clases, tanto como aportación como para avaliar os contidos e o desenvolvemento por parte do alumnado.
A participación nas clases pode incluir a presentación e discusión colectiva das lecturas obligatorias por parte do alumnado e outras actividades que o profesor considere oportunas.
50
Traballos tutelados O segundo bloque do curso avaliarase mediante un traballo tutelado que alumnado deberá desenvolver, ben individual ou colectivamente, seguindo as indicacións propostas polo profesor na aula e consistente na aplicación da metodoloxía de análise do discurso aplicando o programa informático Atlas. ti.
25
 
Observacións avaliación

Non se descarta a posibilidade de facer algunha proba de carácter obxetivo ou examen, sobre todo da parte teórica. Dependerá da marcha e implicación do alumnado.

Os profesores resérvanse a competencia para facer as modificacións necesarias no sistema de avaliación sempre que o consideren oportuno e previo aviso os alumnos.
Considérase o aprobado a partir do 5 en cada un dos bloques. A nota final será a suma ponderada de cada unha das partes do sistema de avaliación. Asemade no caso de suspender un dos bloques mencionados gardarase a nota do bloque aprobado  a efectos do cálculo da nota final na segunda oportunidade.

Fontes de información
Bibliografía básica Vallles, Miguel S. (2003). Técnicas cualitativas de investigación social reflexión metodológica y práctica profesional.. Madrid: Síntesis

BIBLIOGRAFÍA PARTE I

BÁEZ y PÉREZ DE TUDELA, Juan. 2009: Investigación cualitativa. Pozuelo de Alarcón (Madrid): ESIC

BERICAT ALASTUEY, Eduardo. 1998: La integración de los métodos cuantitativo y cualitativo en la investigación social. Barcelona: Ariel

MELLA, Orlando. 1998. Naturaleza y orientaciones teórico – metodológicas de la investigación cualitativa. Disponible en Internet desde: http://www.reduc.cl/reduc/mella.pdf [con acceso el 28, 4, 2003]

TAYLOR, S.J. y R. BOGDAN. 1994. Introducción a los métodos cualitativos de investigación, Barcelona: Paidos

RUIZ DE OLABUÉNAGA, “Metodología de la investigación cualitativa”. Universidad Deusto, 1999, pág. 33 a 42.

BLUMER Y MUGNY, “Psicología social. Modelos de interacción” (selección de textos de María Galtieri). Centro Editor de América Latina, 1992, págs 25 a 90.

REICHARDT, CH. y COOK, T.D. Métodos cualitativos y cuantitativos en investigación evaluativa. Ed. Morata. Madrid 1986, pág 9 a 78.

IBAÑEZ, J. Nuevos avances de la investigación social. La investigación social de segundo orden. Anthropos Nº 22, Barcelona 1990. Págs. 178 a 197.

ORTÍ, Alfonso “La confrontación de modelos y niveles epistemológicos en la génesis e historia de la investigación social”. En Delgado, J.M. y Gutiérrez, J.(coord) Métodos y Técnicas cualitativas de investigación Social” Editorial Síntesis. Madrid, 1999. Págs. 87 a 99.

ALONSO, E. “Cuantitativo/ Cualitativo una vez más” en La mirada cualitativa de la sociología. Ed. Fundamentos. Madrid 1998. Págs. 38 a 46.

BERICAT, Eduardo “La integración de los métodos cuantitativo y cualitativo en la investigación social”. Ariel, Madrid 1998. Págs. 103 a 146.

TAYLOR, y BOGDAN, . “Introducción. Ir hacia la gente”, en Introducción a los métodos cualitativos de investigación. Paidós Buenos Aires 1986. Págs. 15 a 27.

CASASEMPERE, Antoni. “Las teoría fundamentada de Glasser y Strauss”, Curso Avanzado de Atlas-ti. Azande 2002, Alcoy. Págs. VI a IX.

GOETZ y LE COMPTE. “Etnografía y diseño cualitativo en investigación educativa”. Morata, Madrid .1988. Págs. 27 a 56.

RODRIGUEZ VILLASANTE, T. “De los movimientos sociales a las metodologías participativas” en DELGADO, Juan Manuel y GUTIERREZ, Juan (coord.) “Métodos y técnicas cualitativas de investigación en ciencias sociales”. Ed. Síntesis, 1995. Madrid. Págs. 399 a 426.

DENZIN,N.K & LINCOLN “Handbook of qualitative research.” Averbury. Great Britain. 1992.

VALLES, Miguel Capítulo 3. “Diseños y estrategias metodológicas en los estudios cualitativos”. En “Técnicas Cualitativas de Investigación Social. Reflexión metodológica y práctica profesional”. Síntesis Sociología. 1997. Págs. 69 a 105 y 177 a 234.

RUIZ DE OLABUÉNAGA, “Metodología de la investigación cualitativa”. Universidad Deusto, 1999. Págs. 51 a 81.

HERNÁNDEZ, R. FERNANDEZ, C. y BAPTISTA, P. “Metodología de la investigación”. Mc Graw Hill, 2006. Págs. 523 a 558 y 685 a 719.

MERTON, KENDALL y FISKE “La entrevista focalizada” Revista Empiria Nº 1. 1998 Madrid. Págs. 215 a 227.

ALONSO, Luis Enrique “Sujeto y discurso: el lugar de la entrevista abierta en las prácticas de la sociología cualitativa” En Delgado, J.M. y Gutiérrez, J.(coord) Métodos y Técnicas cualitativas de investigación Social” Editorial Síntesis. Madrid, 1999. Pp. 225-240

IBÁÑEZ, Jesús “Cómo se realiza una investigación mediante grupos de discusión.” En García Ferrando, M, Ibáñez, J y Alvira, Francisco (compiladores) El análisis de la realidad social. Métodos y técnicas de Investigación Alianza Universidad. 1996.

CANALES, M y PEINADO, A “Grupos de discusión” en Delgado, JM y Gutierrez, J “Métodos y técnicas cualitativas de Investigación en Ciencias Sociales”. Sintesis Sociología. 1995. Págs. 288 a 316.

CALLEJO, Javier “El grupo de discusión: introducción a una práctica de investigación. Ariel, 2001. Madrid.

RODRÍGUEZ VILLASANTE, Tomàs “De los movimientos sociales a las metodologías participativas”. En Delgado y Gutierrez “Metodos y Técnicas cualitativas de Investigación en Ciencias Sociales”.Síntesis Sociología. 1995. Págs. 399 a 426.

ANDER – EGG, E. Repensando la investigación acciòn participativa. Ed. Lumen, 4ª edición 2003, Buenos Aires.

SHAW, I. La evaluacion cualitativa. Paidós 2003, Barcelona

BLOOR, Michael [et al.]: Focus groups in social research, London : Sage, 2001.

KRUEGER, Richard A.: Focus groups a practical guide for applied research, Thousand Oaks (California): Sage Publications, cop. 2000.

GREENBAUM, Thomas L.: Moderating Focus Groups: a Practical Guide for Group Facilitation. Thousand Oaks (California): Sage Publications, cop.2000

MORGAN, David L.: Focus groups as qualitative research. Thousand Oaks: SAGE, cop. 1997.

MORGAN, David L.: Planning focus groups, London: Sage, 1997.

KRUEGER, Richard A.: Developing questions for focus groups. London: Sage, 1997.

KRUEGER, Richard A.: Moderating focus groups. London: Sage, 1997.

KRUEGER, Richard A.: Involving commmunity members in focus groups. London: Sage, 1997.

LANGER, Judith: The mirrored window focus groups from a moderator's point of view. Ithaca, N.Y. : PMP, 2001.

 

BIBLIOGRAFÍA PARTE II

Glasser B& Strauss A. 1967. The discovery of Grounded Theory: strategies for qualitative research. New York: Aldine de Gruyter.

Iñiguez L. (Eds). 2003. Análisis del discurso: Manual para las ciencias sociales. Barcelona: UOC .

Strauss A. 2002. Bases de la investigación cualitativa: técnicas y procedimientos para desarrollar la teoría fundamentada.Medellín: Editorial Universidad de Antioquía

Trinidad A. Carrero V; Soriano R . 2006. Teoría fundamentada “Grounded Theory”. La construcción de la teoría a través del análisis interpretacional. Madrid: CIS.

Verd J M. 2001. Itinerario Biográfico. Recursos formativos y empleo. Una aproximación integrada de carácter teórico y metodológico. Tesis doctoral. Departamento de Sociología UAB.

Valles M. S. “La Grounded Theory y el análisis cualitativo asistido por ordenador” En García Ferrando M; Alvira F.El análisis de la realidad social. Madrid: Alianza.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Investigacion social por enquisas/615474006
Análisis de fontes e datos secundarios/615474007

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías